Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Süni neyron şəbəkələr — bioloji neyron şəbəkələrin təsirindən yaranan riyazi model. Süni neyron şəbəkələr çox vaxt sadəcə neyron şəbəkələr adlandırılır. Neyron şəbəkəsi – insan beynindəki bir-biri ilə birləşmiş sinir hüceyrələrini (neyronları) modelləşdirən kompüter proqramı. Neyron şəbəkələri kompüterə, insanda olduğu kimi, özünü təlim etməklə şablonları tanımağa imkan verir. İnsan beyni kimi, neyron şəbəkələri də yalnız təxmini nəticələr verir, ancaq onların edə bildiyi işləri başqa növ kompüter proqramlarının heç biri effektiv yerinə yetirə bilmir. Şəkildə neyron şəbəkələrinin quruluşu göstərilib. Hər bir neyronun bir neçə girişi və yalnız bir çıxışı olur. Girişlərin bəzisi neyronu həyacanlandırır (aktivləşdirir), başqaları isə buna mane olur (hər biri müəyyən qüvvə ilə). İdeya ondan ibarətdir ki, girişdə konkret bir növ şablon mövcud olduqda, çıxış neyronu aktivləşəcək. Kompüterdə neyronlar və onlar arasındakı birləşmələr ədədlər massivi şəklində təsvir olunur. Neyron şəbəkələrin təlimi heyvanların təliminə bənzəyir. Şablonlar girişə tətbiq olunur və arzu olunan nəticəni almaq üçün sadə alqoritm birləşmələrin çəkisini tənzimləyir. Bir sıra fərqli şablonlardan istifadə etməklə çoxlu təlimlər apardıqdan sonra, neyron şəbəkəsi müəyyən növ şablonları tanımağı “öyrənir”. Proqramçı hətta bu şablonları dəqiq bilməyə bilər, çünki şablonları neyron şəbəkəsinin özü təhlil edir. Neyron şəbəkələrinin müxtəlif sinifləri mövcuddur: çoxqatlı perseptronlar, radial, rekurrent və assosiativ şəbəkələr, özütəşkilatlanan və bulanıq neyron şəbəkələri və s. Neyron şəbəkələrinin köməyilə obrazların tanınması, təsnif etmə, proqnozlaşdırma və başqa məsələlər həll edilir.
Tarixi
Neyron şəbəkələrin yaranma və inkişaf tarixini beş dövrə bölmək olar:
- 1940-1960 - Başlanğıc dövr: bu dövürdə neyron şəbəkələr barəsində ilkin məqalələr yazılmağa başlanıldı.
- 1960-1982 - Sakit illər: XOR məsələsinin bir qatlı perseptron (single layer perceptron) ilə həll edilə bilməməsi haqqında məqalə dərc edildi. Bundan sonra neyron şəbəkələr ilə bir çox məsələnin həll edilməsinin mümkün olmadığı fikri ortaya atıldı. Neyron şəbəkələrə tədqiqatına ayrılan pullar kəsildi.
- 1980-1990 - İntibah: Neyron şəbəkələrə yenidən diqqət artmağa başlandı. Bu illərdə neyron şəbəkələr barəsində bir çox önəmli məqalələr dərc edildi. İştirakçı sayı 2000-ə yaxın olan iki böyük konfrans keçirildi.
- 1990-2000 - Konsolidasiya: 1980-1990-ci illərin nailiyyətlərinin özünü göstərdi; Nəzəri olaraq neyron şəbəkələr başa düşüldü.
- 1960-1982 - İkinci başlanğıc: Neyron şəbəkələr öz bioloji köklərinə qayıtdı; Süni intellekt sahəsi ilə birləşmə (əməkdaşlıq)
Tətbiqi
Neyron şəbəkələrdən əsəasən obyektlərin tanınmasında geniş istifadə olunur.
Süni neyron şəbəkələri, iqtisadiyyatın bütün sahələrində istifadə üçün həyatı dəyişdirən tətbiqetmələrin inkişafına yol açır. Veb səhifələrini başqa dillərə tərcümə etməkdən, virtual köməkçi mağazalardan onlayn sifariş edilməsinə, problemi həll etmək üçün söhbət botları ilə danışmağa qədər, intellekt platformaları əməliyyatları sadələşdirir.
Tibb: şiş aşkarlanması(tumor detection), dərman kəşfi (drug discovery),DNT ardıcıllığı (DNA seqencing)
Avtomobil, aerokosmik və istehsalat :Proqnozlaşdırma baxım
Enerji istehsalı: Qiymət və yük proqnozu
Hesablama maliyyəsi: kredit balları, alqoritmik ticarət
Natural language processing(NLP):Səs köməkçisi(voice assistant), Duyğu analizi(emotion analysis)
Tipləri (alqoritmlər)
Neyron şəbəkələrin bir çox növü var. Bunlara misal olaraq:
- Perseptron
- Çox qatlı perseptron (Multi-Layer Perceptron)
- RBFcooperation
- SOM
- Necognitron
- Recurrent neural networks (RNN)
- Convolutional neural network (CNN)
- və s.
Qalereya
Ədəbiyyat
- İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.
Xarici keçidlər
- DMOZ-da Neural Networks
- A brief introduction to Neural Networks (PDF), illustrated 250p textbook covering the common kinds of neural networks (CC license).
- An Introduction to Deep Neural Networks 2015-07-26 at the Wayback Machine.
- A Tutorial of Neural Network in Excel.
- MIT course on Neural Networks (video)
- A Concise Introduction to Machine Learning with Artificial Neural Networks
- Neural Networks for Machine Learning - a course by Geoffrey Hinton 2016-06-29 at the Wayback Machine
- Deep Learning - An MIT Press Book
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Suni neyron sebekeler bioloji neyron sebekelerin tesirinden yaranan riyazi model Suni neyron sebekeler cox vaxt sadece neyron sebekeler adlandirilir Neyron sebekesi insan beynindeki bir biri ile birlesmis sinir huceyrelerini neyronlari modellesdiren komputer proqrami Neyron sebekeleri komputere insanda oldugu kimi ozunu telim etmekle sablonlari tanimaga imkan verir Insan beyni kimi neyron sebekeleri de yalniz texmini neticeler verir ancaq onlarin ede bildiyi isleri basqa nov komputer proqramlarinin hec biri effektiv yerine yetire bilmir Sekilde neyron sebekelerinin qurulusu gosterilib Her bir neyronun bir nece girisi ve yalniz bir cixisi olur Girislerin bezisi neyronu heyacanlandirir aktivlesdirir basqalari ise buna mane olur her biri mueyyen quvve ile Ideya ondan ibaretdir ki girisde konkret bir nov sablon movcud olduqda cixis neyronu aktivlesecek Komputerde neyronlar ve onlar arasindaki birlesmeler ededler massivi seklinde tesvir olunur Neyron sebekelerin telimi heyvanlarin telimine benzeyir Sablonlar girise tetbiq olunur ve arzu olunan neticeni almaq ucun sade alqoritm birlesmelerin cekisini tenzimleyir Bir sira ferqli sablonlardan istifade etmekle coxlu telimler apardiqdan sonra neyron sebekesi mueyyen nov sablonlari tanimagi oyrenir Proqramci hetta bu sablonlari deqiq bilmeye biler cunki sablonlari neyron sebekesinin ozu tehlil edir Neyron sebekelerinin muxtelif sinifleri movcuddur coxqatli perseptronlar radial rekurrent ve assosiativ sebekeler ozuteskilatlanan ve bulaniq neyron sebekeleri ve s Neyron sebekelerinin komeyile obrazlarin taninmasi tesnif etme proqnozlasdirma ve basqa meseleler hell edilir Rengli neyron sebekeTarixiNeyron sebekelerin yaranma ve inkisaf tarixini bes dovre bolmek olar 1940 1960 Baslangic dovr bu dovurde neyron sebekeler baresinde ilkin meqaleler yazilmaga baslanildi 1960 1982 Sakit iller XOR meselesinin bir qatli perseptron single layer perceptron ile hell edile bilmemesi haqqinda meqale derc edildi Bundan sonra neyron sebekeler ile bir cox meselenin hell edilmesinin mumkun olmadigi fikri ortaya atildi Neyron sebekelere tedqiqatina ayrilan pullar kesildi 1980 1990 Intibah Neyron sebekelere yeniden diqqet artmaga baslandi Bu illerde neyron sebekeler baresinde bir cox onemli meqaleler derc edildi Istirakci sayi 2000 e yaxin olan iki boyuk konfrans kecirildi 1990 2000 Konsolidasiya 1980 1990 ci illerin nailiyyetlerinin ozunu gosterdi Nezeri olaraq neyron sebekeler basa dusuldu 1960 1982 Ikinci baslangic Neyron sebekeler oz bioloji koklerine qayitdi Suni intellekt sahesi ile birlesme emekdasliq TetbiqiNeyron sebekelerden eseasen obyektlerin taninmasinda genis istifade olunur Suni neyron sebekeleri iqtisadiyyatin butun sahelerinde istifade ucun heyati deyisdiren tetbiqetmelerin inkisafina yol acir Veb sehifelerini basqa dillere tercume etmekden virtual komekci magazalardan onlayn sifaris edilmesine problemi hell etmek ucun sohbet botlari ile danismaga qeder intellekt platformalari emeliyyatlari sadelesdirir Tibb sis askarlanmasi tumor detection derman kesfi drug discovery DNT ardicilligi DNA seqencing Avtomobil aerokosmik ve istehsalat Proqnozlasdirma baxim Enerji istehsali Qiymet ve yuk proqnozu Hesablama maliyyesi kredit ballari alqoritmik ticaret Natural language processing NLP Ses komekcisi voice assistant Duygu analizi emotion analysis Tipleri alqoritmler Neyron sebekelerin bir cox novu var Bunlara misal olaraq Perseptron Cox qatli perseptron Multi Layer Perceptron RBFcooperation SOM Necognitron Recurrent neural networks RNN Convolutional neural network CNN ve s QalereyaEdebiyyatIsmayil Calalli Sadiqov Informatika terminlerinin izahli lugeti 2017 Baki nesriyyati 996 s Xarici kecidlerVikianbarda elaqeli media fayllar DMOZ da Neural Networks A brief introduction to Neural Networks PDF illustrated 250p textbook covering the common kinds of neural networks CC license An Introduction to Deep Neural Networks 2015 07 26 at the Wayback Machine A Tutorial of Neural Network in Excel MIT course on Neural Networks video A Concise Introduction to Machine Learning with Artificial Neural Networks Neural Networks for Machine Learning a course by Geoffrey Hinton 2016 06 29 at the Wayback Machine Deep Learning An MIT Press Book