Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sur ― Türkiyənin Diyarbəkir ilinin ilçələrindən biri. Sur Diyarbəkır qalasının içərisində yerləşən tarixi yerdir. İlçə adını qala divarlarından (türk. sur) götürmüşdür.
| Sur | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Əsası qoyulub | 2008 |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Poçt indeksi | 21300 |
| Digər | |
| sur.bel.tr/turkce/ sur.gov.tr | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarix
Sur ilçəsi 2008-ci ildə Diyarbəkir ilində mərkəzi tarixi yaşayış yeri olaraq qurulmuşdur. İlçə Dəclə çayının sahilində, Karaca vulkanının felsik lavası üzərində, dəniz səviyyəsindən təxminən 600 metr (2,000 ft) yuxarıda yerləşir. Bölgədəki çoxsaylı tarixi bina və tikili tarix boyu aid olduğu müxtəlif sivilizasiya və zəngin mədəniyyətlərin şahidi olmuşdur.
Surun tarixi 7 500-cü ildən başlayır. Arxeoloji qazıntılar dünyanın ən qədim yaşayış məntəqəsinin bölgədə mövcud olduğunu göstərmişdir. Ərazidə hökm sürən sivilizasiyalara Hurrilər (Tunc dövrü), Mitanni (e.ə. 1500 — e.ə. 1300), Hettlər (e.ə. 1600 — e.ə. 1178), Aşşur (erkən tunc dövrü), Farslar (e.ə. 10 əsrin əvvəlləri), Makedoniya imperiyası (e.ə. 356 — e.ə. 323), Roma imperiyası, Bizans imperiyası, Kürd əsilli Mərvanilər, Əyyubi imperiyası və Osmanlı imperiyası daxildir.
Siyasət
İlçənin hazırkı bələdiyyə başçısı Feyme Filiz Buluttəkindir.Kaymakam olara isə Abdullah Çiftçi təyin edilmişdir.
Görməli yerləri
Sur həm tarix, həm də mədəniyyət mərkəzidir. İlçə Tarixi Diyarbakır evləri, Diyarbəkir Arxeologiya muzeyi, Cahit Sıtkı Tarancı muzeyi, Müqəddəs Məryəm kafedralı, Süryani Pravoslav Kilsəsinə aid Müqəddəs Məryəm kilsəsi, Müqəddəs Qiraqos Erməni kilsəsi, Dəclə körpüsü, Dəlilər karvansarası, Həsən paşa karvansarası, Həzrəti Süleyman məscidi, Məhəmmədin 27 səhabəsinin qəbirləri, Nəbi məscidi, Şeyx Məttar məscidi və onun Dörd ayaqlı minarəsi, Diyarbəkir Ulu məscidi və Diyarbəkir qalası ilə yanaşı çoxsaylı karvansara, mədrəsə, şadırvan və müxtəlif tarixi dövrlərə aid kitabələri ehtiva edir.
2015 qarşıdurması və bölgənin yenidən qurulması
2015-ci ildə Kürdüstan Fəhlə Partiyası (PKK) ilə əlaqəli yaraqlılar Sur ilçəsinə daxil olaraq burada barrikadalar qurdular və küçələrdə səngər qazdılar. Yerli rəhbərlik 11 dekabr 2015-ci il tarixində Surda 24 saat küçəyə çıxma qadağası tətbiq etdi və Türk Ordusunun Xüsusi Qüvvələr Komandanlığının 200-ə yaxın əsgəri evlərdə axtarış apardı. Münaqişə əksər sakinlərin evlərini tərk etmələri ilə nəticələndi. Sur ilçəsinin müxtəlif məhəllələrində tərk edilmiş evlərdə silahlılar məskunlaşdı və PKK ilə Türk Ordusunun Xüsusi Təyinatlı Qüvvələri arasındakı qarşıdurmalar 2016-cı ilin əvvəllərinə qədər davam etdi.
Amnesty International 300 000 insanın münaqişə nəticəsində evlərini tərk etdiyini taxmin etmiş və hökumətin cavabını "kollektiv cəza" adlandırmışdır.International Crisis Group baş verən qarşıdurmada təxminən 1 700 nəfərin öldüyünü qeyd etmiş və köçkün sayını 350 000 olaraq qiymətləndirmişdir.Human Rights Watch isə Türkiyə hökumətini "Türkiyənin cənub-şərqində mülki şəxslərə qarşı kütləvi sui-istifadə hallarına görə bölgənin müstəqil araşdırmalar üçün bağlı olması" səbəbi ilə tənqid edib.
Bu müddətdə bir çox ev dağıdılmış və qeydiyyata alınan tarixi binalar ciddi şəkildə ziyan görmüşdü. 2016-cı ilin mart ayında hökumət bütün zədələnmiş tarixi tikililərin bərpası və dağılmış evlərin orijinal üslubuna uyğun olaraq yenidən qurulması üçün layihəyə başladı. Bununla birlikdə, layihə Türk Memarlar və Mühəndislər Birliyi tərəfindən tənqid olundu və layihənin "müdafiə mərkəzli yanaşma" şəklini alacağı və bunun üçün bəzi tarixi tikililərin məhv edilməsinin tələb ediləcəyi iddia edildi.
İstinadlar
- (Turkish). Sur Kaymakamlığı. 2017-05-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-18.
- "Diyarbakır Sur Seçim Sonuçları - 31 Mart Diyarbakır Sur Yerel Seçim Sonuçları". secim.haberler.com (türk). İstifadə tarixi: 2019-11-08.
- "Diyarbakır Sur Kaymakamlığı". www.sur.gov.tr. 2010-06-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-11-08.
- "Sur'da hendek ve barikatların yüzde 95'i temizlendi". Sabah (türk). 2016-02-15. 2021-07-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-06-02.
- "Army: 279 PKK militants killed in Sur operation - LOCAL". Hürriyet Daily News | LEADING NEWS SOURCE FOR TURKEY AND THE REGION (ingilis). 2016-07-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-30.
- Ergan, Uğur. "Diyarbakır Sur'a özel ordu birlikleri girdi". Hürriyet (Turkish). 2016-01-18. 2016-09-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-25.
- (www.dw.com), Deutsche Welle. "Death and destruction in Diyarbakir | Europe | DW | 28.01.2016". DW.COM (ingilis). 2022-08-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-30.
- "Sur nasıl yeniden inşa edilecek?". BBC (Turkish). 2016-03-26. 2022-04-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-25.
- "Hürriyet Sur'a girdi teröristler mermi yağdırdı". Hürriyet (Turkish). 2015-12-29. 2016-03-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-25.
- "Diyarbakır Sur'daki çatışmaların sıcak görüntüleri". Hürriyet (Turkish). 2016-02-02. 2017-05-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-25.
- "Turkish Kurds are heading back to the war-ravaged city of Diyarbakir as a curfew is lifted". The Independent (ingilis). 2016-03-19. 2018-09-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-30.
- . blog.crisisgroup.org (ingilis). 2017-06-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-30.
- "Turkey: State Blocks Probes of Southeast Killings". Human Rights Watch (ingilis). 2016-07-11. 2022-01-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-30.
- "Reconstruction work brings more gloom to southeast Turkey". Al-Monitor (ingilis). 2017-01-24. 2020-12-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-30.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sur Turkiyenin Diyarbekir ilinin ilcelerinden biri Sur Diyarbekir qalasinin icerisinde yerlesen tarixi yerdir Ilce adini qala divarlarindan turk sur goturmusdur Sur37 54 39 sm e 40 14 12 s u Olke TurkiyeTarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub 2008EhalisiEhalisi 112 306 nef 2018 Reqemsal identifikatorlarPoct indeksi 21300Digersur bel tr turkce sur gov trSur Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixSur ilcesi 2008 ci ilde Diyarbekir ilinde merkezi tarixi yasayis yeri olaraq qurulmusdur Ilce Decle cayinin sahilinde Karaca vulkaninin felsik lavasi uzerinde deniz seviyyesinden texminen 600 metr 2 000 ft yuxarida yerlesir Bolgedeki coxsayli tarixi bina ve tikili tarix boyu aid oldugu muxtelif sivilizasiya ve zengin medeniyyetlerin sahidi olmusdur Surun tarixi 7 500 cu ilden baslayir Arxeoloji qazintilar dunyanin en qedim yasayis menteqesinin bolgede movcud oldugunu gostermisdir Erazide hokm suren sivilizasiyalara Hurriler Tunc dovru Mitanni e e 1500 e e 1300 Hettler e e 1600 e e 1178 Assur erken tunc dovru Farslar e e 10 esrin evvelleri Makedoniya imperiyasi e e 356 e e 323 Roma imperiyasi Bizans imperiyasi Kurd esilli Mervaniler Eyyubi imperiyasi ve Osmanli imperiyasi daxildir SiyasetIlcenin hazirki belediyye bascisi Feyme Filiz Buluttekindir Kaymakam olara ise Abdullah Ciftci teyin edilmisdir Gormeli yerleriSur hem tarix hem de medeniyyet merkezidir Ilce Tarixi Diyarbakir evleri Diyarbekir Arxeologiya muzeyi Cahit Sitki Taranci muzeyi Muqeddes Meryem kafedrali Suryani Pravoslav Kilsesine aid Muqeddes Meryem kilsesi Muqeddes Qiraqos Ermeni kilsesi Decle korpusu Deliler karvansarasi Hesen pasa karvansarasi Hezreti Suleyman mescidi Mehemmedin 27 sehabesinin qebirleri Nebi mescidi Seyx Mettar mescidi ve onun Dord ayaqli minaresi Diyarbekir Ulu mescidi ve Diyarbekir qalasi ile yanasi coxsayli karvansara medrese sadirvan ve muxtelif tarixi dovrlere aid kitabeleri ehtiva edir 2015 qarsidurmasi ve bolgenin yeniden qurulmasi2015 ci ilde Kurdustan Fehle Partiyasi PKK ile elaqeli yaraqlilar Sur ilcesine daxil olaraq burada barrikadalar qurdular ve kucelerde senger qazdilar Yerli rehberlik 11 dekabr 2015 ci il tarixinde Surda 24 saat kuceye cixma qadagasi tetbiq etdi ve Turk Ordusunun Xususi Quvveler Komandanliginin 200 e yaxin esgeri evlerde axtaris apardi Munaqise ekser sakinlerin evlerini terk etmeleri ile neticelendi Sur ilcesinin muxtelif mehellelerinde terk edilmis evlerde silahlilar meskunlasdi ve PKK ile Turk Ordusunun Xususi Teyinatli Quvveleri arasindaki qarsidurmalar 2016 ci ilin evvellerine qeder davam etdi Amnesty International 300 000 insanin munaqise neticesinde evlerini terk etdiyini taxmin etmis ve hokumetin cavabini kollektiv ceza adlandirmisdir International Crisis Group bas veren qarsidurmada texminen 1 700 neferin olduyunu qeyd etmis ve kockun sayini 350 000 olaraq qiymetlendirmisdir Human Rights Watch ise Turkiye hokumetini Turkiyenin cenub serqinde mulki sexslere qarsi kutlevi sui istifade hallarina gore bolgenin musteqil arasdirmalar ucun bagli olmasi sebebi ile tenqid edib Bu muddetde bir cox ev dagidilmis ve qeydiyyata alinan tarixi binalar ciddi sekilde ziyan gormusdu 2016 ci ilin mart ayinda hokumet butun zedelenmis tarixi tikililerin berpasi ve dagilmis evlerin orijinal uslubuna uygun olaraq yeniden qurulmasi ucun layiheye basladi Bununla birlikde layihe Turk Memarlar ve Muhendisler Birliyi terefinden tenqid olundu ve layihenin mudafie merkezli yanasma seklini alacagi ve bunun ucun bezi tarixi tikililerin mehv edilmesinin teleb edileceyi iddia edildi Istinadlar Turkish Sur Kaymakamligi 2017 05 28 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 05 18 Diyarbakir Sur Secim Sonuclari 31 Mart Diyarbakir Sur Yerel Secim Sonuclari secim haberler com turk Istifade tarixi 2019 11 08 Diyarbakir Sur Kaymakamligi www sur gov tr 2010 06 07 tarixinde Istifade tarixi 2019 11 08 Sur da hendek ve barikatlarin yuzde 95 i temizlendi Sabah turk 2016 02 15 2021 07 28 tarixinde Istifade tarixi 2017 06 02 Army 279 PKK militants killed in Sur operation LOCAL Hurriyet Daily News LEADING NEWS SOURCE FOR TURKEY AND THE REGION ingilis 2016 07 16 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 30 Ergan Ugur Diyarbakir Sur a ozel ordu birlikleri girdi Hurriyet Turkish 2016 01 18 2016 09 24 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 25 www dw com Deutsche Welle Death and destruction in Diyarbakir Europe DW 28 01 2016 DW COM ingilis 2022 08 18 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 30 Sur nasil yeniden insa edilecek BBC Turkish 2016 03 26 2022 04 25 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 25 Hurriyet Sur a girdi teroristler mermi yagdirdi Hurriyet Turkish 2015 12 29 2016 03 01 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 25 Diyarbakir Sur daki catismalarin sicak goruntuleri Hurriyet Turkish 2016 02 02 2017 05 31 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 25 Turkish Kurds are heading back to the war ravaged city of Diyarbakir as a curfew is lifted The Independent ingilis 2016 03 19 2018 09 28 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 30 blog crisisgroup org ingilis 2017 06 09 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 05 30 Turkey State Blocks Probes of Southeast Killings Human Rights Watch ingilis 2016 07 11 2022 01 27 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 30 Reconstruction work brings more gloom to southeast Turkey Al Monitor ingilis 2017 01 24 2020 12 12 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 30