Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qarı ilə Sultan Səncərin hekayəti və ya bilinən qısa adı ilə Sultan Səncər və qarı — 1174-1175-ci illərdə Nizami Gəncəvi tərəfindən qələmə alınan "Sirlər xəzinəsi" poemasının ikinci hekayəti. Azərbaycan şairi Süleyman Rüstəm tərəfindən tərcümə olunmuşdur.
| Sultan Səncər və qarı | |
|---|---|
| Qarı ilə Sultan Səncərin hekayəti | |
 Sultan Məhəmməd — "Sultan Səncər və qarı hekayəti", 1539–1543, Britaniya kitabxanası, London | |
| Müəllif | Nizami Gəncəvi |
| Janr | Hekayə |
| Mövzu | Qəddarlığın tənqidi |
| Orijinalın dili | fars |
| Ölkə | Azərbaycan |
| Orijinalın nəşr ili | 1174-1175 |
| Tərcüməçi | Süleyman Rüstəm |
Haqqında
"Sirlər xəzinəsi" poeması "Xəmsə"nin birinci kitabıdır. Poema ənənəvi giriş hissəsindən əlavə 20 məqalət və hekayəti əhatə edir. "Məxzənül-əsrar"ın ən məşhur dördüncü hekayətlərindən birinin qəhrəmanı da Sultan Səncərdir. Hekayədə Səncər ədaləti tanımayan, xalqın qeydinə qalmayan hökmdar kimi təsvir edilmişdir.
Məzmunu
Bir gün qoca qarı zülmün əlindən üsyan edir. Ölkənin hökmdarı Sultan Səncərin yaxasından tutub deyir: "Ey sultan, səndən ədalət görmədim, sənin zülmün əsla hesaba sığmaz. Sənin kefli darğan gəlib evimdə məni söyüb, salıb təpiyin altına döyüb. Günahsız yerə saçımı yolub evimdən çölə atıb. Zülm edib mənə. Filankəsi kim vurubdu sənin küçəndə, qatil hanı, harda gizlətmisən deyə camaatın arasında məni söyüb rüsvay edib. Ey şah, darğa sərxoş idi. Vilayəti padişahın adamları soyur, cinayətkar olarmı bunda bir qarı? Ey şah, dadıma çatmasan qiyamətdə səndən hesab sorular." Rəiyyətə hər zaman kömək etməli olan şah, ona sonsuz zülm və əziyyət verir. Yetimin malını alır.
Mövzu və ideyası
"Qarı və Sultan Səncərin hekayəsi"ndə Nizami Sultan Səncərin ölkədaxili siyasətini bir növ təhlil etmişdir. Bu hekayədə Nizaminin dövlətin daxili siyasətinə dair görüşləri, demokratik dövlətin əsas prinsiplərinə dair fikirləri də əksini tapmışdır."Qarı və Sultan Səncərin hekayəsi"ndə diqqəti cəlb edən məqamlardan biri də Nizaminin türk dövləti və türk hökmdarlarının ədaləti haqqında söylədiyi fikirlərdir:
Elə ki, türklərin dövləti ucaldı,
Məmləkətdə ədalət hakim oldu.
Nizami Gəncəvi "Məxzənül-əsrar" məsnəvisində onlarca tarixi, dini-tarixi, əfsanəvi-tarixi şəxsiyyətin, ədəbi qəhrəmanın adını çəkmiş, həmin tarixi simalarla bağlı əhvalat və hadisələrə işarələr etmişdir. "Xəmsə"nin ilk əsəri bu baxımdan rəngarəng palitranı xatırladır.
Personajlar
Hekayənin əsas personajları Sultan Səncər və qarıdır. Sultan obrazı qəddar, zalım, qarı obrazı isə haqqını axtaran, baş əyməyən xalq kimi təsvir olunmuşdur.
Həmçinin bax
Mənbə
- Araslı H. Müqəddimə. Nizami Gəncəvi. "Sirlər xəzinəsi", Bakı, Azərnəşr,1953, s.3–11.
- Araslı H. Ölməz məhəbbət dastanı. "Xosrov və Şirin" ön söz, Bakı, 1982, 400 s.
- Araslı N. H. Ön söz. (Nizami Gəncəvinin "Sirlər xəzinəsi" əsəri haqqında) müqəddimə Nizami Gəncəvinin "Sirlər xəzinəsi". Bakı, Çaşıoğlu, 2004.
- Azadə R. Nizami şeirində bədii-ictimai görüşlər. Azərb. SSR EA-nın Xəbərləri.(Ədəbiyyat, dil və incəsənət seriyası), Bakı, 1966, № 2, s.15–27.
- Azadə R. XII əsr Azərbaycan poeziyasında renessans motivləri. "Azərbaycan renessansı və Nizami Gəncəvi"(Toplu), "Elm", Bakı, 1984, s.44–56.
- Allahverdiyeva Z. A. Nizami Gəncəvinin "Məxzənül-əsrar" poeması və Xacu Kirmaninin "Rövzətül-ənvar" əsərinin ədəbi-fəlsəfi qaynaqları, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, "Xəbərlər", Humanitar elmlər, 2017, 1, s. 40–44.
- Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi. Əlyar Səfərli və Xəlil Yusifli. Bakı,"Ozan", 2008,696 səh.
- Babayev F. Əlizadə M. "Sirlər xəzinəsi". Nizami Gəncəvi (məqalələr məcmuəsi), Bakı, Azərnəşr, 1947, sə 29–35.
- Əliyev R. M. Nizami Gəncəvi. "Sirlər xəzinəsi". Filoloji tərcümə, şərhlər və lüğət, Bakı, "Yazıçı" nəşriyyatı, 1981, 246 s.
- Hüseynov X. Nizaminin "Sirlər xəzinəsi" və Sənanin "Hədiqətül-həqayiq"i. Azərb. SSR EA-nın "Xəbərləri", Ədəbiyyat, dil və incəsənət seriyası, 1969, № 4, s.56–64.
- Hüseynov X. Nizaminin "Sirlər xəzinəsi". (monoqrafiya) Red. R. Azadə, Azərb. SSR EA Nizami ad. Ədəbiyyat İnstitutu, "Elm"nəşriyyatı, Bakı,1983, 130 s.
- Qasımzadə F. "Məxzənül-əsrar" əsəri haqqında. Nizami Gəncəvi. "Sirlər xəzinəsi", Bakı, 1940, s.5–9.
- Бертельс Е.Э. Избр. труды: Низами и Фузули. "Изд-во Восточ. лит.", М., 1962, 554 с.
- Гусейнов Х. Идейно-художественные особенности "Сокровищницы тайн" Низами Гянджеви. Автореферат дисс. на соисканиеучен. степени канд. филол. наук; АН
- Азерб. ССР. Ин-т литературы им. Низами, Баку, 1970, 28с.
- Аллахвердиева З.А. Эпические сюжеты и тематика "Махзан аль -асрар" Низами Гянджеви и "Ровзат аль-анвар" Хаджу Кирмани.Узбекистон Республикаси Олий ва Урта Махсус Таълим Вазирлиги Тошкент Давлат Шаркшунаслик институти,Ташкент, 2014, с.44–48.
- Бадалова. T.К. Низами Гянджеви и его произведение "Махзан ал-асрар" ("Сокровищница тайн") в поэме Абди Ширази "Мазхар ал-асрар" ("Обнаружение тайн"). Proceedings of the 8th International Congress on Social Sciences and Humanities. "East West" Association for Advanced Studies and Higher Education GmbH. Vienna. Austria. 2 august 2016 y. p. 110–116.
İstinadlar
- Sirlər Xəzinəsi (Azərbaycan). Bakı: Lider nəşriyyatı. 2004. 262.
- Araslı, Nüşabə. Nizami əsərlərinin türk tərcümələri (Azərbaycan) ("Elm"). Bakı: "Tərcümə sənəti" məqalələr toplusu. 1990.
- Ələkbərov, M. Nizami Gəncəvi yaradıcılığında Azərbaycan xalq mərasimi (Azərbaycan). Bakı: "Nizami" IV kitab. 1947.
- Ağayev, Əkbər. Nizami və dünya ədəbiyyatı (monoqrafiya) (Azərbaycan). Bakı. 1964. 172.
- Quluyeva, Mahirə. Klassik Şərq poetikası (Azərbaycan). Bakı. 1991.
- Qafarlı, R. Nizami poeziyasında məkan, zaman və kəmiyyət vəhdəti (Azərbaycan). Bakı: Elm və təhsil. 2021. 378.
- Bədəlova, Təhminə. Nizami qələmində obrazlaşan simalar (Azərbaycan). Bakı: "Azərbaycan" qəzeti. 2021.
- Həbibbəyli, İsa. Böyük Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvi (Azərbaycan, türk, ingilis, rus, alman, çin, polyak, gürcü, və Ukrayna və bolqar). Bakı: Elm Nəşriyyatı. 2021. 440.
- Hacı, Siracəddin. Həzrət Nizami Gəncəvinin "Sirlər Xəzinəsi" dastanın şərhi (Azərbaycan) (Nafta-Press). Bakı: (XIV- XVII məqalələr) 9-cu kitab. 2016. 728.
- Quluzadə, M.Y. Nizami Gəncəvi. Həyatı və Yaradıcılığı (Azərbaycan). Bakı. 1953.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qari ile Sultan Sencerin hekayeti ve ya bilinen qisa adi ile Sultan Sencer ve qari 1174 1175 ci illerde Nizami Gencevi terefinden qeleme alinan Sirler xezinesi poemasinin ikinci hekayeti Azerbaycan sairi Suleyman Rustem terefinden tercume olunmusdur Sultan Sencer ve qariQari ile Sultan Sencerin hekayetiSultan Mehemmed Sultan Sencer ve qari hekayeti 1539 1543 Britaniya kitabxanasi LondonMuellif Nizami GenceviJanr HekayeMovzu Qeddarligin tenqidiOrijinalin dili farsOlke AzerbaycanOrijinalin nesr ili 1174 1175Tercumeci Suleyman RustemHaqqinda Sirler xezinesi poemasi Xemse nin birinci kitabidir Poema enenevi giris hissesinden elave 20 meqalet ve hekayeti ehate edir Mexzenul esrar in en meshur dorduncu hekayetlerinden birinin qehremani da Sultan Sencerdir Hekayede Sencer edaleti tanimayan xalqin qeydine qalmayan hokmdar kimi tesvir edilmisdir MezmunuBaki metropoliteninin Nizami metrostansiyasinda Sultan Sencer ve Qari mozaikasi Bir gun qoca qari zulmun elinden usyan edir Olkenin hokmdari Sultan Sencerin yaxasindan tutub deyir Ey sultan senden edalet gormedim senin zulmun esla hesaba sigmaz Senin kefli dargan gelib evimde meni soyub salib tepiyin altina doyub Gunahsiz yere sacimi yolub evimden cole atib Zulm edib mene Filankesi kim vurubdu senin kucende qatil hani harda gizletmisen deye camaatin arasinda meni soyub rusvay edib Ey sah darga serxos idi Vilayeti padisahin adamlari soyur cinayetkar olarmi bunda bir qari Ey sah dadima catmasan qiyametde senden hesab sorular Reiyyete her zaman komek etmeli olan sah ona sonsuz zulm ve eziyyet verir Yetimin malini alir Movzu ve ideyasiBaki seherinin Nizami kucesinde Sirler Xezinesi barelyefi Qari ve Sultan Sencerin hekayesi nde Nizami Sultan Sencerin olkedaxili siyasetini bir nov tehlil etmisdir Bu hekayede Nizaminin dovletin daxili siyasetine dair gorusleri demokratik dovletin esas prinsiplerine dair fikirleri de eksini tapmisdir Qari ve Sultan Sencerin hekayesi nde diqqeti celb eden meqamlardan biri de Nizaminin turk dovleti ve turk hokmdarlarinin edaleti haqqinda soylediyi fikirlerdir Ele ki turklerin dovleti ucaldi Memleketde edalet hakim oldu Nizami Gencevi Mexzenul esrar mesnevisinde onlarca tarixi dini tarixi efsanevi tarixi sexsiyyetin edebi qehremanin adini cekmis hemin tarixi simalarla bagli ehvalat ve hadiselere isareler etmisdir Xemse nin ilk eseri bu baximdan rengareng palitrani xatirladir Personajlar Sultan Sencer ve qari hekayesi 1541 Ermitaj Hekayenin esas personajlari Sultan Sencer ve qaridir Sultan obrazi qeddar zalim qari obrazi ise haqqini axtaran bas eymeyen xalq kimi tesvir olunmusdur Hemcinin baxNusirevan ve bayquslarin sohbeti Ovcu ile iti ve tulkunun hekayeti Kerpickesen qocanin bir cavanla hekayeti Suleyman ve qoca ekinciMenbeArasli H Muqeddime Nizami Gencevi Sirler xezinesi Baki Azernesr 1953 s 3 11 Arasli H Olmez mehebbet dastani Xosrov ve Sirin on soz Baki 1982 400 s Arasli N H On soz Nizami Gencevinin Sirler xezinesi eseri haqqinda muqeddime Nizami Gencevinin Sirler xezinesi Baki Casioglu 2004 Azade R Nizami seirinde bedii ictimai gorusler Azerb SSR EA nin Xeberleri Edebiyyat dil ve incesenet seriyasi Baki 1966 2 s 15 27 Azade R XII esr Azerbaycan poeziyasinda renessans motivleri Azerbaycan renessansi ve Nizami Gencevi Toplu Elm Baki 1984 s 44 56 Allahverdiyeva Z A Nizami Gencevinin Mexzenul esrar poemasi ve Xacu Kirmaninin Rovzetul envar eserinin edebi felsefi qaynaqlari Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Xeberler Humanitar elmler 2017 1 s 40 44 Azerbaycan edebiyyati tarixi Elyar Seferli ve Xelil Yusifli Baki Ozan 2008 696 seh Babayev F Elizade M Sirler xezinesi Nizami Gencevi meqaleler mecmuesi Baki Azernesr 1947 se 29 35 Eliyev R M Nizami Gencevi Sirler xezinesi Filoloji tercume serhler ve luget Baki Yazici nesriyyati 1981 246 s Huseynov X Nizaminin Sirler xezinesi ve Senanin Hediqetul heqayiq i Azerb SSR EA nin Xeberleri Edebiyyat dil ve incesenet seriyasi 1969 4 s 56 64 Huseynov X Nizaminin Sirler xezinesi monoqrafiya Red R Azade Azerb SSR EA Nizami ad Edebiyyat Institutu Elm nesriyyati Baki 1983 130 s Qasimzade F Mexzenul esrar eseri haqqinda Nizami Gencevi Sirler xezinesi Baki 1940 s 5 9 Bertels E E Izbr trudy Nizami i Fuzuli Izd vo Vostoch lit M 1962 554 s Gusejnov H Idejno hudozhestvennye osobennosti Sokrovishnicy tajn Nizami Gyandzhevi Avtoreferat diss na soiskanieuchen stepeni kand filol nauk AN Azerb SSR In t literatury im Nizami Baku 1970 28s Allahverdieva Z A Epicheskie syuzhety i tematika Mahzan al asrar Nizami Gyandzhevi i Rovzat al anvar Hadzhu Kirmani Uzbekiston Respublikasi Olij va Urta Mahsus Talim Vazirligi Toshkent Davlat Sharkshunaslik instituti Tashkent 2014 s 44 48 Badalova T K Nizami Gyandzhevi i ego proizvedenie Mahzan al asrar Sokrovishnica tajn v poeme Abdi Shirazi Mazhar al asrar Obnaruzhenie tajn Proceedings of the 8th International Congress on Social Sciences and Humanities East West Association for Advanced Studies and Higher Education GmbH Vienna Austria 2 august 2016 y p 110 116 IstinadlarSirler Xezinesi Azerbaycan Baki Lider nesriyyati 2004 262 Arasli Nusabe Nizami eserlerinin turk tercumeleri Azerbaycan Elm Baki Tercume seneti meqaleler toplusu 1990 Elekberov M Nizami Gencevi yaradiciliginda Azerbaycan xalq merasimi Azerbaycan Baki Nizami IV kitab 1947 Agayev Ekber Nizami ve dunya edebiyyati monoqrafiya Azerbaycan Baki 1964 172 Quluyeva Mahire Klassik Serq poetikasi Azerbaycan Baki 1991 Qafarli R Nizami poeziyasinda mekan zaman ve kemiyyet vehdeti Azerbaycan Baki Elm ve tehsil 2021 378 Bedelova Tehmine Nizami qeleminde obrazlasan simalar Azerbaycan Baki Azerbaycan qezeti 2021 Hebibbeyli Isa Boyuk Azerbaycan sairi Nizami Gencevi Azerbaycan turk ingilis rus alman cin polyak gurcu ve Ukrayna ve bolqar Baki Elm Nesriyyati 2021 440 Haci Siraceddin Hezret Nizami Gencevinin Sirler Xezinesi dastanin serhi Azerbaycan Nafta Press Baki XIV XVII meqaleler 9 cu kitab 2016 728 Quluzade M Y Nizami Gencevi Heyati ve Yaradiciligi Azerbaycan Baki 1953 Xarici kecidler 1 2 3