Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Adil Nuşirəvan ilə vəzirin hekayəti və ya bilinən qısa adı ilə Nuşirəvan və bayquşların söhbəti — 1174-1175-ci illərdə Nizami Gəncəvi tərəfindən qələmə alınan "Sirlər Xəzinəsi" poemasının ikinci hekayəsidir. Hekayənin poetik tərcüməsi Azərbaycan şairi Süleyman Rüstəm tərəfindən olunmuşdur.
| Nuşirəvan və bayquşların söhbəti | |
|---|---|
| Adil Nuşirəvan ilə vəzirin hekayəti | |
| Müəllif | Nizami Gəncəvi |
| Janr | Hekayə |
| Mövzu | Ədalətli və insaflı olmaq haqqında nəsihət |
| Orijinalın dili | fars |
| Ölkə | Azərbaycan |
| Orijinalın nəşr ili | 1174-1175 |
| Tərcüməçi | Süleyman Rüstəm |
Haqqında
"Nuşirəvanla vəziri və bayquşların söhbəti" hekayəsi romantik planda verilsə də həyatın eybəcərliklərini çox doğru əks etdirir. Nuşirəvan islamdan öncə yaşamış Sasani hökmdarı olsa da təsvir olunan həyat Nizami dövrünün həyatıdır. Nuşirəvanın ov zamanı qarşılaşdığı mənzərə XII əsrin mənzərəsidir.Şair ədalətsizliyin, qətl-qarətin həddini aşdığını göstərmək üçün maraqlı priyom işlətmişdir.
Məzmunu
Nuşirəvan bir gün ordusu ilə ova çıxır. Bir az keçdikdən sonra vəziri ilə ordudan ayrılaraq ikisi birgə ov etməyə gedirlər. Şah vəziri ilə tək qalmağı istiyir, çünki ölkənin vəziyyətini daha rahat maraqlana bilsin. Gəzərkən uzaqdan bir xaraba kənd görürlər və həmin kəndə doğru yollanırlar. Bütün evlər dağılıb, həyatdan əsər-əlamət yox idi. Nuşirəvan vəziri ilə kəndin yaxınlığında ağacın üstündə iki quşun oturub oxuduğunu görürlər. Bayquşların ötməsi şaha maraqlı gəlir. Vəzirinə üzünü çevirərək deyir: "Sizcə bu iki bayquş bir-birinə nə deyir?" Ağıllı və zirək olan vəzir, xalqın acınacaqlı vəziyyətini hökmdara çatdırmaq üçün bunu fürsət bilir və deyir: "Əgər böyük hökmdar dediklərimdən narahat olmayacaqsa mən onların dilini açıb sizə deyərəm." Nuşirəvan cavab verir: "Söz verirəm ki, əsəbləşməyəcəm. Qorxmadan danışmağınızı istiyirəm. Görürsənki burada danışığımızı heç kim eşitməyəcək" Vəzir danışmağa başlayır: "Şah sağolsun bu iki quşun danışıqları yaxşı deyil. Onlar cehiz üzərindən toy mərasimi keçirtmək istəyirlər. Quşlardan biri digərinə qızını vermək istiyir, lakin süd pulu üçün ətrafdakı on xarabalığı və daha da əlavə xarabalıqlar istədiyini bildirir. Digər quş sevinclə deyir ki, əgər Nuşirəvan kimi zalım şah bu ölkənin başındadırsa mən sənə yüzlərlə belə xaraba kənd hədiyə edərəm." Vəzirin bu sözləri Nuşirəvana çox böyük təsir etdi ki, inildəyərək fikrə gedir. Vay mənim halıma hətta quşlar belə mənim haqqımda danışırlar. İnsanların mallarını neçə illərdi müsadirə edirəm. Bu dünyadan nə böyük rüsvayçılıqla gedəcəm. Bunları düşündükdən sonra ayağa durub ordusunun yanına gedir. Bununla da Nuşirəvan dəyişib ədalətli işlər görür, tarixdə Adil Nuşirəvan adı ilə tanınır.
Mövzu və ideyası
Hekayəyə diqqətli yanaşsaq görərik ki, əslində bayquşlar bayquşa bənzər insanları təmsil edir. Xalqın fəlakəti nəticəsində varlanan, qarışıqlıq, özbaşınalıq dövrlərində özlərini rahat hiss edən feodal-ruhani təbəqəsinin bir qisminin cəmiyyətdəki eybəcər, bayquşvari insanlar tənqid olunur.
Personajlar
Hekayənin əsas personajları Nuşirəvan və bayquşlar hesab olunur, lakin vəzir, xalq, əyyanlar kimi köməkçi obrazlar da yer alır.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Allahverdiyeva, Zəhra. Məqalələr toplusu, I kitab (Azərbaycan). Bakı: Elm və təhsil. 2017. 392.
- Kərimli, Teymur. Nizami və türk tarixi (Azərbaycan). Bakı: "Türkologiya" jurnalı. 2002.
- Həbibbəyli, İsa. Nizami Gəncəvidən iqtibas (Azərbaycan). Bakı: "Elm və həyat" jurnalı. 2021.
- Araslı, Həmid. Nizami əsərlərinin el variantlar (Azərbaycan). Bakı: Azərnəşr. 1941. 3–12.
- Məhəmmədəli, Tərbiyət. Danişməndani-Azərbaycan. Azərbaycanın görkəmli elm, sənət adamları (Azərbaycan). Bakı. 1987.
- Araslı, Həmid. Nizami Gəncəvi. "Sirlər Xəzinəsi" (Azərbaycan). Bakı: Azərnəşr. 1953.
- Qasımzadə, F. "Məxzənül Əsrar" əsəri haqqında (Azərbaycan). Bakı. 1940.
- Araslı, Nüşabə. Nizami sənətində mühit və təbiət (Azərbaycan). Bakı: "Sovet kəndi" jurnalı. 1991.
- Rüstəmova, Azadə. Nizami Gəncəvi almanaxı, I kitab (Azərbaycan). Bakı: Elm. 1984.
Mənbə
- Allahverdiyeva Z.A. Nəfsin simvollaşdırılmasında əsas obraz və məcazlar. “Elmi araşdırmalar”, №3-4, AMEA-nın Nizami adına Ədəbiyyat institutu, Bakı, Nurlan, 2001, s.118-123.
- Allahverdiyeva Z.A. Nizami Gəncəvinin “Məxzənül-əsrar” poeması və Xacu Kirmaninin “Rövzətül-ənvar” əsərinin ədəbi-fəlsəfi qaynaqları, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, “Xəbərlər”, Humanitar elmlər, 2017, 1, s. 40-44.
- Araslı H.M. Müqəddimə.Nizami Gəncəvi. “Sirlər xəzinəsi”, Bakı, Azərnəşr, 1953, s.3-11.
- Bədəlova T.K. Nizami Gəncəvinin “Məxzənül-əsrar” poemasında şair özü, müasirləri, sənəti və görüşləri haqqında. “Azərbaycan əlyazmaları dünya kitabxanalarında” II Beynəlxalq elmi-nəzəri konfransın materialları. AMEA Məhəmməd Füzuli ad. Əlyazmalar İnstitutu. Bakı, 29 noyabr, 2017-cı il, s.92-95.
- Hacıyeva Vəfa. Nizami Gəncəvinin «Sirlər xəzinəsi» məsnəvisində “Quran”dan iqtibaslar // AMEA Nizami Gəncəvi muzeyində Nizami Gəncəvinin anadan olmasının 875 illik yubileyinə həsr olunmuş “Nizami və dünya mədəniyyəti” mövzusunda Respublika konfransında (24 noyabr, Bakı - 2016) elmi məruzə. Konfransın materialları: “Nizami və dünya mədəniyyəti”, Bakı –“Elm və təhsil”, 2016, s. 143-145.
- Hacıyeva Vəfa. Nizami Gəncəvinin «Sirlər xəzinəsi» məsnəvisində Qurandan iqtibaslar // İRAN İslam Respublikası, GILAN vilayəti, Rəşt şəhəri, Gilan Universitetinin təşkilatçılığı ilə keçirilən “Fars dili və ədəbiyyatının yayılma arealı” başlıqlı XI Beynəlxalq Konfransında (7-9 sentyabr 2016) elmi məruzə ilə çıxış. Konfransın materialları, 9-cu cild, 2016 (şəhrivər, 1395), PDF - s.10307-10329, 1 m.v.
- Hacıyeva Vəfa. Коран и “Сокровищница тайн» Низами Гянджеви (“Quran və Nizami Gəncəvinin “Sirlər xəzinəsi” poeması”) // AMEA Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutu “Ədəbiyyat məcmuəsi”, Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun Əsərləri, XXIX cild. Bakı; Elm və təhsil, 2017, s.71-80, (12 səh.).
- Hacıyeva Vəfa. The comparative analysis of the "Me'raj-namah" of Nizami ganjavi with the "Me'raj-namah" of Ibn-Sina (The holy Qur'an and Nizami Ganjavi's poem «Treasury of mysteries») / İbn Sina “Merac-namə”si ilə Nizami “Merac-namə”sinin qarşiliqli təhlili. Iran Islam Respublikası. Şərqi Azərbaycan vilayəti. Təbriz şəhəri. Nizami Gəncəvinin həyat və yaradıcılığına həsr olunmuş ( پند پیر گنجه (مجموعه مقالات کنگره بین المللی نظامی گنجه ای (“Qeramıdaşt-e Nezamı Gencevı”) "Pənd-E Pir-e Gənce" ("Gəncə Şeyxinin nəsihəti" Beynəlxalq konfran -sın materialları – Təbriz. İsfənd-mah, تبریز اسفند ماه, hicri -şəmsi 1396 (12 mart 2018), s. 563-595.
- Hacıyeva Vəfa. Коран, Хадисы И Поэтический Сказ О «Мирадж»Е (Об идейных истоках «Мирадж-наме» в «Сокровищ - нице тайн» Низами Гянджеви) // Quran, Hədıslər Və Poetık Mətn “Merac” Haqqında // Rusiya Federativ Respublikası. Başqırdıstan. Ufa şəhəri. Rusiya Elmlər Akademiyası, Республика Башкортостан, Уфимский Федеральный исследовательский центр Российской Академии Наук, Международная научная конференция “Традиционный ислам в России и Зайнулла Расулев” (4–7 июля 2018 г. в г. Уфе на базе Ордена Знак Почета Института истории, языка и литературы УФИЦ РАН.
- Гаджиева Вафа. Об идейных истоках «Мирадж-наме» в «Сокровищнице тайн» Низами Гянджеви (на основе Корана, хадисов, комментарий к Корану и философского толкования мираджа) // AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu. Nizami Gəncəvi Almanaxı – IV. Bakı; Elm və təhsil, 2023, s. 234-265.
- Гaджиeвa Вaфa. Религиозно-мистический аспект мировоззрения Низами Гянджеви (на основе анализа ономастической лексики поэмы «Сокровищница тайн») // (“Nizami Gəncəvi dünyagörüşünün dini-mistik aspekti” (“Sirlər xəzinəsi” poemasının onomastik leksikasinin təhlili əsasinda)) // AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar Institutu, Elmi əsərlər №1, Bakı, 2016, s.34-39.
- Talatoff K. Clinton Jerome William. “The Poetry of Nizami Ganjavi: Knowledge, Love, and Rethrotics”. New-York, 2001.
- Бертельс Е.Э. Великий поэт азербайджанского народа. – В: Низами. Пять поэм. – М.,1946.
- Липскеров Л. и Шервинский С. Низами Гянджеви. “Сокровищница тайн”, перевод: Л.Липскеров и С.Шервинский, Москва, 1947.
Xarici keçidlər
- Nizami Gəncəvi. Nuşirəvanla bayquşların söhbəti
- Nizami Gəncəvinin "Sirlər Xəzinəsi" əsərindən "Nuşirəvan padişahla bayquşların söhbəti" səhnəsi
- Nuşirəvan və bayquşların söhbəti (Səsləndirən: Nicat Əliyev)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Adil Nusirevan ile vezirin hekayeti ve ya bilinen qisa adi ile Nusirevan ve bayquslarin sohbeti 1174 1175 ci illerde Nizami Gencevi terefinden qeleme alinan Sirler Xezinesi poemasinin ikinci hekayesidir Hekayenin poetik tercumesi Azerbaycan sairi Suleyman Rustem terefinden olunmusdur Nusirevan ve bayquslarin sohbetiAdil Nusirevan ile vezirin hekayetiMuellif Nizami GenceviJanr HekayeMovzu Edaletli ve insafli olmaq haqqinda nesihetOrijinalin dili farsOlke AzerbaycanOrijinalin nesr ili 1174 1175Tercumeci Suleyman RustemHaqqinda Nusirevanla veziri ve bayquslarin sohbeti hekayesi romantik planda verilse de heyatin eybecerliklerini cox dogru eks etdirir Nusirevan islamdan once yasamis Sasani hokmdari olsa da tesvir olunan heyat Nizami dovrunun heyatidir Nusirevanin ov zamani qarsilasdigi menzere XII esrin menzeresidir Sair edaletsizliyin qetl qaretin heddini asdigini gostermek ucun maraqli priyom isletmisdir MezmunuNusirevan bir gun ordusu ile ova cixir Bir az kecdikden sonra veziri ile ordudan ayrilaraq ikisi birge ov etmeye gedirler Sah veziri ile tek qalmagi istiyir cunki olkenin veziyyetini daha rahat maraqlana bilsin Gezerken uzaqdan bir xaraba kend gorurler ve hemin kende dogru yollanirlar Butun evler dagilib heyatdan eser elamet yox idi Nusirevan veziri ile kendin yaxinliginda agacin ustunde iki qusun oturub oxudugunu gorurler Bayquslarin otmesi saha maraqli gelir Vezirine uzunu cevirerek deyir Sizce bu iki bayqus bir birine ne deyir Agilli ve zirek olan vezir xalqin acinacaqli veziyyetini hokmdara catdirmaq ucun bunu furset bilir ve deyir Eger boyuk hokmdar dediklerimden narahat olmayacaqsa men onlarin dilini acib size deyerem Nusirevan cavab verir Soz verirem ki eseblesmeyecem Qorxmadan danismaginizi istiyirem Gorursenki burada danisigimizi hec kim esitmeyecek Vezir danismaga baslayir Sah sagolsun bu iki qusun danisiqlari yaxsi deyil Onlar cehiz uzerinden toy merasimi kecirtmek isteyirler Quslardan biri digerine qizini vermek istiyir lakin sud pulu ucun etrafdaki on xarabaligi ve daha da elave xarabaliqlar istediyini bildirir Diger qus sevincle deyir ki eger Nusirevan kimi zalim sah bu olkenin basindadirsa men sene yuzlerle bele xaraba kend hediye ederem Vezirin bu sozleri Nusirevana cox boyuk tesir etdi ki inildeyerek fikre gedir Vay menim halima hetta quslar bele menim haqqimda danisirlar Insanlarin mallarini nece illerdi musadire edirem Bu dunyadan ne boyuk rusvayciliqla gedecem Bunlari dusundukden sonra ayaga durub ordusunun yanina gedir Bununla da Nusirevan deyisib edaletli isler gorur tarixde Adil Nusirevan adi ile taninir Movzu ve ideyasiHekayeye diqqetli yanassaq gorerik ki eslinde bayquslar bayqusa benzer insanlari temsil edir Xalqin felaketi neticesinde varlanan qarisiqliq ozbasinaliq dovrlerinde ozlerini rahat hiss eden feodal ruhani tebeqesinin bir qisminin cemiyyetdeki eybecer bayqusvari insanlar tenqid olunur PersonajlarHekayenin esas personajlari Nusirevan ve bayquslar hesab olunur lakin vezir xalq eyyanlar kimi komekci obrazlar da yer alir Hemcinin baxSultan Sencer ve qari Suleyman ve qoca ekinci Ovcu ile iti ve tulkunun hekayeti Kerpickesen qocanin bir cavanla hekayetiIstinadlarAllahverdiyeva Zehra Meqaleler toplusu I kitab Azerbaycan Baki Elm ve tehsil 2017 392 Kerimli Teymur Nizami ve turk tarixi Azerbaycan Baki Turkologiya jurnali 2002 Hebibbeyli Isa Nizami Genceviden iqtibas Azerbaycan Baki Elm ve heyat jurnali 2021 Arasli Hemid Nizami eserlerinin el variantlar Azerbaycan Baki Azernesr 1941 3 12 Mehemmedeli Terbiyet Danismendani Azerbaycan Azerbaycanin gorkemli elm senet adamlari Azerbaycan Baki 1987 Arasli Hemid Nizami Gencevi Sirler Xezinesi Azerbaycan Baki Azernesr 1953 Qasimzade F Mexzenul Esrar eseri haqqinda Azerbaycan Baki 1940 Arasli Nusabe Nizami senetinde muhit ve tebiet Azerbaycan Baki Sovet kendi jurnali 1991 Rustemova Azade Nizami Gencevi almanaxi I kitab Azerbaycan Baki Elm 1984 MenbeAllahverdiyeva Z A Nefsin simvollasdirilmasinda esas obraz ve mecazlar Elmi arasdirmalar 3 4 AMEA nin Nizami adina Edebiyyat institutu Baki Nurlan 2001 s 118 123 Allahverdiyeva Z A Nizami Gencevinin Mexzenul esrar poemasi ve Xacu Kirmaninin Rovzetul envar eserinin edebi felsefi qaynaqlari Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Xeberler Humanitar elmler 2017 1 s 40 44 Arasli H M Muqeddime Nizami Gencevi Sirler xezinesi Baki Azernesr 1953 s 3 11 Bedelova T K Nizami Gencevinin Mexzenul esrar poemasinda sair ozu muasirleri seneti ve gorusleri haqqinda Azerbaycan elyazmalari dunya kitabxanalarinda II Beynelxalq elmi nezeri konfransin materiallari AMEA Mehemmed Fuzuli ad Elyazmalar Institutu Baki 29 noyabr 2017 ci il s 92 95 Haciyeva Vefa Nizami Gencevinin Sirler xezinesi mesnevisinde Quran dan iqtibaslar AMEA Nizami Gencevi muzeyinde Nizami Gencevinin anadan olmasinin 875 illik yubileyine hesr olunmus Nizami ve dunya medeniyyeti movzusunda Respublika konfransinda 24 noyabr Baki 2016 elmi meruze Konfransin materiallari Nizami ve dunya medeniyyeti Baki Elm ve tehsil 2016 s 143 145 Haciyeva Vefa Nizami Gencevinin Sirler xezinesi mesnevisinde Qurandan iqtibaslar IRAN Islam Respublikasi GILAN vilayeti Rest seheri Gilan Universitetinin teskilatciligi ile kecirilen Fars dili ve edebiyyatinin yayilma areali basliqli XI Beynelxalq Konfransinda 7 9 sentyabr 2016 elmi meruze ile cixis Konfransin materiallari 9 cu cild 2016 sehriver 1395 PDF s 10307 10329 1 m v Haciyeva Vefa Koran i Sokrovishnica tajn Nizami Gyandzhevi Quran ve Nizami Gencevinin Sirler xezinesi poemasi AMEA Nizami adina Edebiyyat Institutu Edebiyyat mecmuesi Nizami adina Edebiyyat Institutunun Eserleri XXIX cild Baki Elm ve tehsil 2017 s 71 80 12 seh Haciyeva Vefa The comparative analysis of the Me raj namah of Nizami ganjavi with the Me raj namah of Ibn Sina The holy Qur an and Nizami Ganjavi s poem Treasury of mysteries Ibn Sina Merac name si ile Nizami Merac name sinin qarsiliqli tehlili Iran Islam Respublikasi Serqi Azerbaycan vilayeti Tebriz seheri Nizami Gencevinin heyat ve yaradiciligina hesr olunmus پند پیر گنجه مجموعه مقالات کنگره بین المللی نظامی گنجه ای Qeramidast e Nezami Gencevi Pend E Pir e Gence Gence Seyxinin nesiheti Beynelxalq konfran sin materiallari Tebriz Isfend mah تبریز اسفند ماه hicri semsi 1396 12 mart 2018 s 563 595 Haciyeva Vefa Koran Hadisy I Poeticheskij Skaz O Miradzh E Ob idejnyh istokah Miradzh name v Sokrovish nice tajn Nizami Gyandzhevi Quran Hedisler Ve Poetik Metn Merac Haqqinda Rusiya Federativ Respublikasi Basqirdistan Ufa seheri Rusiya Elmler Akademiyasi Respublika Bashkortostan Ufimskij Federalnyj issledovatelskij centr Rossijskoj Akademii Nauk Mezhdunarodnaya nauchnaya konferenciya Tradicionnyj islam v Rossii i Zajnulla Rasulev 4 7 iyulya 2018 g v g Ufe na baze Ordena Znak Pocheta Instituta istorii yazyka i literatury UFIC RAN Gadzhieva Vafa Ob idejnyh istokah Miradzh name v Sokrovishnice tajn Nizami Gyandzhevi na osnove Korana hadisov kommentarij k Koranu i filosofskogo tolkovaniya miradzha AMEA Nizami Gencevi adina Edebiyyat Institutu Nizami Gencevi Almanaxi IV Baki Elm ve tehsil 2023 s 234 265 Gadzhieva Vafa Religiozno misticheskij aspekt mirovozzreniya Ni zami Gyand zhevi na osnove analiza onomasticheskoj leksiki poemy Sokrovishnica tajn Nizami Gencevi dunyagorusunun dini mistik aspekti Sirler xezinesi poemasinin onomastik leksikasinin tehlili esasinda AMEA Mehemmed Fuzuli adina Elyazmalar Institutu Elmi eserler 1 Baki 2016 s 34 39 Talatoff K Clinton Jerome William The Poetry of Nizami Ganjavi Knowledge Love and Rethrotics New York 2001 Bertels E E Velikij poet azerbajdzhanskogo naroda V Nizami Pyat poem M 1946 Lipskerov L i Shervinskij S Nizami Gyandzhevi Sokrovishnica tajn perevod L Lipskerov i S Shervinskij Moskva 1947 Xarici kecidlerNizami Gencevi Nusirevanla bayquslarin sohbeti Nizami Gencevinin Sirler Xezinesi eserinden Nusirevan padisahla bayquslarin sohbeti sehnesi Nusirevan ve bayquslarin sohbeti Seslendiren Nicat Eliyev