Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, lakin mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. |
Saleh Məşədi Teymur oğlu Güllicinski (17 sentyabr 1899, Güllücə, Eçmiədzin qəzası, İrəvan quberniyası, Rusiya imperiyası – 3 yanvar 1938, Bakı) — Ermənistan SSR və Azərbaycan SSR dövlət və partiya xadimi, Vedi Hərbi İnqilab Komitəsinin ilk sədri, Azərbaycan K(b)P MK yanında Partiya Məktəbinin rektoru.
| Saleh Güllücinski | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 17 sentyabr 1899 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 3 yanvar 1938 (38 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | siyasi repressiya |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, müstəntiq[d] |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Saleh Güllücinski 17 sentybar 1899-cu ildəİrəvanın yaxınlığndakı Güllücə kəndində Məşədi Teymur və Leyli xanımın ailəsində doğulub. Onlar 5 övlad böyüdüblər: Saleh, Məmməd, Rübabə, Ləzifə, Şövkət. Ailə o zamanın maarifpərvər, ziyalı ailəsi olduğundan övladlarının hamısına təhsil verib.
Saleh Güllicinski erkən yaşında A. S. Puşkin adına İrəvan rus-tatar məktəbini,1911-1915-ci illərdə 17 yaşında İrəvan Müəllimlər Seminariyasını bitirir. 5 mart 1916-cı ildən 6 iyun 1918- ci ilə kimi İrəvan dairə məhkəməsində tərcüməçi kimi işləyir.
1918-ci ildə Qərbi Azərbaycanda qətliamlar törədən daşnaklara qarşı mübarizəyə qoşulur. Ailəsi dəfələrlə qırğınlardan qurtulmaq üçün Türkiyəyə getmək məcburiyyətində qalsada sonradan yenidən geri evlərinə dönürlər.
Saleh Güllücinskinin bacısı Rübabə xanımın qızı Rəfiqə xanımın dediklərindən:
 | 1918–1920-ci illərdə ermənilər kütləvi qırğınlar edirdilər. Atam Hüseynin İğdırda ögey bacısı yaşayırdı. Atam ailəsi ilə oraya getmək qərarı verir. Bir neçə öküz arabalarını ərzaqla yükləyir ki, bizi orada 1–2 ay idarə etsin. 1918-ci ilin apreli imiş. Arazda çay daşır, sel gəlir və arabalar da, öküzlər də suya batır. Ərzaqların hamısı islanır. Atam yenidən İrəvana geri qayıtmaq məcburiyyətində qalır. Bizim çox mülklərimiz olub. İrəvanda indiki Hökumət evinin arxasında 2 mərtəbəli, 9 otaqlı, böyük bağı bağçası olan evimiz vardı. Atam gələndə görür ki, evin qapısı qırılıb, üç otağına Vandan gələn erməni ailəsi yerləşib. Atam ona evimdən çıx deyir. O isə cavabında belə deyir: "Sən necə Türkiyəyə getmisən, məni də oradan köçürdülər buraya. Məndə ev istədim yaşmağa, dedilər ki, hansı evin qapısı bağlıdı, qır qapını gir yaşa. Məndə bu evə gəldim." Atam da qorxusundan dillənə bilmir. Daşnakların hökuməti idi. Deyir bir neçə gün qalaq, sonra keçərik Türkiyəyə. Ama o qalan qalır. |  |
1920-ci ildə Ermənistanda Sovet hakimiyyəti qurulan zaman daşnaklara qarşı daha fəal mübarizə aparmaq üçün İrəvanın bir çox gənc ziyalıları kimi Saleh də inqilabi mübarizəyə qoşulur. , , Abasqulu bəy Şadlinski kimi vətənini sevən insanlarla birlikdə mücadilə edir. Ermənistanda Sovet hakimiyyəti uğrunda azərbaycanlıların mübarizəsi Ermənistan KP MK-da şöbə müdiri, Xalq Komissarları Sovet sədrinin müavini, Maarif nazirinin birinci müavini vəzifələrində işləmiş Rza Vəlibəyovun 1969-cu ildə İrəvanda nəşr etdirdiyi "Keçmişdən səhifələr" aldı kitabında geniş şərh olunmuşdur. Müəllif azərbaycanlı mübarizlərdən Cahangir Ələkbərbəyov, Saleh Güllücinski, Hüseyn Salmanov, Musa Vəlibəyov, Rza Axundov, Məmməd Yusifzadə, Məmmədəli Nasir, Bala Əfəndiyev, Yusif Abbasov, Abbasqulu bəy Şadlinski, Əli Tağızadə, Ələmdar Həşimov və başqalarının xidmətlərini təfsilatı ilə şərh etmişdir.
1921-ci il noyabrın 29-da Ermənistan Hərbi İnqilab Komitəsi Ermənistan SSR-in yarandığını elan edir. 1921-ci ilin fevralında daşnaklar yenidən İrəvəna daxil olurlar. Bu zaman bir çox inqilabçılar rus qoşunuyla bərabər İrəvanı tərk edir, ancaq Saleh Güllücinski, Əli Əkərəkli, Həsənəli Axundov şəhərdən çıxmırlar. Onlar evlərinə getmək istərkən daşnaklarların hücumuna məruz qalır və qurtulmaq üçün türk konsulluğunun binasına daxil olurlar.
İrəvanda yaradılmış ilk partiya təşkilatının üzvlərindən biri olan Saleh Güllücinski 1920-ci ildən inqilabi fəaliyyətlə məşğul olmuşdur. 1920-1921-ci illərdə daşnaklara qarşıı inqilabi mübarizədə iştirak etmişdir. Həmin illərdə Ermənistanda Qizil ordunun Xüsüsi şöbəsinin müstəntiqi vəzifəsində çalışmışdır. 1921-ci ildə Vedi Hərbi İnqilab Komitəsinin ilk sədri vəzifəsinə göndərilir. Həmin ilin iyul ayında Vedi Rayon İcrayyə Komitəsinin sədri vəzifəsinə dəyişilir. S. Güllücinski Ermənistan Fövqaladə Komisiyasının ilk müstəntiqlərindən biri olub. Vedidə çalışdığı zamanlarda Abasqulu bəy Şadlinski ilə birlikdə Dəvəlidə daş karxanasının istifadəyə verilməsinə böyük əmək sərf edir. Abasqulu bəy Şadlinski onun haqqında belə deyir: "Mən Salehdə olan tükənməz enerjiyə təəccüb etdim. Dəfələrlə biz onunla İrəvan Qəza İcrayyə Komitəsinə yazdıq, birlikdə oraya getdik. Saleh az əmək sərf etmədi". Vedidə çalışarkən daşnaklardan qurtulmuş kəndləri dinc həyata qaytarmaq, qırğınlardan qurtulan əhalini Türkiyədən, İrandan (yəni Cənubi Azərbaycandan) yurdlarına geri dönmələri üçün əlindən gələni edirdi. Lakin Ermənistan hökuməti İrandan, Türkiyədən gələn erməniləri Vedibasara yerləşdirməyə başlamışdı.
Ermənistan hökumətinin bu siyasətinə kəskin etiraz edən Saleh Güllücinskinin hərəkətləri mərkəzi rəhbərliyi qane etmir və onlar bir bəhanə ilə S. Güllücinskini oradan uzaqlaşdırmaq istəyirlər. 1922-1923 -cü illərdə Ermənistan KP MK-nın təlimatçı- təşkilatçı vəzifəsində işləmişdir. 1923 ildə (o zamanlar Güllicinskinin 24 yaşı olur) onu Tiflisdə yeni açılmış Zaqafqaziya Kommunist Universitetinə təhsilini davam etdirməyə göndərirlər. Burada S. Güllücinski Səkinə adlı Borçalıdan olan tələbə qızla tanış olur, ailə qurur.
1926-cı ildə Tiflisdə universiteti bitirdikdən sonra Saleh Güllücinskiyə Bakıdan iş təklif edirlər. Mircəfər Bağırov onu Bakıya dəvət edir. S. Güllücinski ailəsi ilə (anası Leyli xanım, atası Məşədi Teymur və bacıları Ləzifə, Şövkət, həyat yoldaşı Səkinə xanım və oğlu Ələsgər) Bakıya köçür. 1926- 1927- ci illərdə Azərbaycan KP MK- nin altrqrupunun üzvü olur. 1927- 1929- cu illərdə Bakı sovet partiya məktəbində həm müəllim, həmdə tədris hisssısinin müdiri vəzifəsində çalışır. 1929 -1930- cu illərdə Azərbaycan SSR xalq Maarif Komissarlığının Uşaqların sosial tərbiyəsi və politexnik təhsili Baş idarəsində rəis müavini vəzifəsində işləmiş, 1930-cu ildə Azərbaycan SSR Dövlət Siyasi İdarəsinin (AzQPU)səlahiyyətli nümayəndəsi olmuşdur. 1931-1933-cü illərdə Moskva şəhərində Qırmızı Prefessorlar İnstitunda təhsil almış, eyni zamanda Moskva Polad İnstitunda və Timiryazev Kənd Təsərrüfatı Akademiyasında fəlsəfə müəllimi işləyir.
Saleh Güllücinski 1933–1934-ci illərdə Qasım İsmayılov rayonu (indiki Goranboy rayonu) MTS (Maşın Traktor Stansiyası) siyasi şöbəsinin rəsi vəzifələrində çalışır. 1934–1935-ci illərdə Azərbaycan SSR Xalq Torpaq Komissarlığının siyasi bölməsinin rəis müavini vəzifəsində çalışır. 1935–1937-ci illərdə Azərbaycan Kənd Təsərüfatı Məktəbinin rektoru olmuşdur. 1937-ci ildə Zaqafqaziyada ilk ilə təltif olunur.
Saleh Güllücinskinin Bakıdakı evinə bir gecə qəfil yoxlama gəlir. Uzun axtarışdan sonra evdən Lev Trotskinin kiçik bir kitabı tapılır və S. Güllücinski həbs edilir. Uzun zaman yaxınları ondan heç bir məlumat ala bilmirlər. DTX arxivində Saleh Güllücinskinin güllələnməsi ilə bağlı yazılır: SSRİ Ali Məhkəməsinin Hərbi Kollegiyasının 2 yanvar 1938-ci il tarixli hökmünə əsasən S. Güllicinski Azərbaycan SSR CM-nin 64 (silahli üsyan), 70 (terror aktları), 73-cü (əks-inqilabi fəaliyyət) maddələr ilə təqsirli bilinərək güllələnməyə məhkum edilmişdir. Hökm 3 yanvar 1938-ci ildə icra edilmişdir.Ziya Bünyadovun "Qırmızı terror" kitabında represiya qurbanları arasında Saleh Güllicinskdən də bəhs edilir.
İstinadlar
- "Saleh Güllicinski". Qərbi Azərbaycan İcması. 2024. İstifadə tarixi: 2024-04-14.
- Uğur, Sabina. "Qərbi Azərbaycanın aydın şəxslərindən Saleh Güllücinskinin həyatı". siyasetinfo.az. 2023-03-08. 2023-04-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-22.
- Əziz Ələkbərli, "Qərbi Azərbaycan, 1-ci cild, Vedibasar mahalı", Bakı, "Ağrıdağ", 2000.
- Mustafa, Nazim. "İrəvan şəhəri. Elm və təhsil". iravan.preslib.az. 2013. 2023-02-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-07-17.
- Fərrux Rüstəmov. İrəvan Müəllimlər Seminariyası və onun məzunları (PDF). Bakı: Elm və təhsil. 2022. səh. 163. ISBN .
- Hüseynov, Məmməd. "Ata yurdum Zəngibasar - İrəvan". 525-ci qəzet. 2018-02-16. 2023-07-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-07-12.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalenin sonunda menbe siyahisi var lakin metndaxili menbeler hec ve ya kifayet qeder istifade edilmediyi ucun bezi melumatlarin menbesi bilinmir Lutfen menbeleri uygun sekilde metnin daxilinde yerlesdirerek meqalenin tekmillesdirilmesine komek edin Saleh Mesedi Teymur oglu Gullicinski 17 sentyabr 1899 Gulluce Ecmiedzin qezasi Irevan quberniyasi Rusiya imperiyasi 3 yanvar 1938 Baki Ermenistan SSR ve Azerbaycan SSR dovlet ve partiya xadimi Vedi Herbi Inqilab Komitesinin ilk sedri Azerbaycan K b P MK yaninda Partiya Mektebinin rektoru Saleh GullucinskiSexsi melumatlarDogum tarixi 17 sentyabr 1899 1899 09 17 Dogum yeri Gulluce Ecmiedzin qezasi Irevan quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 3 yanvar 1938 1938 01 03 38 yasinda Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIVefat sebebi siyasi repressiyaTehsili Irevan Muellimler SeminariyasiFealiyyeti siyasetci mustentiq d Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiSaleh Gullucinski 17 sentybar 1899 cu ildeIrevanin yaxinligndaki Gulluce kendinde Mesedi Teymur ve Leyli xanimin ailesinde dogulub Onlar 5 ovlad boyudubler Saleh Memmed Rubabe Lezife Sovket Aile o zamanin maarifperver ziyali ailesi oldugundan ovladlarinin hamisina tehsil verib Saleh Gullicinski erken yasinda A S Puskin adina Irevan rus tatar mektebini 1911 1915 ci illerde 17 yasinda Irevan Muellimler Seminariyasini bitirir 5 mart 1916 ci ilden 6 iyun 1918 ci ile kimi Irevan daire mehkemesinde tercumeci kimi isleyir 1918 ci ilde Qerbi Azerbaycanda qetliamlar toreden dasnaklara qarsi mubarizeye qosulur Ailesi defelerle qirginlardan qurtulmaq ucun Turkiyeye getmek mecburiyyetinde qalsada sonradan yeniden geri evlerine donurler Saleh Gullucinskinin bacisi Rubabe xanimin qizi Refiqe xanimin dediklerinden 1918 1920 ci illerde ermeniler kutlevi qirginlar edirdiler Atam Huseynin Igdirda ogey bacisi yasayirdi Atam ailesi ile oraya getmek qerari verir Bir nece okuz arabalarini erzaqla yukleyir ki bizi orada 1 2 ay idare etsin 1918 ci ilin apreli imis Arazda cay dasir sel gelir ve arabalar da okuzler de suya batir Erzaqlarin hamisi islanir Atam yeniden Irevana geri qayitmaq mecburiyyetinde qalir Bizim cox mulklerimiz olub Irevanda indiki Hokumet evinin arxasinda 2 mertebeli 9 otaqli boyuk bagi bagcasi olan evimiz vardi Atam gelende gorur ki evin qapisi qirilib uc otagina Vandan gelen ermeni ailesi yerlesib Atam ona evimden cix deyir O ise cavabinda bele deyir Sen nece Turkiyeye getmisen meni de oradan kocurduler buraya Mende ev istedim yasmaga dediler ki hansi evin qapisi baglidi qir qapini gir yasa Mende bu eve geldim Atam da qorxusundan dillene bilmir Dasnaklarin hokumeti idi Deyir bir nece gun qalaq sonra kecerik Turkiyeye Ama o qalan qalir 1920 ci ilde Ermenistanda Sovet hakimiyyeti qurulan zaman dasnaklara qarsi daha feal mubarize aparmaq ucun Irevanin bir cox genc ziyalilari kimi Saleh de inqilabi mubarizeye qosulur Abasqulu bey Sadlinski kimi vetenini seven insanlarla birlikde mucadile edir Ermenistanda Sovet hakimiyyeti ugrunda azerbaycanlilarin mubarizesi Ermenistan KP MK da sobe mudiri Xalq Komissarlari Sovet sedrinin muavini Maarif nazirinin birinci muavini vezifelerinde islemis Rza Velibeyovun 1969 cu ilde Irevanda nesr etdirdiyi Kecmisden sehifeler aldi kitabinda genis serh olunmusdur Muellif azerbaycanli mubarizlerden Cahangir Elekberbeyov Saleh Gullucinski Huseyn Salmanov Musa Velibeyov Rza Axundov Memmed Yusifzade Memmedeli Nasir Bala Efendiyev Yusif Abbasov Abbasqulu bey Sadlinski Eli Tagizade Elemdar Hesimov ve basqalarinin xidmetlerini tefsilati ile serh etmisdir 1921 ci il noyabrin 29 da Ermenistan Herbi Inqilab Komitesi Ermenistan SSR in yarandigini elan edir 1921 ci ilin fevralinda dasnaklar yeniden Irevena daxil olurlar Bu zaman bir cox inqilabcilar rus qosunuyla beraber Irevani terk edir ancaq Saleh Gullucinski Eli Ekerekli Heseneli Axundov seherden cixmirlar Onlar evlerine getmek isterken dasnaklarlarin hucumuna meruz qalir ve qurtulmaq ucun turk konsullugunun binasina daxil olurlar Irevanda yaradilmis ilk partiya teskilatinin uzvlerinden biri olan Saleh Gullucinski 1920 ci ilden inqilabi fealiyyetle mesgul olmusdur 1920 1921 ci illerde dasnaklara qarsii inqilabi mubarizede istirak etmisdir Hemin illerde Ermenistanda Qizil ordunun Xususi sobesinin mustentiqi vezifesinde calismisdir 1921 ci ilde Vedi Herbi Inqilab Komitesinin ilk sedri vezifesine gonderilir Hemin ilin iyul ayinda Vedi Rayon Icrayye Komitesinin sedri vezifesine deyisilir S Gullucinski Ermenistan Fovqalade Komisiyasinin ilk mustentiqlerinden biri olub Vedide calisdigi zamanlarda Abasqulu bey Sadlinski ile birlikde Develide das karxanasinin istifadeye verilmesine boyuk emek serf edir Abasqulu bey Sadlinski onun haqqinda bele deyir Men Salehde olan tukenmez enerjiye teeccub etdim Defelerle biz onunla Irevan Qeza Icrayye Komitesine yazdiq birlikde oraya getdik Saleh az emek serf etmedi Vedide calisarken dasnaklardan qurtulmus kendleri dinc heyata qaytarmaq qirginlardan qurtulan ehalini Turkiyeden Irandan yeni Cenubi Azerbaycandan yurdlarina geri donmeleri ucun elinden geleni edirdi Lakin Ermenistan hokumeti Irandan Turkiyeden gelen ermenileri Vedibasara yerlesdirmeye baslamisdi Ermenistan hokumetinin bu siyasetine keskin etiraz eden Saleh Gullucinskinin hereketleri merkezi rehberliyi qane etmir ve onlar bir behane ile S Gullucinskini oradan uzaqlasdirmaq isteyirler 1922 1923 cu illerde Ermenistan KP MK nin telimatci teskilatci vezifesinde islemisdir 1923 ilde o zamanlar Gullicinskinin 24 yasi olur onu Tiflisde yeni acilmis Zaqafqaziya Kommunist Universitetine tehsilini davam etdirmeye gonderirler Burada S Gullucinski Sekine adli Borcalidan olan telebe qizla tanis olur aile qurur Saleh Gullicinski ailesi ile birge 1926 ci ilde Tiflisde universiteti bitirdikden sonra Saleh Gullucinskiye Bakidan is teklif edirler Mircefer Bagirov onu Bakiya devet edir S Gullucinski ailesi ile anasi Leyli xanim atasi Mesedi Teymur ve bacilari Lezife Sovket heyat yoldasi Sekine xanim ve oglu Elesger Bakiya kocur 1926 1927 ci illerde Azerbaycan KP MK nin altrqrupunun uzvu olur 1927 1929 cu illerde Baki sovet partiya mektebinde hem muellim hemde tedris hisssisinin mudiri vezifesinde calisir 1929 1930 cu illerde Azerbaycan SSR xalq Maarif Komissarliginin Usaqlarin sosial terbiyesi ve politexnik tehsili Bas idaresinde reis muavini vezifesinde islemis 1930 cu ilde Azerbaycan SSR Dovlet Siyasi Idaresinin AzQPU selahiyyetli numayendesi olmusdur 1931 1933 cu illerde Moskva seherinde Qirmizi Prefessorlar Institunda tehsil almis eyni zamanda Moskva Polad Institunda ve Timiryazev Kend Teserrufati Akademiyasinda felsefe muellimi isleyir Saleh Gullucinski 1933 1934 ci illerde Qasim Ismayilov rayonu indiki Goranboy rayonu MTS Masin Traktor Stansiyasi siyasi sobesinin resi vezifelerinde calisir 1934 1935 ci illerde Azerbaycan SSR Xalq Torpaq Komissarliginin siyasi bolmesinin reis muavini vezifesinde calisir 1935 1937 ci illerde Azerbaycan Kend Teserufati Mektebinin rektoru olmusdur 1937 ci ilde Zaqafqaziyada ilk Lenin ordeni ile teltif olunur Saleh Gullucinskinin Bakidaki evine bir gece qefil yoxlama gelir Uzun axtarisdan sonra evden Lev Trotskinin kicik bir kitabi tapilir ve S Gullucinski hebs edilir Uzun zaman yaxinlari ondan hec bir melumat ala bilmirler DTX arxivinde Saleh Gullucinskinin gullelenmesi ile bagli yazilir SSRI Ali Mehkemesinin Herbi Kollegiyasinin 2 yanvar 1938 ci il tarixli hokmune esasen S Gullicinski Azerbaycan SSR CM nin 64 silahli usyan 70 terror aktlari 73 cu eks inqilabi fealiyyet maddeler ile teqsirli bilinerek gullelenmeye mehkum edilmisdir Hokm 3 yanvar 1938 ci ilde icra edilmisdir Ziya Bunyadovun Qirmizi terror kitabinda represiya qurbanlari arasinda Saleh Gullicinskden de behs edilir Istinadlar Saleh Gullicinski Qerbi Azerbaycan Icmasi 2024 Istifade tarixi 2024 04 14 Ugur Sabina Qerbi Azerbaycanin aydin sexslerinden Saleh Gullucinskinin heyati siyasetinfo az 2023 03 08 2023 04 22 tarixinde Istifade tarixi 2023 04 22 Eziz Elekberli Qerbi Azerbaycan 1 ci cild Vedibasar mahali Baki Agridag 2000 Mustafa Nazim Irevan seheri Elm ve tehsil iravan preslib az 2013 2023 02 09 tarixinde Istifade tarixi 2023 07 17 Ferrux Rustemov Irevan Muellimler Seminariyasi ve onun mezunlari PDF Baki Elm ve tehsil 2022 seh 163 ISBN 978 9952 5455 010 Huseynov Memmed Ata yurdum Zengibasar Irevan 525 ci qezet 2018 02 16 2023 07 12 tarixinde Istifade tarixi 2023 07 12