Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qırmızı Ordunun Ermənistanı işğalı və ya Ermənistanın Sovetləşməsi — Sovet Rusiyasının XI Qırmızı Ordusunun 1920-ci ilin sentyabrından 4 dekabr tarixinədək keçmiş Rusiya İmperiyası və Osmanlı imperiyası ərazisində qurulmuş Ermənistan Demokratik Respublikasında yeni Sovet hökuməti qurmaq üçün həyata keçirilən bir hərbi səfərdir. Müdaxilə paytaxt İrəvan və digər şəhərlərdə erməni bolşeviklərinin qiyamı ilə paralel olmuşdur. Müdaxilə Ermənistan Demokratik Respublikasının mövcudluğunun sona çatmasına və Ermənistan Sovet Sosialist Respublikasının qurulmasına gətirib çıxardı.
| Qırmızı Ordunun Ermənistanı işğalı | ||||
|---|---|---|---|---|
| Azərbaycan-Ermənistan müharibəsi (1918-1920) Rusiya vətəndaş müharibəsi | ||||
 XI Qızıl Ordunun İrəvana daxil olması | ||||
| Tarix | sentyabr 1920 - 4 dekabr 1920 | |||
| Yeri | Ermənistan Demokratik Respublikası, Cənubi Qafqaz | |||
| Səbəbi | Sovet Rusiyasının Qafqazı işğal planı | |||
| Nəticəsi | Ermənistan Demokratik Respublikasının süqutu Ermənistanın Sovetləşməsi | |||
| Münaqişə tərəfləri | ||||
| | ||||
| Komandan(lar) | ||||
| ||||
Arxa plan
1917-ci ildə baş vermiş Oktyabr inqilabından sonra Azərbaycan-Ermənistan müharibəsi başlayır. Bakıdakı şəhər daxili müharibələrdən sonra şəhər azərbaycanlıların və ermənilərin yaşadığı ərazilər olaraq ikiyə bölündü. Lakin vaxt keçdikcə ermənilər Bakını boşaldıb bugünkü Ermənistanın sərhədlərinə çəkildilər.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti nizami orduların müharibəsi kimi reallaşmayan bu qarşıdurmalar nəticəsində yaradılmışdır.
1920-ci ilin sentyabrında, Türkiyə və Ermənistan arasında müharibə başlayandan sonra hücuma keçən Kazım Qarabəkir komandirliyindəki XV korpus Mîsâk-ı Milli sərhədləri içində olan Sarıqamış, Qars, Ərdahan, Artvin, Batum və İğdırı geri alaraq Gümrü şəhərinə daxil olanda, Daşnak (Erməni İnqilab Federasiyası) rəhbərliyi sülh istəməli idi. Sülh danışıqları 22 noyabr 1920-ci ildə Gümrüdə başladı. 2-3 dekabr 1920-ci il gecəsinin səhəri, sülh müqaviləsi Ermənistan daşnak hökuməti adından imzalandı.
Ermənistanın sovetləşməsi
Sovet müdaxiləsi 1920-ci ildə Osmanlı imperiyasının İrəvanı boşaltması və Ağrı vadisinə çəkilməsi ilə başladı. Qızıl Ordu, 22 noyabr 1920-ci ildə danışıqlara başlanılan və 2-3 dekabr 1920-ci il tarixində imzalanan Gümrü müqaviləsindən dərhal sonra, 4 dekabr 1920-ci ildə Qırmızı Ordu İrəvana girdi. Qırmızı Ordu Ermənistan Respublikasının varlığına son qoydu və Ermənistan Sovet nəzarətinə keçdi.
Rus tarixçisi Aleksandr Borisoviç Şirokorada görə Sovet İttifaqının Ermənistana müdaxiləsində (Azərbaycandakı müdaxilədə olduğu kimi) standart bolşevik nümunəsindən istifadə edilmişdir. Yəni yerli inqilab komitəsi həqiqi və ya “virtual” işçi qiyamlarını başladır və Qırmızı Ordudan kömək istəyir. Eyni metoddan on illər sonra Sovet İttifaqının Macarıstan (1956) və Çexoslovakiyaya (1968) müdaxiləsi zamanı da istifadə edilmişdir. 28 aprel 1920-ci ildə Bakı inqilab komitəsi Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası Hökumətindən kömək istədi və nəticədə Qırmızı Ordu Azərbaycan ərazisini ələ keçirdi.
Qars müqaviləsi
13 oktyabr 1921-ci ildə Zaqafqaziya Sovet Federativ Sosialist Respublikası ilə Türkiyə Böyük Millət Məclisi arasında imzalanan Qars müqaviləsi Zaqafqaziyada nizam və hakimiyyət yaratdı. Sovet İttifaqı ermənilər və azərbaycanlılar üzərində nüfuzunu gücləndirdi. Bu razılaşma ilə Naxçıvan muxtar əraziyə çevrildi. Mîsâk-ı Millidən ilk güzəşt edildi və Batumi ruslara qaldı.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qirmizi Ordunun Ermenistani isgali ve ya Ermenistanin Sovetlesmesi Sovet Rusiyasinin XI Qirmizi Ordusunun 1920 ci ilin sentyabrindan 4 dekabr tarixinedek kecmis Rusiya Imperiyasi ve Osmanli imperiyasi erazisinde qurulmus Ermenistan Demokratik Respublikasinda yeni Sovet hokumeti qurmaq ucun heyata kecirilen bir herbi seferdir Mudaxile paytaxt Irevan ve diger seherlerde ermeni bolseviklerinin qiyami ile paralel olmusdur Mudaxile Ermenistan Demokratik Respublikasinin movcudlugunun sona catmasina ve Ermenistan Sovet Sosialist Respublikasinin qurulmasina getirib cixardi Qirmizi Ordunun Ermenistani isgaliAzerbaycan Ermenistan muharibesi 1918 1920 Rusiya vetendas muharibesiXI Qizil Ordunun Irevana daxil olmasiTarix sentyabr 1920 4 dekabr 1920Yeri Ermenistan Demokratik Respublikasi Cenubi QafqazSebebi Sovet Rusiyasinin Qafqazi isgal planiNeticesi Ermenistan Demokratik Respublikasinin suqutu Ermenistanin SovetlesmesiMunaqise terefleri RSFSR Ermenistan SSR Ermenistan Demokratik RespublikasiAnkara HokumetiKomandan lar Mixail Tuxacevski Mixail Levandovski Mixail Qriqoryevic Yefremov Simon Vratsian Aleksandr HatisyanKazim Qarabekir PasaErmeni Bolsevik lider Anastas Mikoyan yaninda Qirmizi Ordu esgerleri sirasinda Sergey Kirov Serqo Orconikidze ve Mikhail Levandovski ile birlikde hele Bakida olarken May 1920 Arxa plan1917 ci ilde bas vermis Oktyabr inqilabindan sonra Azerbaycan Ermenistan muharibesi baslayir Bakidaki seher daxili muharibelerden sonra seher azerbaycanlilarin ve ermenilerin yasadigi eraziler olaraq ikiye bolundu Lakin vaxt kecdikce ermeniler Bakini bosaldib bugunku Ermenistanin serhedlerine cekildiler Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti nizami ordularin muharibesi kimi reallasmayan bu qarsidurmalar neticesinde yaradilmisdir 1920 ci ilin sentyabrinda Turkiye ve Ermenistan arasinda muharibe baslayandan sonra hucuma kecen Kazim Qarabekir komandirliyindeki XV korpus Misak i Milli serhedleri icinde olan Sariqamis Qars Erdahan Artvin Batum ve Igdiri geri alaraq Gumru seherine daxil olanda Dasnak Ermeni Inqilab Federasiyasi rehberliyi sulh istemeli idi Sulh danisiqlari 22 noyabr 1920 ci ilde Gumrude basladi 2 3 dekabr 1920 ci il gecesinin seheri sulh muqavilesi Ermenistan dasnak hokumeti adindan imzalandi Ermenistanin sovetlesmesi Sovet mudaxilesi 1920 ci ilde Osmanli imperiyasinin Irevani bosaltmasi ve Agri vadisine cekilmesi ile basladi Qizil Ordu 22 noyabr 1920 ci ilde danisiqlara baslanilan ve 2 3 dekabr 1920 ci il tarixinde imzalanan Gumru muqavilesinden derhal sonra 4 dekabr 1920 ci ilde Qirmizi Ordu Irevana girdi Qirmizi Ordu Ermenistan Respublikasinin varligina son qoydu ve Ermenistan Sovet nezaretine kecdi Rus tarixcisi Aleksandr Borisovic Sirokorada gore Sovet Ittifaqinin Ermenistana mudaxilesinde Azerbaycandaki mudaxilede oldugu kimi standart bolsevik numunesinden istifade edilmisdir Yeni yerli inqilab komitesi heqiqi ve ya virtual isci qiyamlarini basladir ve Qirmizi Ordudan komek isteyir Eyni metoddan on iller sonra Sovet Ittifaqinin Macaristan 1956 ve Cexoslovakiyaya 1968 mudaxilesi zamani da istifade edilmisdir 28 aprel 1920 ci ilde Baki inqilab komitesi Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikasi Hokumetinden komek istedi ve neticede Qirmizi Ordu Azerbaycan erazisini ele kecirdi Qars muqavilesi 13 oktyabr 1921 ci ilde Zaqafqaziya Sovet Federativ Sosialist Respublikasi ile Turkiye Boyuk Millet Meclisi arasinda imzalanan Qars muqavilesi Zaqafqaziyada nizam ve hakimiyyet yaratdi Sovet Ittifaqi ermeniler ve azerbaycanlilar uzerinde nufuzunu guclendirdi Bu razilasma ile Naxcivan muxtar eraziye cevrildi Misak i Milliden ilk guzest edildi ve Batumi ruslara qaldi