Vahidov Rəhim Məcid oğlu (15 dekabr 1914, Ağdaş – 1994, Bakı) — Azərbaycan, sovet arxeoloqu, tarix elmləri doktoru, Mingəçevir, Torpaqqala, Gavurqala və s. qədim və erkən orta əsr abidələrinin tədqiqatçısı.
Rəhim Vahidov | |
---|---|
Vahidov Rəhim Məcid oğlu | |
Doğum tarixi | |
Doğum yeri | Ağdaş, Ərəş qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Rusiya imperiyası |
Vəfat tarixi | |
Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan |
Vətəndaşlığı | SSRİ→ Azərbaycan |
Milliyyəti | azərbaycanlı |
Elm sahəsi | arxeologiya |
Elmi dərəcəsi | tarix elmləri doktoru (1960-cı ildən) |
İş yerləri | Azərbaycan Tarixi Muzeyi (1946-1953-cü illər), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Tarix İnstitutu (1953-cü ildən) |
Alma-mater | Bakı Dövlət Universiteti (1941) |
Təhsili |
|
Tanınır | Tarixi yerlərin tədqiqatçısı |
Mühüm layihələri | Sudağılan yaşayış yeri, Torpaqqala, Gavurqala arxeoloji abidələrin tədqiqatçısı |
Mükafatları |
Həyatı
Rəhim Vahidov 1914-cü il dekabrın 15-də Yelizavetpol quberniyasının Ərəş qəzasının, Üçqovaq kəndində anadan olmuşdur. Orta təhsilini doğma kəndinin məktəbində alıb. Sonra Bakıda qatar mühəndisliyi kursunda oxumuş və bir müddət Gəncədəki dəmir yolu deposunda işləmişdir.
1935-1936-cı illərdə Göyçay rayonu Bığır kəndində məktəbdə müəllim kimi çalışmışdır. 1937-1941-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsində təhsil almışdır. İkinci Dünya Müharibəsi zamanı 402-ci Diviziyanın 840-cı Piyada alayının 3-cü Piyada Batalyonunun leytenant rütbəsində komandiri olmuşdur. və layiq görülmüşdür.
Arxeoloji fəaliyyəti
Müharibədən sonra Azərbaycan Tarixi Muzeyində işləməyə başlamışdır. 1946-1953-cü illərdə Vahidov Azərbaycan Tarixi Muzeyinin arxeologiya şöbəsi fondunun direktoru olmuşdur. 1946-cı ildə Mingəçevirə arxeoloji ekspedisiya təşkil edildikdə Vahidov da ekspedisiya rəhbəri Saleh Qazıyevin müavini kimi ora cəlb edildi. 1948-ci ildə ekspedisiya zamanı, Sudağılan yaşayış yeri ərazisində Vahidov tərəfindən qədim Alban yazısı olan bir daş tapıldı.
1953-cü ildə Rəhim Vahidov kiçik elmi işçi kimi Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının Tarix İnstitutuna işə qəbul edildi. O vaxtdan etibarən Vahidovun rəhbərliyi ilə Gavurqala, Torpaqqala, Araz, Şəki-Zaqatala bölgəsinə elmi ekspedisiyalar təşkil edildi, maddi mədəniyyətin dəyərli nümunələri aşkar edildi.
1950-ci illərin sonlarında Ağdam rayonu ərazisindəki Gavurqala təpəsindəki qazıntılar zamanı Vahidov bir neftli monumental xristian məbədini, həmçinin VIII-X əsrlərə aid daş sandıqlarda və sarkofaqlarda dəfn yerlərini aşkar etdi. Vahidov həmçinin Qax rayonundakı Torpaqqalada eramızdan əvvəl XIV - XV əsrlərdən I əsrə qədər müxtəlif gündəlik abidələri olan böyük bir qəsəbənin olduğunu təsbit etmişdir.
Elmi fəaliyyəti
1964-cü ilin mart ayında Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası Tarix İnstitutunun 1962-1963-cü illərdə Azərbaycanda aparılan arxeoloji tədqiqat işlərinin nəticələrinə həsr olunmuş elmi iclasında Vahidov Alazan çayının sahilində Torpaqqala tədqiqatı haqqında məruzə etmiş və çıxışında 1959-cu ildən bu yana maraqlı tapıntılarla üzləşdiklərini, Qafqaz Albaniyasının tarixini və mədəniyyətini öyrənmək üçün vacib olan komplekslərin aşkar olunduğunu bildirmişdir.
1960-cı ildə Vahidov “III - VIII əsrlərdə Mingəçevir” mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmişdir. 1965-ci ildə Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası Tarix İnstitutunun arxeologiya şöbəsinin müdiri, 1972-ci ildən orta əsrlərin arxeologiyası və 1975-ci ildən erkən orta əsrlər arxeologiyası şöbəsinin müdiri olmuşdur.
1974-cü ildə Vahidov Azərbaycan Elmlər Akademiyasının arxeologiya və etnoqrafiya sektorunun təşkilatçılarından biri idi. Rəhim Vahidov eyni zamanda Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasının Azərbaycan tarixi ilə bağlı redaksiya heyətinin üzvü, ensiklopediyada qədim dövr və orta əsrlərin Azərbaycan tarixi ilə bağlı çoxlu məqalələrin müəllifi olmuşdur.
Tənqid və rəylər
Tarixçi Tofiq Məmmədov qeyd edir ki, R.Vahidov öz əsərlərində xristianlığı, ticarəti, sənətkarlığı və erkən orta əsrlər Mingəçevir əhalisinin həyatının digər aspektlərini arxeoloji materiallar əsasında araşdırır. Tarixçi Əlisöhbət Sumbatzadənin fikrincə, Vahidovun "III-VIII əsrlərdə Mingəçevir" kitabında onun Mingəçevirdə apardığı qazıntıların nəticələri öz əksini tapmışdır. Sumbatzadənin qeyd etdiyi kimi, bu işdə böyük bir yer erkən orta əsr yaşayış məskənləri və maddi mədəniyyət qalıqlarının təsviri və təhlili, habelə Sumbatzadəyə görə əhəmiyyəti olduqca böyük olan alban yazılarıdır. Z.N.Bədəlova “Qafqaz Albaniyasında bəzi iplik alətləri haqqında” məqaləsində yazır ki, Vahidovun “Mingəçevir III- VIII əsrlərdə” əsərində qiymətli faktiki material və toxuculuq istehsal vasitələri haqqında məlumatları ehtiva edir..
Arxeoloqlar İdeal Nərimanov və Zelik Yampolski Vahidov, Aslanov və İonanın "Qədim Mingəçevir (eneolit və tunc dövrü)" adlı birgə əsərinə rəy verərkən qeyd edirlər ki, bu kitabda Mingəçevir arxeoloji kompleksinin ən qədim hissəsi ilə əlaqəli faktlar və ümumiləşdirmələr mövcuddur. Mingəçevirdə tapılmış Eneolit və Tunc dövrünə aid nəhəng material ümumiləşdirilmiş, sistemləşdirilmiş və təhlil edilmişdir. Tənqidçilərjn fikrinə görə, bu kitab Azərbaycan və bütün Qafqaz arxeologiyası üçün böyük elmi əhəmiyyət daşıyır..
Xatirəsi
Rəhim Vahidovun xatirəsinə qızı Xumar Vahidovanın “Ordubad şəhərinin tarixi - XIX əsr - XX əsrin əvvəlləri” kitabı həsr edilmişdir (Bakı, 2007)..
Elmi işləri
- Средневековый храм в Мингечауре // Материальная культура Азербайджана . II. 1951.
- Археологические работы в Мингечауре в 1950 году // Краткие сообщения Института истории материальной культуры (46). 1952.
- Раннесредневековое городище Судагылан // Краткие сообщения Института истории материальной культуры (54). 1954.
- Mingəçevir abidələrinin epiqrafik xarakteristikası // B (4). 1958.
- Фрагмент глиняного подсвечника с албанской надписью // Известия Академии наук Азербайджанской ССР (4). Б. 1958.
- Древний Мингечаур: (Эпоха энеолита и бронзы). Б. 1959.(в соавторстве с Г. М. Аслановым и Г. И. Ионе)
- III—VIII əsrlərdə Mingəçevir. (arxeoloji materiallar əsasında). B. 1961.
- Gavurqalada arxeoloji qazıntılar // Azərbaycanın maddi mədəniyyəti . IV. 1965.
- Torpaqqalada arxeoloji tədqiqatların yekunları // Azərbaycanın maddi mədəniyyəti . VI. B. 1965.
- Великий Октябрь и развитие археологической науки в Советском Азербайджане // Известия Академии наук Азербайджанской ССР. Б. 1967.
- Развитие археологической науки в Советском Азербайджане // Советская археология (4). 1967.
- Новый памятник архитектуры Кавказской Албании // Археологические открытия 1971 г. М. 1972.
- Городище Таузское Торпаггала // Итоги полевых археологических и этнографических исследований 1972 г. в Азербайджане. Б. 1973.
- Видный учёный [К 70-летию со дня рождения и 40-летию науч. деятельности И. М. Джафарзаде] // Материальная культура Азербайджана . VII. 1973.
- Развитие археологической науки в Азербайджане в 1945—1965 гг. // Материальная культура Азербайджана . VII. 1973.
- Новые находки каменных баб в Азербайджане // Археологические открытия 1973 г. М. 1974.
- О тождестве городища Торпаггала и города Хунана // Археологические памятники феодальной Грузии . II. Тб. 1974.
- Работы Таузского отряда // Археологические открытия 1976 г. М. 1977.
- Раскопки на участке III городища Торпаггала // Археологические открытия 1977 г. М. 1978.
- Археологические работы Таузского отряда в 1975 г. // Археологические и этнографические изыскания в Азербайджане (1975). Б. 1978.
- Раскопки на городище Торпаккала // Археологические открытия 1978 г. М. 1979.
- Керамические печи Торпаккала // Материальная культура Азербайджана. Б. 1980.
- Эпиграфические памятники Кавказской Албании. Б. 1985.
- Раскопки в долине р. Пирсаат // Археологические открытия 1984 г. М. 1986.
- Работа Пирсаатчайского отряда // Археологические открытия 1985 г. М. 1987.
- Шемахинская экспедиция // Археологические открытия 1986 г. М. 1988.
Mənbə
İstinadlar
- Mahmudova, Vahidova, 2014
- "Представление на награждение Рагима Ваидова медалью «За оборону Кавказа» от 17 октября 1944 года". www.podvignaroda.ru. 2010-04-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-10-08.
- Мамедов Т. М. Кавказская Албания в IV-VII вв. Б.: Маариф. 1993. 61.
- Ваидов Р. М., Нариманов И. Г. Развитие археологической науки в Советском Азербайджане. (4). Советская археология. 1967. 59.
- Халилов Д. А. Первая сессия по археологии Азербайджана // Советская археология (3). 1964. 346.
- Кавказская Албания в IV-VII вв. Б.: Маариф. 1993. 6.
- Сумбатзаде А. С. Азербайджанская историография XIX—XX вв. Б.: Элм. 1987. 177.
- Бадалова З. Н. О некоторых орудиях прядения в Кавказской Албании. (1). Известия Академии наук Азербайджанской ССР. 1987. 57.
- Нариманов И. Г., Ямпольский З. И. Г. М. Асланов, Р. М. Ваидов, Г. И. Ионе. Древний Мингечаур // Советская археология (3). 1962. 318—319.
- Ваидова Х. Р. История города Ордубад в XIX — начале ХХ вв. Б.: Nurlan. 2007. səh. 3.
Ədəbiyyat
- Mahmudova H., Vahidova X. Albanşünas alim Rəhim Vahidov. . 17 (1). Azərbaycan Arxeologiyası. 2014. 85—89.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vahidov Rehim Mecid oglu 15 dekabr 1914 Agdas 1994 Baki Azerbaycan sovet arxeoloqu tarix elmleri doktoru Mingecevir Torpaqqala Gavurqala ve s qedim ve erken orta esr abidelerinin tedqiqatcisi Rehim VahidovVahidov Rehim Mecid ogluDogum tarixi 15 dekabr 1914Dogum yeri Agdas Eres qezasi Yelizavetpol quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 1994Vefat yeri Baki AzerbaycanVetendasligi SSRI AzerbaycanMilliyyeti azerbaycanliElm sahesi arxeologiyaElmi derecesi tarix elmleri doktoru 1960 ci ilden Is yerleri Azerbaycan Tarixi Muzeyi 1946 1953 cu iller Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Tarix Institutu 1953 cu ilden Alma mater Baki Dovlet Universiteti 1941 Tehsili Azerbaycan Dovlet Universiteti 1941 Taninir Tarixi yerlerin tedqiqatcisiMuhum layiheleri Sudagilan yasayis yeri Torpaqqala Gavurqala arxeoloji abidelerin tedqiqatcisiMukafatlari 1941 1945 ci iller Boyuk Veten muharibesinde Almaniya uzerinde qelebeye gore medali Qafqazin mudafiesine gore medaliHeyatiRehim Vahidov 1914 cu il dekabrin 15 de Yelizavetpol quberniyasinin Eres qezasinin Ucqovaq kendinde anadan olmusdur Orta tehsilini dogma kendinin mektebinde alib Sonra Bakida qatar muhendisliyi kursunda oxumus ve bir muddet Gencedeki demir yolu deposunda islemisdir 1935 1936 ci illerde Goycay rayonu Bigir kendinde mektebde muellim kimi calismisdir 1937 1941 ci illerde Azerbaycan Dovlet Universitetinin Tarix fakultesinde tehsil almisdir Ikinci Dunya Muharibesi zamani 402 ci Diviziyanin 840 ci Piyada alayinin 3 cu Piyada Batalyonunun leytenant rutbesinde komandiri olmusdur Almaniya uzerinde qelebeye gore ve Qafqazin mudafiesine gore medallarina layiq gorulmusdur Arxeoloji fealiyyeti Sudagilan yasayis yeri erazisinde Vahidov terefinden askar edilmis qedim Alban yazisi olan das Milli Azerbaycan Tarix Muzeyi Muharibeden sonra Azerbaycan Tarixi Muzeyinde islemeye baslamisdir 1946 1953 cu illerde Vahidov Azerbaycan Tarixi Muzeyinin arxeologiya sobesi fondunun direktoru olmusdur 1946 ci ilde Mingecevire arxeoloji ekspedisiya teskil edildikde Vahidov da ekspedisiya rehberi Saleh Qaziyevin muavini kimi ora celb edildi 1948 ci ilde ekspedisiya zamani Sudagilan yasayis yeri erazisinde Vahidov terefinden qedim Alban yazisi olan bir das tapildi 1953 cu ilde Rehim Vahidov kicik elmi isci kimi Azerbaycan SSR Elmler Akademiyasinin Tarix Institutuna ise qebul edildi O vaxtdan etibaren Vahidovun rehberliyi ile Gavurqala Torpaqqala Araz Seki Zaqatala bolgesine elmi ekspedisiyalar teskil edildi maddi medeniyyetin deyerli numuneleri askar edildi 1950 ci illerin sonlarinda Agdam rayonu erazisindeki Gavurqala tepesindeki qazintilar zamani Vahidov bir neftli monumental xristian mebedini hemcinin VIII X esrlere aid das sandiqlarda ve sarkofaqlarda defn yerlerini askar etdi Vahidov hemcinin Qax rayonundaki Torpaqqalada eramizdan evvel XIV XV esrlerden I esre qeder muxtelif gundelik abideleri olan boyuk bir qesebenin oldugunu tesbit etmisdir Elmi fealiyyeti 1964 cu ilin mart ayinda Azerbaycan SSR Elmler Akademiyasi Tarix Institutunun 1962 1963 cu illerde Azerbaycanda aparilan arxeoloji tedqiqat islerinin neticelerine hesr olunmus elmi iclasinda Vahidov Alazan cayinin sahilinde Torpaqqala tedqiqati haqqinda meruze etmis ve cixisinda 1959 cu ilden bu yana maraqli tapintilarla uzlesdiklerini Qafqaz Albaniyasinin tarixini ve medeniyyetini oyrenmek ucun vacib olan komplekslerin askar olundugunu bildirmisdir 1960 ci ilde Vahidov III VIII esrlerde Mingecevir movzusunda namizedlik dissertasiyasini mudafie etmisdir 1965 ci ilde Azerbaycan SSR Elmler Akademiyasi Tarix Institutunun arxeologiya sobesinin mudiri 1972 ci ilden orta esrlerin arxeologiyasi ve 1975 ci ilden erken orta esrler arxeologiyasi sobesinin mudiri olmusdur 1974 cu ilde Vahidov Azerbaycan Elmler Akademiyasinin arxeologiya ve etnoqrafiya sektorunun teskilatcilarindan biri idi Rehim Vahidov eyni zamanda Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasinin Azerbaycan tarixi ile bagli redaksiya heyetinin uzvu ensiklopediyada qedim dovr ve orta esrlerin Azerbaycan tarixi ile bagli coxlu meqalelerin muellifi olmusdur Tenqid ve reylerTarixci Tofiq Memmedov qeyd edir ki R Vahidov oz eserlerinde xristianligi ticareti senetkarligi ve erken orta esrler Mingecevir ehalisinin heyatinin diger aspektlerini arxeoloji materiallar esasinda arasdirir Tarixci Elisohbet Sumbatzadenin fikrince Vahidovun III VIII esrlerde Mingecevir kitabinda onun Mingecevirde apardigi qazintilarin neticeleri oz eksini tapmisdir Sumbatzadenin qeyd etdiyi kimi bu isde boyuk bir yer erken orta esr yasayis meskenleri ve maddi medeniyyet qaliqlarinin tesviri ve tehlili habele Sumbatzadeye gore ehemiyyeti olduqca boyuk olan alban yazilaridir Z N Bedelova Qafqaz Albaniyasinda bezi iplik aletleri haqqinda meqalesinde yazir ki Vahidovun Mingecevir III VIII esrlerde eserinde qiymetli faktiki material ve toxuculuq istehsal vasiteleri haqqinda melumatlari ehtiva edir Arxeoloqlar Ideal Nerimanov ve Zelik Yampolski Vahidov Aslanov ve Ionanin Qedim Mingecevir eneolit ve tunc dovru adli birge eserine rey vererken qeyd edirler ki bu kitabda Mingecevir arxeoloji kompleksinin en qedim hissesi ile elaqeli faktlar ve umumilesdirmeler movcuddur Mingecevirde tapilmis Eneolit ve Tunc dovrune aid neheng material umumilesdirilmis sistemlesdirilmis ve tehlil edilmisdir Tenqidcilerjn fikrine gore bu kitab Azerbaycan ve butun Qafqaz arxeologiyasi ucun boyuk elmi ehemiyyet dasiyir XatiresiRehim Vahidovun xatiresine qizi Xumar Vahidovanin Ordubad seherinin tarixi XIX esr XX esrin evvelleri kitabi hesr edilmisdir Baki 2007 Elmi isleriSrednevekovyj hram v Mingechaure Materialnaya kultura Azerbajdzhana II 1951 Arheologicheskie raboty v Mingechaure v 1950 godu Kratkie soobsheniya Instituta istorii materialnoj kultury 46 1952 Rannesrednevekovoe gorodishe Sudagylan Kratkie soobsheniya Instituta istorii materialnoj kultury 54 1954 Mingecevir abidelerinin epiqrafik xarakteristikasi B 4 1958 Fragment glinyanogo podsvechnika s albanskoj nadpisyu Izvestiya Akademii nauk Azerbajdzhanskoj SSR 4 B 1958 Drevnij Mingechaur Epoha eneolita i bronzy B 1959 v soavtorstve s G M Aslanovym i G I Ione III VIII esrlerde Mingecevir arxeoloji materiallar esasinda B 1961 Gavurqalada arxeoloji qazintilar Azerbaycanin maddi medeniyyeti IV 1965 Torpaqqalada arxeoloji tedqiqatlarin yekunlari Azerbaycanin maddi medeniyyeti VI B 1965 Velikij Oktyabr i razvitie arheologicheskoj nauki v Sovetskom Azerbajdzhane Izvestiya Akademii nauk Azerbajdzhanskoj SSR B 1967 Razvitie arheologicheskoj nauki v Sovetskom Azerbajdzhane Sovetskaya arheologiya 4 1967 Novyj pamyatnik arhitektury Kavkazskoj Albanii Arheologicheskie otkrytiya 1971 g M 1972 Gorodishe Tauzskoe Torpaggala Itogi polevyh arheologicheskih i etnograficheskih issledovanij 1972 g v Azerbajdzhane B 1973 Vidnyj uchyonyj K 70 letiyu so dnya rozhdeniya i 40 letiyu nauch deyatelnosti I M Dzhafarzade Materialnaya kultura Azerbajdzhana VII 1973 Razvitie arheologicheskoj nauki v Azerbajdzhane v 1945 1965 gg Materialnaya kultura Azerbajdzhana VII 1973 Novye nahodki kamennyh bab v Azerbajdzhane Arheologicheskie otkrytiya 1973 g M 1974 O tozhdestve gorodisha Torpaggala i goroda Hunana Arheologicheskie pamyatniki feodalnoj Gruzii II Tb 1974 Raboty Tauzskogo otryada Arheologicheskie otkrytiya 1976 g M 1977 Raskopki na uchastke III gorodisha Torpaggala Arheologicheskie otkrytiya 1977 g M 1978 Arheologicheskie raboty Tauzskogo otryada v 1975 g Arheologicheskie i etnograficheskie izyskaniya v Azerbajdzhane 1975 B 1978 Raskopki na gorodishe Torpakkala Arheologicheskie otkrytiya 1978 g M 1979 Keramicheskie pechi Torpakkala Materialnaya kultura Azerbajdzhana B 1980 Epigraficheskie pamyatniki Kavkazskoj Albanii B 1985 Raskopki v doline r Pirsaat Arheologicheskie otkrytiya 1984 g M 1986 Rabota Pirsaatchajskogo otryada Arheologicheskie otkrytiya 1985 g M 1987 Shemahinskaya ekspediciya Arheologicheskie otkrytiya 1986 g M 1988 MenbeIstinadlar Mahmudova Vahidova 2014 Predstavlenie na nagrazhdenie Ragima Vaidova medalyu Za oboronu Kavkaza ot 17 oktyabrya 1944 goda www podvignaroda ru 2010 04 14 tarixinde Istifade tarixi 2018 10 08 Mamedov T M Kavkazskaya Albaniya v IV VII vv B Maarif 1993 61 Vaidov R M Narimanov I G Razvitie arheologicheskoj nauki v Sovetskom Azerbajdzhane 4 Sovetskaya arheologiya 1967 59 Halilov D A Pervaya sessiya po arheologii Azerbajdzhana Sovetskaya arheologiya 3 1964 346 Kavkazskaya Albaniya v IV VII vv B Maarif 1993 6 Sumbatzade A S Azerbajdzhanskaya istoriografiya XIX XX vv B Elm 1987 177 Badalova Z N O nekotoryh orudiyah pryadeniya v Kavkazskoj Albanii 1 Izvestiya Akademii nauk Azerbajdzhanskoj SSR 1987 57 Narimanov I G Yampolskij Z I G M Aslanov R M Vaidov G I Ione Drevnij Mingechaur Sovetskaya arheologiya 3 1962 318 319 Vaidova H R Istoriya goroda Ordubad v XIX nachale HH vv B Nurlan 2007 seh 3 Edebiyyat Mahmudova H Vahidova X Albansunas alim Rehim Vahidov 17 1 Azerbaycan Arxeologiyasi 2014 85 89