Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Gavurqala — Azərbaycan respubliksı ərazisində erkən orta əsrlər dövrünə aid şəhər xarabalığı.
| Gavurqala | |
|---|---|
 Gavurqala qala divarlarının bərpa təsviri | |
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Şəhər | Ağdam |
| Yerləşir | Boyəhmədli kəndi |
| Tikilmə tarixi | Erkən orta əsrlər |
| Üslubu | Alban memarlığı |
| İstinad nöm. | 625 |
| Kateqoriya | Yaşayış yeri |
| Əhəmiyyəti | Ölkə əhəmiyyətli |
| | |
Gavurqala şəhər yeri Ağdam rayonunun Boyəhmədli kəndi ərazisində yerləşir. Mərkəz hissəsi düz səthlidir. Ətraf ərazidən 6–8 m yüksəklidədir.
Burada ilk arxeoloji tədqiqatlar 1958-ci ildə aparılmışdır. Qazıntılar nəticəsində ərazidə III-V əsrlərdən başlayaraq X-XI yüzilliyə qədər yaşayışı özündə əks etdirən 4 metr qalınlığında mədəni təbəqə üzə çıxarılmışdır. Yaşayış yerində əsas inşaat materialı kimi daşdan, bişmiş və çiy kərpicdən, kirəmitdən istifadə edilmişdir. Binalar yüksək sənətkarlıqla tikilmişdir.
Ağ daşdan inşa edilmiş Gavurqala kilsəsi şəhərdə memarlığın inkişafını xarakterizə etmək üçün ən gözəl nümunədir. Məbədin Şərq hissəsində xüsusi otaqdan ibarət olan mehrab ellipsvaridir. Tədqiqatçılar məbədin dörd qapısı olduğunu aşkar etmişlər. Döşəmə hamar yonulmuş daşlarla örtülmüşdür. Məbəd ərazisindən həmçinin daş sənduqə tipli qəbirlər də aşkar olunmuşdur. Sənduqənin qapağı üzərindəki yazıdan aydın olur ki, burada alban hökmdarı Qriqor Hammamın qardaşı dəfn edilmişdir.
Govurqaladan həmçinin bir neçə yaşayış binasının qalıqları da üzə çıxarılmışdır. Dördkünc formalı bu binaların bünövrəsi çay daşından, üst hissəsi isə ağ daşdan hörülmüşdür.
Əgər Govurqalada aşkar olunmuş bu qalıqlar erkən orta əsrlər dövrü üçün səciyyəvidirsə, ondan bir qədər Cənubda “Xırmanlar yeri” deyilən sahədə tədqiq edilmiş əzəmətli məbəd kompleksi . Bu məbəd iri çiy kərpiclərdən hörülmüş bir neçə otaqdan və ümumi sahəsi təxminən 210 kv m. olan salondan ibarətdir. Kompleksin divarlarının qalınlığı 2,1 metrdir. Onun eyvanında daşdan yonulmuş gözəl sütunaltlıqları vardır.
Govurqaladan toxuculuq, dulusçuluq, zərgərlik və şüşə istehsalına dair xeyli faktik material əldə edilmişdir. Lakin Govurqalanı digər həmdövr abidələrindən fərqləndirən burada xırda-nəfis sənətkarlığın və toxuculuğun geniş yayılmasıdır. Axtarışlar zamanı zərgərliyə və toxuculuğa dair əmək alətləri kolleksiyası əldə edilmişdir.
Govurqala sakinləri Yaxın Şərqin bir sıra ölkələri ilə mədəni və iqtisadi əlaqələrdə olmuşdurlar. Qazıntılar zamanı Suriyadan gətirilmiş şüşə qablar, Bizans imperatorlaru adından zərb edilmiş pullar, İran mənşəli bəzək əşyaları və sair aşkar olunmuşdur.
Erkən orta əsrlərdə Govurqalaya Dərəarası deyilən yerdəki bulaqdan tünglərlə içmək üçün su kəməri, Qabartı çayından isə təsərrüfat əhəmiyyətli su arxı çəkilmişdir.
Tədqiqatçılar Govurqalanın əsl adı barəsində müxtəlif fikirlər söyləmişlər. Bu abidənin yeri, hökmdar nəslinə məxsus qəbiristanlığın burada yerləşməsi və dolayı da olsa bəzi mənbə məlumatları buranı alban hökmdarlarının yay iqamətgahı kimi şöhrət qazanmış Aluen şəhərinin qalıqları olmasını iddia etməyə əsas vermişdir.
Aluen şəhəri orta əsrlərdə Bərdədən Dəbilə (Dvinə) gedən ticarət yolunun üstündə yerləşmişdir. Həmin yolun izlərinə indi də təsadüf edilir. Bu yol üstündə ilk şəhər tipli yaşayış yeri də məhz Govurqaladır.
Alban hökmdarının qardaşının qəbrinin burada olması da təsadüfi deyildir. Çünki Aluen şəhəri qafqaz albanlarının dini və ictimai tədbirlərinin keçirildiyi əsas yer idi. Rəşid Göyüşov qeyd edir ki, sadalanan bütün keyfiyyətlər Govurqalanı Qafqaz Albaniyasının dini istiqamətdə inkişaf etmiş ən möhtəşəm yaşayış məskənləri sırasında daxil etməyə imkan verir.
İstinadlar
- Rəşid Göyüşov – Azərbaycan arxeologiyası, Bakı, 1986, səh 119.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Gavurqala Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Gavurqala Azerbaycan respubliksi erazisinde erken orta esrler dovrune aid seher xarabaligi GavurqalaGavurqala qala divarlarinin berpa tesviri40 11 sm e 46 53 s u Olke AzerbaycanSeher AgdamYerlesir Boyehmedli kendiTikilme tarixi Erken orta esrlerUslubu Alban memarligiAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 625KateqoriyaYasayis yeriEhemiyyetiOlke ehemiyyetliGavurqala Gavurqala seher yeri Agdam rayonunun Boyehmedli kendi erazisinde yerlesir Merkez hissesi duz sethlidir Etraf eraziden 6 8 m yukseklidedir Burada ilk arxeoloji tedqiqatlar 1958 ci ilde aparilmisdir Qazintilar neticesinde erazide III V esrlerden baslayaraq X XI yuzilliye qeder yasayisi ozunde eks etdiren 4 metr qalinliginda medeni tebeqe uze cixarilmisdir Yasayis yerinde esas insaat materiali kimi dasdan bismis ve ciy kerpicden kiremitden istifade edilmisdir Binalar yuksek senetkarliqla tikilmisdir Ag dasdan insa edilmis Gavurqala kilsesi seherde memarligin inkisafini xarakterize etmek ucun en gozel numunedir Mebedin Serq hissesinde xususi otaqdan ibaret olan mehrab ellipsvaridir Tedqiqatcilar mebedin dord qapisi oldugunu askar etmisler Doseme hamar yonulmus daslarla ortulmusdur Mebed erazisinden hemcinin das senduqe tipli qebirler de askar olunmusdur Senduqenin qapagi uzerindeki yazidan aydin olur ki burada alban hokmdari Qriqor Hammamin qardasi defn edilmisdir Govurqaladan hemcinin bir nece yasayis binasinin qaliqlari da uze cixarilmisdir Dordkunc formali bu binalarin bunovresi cay dasindan ust hissesi ise ag dasdan horulmusdur Eger Govurqalada askar olunmus bu qaliqlar erken orta esrler dovru ucun seciyyevidirse ondan bir qeder Cenubda Xirmanlar yeri deyilen sahede tedqiq edilmis ezemetli mebed kompleksi Bu mebed iri ciy kerpiclerden horulmus bir nece otaqdan ve umumi sahesi texminen 210 kv m olan salondan ibaretdir Kompleksin divarlarinin qalinligi 2 1 metrdir Onun eyvaninda dasdan yonulmus gozel sutunaltliqlari vardir Govurqaladan toxuculuq dulusculuq zergerlik ve suse istehsalina dair xeyli faktik material elde edilmisdir Lakin Govurqalani diger hemdovr abidelerinden ferqlendiren burada xirda nefis senetkarligin ve toxuculugun genis yayilmasidir Axtarislar zamani zergerliye ve toxuculuga dair emek aletleri kolleksiyasi elde edilmisdir Govurqala sakinleri Yaxin Serqin bir sira olkeleri ile medeni ve iqtisadi elaqelerde olmusdurlar Qazintilar zamani Suriyadan getirilmis suse qablar Bizans imperatorlaru adindan zerb edilmis pullar Iran menseli bezek esyalari ve sair askar olunmusdur Erken orta esrlerde Govurqalaya Derearasi deyilen yerdeki bulaqdan tunglerle icmek ucun su kemeri Qabarti cayindan ise teserrufat ehemiyyetli su arxi cekilmisdir Tedqiqatcilar Govurqalanin esl adi baresinde muxtelif fikirler soylemisler Bu abidenin yeri hokmdar nesline mexsus qebiristanligin burada yerlesmesi ve dolayi da olsa bezi menbe melumatlari burani alban hokmdarlarinin yay iqametgahi kimi sohret qazanmis Aluen seherinin qaliqlari olmasini iddia etmeye esas vermisdir Aluen seheri orta esrlerde Berdeden Debile Dvine geden ticaret yolunun ustunde yerlesmisdir Hemin yolun izlerine indi de tesaduf edilir Bu yol ustunde ilk seher tipli yasayis yeri de mehz Govurqaladir Alban hokmdarinin qardasinin qebrinin burada olmasi da tesadufi deyildir Cunki Aluen seheri qafqaz albanlarinin dini ve ictimai tedbirlerinin kecirildiyi esas yer idi Resid Goyusov qeyd edir ki sadalanan butun keyfiyyetler Govurqalani Qafqaz Albaniyasinin dini istiqametde inkisaf etmis en mohtesem yasayis meskenleri sirasinda daxil etmeye imkan verir IstinadlarResid Goyusov Azerbaycan arxeologiyasi Baki 1986 seh 119 Hemcinin baxGavurqala kilsesi