Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Rəşid Göyüşov — Azərbaycan arxeoloqu; tarix elmləri doktoru, professor.
| Rəşid Göyüşov | |
|---|---|
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Boyəhmədli, Ağdam, Azərbaycan SSR, SSRİ |
| Təhsili | |
Həyatı
Rəşid Bahadur oğlu Göyüşov 1930-cu il dekabrın 5-də Ağdam rayonunun Boyəhmədli kəndində anadan olmuşdur. Orta təhsilini öz doğma kəndlərində aldıqdan sonra, 1949-cu ildə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutuna qəbul edilir və 1953-cü ildə oranı müvəffəqiyyətlə bitirir.
R.B.Göyüşov ali təhsilini başa vurduqdan sonra təyinatla Salyan, Ağdam və Ağcabədi rayonlarında müəllim, tədris hissə müdiri və orta məktəb direktoru vəzifələrində çalışır. Lakin arxeologiya elminə olan həvəs onu 1959-cu ildə Azərbaycan EA Tarix İnstitutuna gətirib çıxarır. Həmin ildə o, arxeologiya ixtisası üzrə institutun aspiranturasına qəbul olunur. Rəşid Göyüşov öz elmi fəaliyyətinə böyük təcrübə sahibi qocaman alim S.M.Qazıyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycanın qədim paytaxtı Qəbələ şəhərindən başlamışdır. Burada ona təklif olunmuş "Qəbələ şəhərinin dulus məmulatı (I-Х əsrlər)" adh dissertasiyasını vaxtında başa çatdırır və 1962-ci ildə Tarix İnstitutununun elmi şurasında müvəffəqiyyətlə müdafıə edir. Rəsmi opponentləri akademik Ə.Ə.Əlizadə, G.Ə.Əbilova və hətta görkəmli Qafqazşünas alim K.V.Trever onun əsərinə çox yüksək qiymət vermişdilər.
Elmi fəaliyyəti
Qarabağda arxeoloji tədqiqat işlərini ardıcıl olaraq davam etdirən R.B.Göyüşov Alban katolikosluğunun iqamətgahı olmuş, həmçinin alban memarlığının incisi sayılan Xəznədağ (Qanzasar) məbədində apardığı tədqiqatların nəticəsində özünün "Qanzasar məbədinin dini, etnik mənsubiyyətinə dair" adlı məqaləsini yazıb nəşr etdirir. Bu məqalə Qanzasarı erməni abidəsi hesab edən və hətta onu erməni memarlığının incisi adlandıran erməni və ermənipərəst alimlər arasında böyük narazıhğa səbəb olmuş və buna görə o, 1970-ci illərdə erməni elmi ədəbiyyatında ciddi tənqidlərə məruz qalmışdı. Lakin bu heç də onu ruhdan salmır, əksinə bu mövzunu davam etdirərək, zəngin arxeoloji, epiqrafik materiallar və yazılı mənbələr əsasında öz mövqeyini ciddi şəkildə müdafıə edir və 1986-cı ildə rus dilində "Qanzasar alban abidəsidir" adlı kitabçasmı çapdan buraxır. Ümumiyyətlə, 1960-cı illərin sonlarından R.B.Göyüşov "Qafqaz Albaniyasında xristianlıq" mövzusu istiqamətində tədqiqatlar aparmağa başlayır və bu məqsədlə o, ilk Alban rahibinin dəfn olunduğu və ilk orta əsr Alban memarlığınm ən böyük abidələrindən Ağoğlan məbədinin yerləşdiyi Amaras şəhər yerində fasiləsiz olaraq arxeoloji qazıntı işləri aparır.
Məlum olduğu kimi, erməni alimləri Amarası Şərqi Ermənistan ərazisində yerələşən erməni şəhəri kimi qələmə almışlar, hətta R.B.Göyüşov onlardan bir qpunun qeyri-qanuni qazıntı işləri apararaq ilk Alban rahibi Qriqorisin qəbrini dağıtdıqlarını müəyyən etmişdir. R.B.Göyüşov 10 ilə yaxın Amarasda apardığı qazıntılar zamanı şəhərin tarixinə, onun iqtisadi və sosial həyatına dair xeyli maddi mədəniyyət qalıqlan aşkara çıxarmış, nəticə olaraq, qazıntı materialları və yazılı mənbələr əsasında 1975-ci ildə özünün "Amaras-Ağoğlan" adlı monoqrafıyasını nəşr etdirmişdir. Bu əsərə görə də erməni müəllifləri onu tarixi saxtalaşdırmaqda günahlandırmışlar.
1976-cı ilin sentyabrmda R.B.Göyüşov SSRI EA Dağıstan filialının Q.Dadasi adına tarix, dil və ədəbiyyat institutu tərəflndən Cənubi Dağıstan arxeoloji ekspedisiyasına dəvət olunur. Burada о, 2 ay müddətində Dərbənd, Məhərrəmkənd, Qasımkənd və Axtı rayonları ərazilərində xristian abidələri ilə tanış olur və bu barədə özünün geniş hesabatını yazır.
1976-cı ildə R.B.Göyüşov özünün "Qafqaz Albaniyasında xristianlıq" adlı doktorluq işini başa çatdırmış və onu uzun müzakirələrdən sonra, erməni alimlərinin ciddi və böhtançı çıxışlarına baxmayaraq 1979-cu ildə Gürcüstan EA Tarix institutu nəzdindəki Ixtisaslaşdırılmış Elmi Şurada müvəffəqiyyətlə müdafıə etmişdir. R.B.Göyüşov öz dissertasiya işini bir qədər də təkmilləşdirərək, 1985-ci ildə onu monaqrafıya kimi rus dilində (azərbaycan və ingilis dillərində xülasə ilə) nəşr etdirmişdir.
1970-1980-cı illərdə Azərbaycan bir növ nəhəng tikintilər meydanma çevrilmişdi. Ona görə də hələ 1970-ci ilin ikinci yarısından başlayaraq R.B.Göyüşov institutda "Yeni tikinti sahələrinin arxeoloji tədqiqi" üzrə xüsusi şöbənin yaradılması ideyasıni irəli sürür və 1980-ci ildə məqsədinə nail olur, Azərbaycan EA Rəyasət heyətinin qərarı ilə həmin şöbə yaradılır və R.B.Göyüşov onun rəhbəri seçilir. Bu sahədə R.B.Göyüşov qızğın işlər aparır: Naxçıvanda Araz su qovşağı tikintisi zonasınm, Xudafərin və Qızqalası su qovşaqlarının, Yenikənd və Şamxor SES-nin, Mozdok – Qazıməmməd qaz kəməri çəkilişi zonası və digər böyük tikinti zonalarınm arxeoloji abidələri məhz onun rəhbərliyi ilə öyrənilmişdir.
Azərbaycanda arxeologiya elminin sürətli inkişafı və ali məktəblərdə həmin sahənin tədris edilməsində böyük ehtiyacı nəzərə alaraq 1986-cı ildə R.B.Göyüşov özünün "Azərbaycan arxeologiyası" adlı dərs vəsaiti kimi nəzərdə tutulmuş ümumiləşdirici əsərini nəşr etdirir. Əsər elmi ictimaiyyət tərəfındən yüksək qiymətləndirilmişdir.
R.B.Göyüşov 1964-cü ildən başlayaraq respublikamızda (Bakı, Dəvəçi, Yevlax, Göyçay, Biləsuvar, Şəki, Qazax, İsmayıllı) və keçmiş İttifaqın şəhərlərində (Moskva, Leninqrad, Səmərqənd, Alma-ata, Tbilisi, Yerevan, Novosibirisk və s.) çağırılan sessiya, konfrans və simpoziumlarda müntəzəm olaraq çıxışlar etmiş, apardığı tədqiqatların nəticələri ilə elmi ictimaiyyəti yaxmdan tanış etmiş, dəvət olunduğu ali məktəblərdə (Kemerovo, Moskva, Tbilisi, Daşkənd, Təbriz şəhərlərində) mühazirələr oxumuşdur. Ali məktəblərlə əlaqə, onda, SSRl arxeologiyası dərsliyində Azərbaycanın da lazımı dərəcədə əks olunması fıkrini doğurur. Bu şərəfli işi yerinə yetirmək üçün akademik A.I.Martınovla əməkdaşlıq edir. 1989-cu ildə onların şərikli yazdıqları "SSRİ arxeologiyası" dərsliyi nəşr olunur. R.B.Göyüşov bu kitabda türkdilli xalqların arxeologiyasına daha geniş yer verilməsinə səy gostərmiş və buna nail olmuşdur.
Qarabağ abidələrinin tədqiqatçısı kimi, R.B.Göyüşovu ömrünün son illərində erməni tarixçilərinin saxtakarlıq hərəkətləri daha çox narahat edirdi. Odur ki, onlara cavab olaraq və eyni zamanda Qarabağın abidələrini geniş kütlə arasında təbliğ etmək məqsədilə 1993-cü ildə "Qarabağın keçmişinə səyahət" adlı elmi-kütləvi kitabçasını nəşr etdirmişdir. Bundan əlavə Azərbaycan mətbuatında və xarici ədəbiyyatda yüksək elmi səviyyədə və obyektiv yazılmış 100-dən çox məqalələri ilə çıxışlar etmiş, Qarabağ abidələrinin dağıdılmasının qarşısını almaq üçün oz vətəndaşlıq mövqeyini bildirmiş, vaxtında tədbir gorülməsi qayğısına qalmışdır. R.B.Göyüşov ümumiyyətlə Azərbaycan abidələrinin qorunması, saxlanması və təbliği işinə boyük diqqət yetirən yorulmaz alimlərimizdən biri idi.
Əsərləri
- 1.Qəbələ şəhəri qazıntılarından tapılmış gil qazanlar haqqında. Azərb. SSR EA Məruzələri. XYII cild, №7. 1961
- 2.Qəbələnin gil çıraqlan. Azərb. SSR EA Məruzələri. XYII cild, №10. 1962
- 3.Керамика города Кабалы (1-Х вв.). Автореферат канд. диссертации. Баку.
- 4.Su altında Qala. Elm və həyat. №8.
- 5.Qəbələnin gildən hazırlanmış su qabları. Azərb. SSR EA Xəbərləri. lctimai elmlər seriyası. №4.
- 6.Qəbələnin saxsı məmulatı. Azərb. SSR EA Tarix institutu aspirantlannın IX elmi konfransmm materialllan. Bakı. 1963
- 7.I-Х əsrlərdə Qəbələ şəhərinin dulus məmulatının inkişaf mərhələləri (Səlbir materialları əsasmda). Azərb. SSR EA Məruzələri. XIX cild, №12. 1964
- 8.Arxeologiya və din. Elm və həyat. №3.
- 9.Arxeologiya və din. 1963-cü ilin arxeoloji qazıntılarmın yekunlanna həsr olunmuş sessiya, məruzə və məlumatların tezisləri. Bakı. 1965
- 10.Arxeologiya və din. AMM. YI cild. Bakı.
- 11.Dulusçuluq sənətində gil qablann anqoblanması üsulu haqqında. AMM VI cild, Bakı.
- 12.Azərbaycanm ilk orta əsr maddi mədəniyyət tarixinə dair qiymətli tədqiqat əsəri. AMM. VI cild, Bakı.
- 13.Azərbaycan arxeoloqlannın birinci sessiyası. AMM. Bakı.
- 14.Археологические обследования городища Ана-Шехер и крепости Чараберд. Материалы сессии, посвящ. итогам археолог, и этнограф, исследований 1964 г. в СССР. Тезисы докладов. Баку.
- 15.Azərbaycan arxeoloqlarınm birinci sessiyası. Elm və həyat. №8.
- 16.Arxeoloq və etnoqrafların Ümumittifaq elmi sessiyası (xronika). Azərb. SSR EA Xəbərləri. Ictimai elmlər seriyası. №4 (Ş.A. Quliyevlə şərikli).
- 17.Arxeologiya və din. Bakı.
- 18.Azərbaycanın ilk orta əsr maddi mədəniyyət tarixinə dair qiymətli tədqiqat əsəri. AMM. VI cild. Bakə.
- 19.Qəbələ şəhəri gil qablarmın hazırlanması üsulları. Azərb. SSR EA Xəbərləri. Tarix, fəlsəfə və hüquq seriyası. №2.
- 20.Qaya üzərində şəhər. Elm və həyat. №1
- 21.Ana şəhər. Elm və həyat. №8. 1966
- 22.Yeni tipli daş bütlər. Azərb. SSR EA Məruzələri. XXII cild, №6.
- 23.Об этнической истории населения Нагорного Карабаха. Материалы семинара по проблеме этногенеза азербайджанского народа. Баку.
- 24.О некоторых особенностях истории материальной культуры Нагорного Карабаха (IY-XIII вв.). Пленум Института археологии (АН СССР) 1966 г. Секция, "Археология Кавказа", тезисы докладов. Москва. 1967
- 25.Dağlıq Qarabağda çoxtəbəqəli abidə. Azərb. SSR EA Məruzələri. XXIII cild, №10. 1968
- 26.Sığnaq yaşayış yerindən aşkar edilmiş məişət təsvirli xaç daş. Azərb. SSR EA Xəbərləri,
tarix, fəlsəfə və hüquq seriyası. №4. 1969
- 27.Раскопки на городище Амарас. АО 1968. Москва. 1970
- 28.О могиле Григориса, Каталикоса Кавказской Албании. ТД СПИПАЭИА 1969 г. Москва. 1971
- 29.О начале распростронения христианства в Кавказской Албании. МСПИПАЭИА 1970. Баку.
- 30.О пещерном храме Кавказской Албании. ТД СПИПАЭИА 1970. Баку, (в соавторстве с Н.М. Гулиевым).
- 31.Армянская надпись о построении купольной базилики Хотаванкского комплекса. ДАН Азерб. ССР т. XXYII, №2.
- 32.Исследование комплекса монастыря Егише Аракел. АО 1970. Москва.
- 33.Раскопки на храмовом участке средневековой Барды. (Азербайджан). ТД СПИПАИ 1970. Археолог. Секции. Тбилиси. 1972
- 34.Xotavəng məbədi və onun yazıları haqqında. Azərb. SSR EA Xəbərləri. Tarix, fəlsəfə və hüquq seriyası. №3.
- 35.Основные этапы образования и развития христианской церкви в Кавказской Албании. Краткие тезисы докладов конференции Ближний Восток, Кавказ, Средняя Азия. Проблема взаимосвязи культур в эпоху средневековья. Ленинград.
- 36.Храм Елисей в Азербайджане. ТД СПИПАИ 1971. Археолог. Секции. Москва.
- 37.Храм Елисей в Азербайджане. ТД СПИПАЭИА 1971. Баку.
- 38.Kovurqalada arxeoloji qazıntılar. 1971-ci ildə Azərbaycanda aparılmış arxeoloji və etnoqrafık tədqiqatlar. Bakı. 1973
- 39.Городище Говуркала. АО 1972 г. Москва.
- 40.Orta əsr Bərdə-Dvin ticarət yolu haqqında. AMM. YII cild. Bakı (N.M. Quliyevlə şərikli).
- 41.О типологии и закономерностях развития погребальных обрядов Кавказской Албании (IY-YIII вв.). Итоги полевых арх. и этногр. исследований за 1972 г. в Азерб. ССР. Баку.
- 42.Dağlıq Qarabağın xristian abidələrində təsadüf edilən "xat" sözü haqqında. AMM. YII cild. Bakı.
- 43.О конфессионально-этнической принадлежности Гандзасарского монастыря. МКА. т. YII. Баку. 1974
- 44.Новые находки каменных баб в Азербайджане. АО 1973 г. Москва (в соавторстве с Р.М.Ваидовым, Н.М.Гулиевым).
- 45.Работа Гавуркалинского археологического отряда (Агдамский район). АЭИА 1973. Баку. 1975
- 46.Исследования городища Шахри-Шарифан и его окрестностей. НОСА ТД. Киев.
- 47.Худаферинская комплексная экспедиция. АО 1974 г. Москва (в соавторстве с А.Б.Нуриевым, Э.А.Керимовым, А.А.Рахмановым, Г.Д.Агаевым).
- 48.Amaras-Ağoğlan. Bakı.
- 49.Итоги археологического исследования зоны Худаферинского Гидроузла. АЭИА 1974 г. Баку (в соавторстве с А.Б.Нуриевым). 1977
- 50.Тенденция развития культуры Кавказской Албании и среднеазиатские паралелли (по данным культовых памятников). раннесредневековая культура Средней Азии и Казахстана. ТВК. Душанбе. 1978
- 51.Поселение Татлы. АЭИА 1975 г. Баку (в соавторстве с А.Б.Нуриевым).
- 52.Христианство в Кавказской Албании ( по данным археологии и писменных источников). Автореферат докторской диссертации. Тбилиси.
- 53.Работы на городище Гявуркала. АО 1977 г. Москва. 1979
- 54.Раскопки городище Торпаггала. АО 1978 г. Москва (в соавторстве с Р.М.Ваидовым, Н.М.Гулиевым). 1980
- 55.Naxçıvan şəhərində arxeoloji qazıntılar. AMM.IX cild. Bakı. (R.A.Məmmədovla şərikli).
- 56.Стекловарная печь у Амарасского монастыря. МКА. т. IX. Баку (в соавторстве с А.Б.Нуриевым).
- 57.Археологические работы на участке IY городища Торпаггала. АЭИА 1977 г. Баку (в соавторстве с P.M. Ваидовым, Н.М.Гулиевым, Э.А.Касимовым). 1981
- 58.Работы Ширван-Шабранской экспедиции. АО 1980 г. Москва. 1982
- 59.Работы Ширван-Шабранской экспедиции. АО 1981 г. Москва. 1984
- 60.Христианство в Кавказской Албании. Баку.
- 61.Ширван-Шабранская экспедиция. АО 1982 г. Москва.
- 62.О традиции и инновации погребальных памятников Кавказской Албании. Об этногенеза азербайджанского народа. Баку. 1985
- 63.Средневековый город Шабран. Баку.
- 64.Исследования городища Шабран. АО 1983 г. Москва. 1986
- 65.Azərbaycan arxeologiyası. Bakı.
- 66.Гандзасар – памятник Кавказской Албании. Баку.
- 67.Каменные изваяния раннесредневековой Албании. Баку (в соавторстве М.Д.Хал иловым).
- 68.Археологические исследования II участка городища Шабран 1980-1981 г. АЭИА 1980-1981 гг. Баку.
- 69.Основные итоги археологических исследований и их переспективы на новостройках за 1985 г. АЭИА 1985 г. Баку. 1987
- 70.Kovurqalanın şüşə məmulatı. AMM. X cild, Bakı. (A.B.Nuriyevlə şərikli).
- 71.Обследование зоны строительства Кирзанского гидроузла. 1986 г. Баку.
- 72.SSRI arxeologiyasi (Ali məktəblər üçün dərslik). 1993
- 73. Qarabağın keçmişinə səyahət. Bakı: Azərnəşir, 1993.[ölü keçid]
- 74.Qarabağ III-XIII əsrlərdə. Azərbaycan Sənaye Institutu professor-müəllim və tələbə heyətinin XIX Elmi konfransınm Tezisləri. Sumqayıt. 1994
- 75.Şərqi Anadoluya iki aylıq elmi ezamiyyətin nəticələri haqqında. Görkəmli Azərbaycan arxeoloqu Saleh Mustafa oğlu Qazıyevin anadan olmasının 100 illiyinə həsr edilmiş elmi sessiyanın materialları. Bakı.
- 76.Ilk orta əsrlər Qafqaz Albaniyası tarixinin bəzi məsələləri haqqında. Azərb. SSR EA Xəbərləri. Tarix, fəlsəfə və hüquq seriyası №1-4. Bakı.
- 77.Arpaçay vadisində ilk tunc dövrünə aid qəbir abidəsi. AMM. XI cild. Bakı (V.H.Əliyevlə şərikli).
- 78.Araz çayı üzərində tikilən Xudafərin və Qız Qalası su qovşaqları zonasının arxeoloji xəritəsi. Görkəmli Azərbaycan arxeoloqu Saleh Mustafa oğlu Qazıyevin anadan olmasınm 100 illiyinə həsr edilmiş elmi sessiyanın materialları. Bakı.
- 79.Qarabağ ərazisində erməni saxtakarlığı. Eltural. 1-2.
- 80.Novruz bayramı ideyalarınm arxeoloji materiallarda təsviri. Novruz bayramına həsr olunmuş elmi konfransm materialları. Bakı.
- 81.Azərbaycan tarixinə dair dərsliklərdə arxeoloji materiallardan istifadə olunmasının vəziyyətinə dair. "Azərbaycan tarixinin problemləri, müasir tədris və elmi nəşrlərdə onların əksi". Elmi konfransının materialları. Bakı. 1996
- 82.Şəki rayonunun tarix və mədəniyyət abidələri probleminin tədqiqinin təşkili və bu abidələrin ümumi Azərbaycan tarixinin öyrənilməsində yeri. Şəki şəhərində tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunması, tədqiqi və istifadə olunması problemlərinə həsr olunmuş elmi-praktik konfransın materialları. Bakı-Şəki (A.A.Abbasovla şərikli).
Filmoqrafiya
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Resid Goyusov Azerbaycan arxeoloqu tarix elmleri doktoru professor Resid GoyusovDogum tarixi 5 dekabr 1930 93 yas Dogum yeri Boyehmedli Agdam Azerbaycan SSR SSRITehsili Azerbaycan Dovlet Pedaqoji UniversitetiHeyatiResid Bahadur oglu Goyusov 1930 cu il dekabrin 5 de Agdam rayonunun Boyehmedli kendinde anadan olmusdur Orta tehsilini oz dogma kendlerinde aldiqdan sonra 1949 cu ilde Azerbaycan Dovlet Pedaqoji Institutuna qebul edilir ve 1953 cu ilde orani muveffeqiyyetle bitirir R B Goyusov ali tehsilini basa vurduqdan sonra teyinatla Salyan Agdam ve Agcabedi rayonlarinda muellim tedris hisse mudiri ve orta mekteb direktoru vezifelerinde calisir Lakin arxeologiya elmine olan heves onu 1959 cu ilde Azerbaycan EA Tarix Institutuna getirib cixarir Hemin ilde o arxeologiya ixtisasi uzre institutun aspiranturasina qebul olunur Resid Goyusov oz elmi fealiyyetine boyuk tecrube sahibi qocaman alim S M Qaziyevin rehberliyi ile Azerbaycanin qedim paytaxti Qebele seherinden baslamisdir Burada ona teklif olunmus Qebele seherinin dulus memulati I H esrler adh dissertasiyasini vaxtinda basa catdirir ve 1962 ci ilde Tarix Institutununun elmi surasinda muveffeqiyyetle mudafie edir Resmi opponentleri akademik E E Elizade G E Ebilova ve hetta gorkemli Qafqazsunas alim K V Trever onun eserine cox yuksek qiymet vermisdiler Elmi fealiyyetiQarabagda arxeoloji tedqiqat islerini ardicil olaraq davam etdiren R B Goyusov Alban katolikoslugunun iqametgahi olmus hemcinin alban memarliginin incisi sayilan Xeznedag Qanzasar mebedinde apardigi tedqiqatlarin neticesinde ozunun Qanzasar mebedinin dini etnik mensubiyyetine dair adli meqalesini yazib nesr etdirir Bu meqale Qanzasari ermeni abidesi hesab eden ve hetta onu ermeni memarliginin incisi adlandiran ermeni ve ermeniperest alimler arasinda boyuk narazihga sebeb olmus ve buna gore o 1970 ci illerde ermeni elmi edebiyyatinda ciddi tenqidlere meruz qalmisdi Lakin bu hec de onu ruhdan salmir eksine bu movzunu davam etdirerek zengin arxeoloji epiqrafik materiallar ve yazili menbeler esasinda oz movqeyini ciddi sekilde mudafie edir ve 1986 ci ilde rus dilinde Qanzasar alban abidesidir adli kitabcasmi capdan buraxir Umumiyyetle 1960 ci illerin sonlarindan R B Goyusov Qafqaz Albaniyasinda xristianliq movzusu istiqametinde tedqiqatlar aparmaga baslayir ve bu meqsedle o ilk Alban rahibinin defn olundugu ve ilk orta esr Alban memarliginm en boyuk abidelerinden Agoglan mebedinin yerlesdiyi Amaras seher yerinde fasilesiz olaraq arxeoloji qazinti isleri aparir Melum oldugu kimi ermeni alimleri Amarasi Serqi Ermenistan erazisinde yerelesen ermeni seheri kimi qeleme almislar hetta R B Goyusov onlardan bir qpunun qeyri qanuni qazinti isleri apararaq ilk Alban rahibi Qriqorisin qebrini dagitdiqlarini mueyyen etmisdir R B Goyusov 10 ile yaxin Amarasda apardigi qazintilar zamani seherin tarixine onun iqtisadi ve sosial heyatina dair xeyli maddi medeniyyet qaliqlan askara cixarmis netice olaraq qazinti materiallari ve yazili menbeler esasinda 1975 ci ilde ozunun Amaras Agoglan adli monoqrafiyasini nesr etdirmisdir Bu esere gore de ermeni muellifleri onu tarixi saxtalasdirmaqda gunahlandirmislar 1976 ci ilin sentyabrmda R B Goyusov SSRI EA Dagistan filialinin Q Dadasi adina tarix dil ve edebiyyat institutu tereflnden Cenubi Dagistan arxeoloji ekspedisiyasina devet olunur Burada o 2 ay muddetinde Derbend Meherremkend Qasimkend ve Axti rayonlari erazilerinde xristian abideleri ile tanis olur ve bu barede ozunun genis hesabatini yazir 1976 ci ilde R B Goyusov ozunun Qafqaz Albaniyasinda xristianliq adli doktorluq isini basa catdirmis ve onu uzun muzakirelerden sonra ermeni alimlerinin ciddi ve bohtanci cixislarina baxmayaraq 1979 cu ilde Gurcustan EA Tarix institutu nezdindeki Ixtisaslasdirilmis Elmi Surada muveffeqiyyetle mudafie etmisdir R B Goyusov oz dissertasiya isini bir qeder de tekmillesdirerek 1985 ci ilde onu monaqrafiya kimi rus dilinde azerbaycan ve ingilis dillerinde xulase ile nesr etdirmisdir 1970 1980 ci illerde Azerbaycan bir nov neheng tikintiler meydanma cevrilmisdi Ona gore de hele 1970 ci ilin ikinci yarisindan baslayaraq R B Goyusov institutda Yeni tikinti sahelerinin arxeoloji tedqiqi uzre xususi sobenin yaradilmasi ideyasini ireli surur ve 1980 ci ilde meqsedine nail olur Azerbaycan EA Reyaset heyetinin qerari ile hemin sobe yaradilir ve R B Goyusov onun rehberi secilir Bu sahede R B Goyusov qizgin isler aparir Naxcivanda Araz su qovsagi tikintisi zonasinm Xudaferin ve Qizqalasi su qovsaqlarinin Yenikend ve Samxor SES nin Mozdok Qazimemmed qaz kemeri cekilisi zonasi ve diger boyuk tikinti zonalarinm arxeoloji abideleri mehz onun rehberliyi ile oyrenilmisdir Azerbaycanda arxeologiya elminin suretli inkisafi ve ali mekteblerde hemin sahenin tedris edilmesinde boyuk ehtiyaci nezere alaraq 1986 ci ilde R B Goyusov ozunun Azerbaycan arxeologiyasi adli ders vesaiti kimi nezerde tutulmus umumilesdirici eserini nesr etdirir Eser elmi ictimaiyyet terefinden yuksek qiymetlendirilmisdir R B Goyusov 1964 cu ilden baslayaraq respublikamizda Baki Deveci Yevlax Goycay Bilesuvar Seki Qazax Ismayilli ve kecmis Ittifaqin seherlerinde Moskva Leninqrad Semerqend Alma ata Tbilisi Yerevan Novosibirisk ve s cagirilan sessiya konfrans ve simpoziumlarda muntezem olaraq cixislar etmis apardigi tedqiqatlarin neticeleri ile elmi ictimaiyyeti yaxmdan tanis etmis devet olundugu ali mekteblerde Kemerovo Moskva Tbilisi Daskend Tebriz seherlerinde muhazireler oxumusdur Ali mekteblerle elaqe onda SSRl arxeologiyasi dersliyinde Azerbaycanin da lazimi derecede eks olunmasi fikrini dogurur Bu serefli isi yerine yetirmek ucun akademik A I Martinovla emekdasliq edir 1989 cu ilde onlarin serikli yazdiqlari SSRI arxeologiyasi dersliyi nesr olunur R B Goyusov bu kitabda turkdilli xalqlarin arxeologiyasina daha genis yer verilmesine sey gostermis ve buna nail olmusdur Qarabag abidelerinin tedqiqatcisi kimi R B Goyusovu omrunun son illerinde ermeni tarixcilerinin saxtakarliq hereketleri daha cox narahat edirdi Odur ki onlara cavab olaraq ve eyni zamanda Qarabagin abidelerini genis kutle arasinda teblig etmek meqsedile 1993 cu ilde Qarabagin kecmisine seyahet adli elmi kutlevi kitabcasini nesr etdirmisdir Bundan elave Azerbaycan metbuatinda ve xarici edebiyyatda yuksek elmi seviyyede ve obyektiv yazilmis 100 den cox meqaleleri ile cixislar etmis Qarabag abidelerinin dagidilmasinin qarsisini almaq ucun oz vetendasliq movqeyini bildirmis vaxtinda tedbir gorulmesi qaygisina qalmisdir R B Goyusov umumiyyetle Azerbaycan abidelerinin qorunmasi saxlanmasi ve tebligi isine boyuk diqqet yetiren yorulmaz alimlerimizden biri idi Eserleri1 Qebele seheri qazintilarindan tapilmis gil qazanlar haqqinda Azerb SSR EA Meruzeleri XYII cild 7 1961 2 Qebelenin gil ciraqlan Azerb SSR EA Meruzeleri XYII cild 10 1962 3 Keramika goroda Kabaly 1 H vv Avtoreferat kand dissertacii Baku 4 Su altinda Qala Elm ve heyat 8 5 Qebelenin gilden hazirlanmis su qablari Azerb SSR EA Xeberleri lctimai elmler seriyasi 4 6 Qebelenin saxsi memulati Azerb SSR EA Tarix institutu aspirantlannin IX elmi konfransmm materialllan Baki 1963 7 I H esrlerde Qebele seherinin dulus memulatinin inkisaf merheleleri Selbir materiallari esasmda Azerb SSR EA Meruzeleri XIX cild 12 1964 8 Arxeologiya ve din Elm ve heyat 3 9 Arxeologiya ve din 1963 cu ilin arxeoloji qazintilarmin yekunlanna hesr olunmus sessiya meruze ve melumatlarin tezisleri Baki 1965 10 Arxeologiya ve din AMM YI cild Baki 11 Dulusculuq senetinde gil qablann anqoblanmasi usulu haqqinda AMM VI cild Baki 12 Azerbaycanm ilk orta esr maddi medeniyyet tarixine dair qiymetli tedqiqat eseri AMM VI cild Baki 13 Azerbaycan arxeoloqlannin birinci sessiyasi AMM Baki 14 Arheologicheskie obsledovaniya gorodisha Ana Sheher i kreposti Charaberd Materialy sessii posvyash itogam arheolog i etnograf issledovanij 1964 g v SSSR Tezisy dokladov Baku 15 Azerbaycan arxeoloqlarinm birinci sessiyasi Elm ve heyat 8 16 Arxeoloq ve etnoqraflarin Umumittifaq elmi sessiyasi xronika Azerb SSR EA Xeberleri Ictimai elmler seriyasi 4 S A Quliyevle serikli 17 Arxeologiya ve din Baki 18 Azerbaycanin ilk orta esr maddi medeniyyet tarixine dair qiymetli tedqiqat eseri AMM VI cild Bake 19 Qebele seheri gil qablarmin hazirlanmasi usullari Azerb SSR EA Xeberleri Tarix felsefe ve huquq seriyasi 2 20 Qaya uzerinde seher Elm ve heyat 1 21 Ana seher Elm ve heyat 8 1966 22 Yeni tipli das butler Azerb SSR EA Meruzeleri XXII cild 6 23 Ob etnicheskoj istorii naseleniya Nagornogo Karabaha Materialy seminara po probleme etnogeneza azerbajdzhanskogo naroda Baku 24 O nekotoryh osobennostyah istorii materialnoj kultury Nagornogo Karabaha IY XIII vv Plenum Instituta arheologii AN SSSR 1966 g Sekciya Arheologiya Kavkaza tezisy dokladov Moskva 1967 25 Dagliq Qarabagda coxtebeqeli abide Azerb SSR EA Meruzeleri XXIII cild 10 1968 26 Signaq yasayis yerinden askar edilmis meiset tesvirli xac das Azerb SSR EA Xeberleri tarix felsefe ve huquq seriyasi 4 1969 27 Raskopki na gorodishe Amaras AO 1968 Moskva 1970 28 O mogile Grigorisa Katalikosa Kavkazskoj Albanii TD SPIPAEIA 1969 g Moskva 1971 29 O nachale rasprostroneniya hristianstva v Kavkazskoj Albanii MSPIPAEIA 1970 Baku 30 O peshernom hrame Kavkazskoj Albanii TD SPIPAEIA 1970 Baku v soavtorstve s N M Gulievym 31 Armyanskaya nadpis o postroenii kupolnoj baziliki Hotavankskogo kompleksa DAN Azerb SSR t XXYII 2 32 Issledovanie kompleksa monastyrya Egishe Arakel AO 1970 Moskva 33 Raskopki na hramovom uchastke srednevekovoj Bardy Azerbajdzhan TD SPIPAI 1970 Arheolog Sekcii Tbilisi 1972 34 Xotaveng mebedi ve onun yazilari haqqinda Azerb SSR EA Xeberleri Tarix felsefe ve huquq seriyasi 3 35 Osnovnye etapy obrazovaniya i razvitiya hristianskoj cerkvi v Kavkazskoj Albanii Kratkie tezisy dokladov konferencii Blizhnij Vostok Kavkaz Srednyaya Aziya Problema vzaimosvyazi kultur v epohu srednevekovya Leningrad 36 Hram Elisej v Azerbajdzhane TD SPIPAI 1971 Arheolog Sekcii Moskva 37 Hram Elisej v Azerbajdzhane TD SPIPAEIA 1971 Baku 38 Kovurqalada arxeoloji qazintilar 1971 ci ilde Azerbaycanda aparilmis arxeoloji ve etnoqrafik tedqiqatlar Baki 1973 39 Gorodishe Govurkala AO 1972 g Moskva 40 Orta esr Berde Dvin ticaret yolu haqqinda AMM YII cild Baki N M Quliyevle serikli 41 O tipologii i zakonomernostyah razvitiya pogrebalnyh obryadov Kavkazskoj Albanii IY YIII vv Itogi polevyh arh i etnogr issledovanij za 1972 g v Azerb SSR Baku 42 Dagliq Qarabagin xristian abidelerinde tesaduf edilen xat sozu haqqinda AMM YII cild Baki 43 O konfessionalno etnicheskoj prinadlezhnosti Gandzasarskogo monastyrya MKA t YII Baku 1974 44 Novye nahodki kamennyh bab v Azerbajdzhane AO 1973 g Moskva v soavtorstve s R M Vaidovym N M Gulievym 45 Rabota Gavurkalinskogo arheologicheskogo otryada Agdamskij rajon AEIA 1973 Baku 1975 46 Issledovaniya gorodisha Shahri Sharifan i ego okrestnostej NOSA TD Kiev 47 Hudaferinskaya kompleksnaya ekspediciya AO 1974 g Moskva v soavtorstve s A B Nurievym E A Kerimovym A A Rahmanovym G D Agaevym 48 Amaras Agoglan Baki 49 Itogi arheologicheskogo issledovaniya zony Hudaferinskogo Gidrouzla AEIA 1974 g Baku v soavtorstve s A B Nurievym 1977 50 Tendenciya razvitiya kultury Kavkazskoj Albanii i sredneaziatskie paralelli po dannym kultovyh pamyatnikov rannesrednevekovaya kultura Srednej Azii i Kazahstana TVK Dushanbe 1978 51 Poselenie Tatly AEIA 1975 g Baku v soavtorstve s A B Nurievym 52 Hristianstvo v Kavkazskoj Albanii po dannym arheologii i pismennyh istochnikov Avtoreferat doktorskoj dissertacii Tbilisi 53 Raboty na gorodishe Gyavurkala AO 1977 g Moskva 1979 54 Raskopki gorodishe Torpaggala AO 1978 g Moskva v soavtorstve s R M Vaidovym N M Gulievym 1980 55 Naxcivan seherinde arxeoloji qazintilar AMM IX cild Baki R A Memmedovla serikli 56 Steklovarnaya pech u Amarasskogo monastyrya MKA t IX Baku v soavtorstve s A B Nurievym 57 Arheologicheskie raboty na uchastke IY gorodisha Torpaggala AEIA 1977 g Baku v soavtorstve s P M Vaidovym N M Gulievym E A Kasimovym 1981 58 Raboty Shirvan Shabranskoj ekspedicii AO 1980 g Moskva 1982 59 Raboty Shirvan Shabranskoj ekspedicii AO 1981 g Moskva 1984 60 Hristianstvo v Kavkazskoj Albanii Baku 61 Shirvan Shabranskaya ekspediciya AO 1982 g Moskva 62 O tradicii i innovacii pogrebalnyh pamyatnikov Kavkazskoj Albanii Ob etnogeneza azerbajdzhanskogo naroda Baku 1985 63 Srednevekovyj gorod Shabran Baku 64 Issledovaniya gorodisha Shabran AO 1983 g Moskva 1986 65 Azerbaycan arxeologiyasi Baki 66 Gandzasar pamyatnik Kavkazskoj Albanii Baku 67 Kamennye izvayaniya rannesrednevekovoj Albanii Baku v soavtorstve M D Hal ilovym 68 Arheologicheskie issledovaniya II uchastka gorodisha Shabran 1980 1981 g AEIA 1980 1981 gg Baku 69 Osnovnye itogi arheologicheskih issledovanij i ih perespektivy na novostrojkah za 1985 g AEIA 1985 g Baku 1987 70 Kovurqalanin suse memulati AMM X cild Baki A B Nuriyevle serikli 71 Obsledovanie zony stroitelstva Kirzanskogo gidrouzla 1986 g Baku 72 SSRI arxeologiyasi Ali mektebler ucun derslik 1993 73 Qarabagin kecmisine seyahet Baki Azernesir 1993 olu kecid 74 Qarabag III XIII esrlerde Azerbaycan Senaye Institutu professor muellim ve telebe heyetinin XIX Elmi konfransinm Tezisleri Sumqayit 1994 75 Serqi Anadoluya iki ayliq elmi ezamiyyetin neticeleri haqqinda Gorkemli Azerbaycan arxeoloqu Saleh Mustafa oglu Qaziyevin anadan olmasinin 100 illiyine hesr edilmis elmi sessiyanin materiallari Baki 76 Ilk orta esrler Qafqaz Albaniyasi tarixinin bezi meseleleri haqqinda Azerb SSR EA Xeberleri Tarix felsefe ve huquq seriyasi 1 4 Baki 77 Arpacay vadisinde ilk tunc dovrune aid qebir abidesi AMM XI cild Baki V H Eliyevle serikli 78 Araz cayi uzerinde tikilen Xudaferin ve Qiz Qalasi su qovsaqlari zonasinin arxeoloji xeritesi Gorkemli Azerbaycan arxeoloqu Saleh Mustafa oglu Qaziyevin anadan olmasinm 100 illiyine hesr edilmis elmi sessiyanin materiallari Baki 79 Qarabag erazisinde ermeni saxtakarligi Eltural 1 2 80 Novruz bayrami ideyalarinm arxeoloji materiallarda tesviri Novruz bayramina hesr olunmus elmi konfransm materiallari Baki 81 Azerbaycan tarixine dair dersliklerde arxeoloji materiallardan istifade olunmasinin veziyyetine dair Azerbaycan tarixinin problemleri muasir tedris ve elmi nesrlerde onlarin eksi Elmi konfransinin materiallari Baki 1996 82 Seki rayonunun tarix ve medeniyyet abideleri probleminin tedqiqinin teskili ve bu abidelerin umumi Azerbaycan tarixinin oyrenilmesinde yeri Seki seherinde tarix ve medeniyyet abidelerinin qorunmasi tedqiqi ve istifade olunmasi problemlerine hesr olunmus elmi praktik konfransin materiallari Baki Seki A A Abbasovla serikli FilmoqrafiyaAvsarlar film 1996