Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rixard Vilhelm Vaqner (alm. Wilhelm Richard Wagner; 22 may 1813[…], Leypsiq, Saksoniya, Reyn Konfederasiyası[d] – 13 fevral 1883[…], Venesiya, İtaliya krallığı) — Alman bəstəkarı, dirijor, teatr xadimi, publisist, musiqi nəzəriyyəçisi, esseisti.
| Rixard Vaqner | |
|---|---|
| alm. Richard Wagner | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Doğum adı | Wilhelm Richard Wagner |
| Ləqəbləri | K. Freigedank, H. Valentino |
| Doğum tarixi | 22 may 1813[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 13 fevral 1883[…](69 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | ürək tutması |
| Dəfn yeri |
|
| Vətəndaşlığı | |
| Musiqiçi məlumatları | |
| Fəaliyyəti | bəstəkar, librettoçu, dirijor, esseist, teatr rejissoru, avtobioqraf[d], şair, pianoçu, musiqi tənqidçisi[d], gündəlik yazıçısı[d], yazıçı |
| Fəaliyyət illəri | 1832-ci ildən |
| Janrlar | opera, xor simfoniyası[d], klassik musiqi |
| Musiqi aləti | piano |
| Təhsili |
|
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |  |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixdə 100 ən çox öyrənilmiş şəxsiyyətlər siyahısına daxil edilib.
1827-ci ilə qədər ögey atasının soyadı olan Heyer soyadını daşıyıb. İlk məktəb illərində musiqiyə həvəsi olmayıb və dram əsərlər yazıb. 1828-ci ildə, Leypsiqdəki "Nicolai Schule"yə daxil olur və müəllim heyəti ilə yola getməyib.
Bioqrafiyası
Uşaqlıq illəri
Rixard Vilhelm Vaqnerin öz dediklərinə görə o, 1813-cü il mayın 22-sində, Leypsiqdə, Brüldə, "Qırmızı və Ağ şir" adlanan binanın ikinci mərtəbəsində dünyaya gəlib. İki gün sonra xaç suyuna salınıb. Atası Fridrix Vaqner elə həmin ilin oktyabrında, Napoleonun məşhur Leypsiq döyüşündən sonra tifdən dünyasını dəyişib. Vaqnerin anası İohanna Rozina (qızlıq soyadı Pets) ikinci dəfə ailə dostu, aktyor Lüdviq Heyerə ərə gedib ki, Heyer də qayğı və sevgisi ilə Vaqnerə demək olar atasını əvəz edib.
Ailə 1815-ci ildə Drezdenə köçür. Balaca Rixardı atalığı öz soyadı ilə məktəbə yazdırır və Vaqner məhz burda ilk dərslərini almağa başlayır. Atalığı Lüdviq Heyer Leypsiqdə vəfat edir və yalnız bu hadisədən bir neçə il sonra, 1827-ci ildə "köhnə vətəndə" Rixard yenidən Vaqner soyadını qəbul edir. Münasibətləri uzunmüddətli olmasa da Vaqnerin atalığının, onun şəxsiyyətinin formalaşmasında böyük təsiri olur.
Vaqner, Drezdendə Müqəddəs Xaç məktəbinə gedir və burada yunan mifologiyası, şeir dolu dastan və nağıllarla, tarix fənni ilə dərindən maraqlanır. Bu Vaqnerin gələcək fəlsəfi-estetik görüşləri üçün geniş şərait yaradır. Uşaqlıq çağlarından teatrla ciddi maraqlanır. Teatrla bərabər musiqi də Vaqneri cəlb edir. On iki yaşındaykən ailəsinin dəvət elədiyi Human adlı musiqi müəllimi Rixarda "ilk həqiqi, amma cansıxıcı fortepiano dərsləri" verməyə başlayır. Bütün bu dərslərin hədəfi o dövrdə Vaqneri hər şeydən daha çox məftun edən uvertüraları idi. Böyük qüsurlarla da olsa "Freyşüts" uvertürasını ifa etməyi öyrənir və əsas məqsədinə çatdığını düşünərək bundan sonra dərs almaq istəyindən müəyyən qədər imtina edir.
Müqəddəs Xaç məktəbini bitirdikdən sonra, 1828-ci ildə, Vaqner Leypsiqdəki "Nicolai Schule"yə daxil olur və bu tədris müəssisəninin müəllim heyəti ilə yola getmir. Məktəb məşğələləri onu bir o qədər maraqlandırmırsa da, dram yazmaq fikri ona büsbütün hakim kəsilir və on beş yaşında Vaqner bütünlüklə Şekspirin, xüsusən də "Hamlet", "Maqbet" və "Kral Lir" faciələrinin, bunlarla yanaşı Hötenin "Hets fon Berlihingen" əsərinin təsiri ilə "Leybald və Adelaida" adlı böyük faciəsini yazır. Bu, bəstəkarın ilk dramaturji təcrübəsi idi ki, sonralar operaları üçün bütün librettoları həmişə o özü yazacaqdı.
Bəstəkarlığın, kompozisiyanın qayda-qanunları barədə aydın təsəvvürü olmasa da, 1829-cu ildə Vaqner "D-moll" (re-minor) adlı ilk sonatasını yazır. Vaqnerin dahi bəstəkar kimi inkişafı demək olar, ümumilikdə məhz bu vaxtdan başlayır. Özünü bütünlüklə musiqiyə həsr etmək Vaqner üçün qarşısıalınmaz istəyə çevrilir. Gələcək bəstəkar üçün musiqi ilə məşğul olmaq hansısa musiqi alətində ifa etmək yox, yalnız "bəstəlçilik" mənasına gəlir, darıxdırıcı harmoniya dərsləri isə bəhrəsini vermir. Buna görə o, sevimli bəstəkarlarının partituralarını köçürərək özünütəhsillə məşğul olmağa başlayır. Vaqnerin kəşf etdiyi bu qeyri-adi özünütəhsil üsulu müsbət bəhrəsini verməyə başlayır və o bəstəkarlıq sənətinin qanunlarına yiyələnir. Bundan başqa, Vaqnerə Bethovenin yaradıcılığı ilə tanışlıq da kömək edir və gənc bəstəkarın musiqi zövqünün formalaşmasına güclü təsir göstərir. Bir müddət sonra ailədə qalmaqal düşür və məlum olur ki, Vaqner artıq yarım ildir "Nicolai Schule"dakı dərslərə getmir. Müəllimləri onun haqqında heç yaxşı şeylər düşünmür və 1830-cu ildə o məktəbi buraxaraq universitetə qəbul olmaq ümidini də itirir. 1930-cu ilin iyulunda Fransada inqilab sədaları gəlməkdəydi. Bütün Avropanı bürüyən inqilab dalğası Saksoniyaya da toxunur və bu hadisələr Vaqneri "Fridrix və azadlıq" adlı siyasi uvertürasını yazmağa həvəsləndirir. Lakin universitetə daxil olmaq arzusu Vaqneri tərk etmir. Pasxa tətillərindən əvvəl o, birbaşa rektora mütaciət edərək musiqi bölməsinin tələbəsi kimi qəbul olunmağı xahiş edir.
Gənclik illəri (karyerası). 1830–1842
Rixard Vaqner Pasxa tətillərindən əvvəl, birbaşa Leypsiq universitetinin rektoruna mütaciət edərək musiqi bölməsinin tələbəsi kimi qəbul olunmağı xahiş edir, razılıq alır və 1830-cu ildə Leypsiq universitetinə daxil olur. Burada o, fortepiano dərslərini orqan ifaçısı , musiqi nəzəriyyəsini isə Müqəddəs Foma məktəbinin kantoru öyrənməyə başlayır. Bir vaxtlar həmin məktəbin kantoru vəzifəsini böyük İohann Sebastyan Bax tuturdu.
Vaqner universitetdə bəstəkarlıq fəaliyyətini genişləndirir. Nəticədə "C-dur" (do major) uvertürası, dörd əllə ifa üçün "B-dur" (si bemol major) sonatası və ən vacibi – 1830-cu ilin Milad bayramında publika qarşısında ifa zamanı uğursuzluqla qarşılansa da Vaqnerin həyatında "bir epoxa olan" "B-dur" uvertürası yaranır.
1831-ci il Vaqner üçün "simfonik musiqi" ili olur. O, bir sıra uvertüralar yazır və onların çoxu konsertlərdə ifa olunur. Həmçinin Motsart və Bethovendən mənimsədiyi irihəcmli birinci simfoniyası "C-dur"u da bəstələyir. Bu əsər 1833-cü il yanvarın 10-da Leypsiqin məşhur konsert zalı dinləyicilərin qarşısında müvəffəqiyyətlə ifa olunur.
1832-ci ildə Vaqnerdə ilk dəfə opera yazmaq istəyi yaranır. İlk təcrübə uğursuz alınır – "Toy" etüdünü yazan Vaqner əsərini bacısı Rozaliyaya göstərir. Vaqner, bacısı Rozaliyanın razılığını almadığı bütün əlyazmaları anındaca yox edə bilirdi. Növbəti opera süjetini (1720–1806) "İlan qadın" pyesindən götürür. Vaqner librettonu yazandan sonra operasına "Pərilər" adını verir. Növbəti il ərzində Vaqner operanın musiqisi üzərində səylə işləyir və 1834-cü ildə onu tamamlayır. Vaqnerin bu operanı Leypsiqdə səhnələşdirmək cəhdləri uğursuzluqla nəticələnir, opera ilk dəfə 1888-ci ildə Münhendə bəstəkarın ölümündən sonra səhnəyə qoyulur. "Pərilər"in musiqisi üzərində işləməklə yanaşı Vaqner, yeni opera mətni barədə planlar qurur. Şekspirin "Qisasa qisas" əsərinin süjeti əsas götürülür. Vaqner gələcək operasını "Sevgi qadağası və ya Palermodan olan itaətkar" adlandırır.
Bəstəkarlıq fəaliyyətini davam edə-edə Vaqner 1834-cü ildə Maqdeburq opera teatrında kapelmeyster vəzifəsinə təyin olunur. Bundan sonra o, operalarının səhnəyə qoyulmasına özü nəzarət edə bilir. "Sevgi qadağası"nın premyerası 1836-cı ildə baş tutur, ancaq demək olar uğursuzluğa düçar olur. Vaqnerin yeni uvertürası "Britaniya, hökmranlıq et!" (Rule, Britania!) da müvəffəqiyyət qazanmır. Həmin il Maqdeburq teatrının opera truppası dağılır və Vaqner Köniqsberqə köçür. O, Köniqsberq opera teatrında yenidən dirijorluğa başlayır.
1836-cı il bəstəkarın həyatında daha bir önəmli hadisə ilə yadda qalır. Vaqner 24 noyabrda, 1832-ci ildə tanış olduqları və aralarında səmimi dostluqları olduğu, aktrisa evlənir. Lakin nikah uğursuz alınır. Maddi çətinliklər və həyata baxışların müxtəlifliyi ayrılığa səbəb olur. 31 may 1837-ci ildə bütün qış və yaz boyu davam edən mübahisələr və incikliklərdən sonra Minna planları barədə əvvəlcədən heç bir məlumat verməyib ərinin evini tərk edir.
Şəxsi həyatında faciə yaşadıqdan və , antreprenerin iflası nəticəsində bağlandıqdan sonra, Vaqner həmin ilin avqustunda yeni yaradıcılıq planları ilə kapelmeyster təyin olunduğu Riqaya yola düşür. Həmin ərəfədə yenicə oxuduğu "Kola di Riensi" romanı Vaqnerə bu süjet əsasında qurulmuş böyük operanın planını hazırlamağa sövq edir. 1838-ci il yayın ortalarında opera üzərində işlməyə başlayır.
Riqada Vaqnerin həyat yoldaşı ilə münasibətləri bərpa olur. Minna elə də çox vaxt keçmədən ərinə məktub yazaraq etiraf edir ki, "onu xəyanətə yalnız ümidsizlik məcbur eləmişdi" və o, həqiqətən peşmandır. Vaqner arvadını heç vaxt və heçnədə günahlandırmayacağına səmimi qəlbdən söz verir və bu vədinə tam əməl edir. Oktyabrın 19-da onlar yenidən ər-arvad kimi yaşamağa başlayırlar. Lakin Riqada da həyat asan olmur. Paris Vaqneri özünə yenidən cəlb edir. Vaqner 1839-cu ilin qarşıdakı yayında, Riqadan birbaşa Parisə yola düşəcəyini və orda da yalnız opera bəstəçiliyi sahəsində bəxtini sınayacağının vacib olduğunu düşünür. Ailə Parisə yolüstü Londonu da ziyarət etməklə dəniz yolu ilə gedir. Məhz Riqadan Londona bu səfər zamanı Vaqner "Uçan hollandiyalı" operası üçün süjet üzərində düşünür. Bu fikir onun ağlına səyahət etdikləri gəmi, dəhşətli fırtınada batmaq təhlükəsi ilə üzləşəndə gəlir. Vaqner dənizçilərdən lənətli gəmi və onun müəmmalı kapitanı barədə əfsanəni eşidir, bu süjet onun təxəyyülünə ilham verir. Lakin Parisə gələndə o, yeni fikirlərlə yanaşı "Riensi"nin üzərində də işləyirdi. Son variantda opera "Kola di Riensi, sonuncu tribun" adını alır. Bununla yanaşı 1840-cı ildə Vaqner böyük "Uvertüra-Faust"u bitirir. Həmçinin, 1841-ci ildə "Uçan hollandiyalı" da tezliklə tamamlanır.
Parisdə çoxdan arzulanan tanışlıq mümkün olursa da bu tanışlıq Vaqnerin gözlədiyi yaradıcı bəhrəsini vermir. Bəstəkarların yaradıcı idealları və musiqi sənətinin gələcək inkişafıyla bağlı baxışları qətiyyən bir-birinə bənzəmir, üst-üstə düşmürdü. Hektor Berliozla görüş isə bu mənada daha məhsuldar idi. Onun "Fantastik dördlük" əsəri Vaqnerin heyrətinə və vəcdinə səbəb olmuşdu, xüsusən də əsərdəki janrdaxili şəkillərə görə. Bütövlükdə isə Paris Vaqnerin sevinc dolu ümidlərini doğrultmadı. Hətta, 1840-cı ilin aprelində Ferens Listlə baş tutan tanışlıq belə məyusluq gətirdi. List Vaqnerə əsl sənətlə yox, yalnız "vulqar kütlə" qarşısında uğur qazanmaqla maraqlanan soyuq insan təsiri bağışlamışdı. Vaqner daha Listlə görüşmək istəmirdi və özünün Listdə simpatiya və maraq oyatdığından xəbərsiz idi. List isə gənc bəstəkarın ona münasibətini öyrəndikdən sonra həqiqətən sarsılmışdı. Parisdə yaşamaq üçün müxtəlif yollarla vəsait axtarmağa məcbur olduğundan həmdə Vaqner üçün ağır dövr başlamışdı. Heç nədən çəkinmədən dəbli operaları təzədən yığmaq və aranjman etməyə, romans yazmağa məcbur olur, eyni zamanda Parisin müxtəlif qəzet və jurnalları ilə musiqi rəyçisi və tənqidçi kimi əməkdaşlıq edirdi.
Drezden. 1842–1849
12 aprel 1842-ci ildə Vaqner həyat yoldaşı ilə Drezdenə gəldi. Oktyabrın 20-də "Riensi"nin premyerası baş tutdu. Uğur o qədər böyük idi ki, Vaqner "Uçan hollandiyalı"nı da Drezdendə səhnəyə qoymaq qərarına gəldi. Çünki Berlindəki işlər naməlum səbəblərdən uzanırdı. Bundan başqa o, Drezden kral opera teatrında kapelmeyster vəzifəsinə təyin olunmuşdu.
2 yanvar 1843-cü ildə "Uçan hollandiyalı"nın Drezden teatrında ilk tamaşası oldu. Lakin Vaqnerin bütün gələcək yaradıcılığında dönüş yaradan təkcə bu deyildi. "Uçan hollandiyalı" o dövrün opera sənəti üçün prinsipial yeni hadisə idi. Vaqnerin sözlərinə görə, hətta öz yaradıcılığı da daxil olmaqla, "heç bir sənətkarın həyatında belə qısa vaxt ərzində mümkün olan, hətta yeganə olan transformasiya nümunəsi yox idi". Əgər əvvəlki operaların librettolarını hazır bədii əsərlər əsasında yazmışdısa, bu opera ilə Vaqner ilk dəfə orijinal dramaturq kimi çıxış etmişdi. Daha bir vacib məqam isə budur ki, Vaqner növbəti operalarındakı qədər olmasa da, məhz "Uçan hollandiyalı"da iştirakçıların xarakterlərini açan leytmotivlər sistemini tətbiq etdi və əsərlərində tamamilə mifoloji süjetlərə üstünlük verməyə başladı. Operanın musiqisi həmin dövr üçün yeni və qeyri-adi harmoniyalarla, xromatizm və modulyasiyalarla zəngin idi. Bu isə tənqidçilərə müxtəlif rəylər üçün qida vermişdi. 1843-cü ilin yazına yaxın Vaqner "Tanhauzer"in librettosunu bitirir və gələcək musiqili dramın musiqisi üzərində işə başlayır. Hərçənd, dirijorluq vaxtının böyük hissəsini alırdıvə iş kifayət qədər sürətlə irəliləmirdi. Bundan başqa, Vaqner ciddi şəkildə almanmifologiyasını öyrənməklə məşğul oldu və şəxsi kitabxanasını müvafiq nəşrlərləzənginləşdirməklə kifayətlənməyərək Drezden kral kitabxanasını da ziyarətetməyə başladı. Bu sahədə əldə etdiyi biliklər nəticədə Vaqnerə öz əsərlərindənəinki dramaturq kimi, həmçinin peşəkar filoloq kimi çıxış etməyə də kömək oldu.
1844-cü ildə Vaqner Drezdendə yenidən Listlə görüşdü. Həmin günlərdə Drezden teatrının repertuarında "Riensi" olmadığından, List teatr rəhbərliyindən operanın növbədənkənar tamaşasını israrla xahiş etdi. Nəticədə, List Vaqnerin həyatında çox böyük rol oynadı. 1840-cı ilin aprelindəki soyuq qəbulu xatırlayan Vaqner uzunmüddətli ünsiyyətə ümid etmirdi. Onu qüdrətli maestronun təvazökar istedadı barədə fikirləri maraqlandırırdı. List isə öz növbəsində gənc bəstəkardakı dühanı sezir və hər üsulla özünəməxsus nəcibliklə Vaqnerin onunla bağlı ilk təəssüratlarını dağıtmağa çalışırdı. Listin göstərdiyi diqqət və münasibətilə həvəslənmiş Vaqner 1846-cı ildə ona "Riensi"nin və "Tanhauzer"in partiturasını göndərərək onların quruluşunda iştirak etməsini xahiş etmişdi. Lakin onların dostluq bağı 1848-ci ildə Drezdendəki görüşdən sonra yaranır. Həmin ilin avqust ayının sonunda Vaqner Listin yanına Veymara gəlir ki, "Tanhauzer"in səhnəsində qoyulması barədə danışıqlarda şəxsən iştirak etsin. Tamaşanın premyerası hersoqinyanın doğum gününə təsadüf etməli idi. List də öz növbəsində bu planın həyata keçirilməsi üçün elə fədakarcasına səy göstərir ki, quruluş zamanı qarşıya çıxan çoxsaylı çətinliklər tezliklə həll edilir və premyera möhtəşəm keçir. Vaqner istedadının belə açıq-aydın qəbul olunmasına görə dərin minnətdarlıq hissi keçirir.
1849-cu ildə Vaqner Drezden üsyanında iştirakına görə az qala ölüm hökmünə məhkum olunan siyasi cinayətkar elan edilir. Mayın 13-də o, kömək üçün Listin yanına gəlir. Siyasətdən daim uzaq olan List böyük çətinliklə də olsa Vaqner üçün doktor Videmanın adına vəsiqə tapıb onu təqib edən polisin əlindən gizləməyi bacarır.
İsveçrə. 1849–1858
Vaqner cinayətkar elan olunması səbəbindən Listin köməyi ilə Sürixə köçür və Listin göndərdiyi pullarla həyat yoldaşı ilə birlikdə ev tutur. Həmin vaxtlar Vaqner maddi baxımdan ağır dövr yaşayırdı. 20 aprel 1850-ci ildə demək olar ki, ümidsizliyə qapılmış Vaqner Veymarda "Loenqrin"in səhnələşdirilməsində iştirak etmək üçün Listə müraciət edir. List həmin an işə qoyulur. Artıq avqustun 28-i Yohann Volfqanq Götenin doğum günündə "Loenqrin" Listin idarəçiliyi altında səslənir. Nəticədə, List bu operaya həsr olunmuş kitabça da yazır. O vaxt hələ də Sürixdə olan Vaqner "Ziqfridin ölümü" adlı yeni opera üzərində düşünür.
Vaqnerin növbəti illəri Ziqfridə həsr olunmuş silsilə dramın hazırlanmasına sərf olunur. Məhz elə həmin dövrdə Vaqner özünün məşhur olan möhtəşəm "Nibelunqun üzüyü" tetralogiyasının planını düşünür və bu haqda ancaq Listlə bölüşür. List həvəslə Vaqnerin yeni işini dəstəkləyir. Vaqner Listin dəstəyinə və anlayışına təşəkkür edərək yazır: "Mənə yaxın olan hər kəsə sənin məktubunu göstərmişəm və hamıya demişəm: bir görün, mənim necə dostum var!". Listin Vaqnerə qarşı olan qayğısı onun bu əsərləri bitirməsində böyük rol oynayır.
List nəinki yorulmadan Vaqnerin əsərlərini təbliğ edirdi, həm də sürgündəki dostunu böyük məbləğlərlə maddi cəhətdən təmin edirdi. 1853-cü ilin fevralın-da List möhtəşəm bir layihə həyata keçirir. "Vaqner həftəsi" ərzində "Uçan hollandiyalı", "Tanhauzer" və "Loenqrin" nümayiş olunur. Həmin il iyulun 2-də List Sürixə gəlir. Bu görüş iki bəstəkarın dostluğunda ən sevindirici hadisə olur. List knyaginya yazırdı: "O, məni sidq-ürəklə sevir və dayanmadan təkrarlayır: "Görürsən, mən sənə necə borcluyam!". Listin Sürixdəki səkkiz günlük səyahəti yaradıcı bəhrəsini verir. Vaqner yeni güc və enerji ilə Listlə təfərrüatlı şəkildə müzakirə etdiyi "Reyn qızılı" kompozisiyası üzərində işə başlayır. Çoxsaylı çətinliklərə baxmayaraq Almaniyada Vaqner yaradıcılığının təbliğatını aparan və dostunu bacardığı kimi dəstəkləyən Listin alicənablığı və fədakarlığı sayəsində Vaqner 1853-cü ilin sonunda düşdüyü mənəvi böhranı ötüşdürə bilir. Ümumiyyətlə, 1854-cü il Vaqnerin dünya görüşündə sınma nöqtəsi kimi əlamətdardır. İlk öncə bu, Vaqnerin Artur Şopenhauerin fəlsəfəsi, həmçinin Dante Aligyerinin "İlahi Komediya"sıyla tanışlığı ilə əlaqəli idi. List də həmin vaxt "Dante simfoniyası" üzərində işləyirdi. Nəticədə, bu simfoniya Vaqner üçün Listin ən çox sevdiyi əsəri oldu.
Əsərləri
1830-cu illərdə "Pərilər" (1833–34, tamaşası 1888), "Sevgi qadağandır" (1836), "Riyensi" (1838–40, tamaşası 1842) operalarını yazmışdır. "Faust" üvertürası (1840) və "Uçan hollandiyalı" (1841, tamaşası 1843) operası Vaqnerin ilk yetkin əsərləridir. 1843–49 illərdə Vaqner Drezdendəki saray teatrında dirijor işləmiş, orta əsr əfsanələri əsasında "Tanheyzer" (1843–45, tamaşası 1845) və "Loenqrin" (1845–48, tamaşası 1850) operalarını yazmışdır. 1848 ildən Vaqner "" (1854), "Valkiriya" (1856), "Ziqfrid" (1871), "Tanrıların qürubu" (1874) operalarından ibarət "" tetralogiyası üzərində işləmişdir.
Rixard Vagnerin əsərləri, ələlxüsus son dövr əsərləri özlərinin kontrapunkt teksturaları, zəngin xromatizmi, harmoniya və orkestr və leytmotivlərdən nəfisliklə istifadə etməsi ilə fərqlənir. Rixard Vagner musiqidə bir çox nailiyyətlərin, son dərəcə xromatik və sürətlə dəyişən tonal mərkəzlərdən istifadəsi ilə Avropa klassik musiqinin inkişafına böyük təsir göstərmişdir.
O, musiqi təfəkkürünü özünün Gesamtkunstüerk ("mütləq sənət işi") ideyası ilə zənginləşdirmişdir. Bu ideyanın qayəsini bütün növ poetik, vizual, musiqili və dramatik sənətlərin sintezi təşkil edirdi. Bu ideya onun Der Ring des Nibelungen (1876) adlı monumental dörd operadan ibarət silsiləsində öz əksini tapır. Vagner hətta əsərlərini özü təsəvvür etdiyi kimi səhnələşdirmək məqsədilə özünün opera evini da açmışdır.
Filmoqrafiya
- Əndəlüs köpəyi (film, 1929) / Un chien Andalou
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Richard Wagner // Internet Broadway Database (ing.). 2000.
- Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- Archivio Storico Ricordi. 1808.
- On the Brühl as a centre of the Jewish quarter, see e.g. the Leipzig page of the Museum of the Jewish People website 2018-05-05 at the Wayback Machine
- Newman (1976) I, 6
- "Kayzen.az — Böyük musiqiçilər: Rixard Vaqner". 2018-03-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-09-04.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Rixard Vilhelm Vaqner alm Wilhelm Richard Wagner 22 may 1813 Leypsiq Saksoniya Reyn Konfederasiyasi d 13 fevral 1883 Venesiya Italiya kralligi Alman bestekari dirijor teatr xadimi publisist musiqi nezeriyyecisi esseisti Rixard Vaqneralm Richard Wagner Umumi melumatlarDogum adi Wilhelm Richard WagnerLeqebleri K Freigedank H ValentinoDogum tarixi 22 may 1813 1813 05 22 Dogum yeri Leypsiq Saksoniya Reyn Konfederasiyasi d Vefat tarixi 13 fevral 1883 1883 02 13 69 yasinda Vefat yeri Venesiya Italiya kralligiVefat sebebi urek tutmasiDefn yeri Vanfrid d Vetendasligi SaksoniyaMusiqici melumatlariFealiyyeti bestekar librettocu dirijor esseist teatr rejissoru avtobioqraf d sair pianocu musiqi tenqidcisi d gundelik yazicisi d yaziciFealiyyet illeri 1832 ci ildenJanrlar opera xor simfoniyasi d klassik musiqiMusiqi aleti pianoTehsili Leypsiq Universiteti Krij mektebi d Uzvluyu Isvec Kral Musiqi Akademiyasi d Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllar Tarixde 100 en cox oyrenilmis sexsiyyetler siyahisina daxil edilib 1827 ci ile qeder ogey atasinin soyadi olan Heyer soyadini dasiyib Ilk mekteb illerinde musiqiye hevesi olmayib ve dram eserler yazib 1828 ci ilde Leypsiqdeki Nicolai Schule ye daxil olur ve muellim heyeti ile yola getmeyib BioqrafiyasiUsaqliq illeri Rixard Vilhelm Vaqnerin oz dediklerine gore o 1813 cu il mayin 22 sinde Leypsiqde Brulde Qirmizi ve Ag sir adlanan binanin ikinci mertebesinde dunyaya gelib Iki gun sonra xac suyuna salinib Atasi Fridrix Vaqner ele hemin ilin oktyabrinda Napoleonun meshur Leypsiq doyusunden sonra tifden dunyasini deyisib Vaqnerin anasi Iohanna Rozina qizliq soyadi Pets ikinci defe aile dostu aktyor Ludviq Heyere ere gedib ki Heyer de qaygi ve sevgisi ile Vaqnere demek olar atasini evez edib Aile 1815 ci ilde Drezdene kocur Balaca Rixardi ataligi oz soyadi ile mektebe yazdirir ve Vaqner mehz burda ilk derslerini almaga baslayir Ataligi Ludviq Heyer Leypsiqde vefat edir ve yalniz bu hadiseden bir nece il sonra 1827 ci ilde kohne vetende Rixard yeniden Vaqner soyadini qebul edir Munasibetleri uzunmuddetli olmasa da Vaqnerin ataliginin onun sexsiyyetinin formalasmasinda boyuk tesiri olur Vaqner Drezdende Muqeddes Xac mektebine gedir ve burada yunan mifologiyasi seir dolu dastan ve nagillarla tarix fenni ile derinden maraqlanir Bu Vaqnerin gelecek felsefi estetik gorusleri ucun genis serait yaradir Usaqliq caglarindan teatrla ciddi maraqlanir Teatrla beraber musiqi de Vaqneri celb edir On iki yasindayken ailesinin devet elediyi Human adli musiqi muellimi Rixarda ilk heqiqi amma cansixici fortepiano dersleri vermeye baslayir Butun bu derslerin hedefi o dovrde Vaqneri her seyden daha cox meftun eden uverturalari idi Boyuk qusurlarla da olsa Freysuts uverturasini ifa etmeyi oyrenir ve esas meqsedine catdigini dusunerek bundan sonra ders almaq isteyinden mueyyen qeder imtina edir Muqeddes Xac mektebini bitirdikden sonra 1828 ci ilde Vaqner Leypsiqdeki Nicolai Schule ye daxil olur ve bu tedris muessiseninin muellim heyeti ile yola getmir Mekteb mesgeleleri onu bir o qeder maraqlandirmirsa da dram yazmaq fikri ona busbutun hakim kesilir ve on bes yasinda Vaqner butunlukle Sekspirin xususen de Hamlet Maqbet ve Kral Lir facielerinin bunlarla yanasi Hotenin Hets fon Berlihingen eserinin tesiri ile Leybald ve Adelaida adli boyuk faciesini yazir Bu bestekarin ilk dramaturji tecrubesi idi ki sonralar operalari ucun butun librettolari hemise o ozu yazacaqdi Bestekarligin kompozisiyanin qayda qanunlari barede aydin tesevvuru olmasa da 1829 cu ilde Vaqner D moll re minor adli ilk sonatasini yazir Vaqnerin dahi bestekar kimi inkisafi demek olar umumilikde mehz bu vaxtdan baslayir Ozunu butunlukle musiqiye hesr etmek Vaqner ucun qarsisialinmaz isteye cevrilir Gelecek bestekar ucun musiqi ile mesgul olmaq hansisa musiqi aletinde ifa etmek yox yalniz bestelcilik menasina gelir darixdirici harmoniya dersleri ise behresini vermir Buna gore o sevimli bestekarlarinin partituralarini kocurerek ozunutehsille mesgul olmaga baslayir Vaqnerin kesf etdiyi bu qeyri adi ozunutehsil usulu musbet behresini vermeye baslayir ve o bestekarliq senetinin qanunlarina yiyelenir Bundan basqa Vaqnere Bethovenin yaradiciligi ile tanisliq da komek edir ve genc bestekarin musiqi zovqunun formalasmasina guclu tesir gosterir Bir muddet sonra ailede qalmaqal dusur ve melum olur ki Vaqner artiq yarim ildir Nicolai Schule daki derslere getmir Muellimleri onun haqqinda hec yaxsi seyler dusunmur ve 1830 cu ilde o mektebi buraxaraq universitete qebul olmaq umidini de itirir 1930 cu ilin iyulunda Fransada inqilab sedalari gelmekdeydi Butun Avropani buruyen inqilab dalgasi Saksoniyaya da toxunur ve bu hadiseler Vaqneri Fridrix ve azadliq adli siyasi uverturasini yazmaga heveslendirir Lakin universitete daxil olmaq arzusu Vaqneri terk etmir Pasxa tetillerinden evvel o birbasa rektora mutaciet ederek musiqi bolmesinin telebesi kimi qebul olunmagi xahis edir Vaqnerin dunyaya geldiyi ev Brul LeypsiqGenclik illeri karyerasi 1830 1842 Rixard Vaqner Pasxa tetillerinden evvel birbasa Leypsiq universitetinin rektoruna mutaciet ederek musiqi bolmesinin telebesi kimi qebul olunmagi xahis edir raziliq alir ve 1830 cu ilde Leypsiq universitetine daxil olur Burada o fortepiano derslerini orqan ifacisi musiqi nezeriyyesini ise Muqeddes Foma mektebinin kantoru oyrenmeye baslayir Bir vaxtlar hemin mektebin kantoru vezifesini boyuk Iohann Sebastyan Bax tuturdu Vaqner universitetde bestekarliq fealiyyetini genislendirir Neticede C dur do major uverturasi dord elle ifa ucun B dur si bemol major sonatasi ve en vacibi 1830 cu ilin Milad bayraminda publika qarsisinda ifa zamani ugursuzluqla qarsilansa da Vaqnerin heyatinda bir epoxa olan B dur uverturasi yaranir 1831 ci il Vaqner ucun simfonik musiqi ili olur O bir sira uverturalar yazir ve onlarin coxu konsertlerde ifa olunur Hemcinin Motsart ve Bethovenden menimsediyi irihecmli birinci simfoniyasi C dur u da besteleyir Bu eser 1833 cu il yanvarin 10 da Leypsiqin meshur konsert zali dinleyicilerin qarsisinda muveffeqiyyetle ifa olunur 1832 ci ilde Vaqnerde ilk defe opera yazmaq isteyi yaranir Ilk tecrube ugursuz alinir Toy etudunu yazan Vaqner eserini bacisi Rozaliyaya gosterir Vaqner bacisi Rozaliyanin raziligini almadigi butun elyazmalari anindaca yox ede bilirdi Novbeti opera sujetini 1720 1806 Ilan qadin pyesinden goturur Vaqner librettonu yazandan sonra operasina Periler adini verir Novbeti il erzinde Vaqner operanin musiqisi uzerinde seyle isleyir ve 1834 cu ilde onu tamamlayir Vaqnerin bu operani Leypsiqde sehnelesdirmek cehdleri ugursuzluqla neticelenir opera ilk defe 1888 ci ilde Munhende bestekarin olumunden sonra sehneye qoyulur Periler in musiqisi uzerinde islemekle yanasi Vaqner yeni opera metni barede planlar qurur Sekspirin Qisasa qisas eserinin sujeti esas goturulur Vaqner gelecek operasini Sevgi qadagasi ve ya Palermodan olan itaetkar adlandirir Bestekarliq fealiyyetini davam ede ede Vaqner 1834 cu ilde Maqdeburq opera teatrinda kapelmeyster vezifesine teyin olunur Bundan sonra o operalarinin sehneye qoyulmasina ozu nezaret ede bilir Sevgi qadagasi nin premyerasi 1836 ci ilde bas tutur ancaq demek olar ugursuzluga ducar olur Vaqnerin yeni uverturasi Britaniya hokmranliq et Rule Britania da muveffeqiyyet qazanmir Hemin il Maqdeburq teatrinin opera truppasi dagilir ve Vaqner Koniqsberqe kocur O Koniqsberq opera teatrinda yeniden dirijorluga baslayir 1836 ci il bestekarin heyatinda daha bir onemli hadise ile yadda qalir Vaqner 24 noyabrda 1832 ci ilde tanis olduqlari ve aralarinda semimi dostluqlari oldugu aktrisa evlenir Lakin nikah ugursuz alinir Maddi cetinlikler ve heyata baxislarin muxtelifliyi ayriliga sebeb olur 31 may 1837 ci ilde butun qis ve yaz boyu davam eden mubahiseler ve incikliklerden sonra Minna planlari barede evvelceden hec bir melumat vermeyib erinin evini terk edir Sexsi heyatinda facie yasadiqdan ve antreprenerin iflasi neticesinde baglandiqdan sonra Vaqner hemin ilin avqustunda yeni yaradiciliq planlari ile kapelmeyster teyin olundugu Riqaya yola dusur Hemin erefede yenice oxudugu Kola di Riensi romani Vaqnere bu sujet esasinda qurulmus boyuk operanin planini hazirlamaga sovq edir 1838 ci il yayin ortalarinda opera uzerinde islmeye baslayir Riqada Vaqnerin heyat yoldasi ile munasibetleri berpa olur Minna ele de cox vaxt kecmeden erine mektub yazaraq etiraf edir ki onu xeyanete yalniz umidsizlik mecbur elemisdi ve o heqiqeten pesmandir Vaqner arvadini hec vaxt ve hecnede gunahlandirmayacagina semimi qelbden soz verir ve bu vedine tam emel edir Oktyabrin 19 da onlar yeniden er arvad kimi yasamaga baslayirlar Lakin Riqada da heyat asan olmur Paris Vaqneri ozune yeniden celb edir Vaqner 1839 cu ilin qarsidaki yayinda Riqadan birbasa Parise yola duseceyini ve orda da yalniz opera besteciliyi sahesinde bextini sinayacaginin vacib oldugunu dusunur Aile Parise yolustu Londonu da ziyaret etmekle deniz yolu ile gedir Mehz Riqadan Londona bu sefer zamani Vaqner Ucan hollandiyali operasi ucun sujet uzerinde dusunur Bu fikir onun aglina seyahet etdikleri gemi dehsetli firtinada batmaq tehlukesi ile uzlesende gelir Vaqner denizcilerden lenetli gemi ve onun muemmali kapitani barede efsaneni esidir bu sujet onun texeyyulune ilham verir Lakin Parise gelende o yeni fikirlerle yanasi Riensi nin uzerinde de isleyirdi Son variantda opera Kola di Riensi sonuncu tribun adini alir Bununla yanasi 1840 ci ilde Vaqner boyuk Uvertura Faust u bitirir Hemcinin 1841 ci ilde Ucan hollandiyali da tezlikle tamamlanir Parisde coxdan arzulanan tanisliq mumkun olursa da bu tanisliq Vaqnerin gozlediyi yaradici behresini vermir Bestekarlarin yaradici ideallari ve musiqi senetinin gelecek inkisafiyla bagli baxislari qetiyyen bir birine benzemir ust uste dusmurdu Hektor Berliozla gorus ise bu menada daha mehsuldar idi Onun Fantastik dordluk eseri Vaqnerin heyretine ve vecdine sebeb olmusdu xususen de eserdeki janrdaxili sekillere gore Butovlukde ise Paris Vaqnerin sevinc dolu umidlerini dogrultmadi Hetta 1840 ci ilin aprelinde Ferens Listle bas tutan tanisliq bele meyusluq getirdi List Vaqnere esl senetle yox yalniz vulqar kutle qarsisinda ugur qazanmaqla maraqlanan soyuq insan tesiri bagislamisdi Vaqner daha Listle gorusmek istemirdi ve ozunun Listde simpatiya ve maraq oyatdigindan xebersiz idi List ise genc bestekarin ona munasibetini oyrendikden sonra heqiqeten sarsilmisdi Parisde yasamaq ucun muxtelif yollarla vesait axtarmaga mecbur oldugundan hemde Vaqner ucun agir dovr baslamisdi Hec neden cekinmeden debli operalari tezeden yigmaq ve aranjman etmeye romans yazmaga mecbur olur eyni zamanda Parisin muxtelif qezet ve jurnallari ile musiqi reycisi ve tenqidci kimi emekdasliq edirdi Vaqner 1840 ci ilDrezden 1842 1849 12 aprel 1842 ci ilde Vaqner heyat yoldasi ile Drezdene geldi Oktyabrin 20 de Riensi nin premyerasi bas tutdu Ugur o qeder boyuk idi ki Vaqner Ucan hollandiyali ni da Drezdende sehneye qoymaq qerarina geldi Cunki Berlindeki isler namelum sebeblerden uzanirdi Bundan basqa o Drezden kral opera teatrinda kapelmeyster vezifesine teyin olunmusdu 2 yanvar 1843 cu ilde Ucan hollandiyali nin Drezden teatrinda ilk tamasasi oldu Lakin Vaqnerin butun gelecek yaradiciliginda donus yaradan tekce bu deyildi Ucan hollandiyali o dovrun opera seneti ucun prinsipial yeni hadise idi Vaqnerin sozlerine gore hetta oz yaradiciligi da daxil olmaqla hec bir senetkarin heyatinda bele qisa vaxt erzinde mumkun olan hetta yegane olan transformasiya numunesi yox idi Eger evvelki operalarin librettolarini hazir bedii eserler esasinda yazmisdisa bu opera ile Vaqner ilk defe orijinal dramaturq kimi cixis etmisdi Daha bir vacib meqam ise budur ki Vaqner novbeti operalarindaki qeder olmasa da mehz Ucan hollandiyali da istirakcilarin xarakterlerini acan leytmotivler sistemini tetbiq etdi ve eserlerinde tamamile mifoloji sujetlere ustunluk vermeye basladi Operanin musiqisi hemin dovr ucun yeni ve qeyri adi harmoniyalarla xromatizm ve modulyasiyalarla zengin idi Bu ise tenqidcilere muxtelif reyler ucun qida vermisdi 1843 cu ilin yazina yaxin Vaqner Tanhauzer in librettosunu bitirir ve gelecek musiqili dramin musiqisi uzerinde ise baslayir Hercend dirijorluq vaxtinin boyuk hissesini alirdive is kifayet qeder suretle irelilemirdi Bundan basqa Vaqner ciddi sekilde almanmifologiyasini oyrenmekle mesgul oldu ve sexsi kitabxanasini muvafiq nesrlerlezenginlesdirmekle kifayetlenmeyerek Drezden kral kitabxanasini da ziyaretetmeye basladi Bu sahede elde etdiyi bilikler neticede Vaqnere oz eserlerindeneinki dramaturq kimi hemcinin pesekar filoloq kimi cixis etmeye de komek oldu 16 may 1849 cu ilde Vaqnerin hebsi ucun verilmis order 1844 cu ilde Vaqner Drezdende yeniden Listle gorusdu Hemin gunlerde Drezden teatrinin repertuarinda Riensi olmadigindan List teatr rehberliyinden operanin novbedenkenar tamasasini israrla xahis etdi Neticede List Vaqnerin heyatinda cox boyuk rol oynadi 1840 ci ilin aprelindeki soyuq qebulu xatirlayan Vaqner uzunmuddetli unsiyyete umid etmirdi Onu qudretli maestronun tevazokar istedadi barede fikirleri maraqlandirirdi List ise oz novbesinde genc bestekardaki duhani sezir ve her usulla ozunemexsus neciblikle Vaqnerin onunla bagli ilk teessuratlarini dagitmaga calisirdi Listin gosterdiyi diqqet ve munasibetile heveslenmis Vaqner 1846 ci ilde ona Riensi nin ve Tanhauzer in partiturasini gondererek onlarin qurulusunda istirak etmesini xahis etmisdi Lakin onlarin dostluq bagi 1848 ci ilde Drezdendeki gorusden sonra yaranir Hemin ilin avqust ayinin sonunda Vaqner Listin yanina Veymara gelir ki Tanhauzer in sehnesinde qoyulmasi barede danisiqlarda sexsen istirak etsin Tamasanin premyerasi hersoqinyanin dogum gunune tesaduf etmeli idi List de oz novbesinde bu planin heyata kecirilmesi ucun ele fedakarcasina sey gosterir ki qurulus zamani qarsiya cixan coxsayli cetinlikler tezlikle hell edilir ve premyera mohtesem kecir Vaqner istedadinin bele aciq aydin qebul olunmasina gore derin minnetdarliq hissi kecirir 1849 cu ilde Vaqner Drezden usyaninda istirakina gore az qala olum hokmune mehkum olunan siyasi cinayetkar elan edilir Mayin 13 de o komek ucun Listin yanina gelir Siyasetden daim uzaq olan List boyuk cetinlikle de olsa Vaqner ucun doktor Videmanin adina vesiqe tapib onu teqib eden polisin elinden gizlemeyi bacarir Isvecre 1849 1858 Vaqner cinayetkar elan olunmasi sebebinden Listin komeyi ile Surixe kocur ve Listin gonderdiyi pullarla heyat yoldasi ile birlikde ev tutur Hemin vaxtlar Vaqner maddi baximdan agir dovr yasayirdi 20 aprel 1850 ci ilde demek olar ki umidsizliye qapilmis Vaqner Veymarda Loenqrin in sehnelesdirilmesinde istirak etmek ucun Liste muraciet edir List hemin an ise qoyulur Artiq avqustun 28 i Yohann Volfqanq Gotenin dogum gununde Loenqrin Listin idareciliyi altinda seslenir Neticede List bu operaya hesr olunmus kitabca da yazir O vaxt hele de Surixde olan Vaqner Ziqfridin olumu adli yeni opera uzerinde dusunur Vaqnerin novbeti illeri Ziqfride hesr olunmus silsile dramin hazirlanmasina serf olunur Mehz ele hemin dovrde Vaqner ozunun meshur olan mohtesem Nibelunqun uzuyu tetralogiyasinin planini dusunur ve bu haqda ancaq Listle bolusur List hevesle Vaqnerin yeni isini destekleyir Vaqner Listin desteyine ve anlayisina tesekkur ederek yazir Mene yaxin olan her kese senin mektubunu gostermisem ve hamiya demisem bir gorun menim nece dostum var Listin Vaqnere qarsi olan qaygisi onun bu eserleri bitirmesinde boyuk rol oynayir List neinki yorulmadan Vaqnerin eserlerini teblig edirdi hem de surgundeki dostunu boyuk mebleglerle maddi cehetden temin edirdi 1853 cu ilin fevralin da List mohtesem bir layihe heyata kecirir Vaqner heftesi erzinde Ucan hollandiyali Tanhauzer ve Loenqrin numayis olunur Hemin il iyulun 2 de List Surixe gelir Bu gorus iki bestekarin dostlugunda en sevindirici hadise olur List knyaginya yazirdi O meni sidq urekle sevir ve dayanmadan tekrarlayir Gorursen men sene nece borcluyam Listin Surixdeki sekkiz gunluk seyaheti yaradici behresini verir Vaqner yeni guc ve enerji ile Listle teferruatli sekilde muzakire etdiyi Reyn qizili kompozisiyasi uzerinde ise baslayir Coxsayli cetinliklere baxmayaraq Almaniyada Vaqner yaradiciliginin tebligatini aparan ve dostunu bacardigi kimi destekleyen Listin alicenabligi ve fedakarligi sayesinde Vaqner 1853 cu ilin sonunda dusduyu menevi bohrani otusdure bilir Umumiyyetle 1854 cu il Vaqnerin dunya gorusunde sinma noqtesi kimi elametdardir Ilk once bu Vaqnerin Artur Sopenhauerin felsefesi hemcinin Dante Aligyerinin Ilahi Komediya siyla tanisligi ile elaqeli idi List de hemin vaxt Dante simfoniyasi uzerinde isleyirdi Neticede bu simfoniya Vaqner ucun Listin en cox sevdiyi eseri oldu Eserleri1830 cu illerde Periler 1833 34 tamasasi 1888 Sevgi qadagandir 1836 Riyensi 1838 40 tamasasi 1842 operalarini yazmisdir Faust uverturasi 1840 ve Ucan hollandiyali 1841 tamasasi 1843 operasi Vaqnerin ilk yetkin eserleridir 1843 49 illerde Vaqner Drezdendeki saray teatrinda dirijor islemis orta esr efsaneleri esasinda Tanheyzer 1843 45 tamasasi 1845 ve Loenqrin 1845 48 tamasasi 1850 operalarini yazmisdir 1848 ilden Vaqner 1854 Valkiriya 1856 Ziqfrid 1871 Tanrilarin qurubu 1874 operalarindan ibaret tetralogiyasi uzerinde islemisdir Rixard Vagnerin eserleri elelxusus son dovr eserleri ozlerinin kontrapunkt teksturalari zengin xromatizmi harmoniya ve orkestr ve leytmotivlerden nefislikle istifade etmesi ile ferqlenir Rixard Vagner musiqide bir cox nailiyyetlerin son derece xromatik ve suretle deyisen tonal merkezlerden istifadesi ile Avropa klassik musiqinin inkisafina boyuk tesir gostermisdir O musiqi tefekkurunu ozunun Gesamtkunstuerk mutleq senet isi ideyasi ile zenginlesdirmisdir Bu ideyanin qayesini butun nov poetik vizual musiqili ve dramatik senetlerin sintezi teskil edirdi Bu ideya onun Der Ring des Nibelungen 1876 adli monumental dord operadan ibaret silsilesinde oz eksini tapir Vagner hetta eserlerini ozu tesevvur etdiyi kimi sehnelesdirmek meqsedile ozunun opera evini da acmisdir FilmoqrafiyaEndelus kopeyi film 1929 Un chien AndalouIstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Richard Wagner Internet Broadway Database ing 2000 Cex Milli Hakimiyyet Melumat bazasi Archivio Storico Ricordi 1808 On the Bruhl as a centre of the Jewish quarter see e g the Leipzig page of the Museum of the Jewish People website 2018 05 05 at the Wayback Machine Newman 1976 I 6 Kayzen az Boyuk musiqiciler Rixard Vaqner 2018 03 15 tarixinde Istifade tarixi 2011 09 04