Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İlahi komediya (it. La Commedia, daha sonra La Divina Commedia) — 1307–1321-ci illər ərzində italyan yazıçısı Dante Aligyeri tərəfindən yazılmış əsərdir.
| İlahi komediya | |
|---|---|
| it. La Divina Commedia | |
 | |
| Janr | Poema |
| Müəllif | Dante Aligyeri |
| Orijinal dili | İtalyan dili |
| Yazılma ili | 1320 |
| Elektron versiya | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Üç böyük hissədən ("Cəhənnəm", "Əraf (Təmizlik)" və "Cənnət") ibarət olan bu poemanı Dante doğma şəhəri Florensiyadan sürgün olduğu illərdə yazmış və ölümündən bir müddət əvvəl tamamlamışdır. Əsər orta əsrlər ədəbiyyatı üçün səciyyəvi olan "o biri dünyaya yuxuda səyahət" formasında yazılmışdır. Əsərin adı olan "İlahi komediya" ifadəsindəki "İlahi" sözü digər italyan yazıçısı Covanni Bokkaçço tərəfindən əsərə daxil edilmişdir. Dante isə yazdığı əsərə "Komediya" adı vermişdir.
Əsər haqqında
Dante 1307–1321 illərdə "axirət dünya"sına etdiyi xəyali səyahətdən danışan "İlahi Komediya" əsərini yazmışdır. Əsər ilk dəfə olaraq latınca yerinə Toksana ləhcəsi ilə işlədilmiş italyan dilində yazılmışdır. Cəhənnəm -İnferno, Araf-Purgatrio və Cənnət-Paradiso hissələrindən ibarətdir.
"İlahi komediya" əsəri Dantenin həyat hekayəsinin onun sənətinə yansımış halıdır. Həyatın böyük hissəsini sürgündə keçirən Dantenin Florensiyaya qayıtmaq üçün etdiyi cəhdlər nəticəsiz qalır. Vətənində xoşbəxt yaşamaq haqqı varkən , o dövrün ziddiyətləri bunu əlindən alır. Üstəlik qarışdığı siyasi hadisələr , qarşılıqsız sevgisi Dantenin iç dünyasını daha da qarmaqarışıq edir. O , iç dünyasını rahatlatmağın yolunu Tanrıya sığınmaqda tapır. Yenidən şeirə və Beatriçeyə olan sevgisinə qayıdır. Özünün doğru yolu tapdığını göstərmək üçün isə "İlahi komediya"nı yazır. Dantenin fikrincə Tanrı insanları iki şey üçün yaratmışdır. Bunlardan biri fani dünyada yaşanan xoşbəxt həyatdır. İnsan bu xoşbəxt həyata bütün əxlaq normalarına riayət edərək nail ola bilər. İkinci məqsədi isə ölümdən sonrakı sonsuz yaşamdır. Bunun üçün isə Tanrıya qeyd-şərtsiz inanmalı, onun qoyduğu hər normaya əməl etməli idi. Bu məqsədin gerçəkləşməsində imperator və papa insanlara yol göstərir. Dante deyirki , insan özü təkbaşına da bu yolu tapa bilər. Əsərində də insanlarq bu yolu göstərir.
Cəhənnəm yolunda Danteye Vergili rəhbərlik edir. Orta əsrlərdə antik dünyanın mifologiyasını , ədəbiyyatənı , fəlsəfəsinu məqbul saymırdılar. Buna baxmayaraq qədim dövrün bütpərəstliklə bağlı ayrı-ayrı əsatir və rəvayətlərini ruhanilər xristian dininə uyğunlaşdırır və yeni variantlar kimi istifadə edirdilər. Şair Vergilini orta əsrlərdə xristian dininin ilk xəbərçisi kimi şöhrətləndirir , onu müdrikliyin təcəssümü sayır. Dante Vergilini həmdə insan zəkasının rəmzi kimi vermişdir. Vergili insanı bu dünyada ağıl və idrakın gücünə dəvət edə bilər, buna görə də onun vəzifəsi məhduddur, o , yalnız müəyyən yerə kimi Danteyə məsləhətçi ola bilər. Araf təpəsində Vergili öz yerini ilahi etiqadın rəmzi Beatriçəyə buraxır. Cənnət boyunca Danteni Beatriçə müşahidə edir. Beatriçe Dantenin gəncliyində sevdiyi qızdır. Bu qız iyirmi beş yaşı olanda vəfat etmişdir. Dante " Yeni həyat" əsərində yazmışdıki, " onun haqqında mən elə bir bədii söz deyəcəyəm ki , hələ indiyə kimi heç bir zaman və heç bir qız haqda o cür bədii söz deyilməmiş olsun. "
Fikrimcə o bu vədini "İlahi komediya" da yerinə yetirərək sevgilisinin obrazını əbədiləşdirmişdir. Beatriçe ilahi müdriklik rəmzidir. " Gözəl yurdunu tərk edərək məhəbbətin naminə gəlmişəm bu yerlərə" deyə Danteyə müraciət edən Beatriçe əsl yerinin cənnət olduğunu və yalnız Danteyə bəslədiyi məhəbbət naminə bu yerlərə gəldiyini bildirir.
Dante kainatı Ptolomeyin görüşləri ilə təsvir edir. Dünya bütün kainatın mərkəzidir və fırlanmır , olduğu yerdə durur. Dünyanın ətrafında yeddi planet (Ay, Merkuri , Venesiya, Günəş, Mars, Yupiter, Saturn) fırlanır. Planetlər iç-içə keçmiş yeddi göyün içində fırlanır. Yeddinci göydən sonra gələn səkkizinci göydə isə fırlanmayan ulduzlar yerləşir. Göyün doqquzuncu qatında isə bütün planetlərə hərəkət verici qüvvə verən yaradıcı var. Məryəm, Beatriçə kimi tanrının sevgili qulları isə " müqqəddəs bir gül" yaratdıqları onuncu qat isə göyün ən hündür qatıdır.
Dünya iki bölümdən şimal ilə cənubdan ibarətdir. Cənub qütbü dünyanın yuxarı hissəsi, şimal qütbü isə dabanıdır. Şimal yarısının ortasında Qüds yerləşir. Luciferin (baş şeytanın) göydən düşərək açtığı çuxur olan cəhənnəmin girişi Qüdsün altındadır. Cənub yarımkürəsinin ortasında ada yerləşir. Bu adanın üstündə cəhənnəm çuxuru açılarkən çıxan torpağın yaratdığı Araf dağ yerləşir.
Cəhənnəm xristian dini əfsanəsinə görə üç ilahi qüvvə ata (Allah-ali qüvvə), oğul(əql-küll) və müqəddəs ruh (ilk məhəbbət) tərəfindən yaradılmışdır ki , lucifer dərgahdan qovulandan sonra orada əbədi cəza üçün qalsın. Cəhənnəm bütün müvəqqəti aləmlərin hamısından qabaq yaradılmışdır. Dantenin təsvirində Cəhənnəmin girişi Yerin içinə uzanan və getdikcə daralan qıf şəklindədir. Onun qapısı şimal yarım kürəsində , çıxışı isə cənub yarım kürəsində okeanın içindədir. Buradan sonra isə Araf dağı ucalır və onun zirvəsindən sonra fəza dairələri və Cənnətin yolu başlanır.
Xristinalıq üçlüyü müqəddəs hesab etdiyi üçüb 3 rəqəmi "İlahi Komediyada " da özəl bir önəm qazanmışdır.
Kitabın sonunda Dante etiraf edir ki , onun üçün mənəvi gərginlik son həddə çatmışdır və o , yorulmuşdur. Artıq heç nə görməyə taqəti qalmayıb. Lakin bütün bu gördüklərindən sonra onun ehtirası və iradəsi öz hərəkətində həmişə ilahi məhəbbətin kainatı hərəkətə gətirdiyi ahəngə uyğun olacaqdır.
Tərcümə və nəşr
Azərbaycan dilinə ilk dəfə Əliağa Kürçaylı tərəfindən tərcümə edilmiş və "Azərnəşr" tərəfindən 1973-cü ildə nəşr edilmişdir.
İstinadlar
- Bloom, Harold (1994). The Western Canon. See also Western canon for other "canons" that include the Divine Comedy.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Dante Aligyeri, İlahi komediya. Bakı, "Öndər nəşriyyat", 2004, 592 səhifə.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ilahi komediya it La Commedia daha sonra La Divina Commedia 1307 1321 ci iller erzinde italyan yazicisi Dante Aligyeri terefinden yazilmis eserdir Ilahi komediyait La Divina CommediaJanr PoemaMuellif Dante AligyeriOrijinal dili Italyan diliYazilma ili 1320Elektron versiya Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiUc boyuk hisseden Cehennem Eraf Temizlik ve Cennet ibaret olan bu poemani Dante dogma seheri Florensiyadan surgun oldugu illerde yazmis ve olumunden bir muddet evvel tamamlamisdir Eser orta esrler edebiyyati ucun seciyyevi olan o biri dunyaya yuxuda seyahet formasinda yazilmisdir Eserin adi olan Ilahi komediya ifadesindeki Ilahi sozu diger italyan yazicisi Covanni Bokkacco terefinden esere daxil edilmisdir Dante ise yazdigi esere Komediya adi vermisdir Eser haqqinda Dante 1307 1321 illerde axiret dunya sina etdiyi xeyali seyahetden danisan Ilahi Komediya eserini yazmisdir Eser ilk defe olaraq latinca yerine Toksana lehcesi ile isledilmis italyan dilinde yazilmisdir Cehennem Inferno Araf Purgatrio ve Cennet Paradiso hisselerinden ibaretdir Ilahi komediya eseri Dantenin heyat hekayesinin onun senetine yansimis halidir Heyatin boyuk hissesini surgunde keciren Dantenin Florensiyaya qayitmaq ucun etdiyi cehdler neticesiz qalir Veteninde xosbext yasamaq haqqi varken o dovrun ziddiyetleri bunu elinden alir Ustelik qarisdigi siyasi hadiseler qarsiliqsiz sevgisi Dantenin ic dunyasini daha da qarmaqarisiq edir O ic dunyasini rahatlatmagin yolunu Tanriya siginmaqda tapir Yeniden seire ve Beatriceye olan sevgisine qayidir Ozunun dogru yolu tapdigini gostermek ucun ise Ilahi komediya ni yazir Dantenin fikrince Tanri insanlari iki sey ucun yaratmisdir Bunlardan biri fani dunyada yasanan xosbext heyatdir Insan bu xosbext heyata butun exlaq normalarina riayet ederek nail ola biler Ikinci meqsedi ise olumden sonraki sonsuz yasamdir Bunun ucun ise Tanriya qeyd sertsiz inanmali onun qoydugu her normaya emel etmeli idi Bu meqsedin gerceklesmesinde imperator ve papa insanlara yol gosterir Dante deyirki insan ozu tekbasina da bu yolu tapa biler Eserinde de insanlarq bu yolu gosterir Cehennem yolunda Danteye Vergili rehberlik edir Orta esrlerde antik dunyanin mifologiyasini edebiyyateni felsefesinu meqbul saymirdilar Buna baxmayaraq qedim dovrun butperestlikle bagli ayri ayri esatir ve revayetlerini ruhaniler xristian dinine uygunlasdirir ve yeni variantlar kimi istifade edirdiler Sair Vergilini orta esrlerde xristian dininin ilk xebercisi kimi sohretlendirir onu mudrikliyin tecessumu sayir Dante Vergilini hemde insan zekasinin remzi kimi vermisdir Vergili insani bu dunyada agil ve idrakin gucune devet ede biler buna gore de onun vezifesi mehduddur o yalniz mueyyen yere kimi Danteye meslehetci ola biler Araf tepesinde Vergili oz yerini ilahi etiqadin remzi Beatriceye buraxir Cennet boyunca Danteni Beatrice musahide edir Beatrice Dantenin gencliyinde sevdiyi qizdir Bu qiz iyirmi bes yasi olanda vefat etmisdir Dante Yeni heyat eserinde yazmisdiki onun haqqinda men ele bir bedii soz deyeceyem ki hele indiye kimi hec bir zaman ve hec bir qiz haqda o cur bedii soz deyilmemis olsun Fikrimce o bu vedini Ilahi komediya da yerine yetirerek sevgilisinin obrazini ebedilesdirmisdir Beatrice ilahi mudriklik remzidir Gozel yurdunu terk ederek mehebbetin namine gelmisem bu yerlere deye Danteye muraciet eden Beatrice esl yerinin cennet oldugunu ve yalniz Danteye beslediyi mehebbet namine bu yerlere geldiyini bildirir Dante kainati Ptolomeyin gorusleri ile tesvir edir Dunya butun kainatin merkezidir ve firlanmir oldugu yerde durur Dunyanin etrafinda yeddi planet Ay Merkuri Venesiya Gunes Mars Yupiter Saturn firlanir Planetler ic ice kecmis yeddi goyun icinde firlanir Yeddinci goyden sonra gelen sekkizinci goyde ise firlanmayan ulduzlar yerlesir Goyun doqquzuncu qatinda ise butun planetlere hereket verici quvve veren yaradici var Meryem Beatrice kimi tanrinin sevgili qullari ise muqqeddes bir gul yaratdiqlari onuncu qat ise goyun en hundur qatidir Dunya iki bolumden simal ile cenubdan ibaretdir Cenub qutbu dunyanin yuxari hissesi simal qutbu ise dabanidir Simal yarisinin ortasinda Quds yerlesir Luciferin bas seytanin goyden duserek actigi cuxur olan cehennemin girisi Qudsun altindadir Cenub yarimkuresinin ortasinda ada yerlesir Bu adanin ustunde cehennem cuxuru acilarken cixan torpagin yaratdigi Araf dag yerlesir Cehennem xristian dini efsanesine gore uc ilahi quvve ata Allah ali quvve ogul eql kull ve muqeddes ruh ilk mehebbet terefinden yaradilmisdir ki lucifer dergahdan qovulandan sonra orada ebedi ceza ucun qalsin Cehennem butun muveqqeti alemlerin hamisindan qabaq yaradilmisdir Dantenin tesvirinde Cehennemin girisi Yerin icine uzanan ve getdikce daralan qif seklindedir Onun qapisi simal yarim kuresinde cixisi ise cenub yarim kuresinde okeanin icindedir Buradan sonra ise Araf dagi ucalir ve onun zirvesinden sonra feza daireleri ve Cennetin yolu baslanir Xristinaliq ucluyu muqeddes hesab etdiyi ucub 3 reqemi Ilahi Komediyada da ozel bir onem qazanmisdir Kitabin sonunda Dante etiraf edir ki onun ucun menevi gerginlik son hedde catmisdir ve o yorulmusdur Artiq hec ne gormeye taqeti qalmayib Lakin butun bu gorduklerinden sonra onun ehtirasi ve iradesi oz hereketinde hemise ilahi mehebbetin kainati herekete getirdiyi ahenge uygun olacaqdir Tercume ve nesrAzerbaycan diline ilk defe Eliaga Kurcayli terefinden tercume edilmis ve Azernesr terefinden 1973 cu ilde nesr edilmisdir IstinadlarBloom Harold 1994 The Western Canon See also Western canon for other canons that include the Divine Comedy Hemcinin baxDekameron CehennemXarici kecidlerDante Aligyeri Ilahi komediya Baki Onder nesriyyat 2004 592 sehife