Qütbşahlar — idarə edən və əsası türk Qaraqoyunlu sülaləsinə uzanan hökmdar ailəsi. Onların idarə etdikləri sultanlıq müasir Hindistanın cənubunda yerləşmişdir. Bəhməni sultanlığının süqutundan sonra 1512-ci ildə Qütbşahlar sülaləsi hakimiyyətə gəlmişdir. Bu sülalədən ilk hökmdar Sultanqulu Qütbülmülk olmuşdur. İngilisdilli qaynaqlarda bu hökmdar daha çox Quli Qütbşah adlandırılır.
Tarixi dövlət | |||
Qütbşahlar | |||
---|---|---|---|
سلطنت قطب شاهی | |||
| |||
| |||
Paytaxt | Qolkonda, Heydәrabad | ||
Rəsmi dilləri | Fars diliAzərbaycan türkcəsi. | ||
Dövlət dini | Şiəlik | ||
Valyuta | Moqur | ||
İdarəetmə forması | Monarxiya | ||
• 1518–1543 | Sultanqulu bəy Baharlı | ||
• 1543–1550 | Cəmşidqulu bəy Baharlı | ||
• 1550 | Sübhanqulu bəy Baharlı | ||
• 1550–1580 | İbrahimqulu bəy Baharlı | ||
• 1580–1611 | Məhəmmədqulu bəy Baharlı | ||
• 1611–1625 | Sultan Məhəmməd bəy Baharlı | ||
• 1626–1672 | Abdullah Qütbşah | ||
• 1672–1686 | Əbülhəsən Tana Şah | ||
Davamiyyət | |||
→ | |||
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
1636-cı ildə Böyük Moğol imperatoru Şahcahan Qütbşahları onun ali hakimiyyətini tanımağa və illik vergi verməyə məcbur etməyi bacardı. Sülalə VII hökmdarı Əbülhəsən Qütbşahın hakimiyyətinin sonunda öz varlığını itirdi. Belə ki, moğol imperatoru Övrəngzib Əbülhəsəni məğlub edtmiş və Dövlətabad qalasında ömürlük həbsə atmışdır. Bundan sonra isə, Golkondə sultanlığının ərazisini öz imperiyasına birləşdirmişdir. Sülalənin idarə etdiyi ərazilərə müasir Karnataka, Andhra Pradeş, Orissa və Telanqana ştatlarının əraziləri daxil olmuşdur. Qütbşahlar davamlı olaraq Adilşahlar və Nizamşahlar münaqişə içərisində olmuşdur.
Qütbşahların öz ölkələrində şiə mədəniyyətinin yayılmasına hamilik edirdilər. Hindşünas Riçard Eatonun bildirdiyinə görə, zamanla bu siyasət dəyişmiş, Qütbşahlar Teluqu dilini qəbul etmiş, öz dövlətlərini teluqudilli dövlət olaraq görməyə başlamış, elit təbəqə və hökmdar özünü Teluqu sultanı olaraq təqdim etmişdir.
Tarixi
Sülalənin qurucusu olan Sultanqulu bəy Baranlı Həmədan vilayətində dünyaya gəlmişdi. O, Qaraqoyunlu sülaləsinə mənsub olan bir Türkman idi və Qara Yusifin soyundan gəlirdi. XVI əsrdə o, dayısı Allahqulu, bəzi dostları və ailəsi ilə birlikdə Dehliyə mühacirət etdi. Daha sonra o, cənubda yerləşən Dəkkənə yollandı və orada müsəlmanlardan II Mahmud şah Bəhməniyə xidmət etməyə başladı. Bəhməni sultanlığının 5 Dəkkən sultanlıqlarına parçalanmasından sonra Sultanqulu Qolkondənin müstəqilliyini elan etdi. Qısa müddət sonra isə özünü müstəqil elan etmiş Sultanqulu Qütbşah titulunu götürdü və Qütbşahlar sülaləsinin əsasını qoydu. O, 1543-cü ildə oğlu Cəmşid tərəfindən qətlə yetirildi və yerinə oğlu keçdi.Cəmşidin 1550-ci ildə xərçəng xəstəliyindən ölümündən sonra yerinə azyaşlı oğlu keçdi. Bir ildən sonra sultanlığın zadəganları İbrahimqulunu geri gətirib sultan etdilər.
İslam elmləri üzrə ixtisaslaşmış Annemarie Şimmel bildirir ki, erkən dönəm Qütbşahi hökmdarları hindulara öz dini ibadətlərini yerinə yetirməyi qadağan etmişdilər. Daha tolerant hökmdar olan Məhəmmədqulu Qütbşah (1580–1611) dövründə hindulara öz dini etiqadlarını yerinə yetirməyə, Holi və Divali kimi festivallarını açıq şəkildə qeyd etməyə icazə verildi. Daha sonrakı hökmdarlar dövründə isə hindular dövlətdə yüksək səviyyəli vəzifələrə də təyin olunmağa başlanıldılar. Məsələn Tana Şahın dövründə Madanna və Akkanna kimi Brahma hinduları nazir təyin edilmiş, vergi toplamaq, vəzinəyə nəzarət kimi mühüm vəzifələr onlara tapşırılmışdı. Bu dövlət daxilində müsəlman elitlərlə yavaş-yavaş yüksələn hindular arasında fraksiyalaşmaya səbəb oldu. Müsəlman elitlər Övrəngzibə müraciət etdilər və onun göndərdiyi hərbi birləşmə Qolkondəyə hücum etdi. Madanna və Akkannanın başları kəsildi, mülkləri yağmalanıb müsadirə edildi və Qütbşahların altında vəzifələrdə çalışan hinduların bir çoxu öldürüldü. Qısa müddət sonra sonuncu Qütbşahi hökmdarı Övrəngzib tərəfindən Dövlətabad qalasına həbsə atıldı və bununla da, Qütbşahlar sülaləsi sonlandı. Qolkondə, daha sonralar inşa edilmiş Çar Minar (sonrakı adı Heydərabad) sultanlığın paytaxtı kimi istifadə edilmişdir. Hər iki şəhər Qütbşahi hökmdarları tərəfindən inkişaf etdirilmişdir. Sülalə Qolkondəni 171 il idarə etmiş, onların hakimiyyəti 1687-ci ildə Övrəngzibin hücumu ilə sonlanmışdır. Keçmiş Qolkondə sultanlığının ərazisi Moğol imperiyası ərazisinə daxil edilmiş və Heydərabad subahlığı adlandırılmışdır.
Səfəvilərlə əlaqələri
Dəkkəndə bir neçə şiə dövlətinin yaradılması ilə Səfəvi imperiyası özünü şiə dünyasının ortasında olduğunun fərqinə vardı. Səfəvi sarayına digər şiə dövlətləri tərəfindən dövlətçilik sahəsində bələdçi kimi yanaşır və ondan "qəzəbli sünni dünyası"na qarşı qorunma istəyirdilər. Bu sultanlıqlar müasir mərkəzi və qərbi Hindistanda XVI əsrdə Bəhməni sultanlığının parçalanmasından sonra meydana çıxmışdı və əsas sahil xəttlərinə nəzarət etməkdə idilər. Bu sultanlıqlardan ikisi Əhmədnaqar və Qolkonda sultanlıqları I Şah İsmayılın müvafiq addımından sonra onlar da şiəliyi dövlətin rəsmi məzhəbi elan etdilər. Lakin buna baxmayaraq, Qaraqoyunlu sülaləsindən olan Sultanqulu Baharlu babaları olan Qara Məhəmmədlə Qara Yusifin şiəliyi Şah İsmayıldan daha əvvəl qəbul etməsi ilə fəxr edirdi. O, deyirdi:
Peyğəmbərə və onun canişini Əliyə də and içdim ki, əgər nə vaxtsa istiqlaliyyət əldə edə bilsəm, “möminlərin bayraqlarının indiyədək dalğalanmadığı” yerlərdə on iki imamın ardıcıllarının imanının yayılmasına kömək edəcəyəm; amma sən elə bilmə ki, mən bu fikri Şah İsmayıldan götürmüşəm; bilsinlər ki, mən ondan əvvəl, Sultan Yaqubun dövründən, ata-babalarımın imanı olduğu kimi, on ikinin (Allahın onlara salamı olsun) dininə etiqad etmişəm. İndi mənim yüz yaşım var, onun çoxunu həqiqi dinin qanunlarını təbliğ etməyə həsr etmişəm; indi isə xarici aləmdən uzaqlaşıb qalan günlərimi dua ilə keçirmək istəyirəm”. |
Özüdə Azərbaycan türklərindən və Qaraqoyunlu nəslindən olan İbrahimqulu Qütbşahın Qolkondadan Səfəvi şahı I Təhmasibə göndərdiyi məktubda deyilir:
İbrahimqulu Qütbşah ilahi kömək və şah lütfü ilə qələbə bayrağını qaldırdı. O, Pleiades düyününə yığılmış düşmən sıralarının Ursanın quyruğu kimi səpələnməsinə səbəb oldu. İndi o, rəhbərliyin öhdəliklərini yerinə yetirə və köhnə əlaqələri yeniləyə bilir. Açığı, bizdən əvvəl heç kim bu torpaqlarda İmami əqidəsinin təbliğat bayrağını qaldırmayıb! Bizdən əvvəl heç kim əzəmətli On iki xütbəni yaymayıb! Bu böyük əqidənin əsaslarını və bu ali şəriət hökmlərini möhkəmləndirmək üçün gündən-günə böyük səylər göstəririk. |
Tarixçi Harun Xan Şirvani iddia edir ki, Qolkonda sultanları ilə Səfəvilər arasında münasibətlər şiəliyin sonuncudakı hökmranlığı ilə güclənmişdir.
1631-ci ildə Moğol İmperatoru Şah Cahanın bölgəyə qarşı böyük bir kampaniyaya başladığı zamanda Cənubi Hindistandakı Dəkkən yaylasında siyasi nizam əhəmiyyətli dəyişikliklər ərəfəsində idi. Vəziyyətin ciddiliyini dərk edən Qolkonda sultanı Abdulla Qütbşah Heydərabaddakı sarayında aşağıdakı çıxışı etdi. Onun saray tarixçisi Nizaməddin Əhməd Şirazi ondan sitat gətirir:
Bizim şanlı əcdadımız – Hindistan hökmdarlıqlarının fatehi və hakimi (sahib-i keran) – peyğəmbərin, möminlərin rəhbəri Əlinin (Heydərin) pak ruhunun və On iki imamın müqəddəs ruhlarının köməyi ilə rəzil kafirlərin və alçaq hinduların başçılarının baş və boyunlarını öz gücü və şücaəti, Zülfiqar kimi qılıncı ilə vurdu...[Beləliklə] öz səltənətini fəth etdi. Məhəmməd qövmünün adət-ənənələrini və Əlinin imanını yaydı. |
İqtisadiyyat
Qolkondə sultanlığı maddi baxımdan çox zəngin idi. Onun əsas gəlir mənbəyi torpaq vergisi olduğu halda, sultanlıq krallığın cənub bölgələrindəki mədənlərdən almaz istehsalı üzərindəki inhisarından böyük gəlir əldə edirdi. Sultanlığın Krişna və Qodavari deltalarına da nəzarəti var idi, bu da ona toxuculuq kimi malların istehsal olunduğu bölgənin kəndlərində sənətkarlıq istehsalına çıxış imkanı verirdi. Masulipatnam şəhəri almaz və tekstil ixracı üçün Qolkondə Sultanlığının əsas dəniz limanı kimi xidmət edirdi. Krallıq 1620–1630-cu illərdə maliyyə rifahının zirvəsinə çatmışdı.
Pambıqçılıq və toxuculu
XVII əsrin əvvəllərində Dekan bölgəsində güclü pambıqçılıq sənayesi mövcud idi. Daxili və ixrac istehlakı üçün çoxlu miqdarda pambıq parça istehsal edilirdi. Müslin və kalikodan yüksək keyfiyyətli düz və naxışlı parça istehsal edilmişdir. Sadə parça ağ və ya qəhvəyi rəngdə, ağardılmış və ya boyalı çeşiddə mövcud idi. Bu parça İran və Avropa ölkələrinə ixrac edilirdi. Naxışlı parça mavi üçün indiqo, qırmızı rəngli çaplar üçün çay-kök və bitki sarısı ilə hazırlanmış rəngləndiricilərdən istifadə edilirdi. Naxışlı parça ixracı əsasən Yava, Sumatra və digər şərq ölkələrinə idi. Golkondə Ayutthaya Siam ilə güclü ticarət əlaqəsinə malik idi.
Almazlar
Qolkondə sultanlığı Qolkondə almazı adlandırılan almazlarına görə xeyli məşhur idi. Hələ Qütbşahlar sülaləsi hakimiyyətə gəlməmişdən əvvəl bu almazlar bazarda mövcud idi və tacirlər vasitəsiylə Avropa da daxil olmaqla, müxtəlif ölkələrə ixrac edilirdi.
Mədənlərdən alınan brilyantlar (xüsusən də hazırda Andhra Pradeş əyalətinin Guntur rayonunda yerləşən Kollur Mədəni) kəsilmək, cilalanmaq, qiymətləndirilmək və satılmaq üçün Heydərabad şəhərinə daşınırdı. Qolkondə özünü almaz ticarət mərkəzi kimi qurdu və 19-cu əsrin sonuna qədər Golkondə bazarı dünyanın ən yaxşı və ən böyük almazlarının əsas mənbəyi oldu.
Mədəniyyət
Qütbşahlar öz dövlətlərində ilk öncələr şiə mədəniyyətinin yayılmasına çalışırdılar. Bu siyasət onların hakimiyyətlərinin ilk 90 ilində (1510–1600) izlənildi. XVII əsrin əvvəllərində Sultan Məhəmmədqulu Qütbşah ilə bu siyasət dəyişməyə başladı. O, dövlətdə Teluqu dilinə və mədəniyyətinə hamilik etməyə başladı. Dövlət fərmanlarının həm fars, həm də teluqu dilində verilməsinə başlanıldı. Sülalənin sonuna yaxın dövlət fərmanlarının son hissəsi fars dilində verilsə də, əsas hissəsi teluqu dilində verilirdi. Hindşünas Riçard Eatonun bildirdiyinə görə, teluqu dilini qəbul etdikdən sonra onlar öz ərazilərini əsasən tequlidillilərin ərazisi olaraq görür, elitləri isə özlərini Teluqu sultanları olaraq qəbul edirdilər.
Sultan Məhəmmədqulu Qütbşah (1580–1612) Daxini urducasında, farsca və teluqu dilində şeirlər yazırdı. Sonrakı şair və yazıçılar da öz əsərlərində bu dillərdən istifadə edirdilər. 1634-cü ildə Abdullah Qütbşahın hakimiyyəti dövründə sevgi və seks barədə qədim sanskrit əsəri olan Ratirahasya tərcümə edildi və Ləzzət-un Nisə adlandırıldı.
Memarlıq
Qutb Şahi memarlığı hind və orta şərq memarlıq üslublarının kulminasiya nöqtəsi olan Hind-İslam memarlığı idi. Onların üslubu digər Dekan sultanlıqlarının üslubuna çox bənzəyirdi. Qütbşahi hökmdarları Çar minarını tikdirmişdilər.
Qutb Şahi Hind-İslam memarlığının bəzi nümunələri Qolkondə qalası, Qutb Şahilərin məqbərələri, Çar Minar və Çar Kaman, Məkkə məscidi, Xeyrtabad məscidi, Həyat Bəkşi məscidi, Təramati Baradari və Toli məscididir.
İdarəetmə
Qütbşahı dövləti yüksək səviyyədə mərkəzləşdirilmiş bir dövlət idi. Sultan mütləq icraedici, hüquqi və hərbi hakimiyyətə sahib idi. O, səfərdə olduğu zaman təyin etdiyi naib onun yerinə bu məsələləri həll etməli idi. Peşva və ya baş nazir sultanlıqda ən yüksək bürokratik vəzifə hesab edilirdi. Ona bir neçə nazir kömək edirdi. Məsələn, Mir Cumla maliyyə naziri, Kotval polis naziri və Xəzinədarı göstərmək mümkündür.
Hakimiyyətlərinin böyük bir hissəsində Qütbşahlar cagir sistemindən istifadə etmişdirlər. Bu sistemlə onlar həm özlərinə ordu, həm də vergi toplayırdılar. Cagirdarlar topladıqları verginin bir hissəsini özlərinə saxlayır, yerdə qalan hissəsini isə hökmdara verirdilər. Vergilərin toplanması icarə üsulu ilə həyata keçirilirdi və ən yüksək təklifi verən hakimliyə də iddialı olurdu. Hakimlər dəbdəbəli bir həyat yaşasalar da, hər hansısa uğursuzluğa görə ən ağır cəza ilə cəzalandırılırdılar, buna görə də, onlar xalqa qarşı sərt davranırdılar. Son sultan olan Tana Şah özünün vergi toplanması üzrə məsul hindu nazirindən aldığı məsləhətlə vergilərin mülki peşəkar şəxslər tərəfindən toplanması islahatı həyata keçirmək istəyirdi. Əsgərlərə, dövlət işçilərinə, saray məmurlarına və bütün müsəlman elitalarına sultan xəzinəsindən müavinətlər verilirdi. Bu islahatlar gəlirlərdə böyük artım gətirdi.
Morelandın bildirdiyinə görə, əvvəllər sultanlıqda Orta Şərqdən gələn müsəlmanlar yerli müsəlmanlardan daha çox maaş alırdılar. ə 17-ci əsrin əvvəllərində bu gəlmə müsəlmanlar hinduları ümidsizliyə salaraq aylıq 4–5% kimi yüksək faizlə (sələmçilik) borc verməklə varlandılar.
Sultanlığın 66 qalası var idi və hər qalaya Nayak adlı şəxs başçılıq edirdi. XVII əsrin ikinci yarısında Qütbşahi sultanı xeyli sayda hindu nayakını işə aldı. Kruijtzerin bildirdiyinə görə, onların əksəriyyəti brahmanlardan idilər. Bir digər qaynağa görə isə, onların çoxu Kamma, Velama, Kapu və Raju kimi döyüşçü kastalarından idilər. Onlar mülki gəlir məmuru kimi xidmət edirdilər. 1687-ci ildə moğolların Qütbşahlar sülaləsinni hakimiyyətinə son qoymasından sonra bu qeyri-müsəlman nayakların çox işdən azad edildilər və müsəlman hərbi liderlərlə əvəz edildilər.
İnzibati bölgü
1670-ci ildə sultanlıq 21 sərkərdən (əyalətdən) ibarət idi. Sərkərlər də öz növbəsində 355 parqanaya (bölgələrə) bölünürdü:
S. No. | Sərkərin (əyalətin) adı | Paraqanaların sayı |
---|---|---|
1 | Golkondə (Məhəmmədnaqar) | 22 |
2 | Medak | 16 |
3 | Melangūr | 3 |
4 | Elangandel | 21 |
5 | Varangal | 16 |
6 | Xammamēṭ | 11 |
7 | Dēvarkoṇḍa | 13 |
8 | Pangal | 5 |
9 | Mustafanaqar | 24 |
10 | Bhoṇgīr | 11 |
11 | Akarkara | 6 |
12 | Kovilkoṇdā | 13 |
13 | Ghanpura | 8 |
14 | Murtaza Nagar with three atrafs | 39 |
15 | Machilipatnam | 8 |
16 | Ellore | 12 |
17 | Rajahmundry | 24 |
18 | Chicacole with 3 atrafs | 115 |
19 | Kaulas | 5 |
20 | Nizampatnam Mahal | 1 |
21 | Arkot Tərəf daxil olmaqla Karnatak (orada 16 sərkər var idi) | 162 |
Din
Qütbşahlar sülaləsi Dəkkənin digər müsəlman dövlətləri kimi Şiə idilər və bir çoxlarının müasir İran coğrafiyası ilə əlaqələri mövcud idi. İlk əvvəllərdə onlar şiə müsəlman adətləri barədə çox qəti idilər və hinduları təzyiqə məruz qoyurdular. Məsələn, Golkondə sultanlığında açıq bir şəkildə hindu festivallarının keçirilməsi qadağan edilmişdi. Bu siyasət Məhəmmədqulu Qütbşah dövründə dəyişdirildi və hindulara öz festivallarını, dini ibadətlərini açıq bir şəkildə yaşamağa icazə verildi.
Qütbşahlar şiə, sufi və sünniliyə aid ənənələrə, elmlərə və mədəniyyətə hamilik edirdilər, özlərinin son onilliklərindən etibarən isə hindu ənənələri də bura daxil edildi. Sülalənin sonlandırılmasından az əvvəl, sonuncu hökmdar Tana Şaha özünün hindu nazirləri Madanna və Akkanna Ramanın Bhadraçakam məbədinə Rama Navami bayramında daş-qaş göndərmə ənənəsi başlatmağı məsləhət görmüşdülər.
Hökmdarlar
Sülalədən çıxmış 8 hökmdar olmuşdur. Onlar bunlar idi:
Personal Name | Titular Name | Reign | Notes | |
---|---|---|---|---|
From | Until | |||
Sultanqulu سلطان قلی | Sultanqulu bəy Baranlı | 1512 | 1543 |
|
Cəmşidqulu جمشید | Cəmşidqulu bəy Baranlı | 1543 | 1550 |
|
Sübhan سبحان | Sübhanqulu şah | 1550 | 1550 |
|
İbrahim ابراہیم | İbrahimqulu şah | 1550 | 1580 |
|
Məhəmmədəli محمد علی | Məhəmmədqulu şah | 1580 | 1612 |
|
Sultan Məhəmməd محمد سلطان | Sultan Məhəmməd şah | 1612 | 1626 |
|
Abdullah عبداللہ | Abdullah şah | 1626 | 1672 |
|
Abülhəsən ابُل حسن | Əbülhəsən Tana Şah | 1672 | 1686 |
|
Məbədləri
Qütbşahi ultanlarının məzarları Golkondanın xarici divarından təxminən bir kilometr şimalda yerləşir. Bu tikililər gözəl oyma daş işlərindən hazırlanmışdır və ətrafı abadlaşdırılmış bağlarla əhatə olunmuşdur. Onlar ictimaiyyət üçün açıqdır və hər il xeyli sayda ziyarətçi buranı ziyarət edir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Brian Spooner and William L. Hanaway, Literacy in the Persianate World: Writing and the Social Order, (University of Pennsylvania Press, 2012), 317.
- Öztuna, Yılmaz, "Devletler ve Hanedanlar, Cilt:1", Kültür Bakanlığı, Ankara (1996), s. 972-974
- Christoph Marcinkowski, Shi'ite Identities: Community and Culture in Changing Social Contexts, (LIT Verlag GmbH & Co., 2010), 169.
- Salma Ahmed Farooqui, A Comprehensive History of Medieval India: From Twelfth to the Mid-Eighteenth Century, (Dorling Kindersley Pvt. Ltd, 2011), 180.
- Azərbaycan Səfəvi dövlətinin Hindistanın türk-müsəlman sultanlıqları ilə qarşılıqlı əlaqələri tədqiq olunub.
- Marcinkowski, 2015. səh. 169-170
- Syed, 2011. səh. 258
- Siddiq, 2017. səh. 203-216
- Farooqui, 2011. səh. 177–179
- Chandra, 2009. səh. 210
- Schimmel və başqaları, 2004
- Peacock və Richard, 2020
- Overton, 2020. səh. 82
- Bosworth, 1996. səh. 328
- Sen, 2013. səh. 118
- Eaton, 2005. səh. 142-143
- Minorsky, 1955. səh. 50–73
- Khan, 1996. səh. 2
- Mubayi, 2022
- Michell və Zebrowski, 1999. səh. 17
- Khān, 1996. səh. 2
- Schimmel, 1975. səh. 143
- Chandra, 2009. səh. 331
- Richards, 1975. səh. 241-260
- Mitchell, 2002. səh. 17
- Tucker, 2021. səh. 543-544
- Minorsky, 1954. səh. 276
- Ferishta, 2013. səh. 353
- Fischel, 2021. səh. 332
- Fischel, 2021. səh. 333
- Fischel, 2021. səh. 331
- Eaton, 2012. səh. 142-143
- Eaton, 2005. səh. 157
- Kanakarathnam, 2014. səh. 691
- Moreland, 1931. səh. 78, 89
- Marcinkowski, 2014
- "The Market for Golconda Diamonds Has Mushroomed". New York Times. 2009. 2023-04-29 tarixində . İstifadə tarixi: 5 avqust 2023.
- "Delving into the rich and often bloody history of Golconda Fort". The Hindu. 5 noyabr 2016. 2023-05-22 tarixində . İstifadə tarixi: 5 avqust 2023.
- Akbar, 2019
- Farooqui, 2011. səh. 181
- "The Qutb Shahi Monuments of Hyderabad Golconda Fort, Qutb Shahi Tombs, Charminar". UNESCO World Heritage Centre. 5 iyun 2011. 11 iyun 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 5 avqust 2023.
- Luther, 1991. səh. 78, 89
- Kulkarni, 1999. səh. 57
- Department of History, Osmania University, 1996. səh. 57
- Reddy, 2006. səh. 163
- Nayeem, 2014. səh. 22
- Sherwani, 1974. səh. 655
- Nayeem, M. A. MARITIME TRADE AND GROWTH OF URBAN INFRASTRUCTURE IN PORT CITIES OF COLONIAL ANDHRA: A STUDY OF MASULIPATNAM // The Heritage of the Qutb Shahis of Golconda and Hyderabad, Volume 1. Hyderabad Publishers. 2016. 22. ISBN .
- Haroon Khan Sherwani. "History of the Qutb Shāhī Dynasty". Munshiram Manoharlal Publishers. 1974. səh. 655.
- Schimmel, 1975. səh. 141-152
- Ruffle, 2013. səh. 210
- Sarma, 2004. səh. 326
- Krishnaswami, 1932. səh. 93–107
- Kruijtzer, 2009. səh. 86
- "Restoration of Quli Qutub Shahi tombs". www.thehindu.com. 28 oktyabr 2018. 2023-04-15 tarixində . İstifadə tarixi: 4 avqust 2023.
Mənbə
- S. Krishnaswami Aiyangar. Abul Hasan Qutub Shah and his Ministers, Madanna and Akkanna. University of Kerala: Journal of Indian History. 1932. 93–107.* Gijs Kruijtzer. Xenophobia in Seventeenth-Century India. Leiden University Press. 2009.
- Sailendra Sen. A Textbook of Medieval Indian History. Primus Books. 2013. ISBN .
- Christoph Marcinkowski, Shi'ite Identities: Community and Culture in Changing Social Contexts, 169-170. Shi'ite Identities: Community and Culture in Changing Social Contexts. 2015.
- Muzaffar Husain Syed. Concise History of Islam. Vij Books India Private Limited. 2011. ISBN .
- Mohd Suleman Siddiq. The Da’irat-ul-Ma’arif: A Unique Language Institute of Hyderabad. Routledge. In Languages and Literary Cultures in Hyderabad. 2017. 203–216.
- Salma Ahmed Farooqui(2011).. India. pp. 177–179. . OCLC 991819668. A comprehensive history of medieval India : twelfth to the mid-eighteenth century. India: Pearson India Education Services. 2011. ISBN .
- Satish Chandra. Medieval India: From Sultanat to the Mughals. Har-Anand. 2009.
- Schimmel, Annemarie; Attwood, Corinne; Waghmar, Burzine K.; Robinson, Francis. The empire of the great Mughals : history, art and culture. London: Reaktion Books. 2004. ISBN .
- Andrew CS Peacock, and Richard Piran McClary. Turkish History and Culture in India: Identity, Art and Transregional Connections. Brill. 2020.
- Keelan Overton. Iran and the Deccan: Persianate Art, Culture, and Talent in Circulation, 1400–1700. Indiana University Press. 2020. ISBN .
- C.E. Bosworth. The New Islamic Dynasties. Columbia University Press. 1996.
- Richard M. Eaton. A Social History of the Deccan, 1300–1761: Eight Indian Lives. 1. Cambridge: Cambridge University Press. 2005.
- Colin Paul Mitchell. The Sword and the Pen. Diplomacy in Early Safavid Iran, 1501–1555. Canada, Toronto: Department of History University of Toronto. 2002. 399.
- Vladimir Minorsky. Jihān-Shāh Qara-Qoyunlu and His Poetry. London: Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London/Vol. 16, No. 2. 1954. 271–297.
- Mahomed Kasim Ferishta. History of the rise Mahomedan power in India till the year A. D. 1612. 3. Royal Asiatic Society). 2013.
- Roy S. Fischel. Shi‘i Rulers, Safavid Alliance and the Religio-Political Landscape of the Deccan // Safavid Persia in the Age of Empires. London: SOAS University of London. 2021. 331–355.
- V. Minorsky. The Qara-qoyunlu and the Qutb-shāhs (Turkmenica, 10). Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London. Cambridge University Press 17 (1). 1955. 50–73.
- Masud Husain Khan. Mohammad Quli Qutb Shah. Sahitya Akademi. 1996. ISBN .
- Yaaminey Mubayi. Water and Historic Settlements:The Making of a Cultural Landscape. 2022. ISBN .
- George Michell, Mark Zebrowski. Architecture and Art of the Deccan Sultanates. Cambridge University Press. 1999.
- Masʻūd Ḥusain Khān. Mohammad Quli Qutb Shah. 216. Sahitya Akademi. 1996.
- Annemarie Schimmel. Classical Urdu Literature from the Beginning to Iqbāl. Otto Harrassowitz. 1975.
- J. F. Richards. The Hyderabad Karnatik, 1687–1707. Modern Asian Studies. 9 (2). 1975. 241–260. ISBN .
- R. M. Eaton. Ḳuṭb Shāhī. Encyclopaedia of Islam – Brill. 2012.
- N. Kanakarathnam. Maritime Trade and Growth of Urban Infrastructure in Port Cities of Colonial Andhra: A Study of Masulipatnam. Proceedings of the Indian History Congress. 2014. ISBN .
- W.H. Moreland. Relation of Golconda in the Early Seventeenth Century. Halyukt Society. 1931.
- Christoph Marcinkowski. Persians and Shi'ites in Thailand: From the Ayutthaya Period to the Present (PDF). 2014.
- Syed Akbar. Lazzat-Un-Nisa: Hyderabad's own Kamasutra back in focus – Times of India. The Times of India. 2019.
- Narendra Luther. Prince;Poet;Lover;Builder: Mohd. Quli Qutb Shah – The founder of Hyderabad. Publications Division Ministry of Information & Broadcasting. 1991. ISBN .
- GT Kulkarni. Chapter III: Economics, Political, Economic, and Social Background of Deccan 17th-18th Century (PDF). Deccan under late 17th-century Qutb Shahi. 1999.
- Department of History, Osmania University. Proceedings of Seminar on Industries and Crafts in Andhra Desa, 17th and 18th Centuries, A.D. 1996.
- Pedarapu Chenna Reddy. Readings In Society And Religion Of Medieval South India. Research India Press. 2006. ISBN .
- M. A. Nayeem. MARITIME TRADE AND GROWTH OF URBAN INFRASTRUCTURE IN PORT CITIES OF COLONIAL ANDHRA: A STUDY OF MASULIPATNAM. Hyderabad Publishers. The Heritage of the Qutb Shahis of Golconda and Hyderabad. 2016. ISBN .
- Haroon Khan Sherwani. History of the Qutb Shāhī Dynasty. Munshiram Manoharlal Publishers. 1974.
- Karen G. Ruffle. South Asian Religions: Tradition and Today, ed. Karen Pechilis, Selva J. Raj. Routledge. ed. Karen Pechilis, Selva J. Raj – Islam in South Asia: Practicing tradition today. 2013.
- Mukkamala Radhakrishna Sarma. Glimpses of Our Past--historical Researches: Festschrift in Honour of Prof. Mukkamala Radhakrishna Sarma, Former Emeritus Fellow. India: Felicitation Committee, Department of Ancient Indian History, Culture, and Archaeology & Department of History, Osmania University. 2004. 518.
- (#empty_citation)
Xarici keçidlər
- VikiSəyahətdə Hyderabad haqqında səyahət məlumatları var.
- Telugu Literature and Culture of Qutub Shahi Dynasty
- Sultans of Golkonda 2007-06-29 at the Wayback Machine
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qutbsahlar idare eden ve esasi turk Qaraqoyunlu sulalesine uzanan hokmdar ailesi Onlarin idare etdikleri sultanliq muasir Hindistanin cenubunda yerlesmisdir Behmeni sultanliginin suqutundan sonra 1512 ci ilde Qutbsahlar sulalesi hakimiyyete gelmisdir Bu sulaleden ilk hokmdar Sultanqulu Qutbulmulk olmusdur Ingilisdilli qaynaqlarda bu hokmdar daha cox Quli Qutbsah adlandirilir Tarixi dovletQutbsahlarسلطنت قطب شاهیBayraq 1518 1687Paytaxt Qolkonda HeydәrabadResmi dilleri Fars diliAzerbaycan turkcesi Dovlet dini SielikValyuta MoqurIdareetme formasi Monarxiya 1518 1543 Sultanqulu bey Baharli 1543 1550 Cemsidqulu bey Baharli 1550 Subhanqulu bey Baharli 1550 1580 Ibrahimqulu bey Baharli 1580 1611 Mehemmedqulu bey Baharli 1611 1625 Sultan Mehemmed bey Baharli 1626 1672 Abdullah Qutbsah 1672 1686 Ebulhesen Tana SahDavamiyyet Hindistan Vikianbarda elaqeli mediafayllar 1636 ci ilde Boyuk Mogol imperatoru Sahcahan Qutbsahlari onun ali hakimiyyetini tanimaga ve illik vergi vermeye mecbur etmeyi bacardi Sulale VII hokmdari Ebulhesen Qutbsahin hakimiyyetinin sonunda oz varligini itirdi Bele ki mogol imperatoru Ovrengzib Ebulheseni meglub edtmis ve Dovletabad qalasinda omurluk hebse atmisdir Bundan sonra ise Golkonde sultanliginin erazisini oz imperiyasina birlesdirmisdir Sulalenin idare etdiyi erazilere muasir Karnataka Andhra Prades Orissa ve Telanqana statlarinin erazileri daxil olmusdur Qutbsahlar davamli olaraq Adilsahlar ve Nizamsahlar munaqise icerisinde olmusdur Qutbsahlarin oz olkelerinde sie medeniyyetinin yayilmasina hamilik edirdiler Hindsunas Ricard Eatonun bildirdiyine gore zamanla bu siyaset deyismis Qutbsahlar Teluqu dilini qebul etmis oz dovletlerini teluqudilli dovlet olaraq gormeye baslamis elit tebeqe ve hokmdar ozunu Teluqu sultani olaraq teqdim etmisdir TarixiSulalenin qurucusu olan Sultanqulu bey Baranli Hemedan vilayetinde dunyaya gelmisdi O Qaraqoyunlu sulalesine mensub olan bir Turkman idi ve Qara Yusifin soyundan gelirdi XVI esrde o dayisi Allahqulu bezi dostlari ve ailesi ile birlikde Dehliye muhaciret etdi Daha sonra o cenubda yerlesen Dekkene yollandi ve orada muselmanlardan II Mahmud sah Behmeniye xidmet etmeye basladi Behmeni sultanliginin 5 Dekken sultanliqlarina parcalanmasindan sonra Sultanqulu Qolkondenin musteqilliyini elan etdi Qisa muddet sonra ise ozunu musteqil elan etmis Sultanqulu Qutbsah titulunu goturdu ve Qutbsahlar sulalesinin esasini qoydu O 1543 cu ilde oglu Cemsid terefinden qetle yetirildi ve yerine oglu kecdi Cemsidin 1550 ci ilde xerceng xesteliyinden olumunden sonra yerine azyasli oglu kecdi Bir ilden sonra sultanligin zadeganlari Ibrahimqulunu geri getirib sultan etdiler Islam elmleri uzre ixtisaslasmis Annemarie Simmel bildirir ki erken donem Qutbsahi hokmdarlari hindulara oz dini ibadetlerini yerine yetirmeyi qadagan etmisdiler Daha tolerant hokmdar olan Mehemmedqulu Qutbsah 1580 1611 dovrunde hindulara oz dini etiqadlarini yerine yetirmeye Holi ve Divali kimi festivallarini aciq sekilde qeyd etmeye icaze verildi Daha sonraki hokmdarlar dovrunde ise hindular dovletde yuksek seviyyeli vezifelere de teyin olunmaga baslanildilar Meselen Tana Sahin dovrunde Madanna ve Akkanna kimi Brahma hindulari nazir teyin edilmis vergi toplamaq vezineye nezaret kimi muhum vezifeler onlara tapsirilmisdi Bu dovlet daxilinde muselman elitlerle yavas yavas yukselen hindular arasinda fraksiyalasmaya sebeb oldu Muselman elitler Ovrengzibe muraciet etdiler ve onun gonderdiyi herbi birlesme Qolkondeye hucum etdi Madanna ve Akkannanin baslari kesildi mulkleri yagmalanib musadire edildi ve Qutbsahlarin altinda vezifelerde calisan hindularin bir coxu olduruldu Qisa muddet sonra sonuncu Qutbsahi hokmdari Ovrengzib terefinden Dovletabad qalasina hebse atildi ve bununla da Qutbsahlar sulalesi sonlandi Qolkonde daha sonralar insa edilmis Car Minar sonraki adi Heyderabad sultanligin paytaxti kimi istifade edilmisdir Her iki seher Qutbsahi hokmdarlari terefinden inkisaf etdirilmisdir Sulale Qolkondeni 171 il idare etmis onlarin hakimiyyeti 1687 ci ilde Ovrengzibin hucumu ile sonlanmisdir Kecmis Qolkonde sultanliginin erazisi Mogol imperiyasi erazisine daxil edilmis ve Heyderabad subahligi adlandirilmisdir Sefevilerle elaqeleri Dekkende bir nece sie dovletinin yaradilmasi ile Sefevi imperiyasi ozunu sie dunyasinin ortasinda oldugunun ferqine vardi Sefevi sarayina diger sie dovletleri terefinden dovletcilik sahesinde beledci kimi yanasir ve ondan qezebli sunni dunyasi na qarsi qorunma isteyirdiler Bu sultanliqlar muasir merkezi ve qerbi Hindistanda XVI esrde Behmeni sultanliginin parcalanmasindan sonra meydana cixmisdi ve esas sahil xettlerine nezaret etmekde idiler Bu sultanliqlardan ikisi Ehmednaqar ve Qolkonda sultanliqlari I Sah Ismayilin muvafiq addimindan sonra onlar da sieliyi dovletin resmi mezhebi elan etdiler Lakin buna baxmayaraq Qaraqoyunlu sulalesinden olan Sultanqulu Baharlu babalari olan Qara Mehemmedle Qara Yusifin sieliyi Sah Ismayildan daha evvel qebul etmesi ile fexr edirdi O deyirdi Peygembere ve onun canisini Eliye de and icdim ki eger ne vaxtsa istiqlaliyyet elde ede bilsem mominlerin bayraqlarinin indiyedek dalgalanmadigi yerlerde on iki imamin ardicillarinin imaninin yayilmasina komek edeceyem amma sen ele bilme ki men bu fikri Sah Ismayildan goturmusem bilsinler ki men ondan evvel Sultan Yaqubun dovrunden ata babalarimin imani oldugu kimi on ikinin Allahin onlara salami olsun dinine etiqad etmisem Indi menim yuz yasim var onun coxunu heqiqi dinin qanunlarini teblig etmeye hesr etmisem indi ise xarici alemden uzaqlasib qalan gunlerimi dua ile kecirmek isteyirem Ozude Azerbaycan turklerinden ve Qaraqoyunlu neslinden olan Ibrahimqulu Qutbsahin Qolkondadan Sefevi sahi I Tehmasibe gonderdiyi mektubda deyilir Ibrahimqulu Qutbsah ilahi komek ve sah lutfu ile qelebe bayragini qaldirdi O Pleiades duyunune yigilmis dusmen siralarinin Ursanin quyrugu kimi sepelenmesine sebeb oldu Indi o rehberliyin ohdeliklerini yerine yetire ve kohne elaqeleri yenileye bilir Acigi bizden evvel hec kim bu torpaqlarda Imami eqidesinin tebligat bayragini qaldirmayib Bizden evvel hec kim ezemetli On iki xutbeni yaymayib Bu boyuk eqidenin esaslarini ve bu ali seriet hokmlerini mohkemlendirmek ucun gunden gune boyuk seyler gosteririk Tarixci Harun Xan Sirvani iddia edir ki Qolkonda sultanlari ile Sefeviler arasinda munasibetler sieliyin sonuncudaki hokmranligi ile guclenmisdir 1631 ci ilde Mogol Imperatoru Sah Cahanin bolgeye qarsi boyuk bir kampaniyaya basladigi zamanda Cenubi Hindistandaki Dekken yaylasinda siyasi nizam ehemiyyetli deyisiklikler erefesinde idi Veziyyetin ciddiliyini derk eden Qolkonda sultani Abdulla Qutbsah Heyderabaddaki sarayinda asagidaki cixisi etdi Onun saray tarixcisi Nizameddin Ehmed Sirazi ondan sitat getirir Bizim sanli ecdadimiz Hindistan hokmdarliqlarinin fatehi ve hakimi sahib i keran peygemberin mominlerin rehberi Elinin Heyderin pak ruhunun ve On iki imamin muqeddes ruhlarinin komeyi ile rezil kafirlerin ve alcaq hindularin bascilarinin bas ve boyunlarini oz gucu ve sucaeti Zulfiqar kimi qilinci ile vurdu Belelikle oz seltenetini feth etdi Mehemmed qovmunun adet enenelerini ve Elinin imanini yaydi IqtisadiyyatQolkonde sultanligi maddi baximdan cox zengin idi Onun esas gelir menbeyi torpaq vergisi oldugu halda sultanliq kralligin cenub bolgelerindeki medenlerden almaz istehsali uzerindeki inhisarindan boyuk gelir elde edirdi Sultanligin Krisna ve Qodavari deltalarina da nezareti var idi bu da ona toxuculuq kimi mallarin istehsal olundugu bolgenin kendlerinde senetkarliq istehsalina cixis imkani verirdi Masulipatnam seheri almaz ve tekstil ixraci ucun Qolkonde Sultanliginin esas deniz limani kimi xidmet edirdi Kralliq 1620 1630 cu illerde maliyye rifahinin zirvesine catmisdi Pambiqciliq ve toxuculu XVII esrin evvellerinde Dekan bolgesinde guclu pambiqciliq senayesi movcud idi Daxili ve ixrac istehlaki ucun coxlu miqdarda pambiq parca istehsal edilirdi Muslin ve kalikodan yuksek keyfiyyetli duz ve naxisli parca istehsal edilmisdir Sade parca ag ve ya qehveyi rengde agardilmis ve ya boyali cesidde movcud idi Bu parca Iran ve Avropa olkelerine ixrac edilirdi Naxisli parca mavi ucun indiqo qirmizi rengli caplar ucun cay kok ve bitki sarisi ile hazirlanmis renglendiricilerden istifade edilirdi Naxisli parca ixraci esasen Yava Sumatra ve diger serq olkelerine idi Golkonde Ayutthaya Siam ile guclu ticaret elaqesine malik idi Almazlar Qolkonde sultanligi Qolkonde almazi adlandirilan almazlarina gore xeyli meshur idi Hele Qutbsahlar sulalesi hakimiyyete gelmemisden evvel bu almazlar bazarda movcud idi ve tacirler vasitesiyle Avropa da daxil olmaqla muxtelif olkelere ixrac edilirdi Medenlerden alinan brilyantlar xususen de hazirda Andhra Prades eyaletinin Guntur rayonunda yerlesen Kollur Medeni kesilmek cilalanmaq qiymetlendirilmek ve satilmaq ucun Heyderabad seherine dasinirdi Qolkonde ozunu almaz ticaret merkezi kimi qurdu ve 19 cu esrin sonuna qeder Golkonde bazari dunyanin en yaxsi ve en boyuk almazlarinin esas menbeyi oldu MedeniyyetQutbsahlar oz dovletlerinde ilk onceler sie medeniyyetinin yayilmasina calisirdilar Bu siyaset onlarin hakimiyyetlerinin ilk 90 ilinde 1510 1600 izlenildi XVII esrin evvellerinde Sultan Mehemmedqulu Qutbsah ile bu siyaset deyismeye basladi O dovletde Teluqu diline ve medeniyyetine hamilik etmeye basladi Dovlet fermanlarinin hem fars hem de teluqu dilinde verilmesine baslanildi Sulalenin sonuna yaxin dovlet fermanlarinin son hissesi fars dilinde verilse de esas hissesi teluqu dilinde verilirdi Hindsunas Ricard Eatonun bildirdiyine gore teluqu dilini qebul etdikden sonra onlar oz erazilerini esasen tequlidillilerin erazisi olaraq gorur elitleri ise ozlerini Teluqu sultanlari olaraq qebul edirdiler Sultan Mehemmedqulu Qutbsah 1580 1612 Daxini urducasinda farsca ve teluqu dilinde seirler yazirdi Sonraki sair ve yazicilar da oz eserlerinde bu dillerden istifade edirdiler 1634 cu ilde Abdullah Qutbsahin hakimiyyeti dovrunde sevgi ve seks barede qedim sanskrit eseri olan Ratirahasya tercume edildi ve Lezzet un Nise adlandirildi Memarliq Qutb Sahi memarligi hind ve orta serq memarliq uslublarinin kulminasiya noqtesi olan Hind Islam memarligi idi Onlarin uslubu diger Dekan sultanliqlarinin uslubuna cox benzeyirdi Qutbsahi hokmdarlari Car minarini tikdirmisdiler Qutb Sahi Hind Islam memarliginin bezi numuneleri Qolkonde qalasi Qutb Sahilerin meqbereleri Car Minar ve Car Kaman Mekke mescidi Xeyrtabad mescidi Heyat Beksi mescidi Teramati Baradari ve Toli mescididir IdareetmeQutbsahi dovleti yuksek seviyyede merkezlesdirilmis bir dovlet idi Sultan mutleq icraedici huquqi ve herbi hakimiyyete sahib idi O seferde oldugu zaman teyin etdiyi naib onun yerine bu meseleleri hell etmeli idi Pesva ve ya bas nazir sultanliqda en yuksek burokratik vezife hesab edilirdi Ona bir nece nazir komek edirdi Meselen Mir Cumla maliyye naziri Kotval polis naziri ve Xezinedari gostermek mumkundur Hakimiyyetlerinin boyuk bir hissesinde Qutbsahlar cagir sisteminden istifade etmisdirler Bu sistemle onlar hem ozlerine ordu hem de vergi toplayirdilar Cagirdarlar topladiqlari verginin bir hissesini ozlerine saxlayir yerde qalan hissesini ise hokmdara verirdiler Vergilerin toplanmasi icare usulu ile heyata kecirilirdi ve en yuksek teklifi veren hakimliye de iddiali olurdu Hakimler debdebeli bir heyat yasasalar da her hansisa ugursuzluga gore en agir ceza ile cezalandirilirdilar buna gore de onlar xalqa qarsi sert davranirdilar Son sultan olan Tana Sah ozunun vergi toplanmasi uzre mesul hindu nazirinden aldigi meslehetle vergilerin mulki pesekar sexsler terefinden toplanmasi islahati heyata kecirmek isteyirdi Esgerlere dovlet iscilerine saray memurlarina ve butun muselman elitalarina sultan xezinesinden muavinetler verilirdi Bu islahatlar gelirlerde boyuk artim getirdi Morelandin bildirdiyine gore evveller sultanliqda Orta Serqden gelen muselmanlar yerli muselmanlardan daha cox maas alirdilar e 17 ci esrin evvellerinde bu gelme muselmanlar hindulari umidsizliye salaraq ayliq 4 5 kimi yuksek faizle selemcilik borc vermekle varlandilar Sultanligin 66 qalasi var idi ve her qalaya Nayak adli sexs basciliq edirdi XVII esrin ikinci yarisinda Qutbsahi sultani xeyli sayda hindu nayakini ise aldi Kruijtzerin bildirdiyine gore onlarin ekseriyyeti brahmanlardan idiler Bir diger qaynaga gore ise onlarin coxu Kamma Velama Kapu ve Raju kimi doyuscu kastalarindan idiler Onlar mulki gelir memuru kimi xidmet edirdiler 1687 ci ilde mogollarin Qutbsahlar sulalesinni hakimiyyetine son qoymasindan sonra bu qeyri muselman nayaklarin cox isden azad edildiler ve muselman herbi liderlerle evez edildiler Inzibati bolgu 1670 ci ilde sultanliq 21 serkerden eyaletden ibaret idi Serkerler de oz novbesinde 355 parqanaya bolgelere bolunurdu Gokonde sultanliginin inzibati bolgusu S No Serkerin eyaletin adi Paraqanalarin sayi1 Golkonde Mehemmednaqar 222 Medak 163 Melangur 34 Elangandel 215 Varangal 166 Xammameṭ 117 Devarkoṇḍa 138 Pangal 59 Mustafanaqar 2410 Bhoṇgir 1111 Akarkara 612 Kovilkoṇda 1313 Ghanpura 814 Murtaza Nagar with three atrafs 3915 Machilipatnam 816 Ellore 1217 Rajahmundry 2418 Chicacole with 3 atrafs 11519 Kaulas 520 Nizampatnam Mahal 121 Arkot Teref daxil olmaqla Karnatak orada 16 serker var idi 162DinQutbsahlar sulalesi Dekkenin diger muselman dovletleri kimi Sie idiler ve bir coxlarinin muasir Iran cografiyasi ile elaqeleri movcud idi Ilk evvellerde onlar sie muselman adetleri barede cox qeti idiler ve hindulari tezyiqe meruz qoyurdular Meselen Golkonde sultanliginda aciq bir sekilde hindu festivallarinin kecirilmesi qadagan edilmisdi Bu siyaset Mehemmedqulu Qutbsah dovrunde deyisdirildi ve hindulara oz festivallarini dini ibadetlerini aciq bir sekilde yasamaga icaze verildi Qutbsahlar sie sufi ve sunniliye aid enenelere elmlere ve medeniyyete hamilik edirdiler ozlerinin son onilliklerinden etibaren ise hindu eneneleri de bura daxil edildi Sulalenin sonlandirilmasindan az evvel sonuncu hokmdar Tana Saha ozunun hindu nazirleri Madanna ve Akkanna Ramanin Bhadracakam mebedine Rama Navami bayraminda das qas gonderme enenesi baslatmagi meslehet gormusduler HokmdarlarSulaleden cixmis 8 hokmdar olmusdur Onlar bunlar idi Personal Name Titular Name Reign NotesFrom UntilSultanqulu سلطان قلی Sultanqulu bey Baranli 1512 1543 Sulalenin esasini qoymus sexs Uveysqulu beyin oglu Qara Yusifin neticesiCemsidqulu جمشید Cemsidqulu bey Baranli 1543 1550 Sultanqulu beyin ikinci ogluSubhan سبحان Subhanqulu sah 1550 1550 Cemsidqulu beyin oglu 7 yasinda sultan olmus lakin qisa muddet sonra vefat etmisdir Ibrahim ابراہیم Ibrahimqulu sah 1550 1580 Sultanqulu beyin kicik qardasi Dekken sultanliqlari ile birlikde Talikota savasinda doyusmusdur Mehemmedeli محمد علی Mehemmedqulu sah 1580 1612 Ibrahimqulu sahin oglu Heyderabad seherinin esasini qoyan sexs Mehemmedeli ereb fars urdu ve teluqu dilleri uzre elm ile mesul olmusdur Sultan Mehemmed محمد سلطان Sultan Mehemmed sah 1612 1626 Mehemmed Aminsahin oglu Ibrahimqulunun nevesi Mehemmedqulunun kurekeni Abdullah عبداللہ Abdullah sah 1626 1672 Sultan Mehemmedin oglu Abulhesen اب ل حسن Ebulhesen Tana Sah 1672 1686 Abdullah sahin kurekeni O hakim sulale ile o qeder de yaxin elaqeye malik deyildi Sultan Mehemmedin qizi ile evlenmis o olerken oglan varisi olmadigi ucun taxta cixmisdir O Mehemmedqulu sahin qardasi oglanlarindan birinin soyundan gelmekde idi 1686 ci ilde Ovrengzib terefinden meglub edilmis daha sonra hebse atilmis ve orada 1699 cu ilde olmusdur MebedleriQutbsahi ultanlarinin mezarlari Golkondanin xarici divarindan texminen bir kilometr simalda yerlesir Bu tikililer gozel oyma das islerinden hazirlanmisdir ve etrafi abadlasdirilmis baglarla ehate olunmusdur Onlar ictimaiyyet ucun aciqdir ve her il xeyli sayda ziyaretci burani ziyaret edir Hemcinin baxSie dovletlerinin siyahisiIstinadlarBrian Spooner and William L Hanaway Literacy in the Persianate World Writing and the Social Order University of Pennsylvania Press 2012 317 Oztuna Yilmaz Devletler ve Hanedanlar Cilt 1 Kultur Bakanligi Ankara 1996 s 972 974 Christoph Marcinkowski Shi ite Identities Community and Culture in Changing Social Contexts LIT Verlag GmbH amp Co 2010 169 Salma Ahmed Farooqui A Comprehensive History of Medieval India From Twelfth to the Mid Eighteenth Century Dorling Kindersley Pvt Ltd 2011 180 Azerbaycan Sefevi dovletinin Hindistanin turk muselman sultanliqlari ile qarsiliqli elaqeleri tedqiq olunub Marcinkowski 2015 seh 169 170 Syed 2011 seh 258 Siddiq 2017 seh 203 216 Farooqui 2011 seh 177 179 Chandra 2009 seh 210 Schimmel ve basqalari 2004 Peacock ve Richard 2020 Overton 2020 seh 82 Bosworth 1996 seh 328 Sen 2013 seh 118 Eaton 2005 seh 142 143 Minorsky 1955 seh 50 73 Khan 1996 seh 2 Mubayi 2022 Michell ve Zebrowski 1999 seh 17 Khan 1996 seh 2 Schimmel 1975 seh 143 Chandra 2009 seh 331 Richards 1975 seh 241 260 Mitchell 2002 seh 17 Tucker 2021 seh 543 544 Minorsky 1954 seh 276 Ferishta 2013 seh 353 Fischel 2021 seh 332 Fischel 2021 seh 333 Fischel 2021 seh 331 Eaton 2012 seh 142 143 Eaton 2005 seh 157 Kanakarathnam 2014 seh 691 Moreland 1931 seh 78 89 Marcinkowski 2014 The Market for Golconda Diamonds Has Mushroomed New York Times 2009 2023 04 29 tarixinde Istifade tarixi 5 avqust 2023 Delving into the rich and often bloody history of Golconda Fort The Hindu 5 noyabr 2016 2023 05 22 tarixinde Istifade tarixi 5 avqust 2023 Akbar 2019 Farooqui 2011 seh 181 The Qutb Shahi Monuments of Hyderabad Golconda Fort Qutb Shahi Tombs Charminar UNESCO World Heritage Centre 5 iyun 2011 11 iyun 2023 tarixinde Istifade tarixi 5 avqust 2023 Luther 1991 seh 78 89 Kulkarni 1999 seh 57 Department of History Osmania University 1996 seh 57 Reddy 2006 seh 163 Nayeem 2014 seh 22 Sherwani 1974 seh 655 Nayeem M A MARITIME TRADE AND GROWTH OF URBAN INFRASTRUCTURE IN PORT CITIES OF COLONIAL ANDHRA A STUDY OF MASULIPATNAM The Heritage of the Qutb Shahis of Golconda and Hyderabad Volume 1 Hyderabad Publishers 2016 22 ISBN 9788185492230 Haroon Khan Sherwani History of the Qutb Shahi Dynasty Munshiram Manoharlal Publishers 1974 seh 655 Schimmel 1975 seh 141 152 Ruffle 2013 seh 210 Sarma 2004 seh 326 Krishnaswami 1932 seh 93 107 Kruijtzer 2009 seh 86 Restoration of Quli Qutub Shahi tombs www thehindu com 28 oktyabr 2018 2023 04 15 tarixinde Istifade tarixi 4 avqust 2023 MenbeS Krishnaswami Aiyangar Abul Hasan Qutub Shah and his Ministers Madanna and Akkanna University of Kerala Journal of Indian History 1932 93 107 Gijs Kruijtzer Xenophobia in Seventeenth Century India Leiden University Press 2009 Sailendra Sen A Textbook of Medieval Indian History Primus Books 2013 ISBN 978 9 38060 734 4 Christoph Marcinkowski Shi ite Identities Community and Culture in Changing Social Contexts 169 170 Shi ite Identities Community and Culture in Changing Social Contexts 2015 Muzaffar Husain Syed Concise History of Islam Vij Books India Private Limited 2011 ISBN 978 9 382 57347 0 Mohd Suleman Siddiq The Da irat ul Ma arif A Unique Language Institute of Hyderabad Routledge In Languages and Literary Cultures in Hyderabad 2017 203 216 Salma Ahmed Farooqui 2011 India pp 177 179 ISBN 978 81 317 3202 1 OCLC 991819668 A comprehensive history of medieval India twelfth to the mid eighteenth century India Pearson India Education Services 2011 ISBN 978 81 317 3202 1 Satish Chandra Medieval India From Sultanat to the Mughals Har Anand 2009 Schimmel Annemarie Attwood Corinne Waghmar Burzine K Robinson Francis The empire of the great Mughals history art and culture London Reaktion Books 2004 ISBN 1 86189 185 7 Andrew CS Peacock and Richard Piran McClary Turkish History and Culture in India Identity Art and Transregional Connections Brill 2020 Keelan Overton Iran and the Deccan Persianate Art Culture and Talent in Circulation 1400 1700 Indiana University Press 2020 ISBN 978 0 253 04894 3 C E Bosworth The New Islamic Dynasties Columbia University Press 1996 Richard M Eaton A Social History of the Deccan 1300 1761 Eight Indian Lives 1 Cambridge Cambridge University Press 2005 Colin Paul Mitchell The Sword and the Pen Diplomacy in Early Safavid Iran 1501 1555 Canada Toronto Department of History University of Toronto 2002 399 Vladimir Minorsky Jihan Shah Qara Qoyunlu and His Poetry London Bulletin of the School of Oriental and African Studies University of London Vol 16 No 2 1954 271 297 Mahomed Kasim Ferishta History of the rise Mahomedan power in India till the year A D 1612 3 Royal Asiatic Society 2013 Roy S Fischel Shi i Rulers Safavid Alliance and the Religio Political Landscape of the Deccan Safavid Persia in the Age of Empires London SOAS University of London 2021 331 355 V Minorsky The Qara qoyunlu and the Qutb shahs Turkmenica 10 Bulletin of the School of Oriental and African Studies University of London Cambridge University Press 17 1 1955 50 73 Masud Husain Khan Mohammad Quli Qutb Shah Sahitya Akademi 1996 ISBN 9788126002337 Yaaminey Mubayi Water and Historic Settlements The Making of a Cultural Landscape 2022 ISBN 978 1 00 064163 9 George Michell Mark Zebrowski Architecture and Art of the Deccan Sultanates Cambridge University Press 1999 Masʻud Ḥusain Khan Mohammad Quli Qutb Shah 216 Sahitya Akademi 1996 Annemarie Schimmel Classical Urdu Literature from the Beginning to Iqbal Otto Harrassowitz 1975 J F Richards The Hyderabad Karnatik 1687 1707 Modern Asian Studies 9 2 1975 241 260 ISBN 0026 749X R M Eaton Ḳuṭb Shahi Encyclopaedia of Islam Brill 2012 N Kanakarathnam Maritime Trade and Growth of Urban Infrastructure in Port Cities of Colonial Andhra A Study of Masulipatnam Proceedings of the Indian History Congress 2014 ISBN 2249 1937 W H Moreland Relation of Golconda in the Early Seventeenth Century Halyukt Society 1931 Christoph Marcinkowski Persians and Shi ites in Thailand From the Ayutthaya Period to the Present PDF 2014 Syed Akbar Lazzat Un Nisa Hyderabad s own Kamasutra back in focus Times of India The Times of India 2019 Narendra Luther Prince Poet Lover Builder Mohd Quli Qutb Shah The founder of Hyderabad Publications Division Ministry of Information amp Broadcasting 1991 ISBN 9788123023151 GT Kulkarni Chapter III Economics Political Economic and Social Background of Deccan 17th 18th Century PDF Deccan under late 17th century Qutb Shahi 1999 Department of History Osmania University Proceedings of Seminar on Industries and Crafts in Andhra Desa 17th and 18th Centuries A D 1996 Pedarapu Chenna Reddy Readings In Society And Religion Of Medieval South India Research India Press 2006 ISBN 9788189131043 M A Nayeem MARITIME TRADE AND GROWTH OF URBAN INFRASTRUCTURE IN PORT CITIES OF COLONIAL ANDHRA A STUDY OF MASULIPATNAM Hyderabad Publishers The Heritage of the Qutb Shahis of Golconda and Hyderabad 2016 ISBN 9788185492230 Haroon Khan Sherwani History of the Qutb Shahi Dynasty Munshiram Manoharlal Publishers 1974 Karen G Ruffle South Asian Religions Tradition and Today ed Karen Pechilis Selva J Raj Routledge ed Karen Pechilis Selva J Raj Islam in South Asia Practicing tradition today 2013 Mukkamala Radhakrishna Sarma Glimpses of Our Past historical Researches Festschrift in Honour of Prof Mukkamala Radhakrishna Sarma Former Emeritus Fellow India Felicitation Committee Department of Ancient Indian History Culture and Archaeology amp Department of History Osmania University 2004 518 empty citation Xarici kecidlerVikiSeyahetde Hyderabad haqqinda seyahet melumatlari var Telugu Literature and Culture of Qutub Shahi Dynasty Sultans of Golkonda 2007 06 29 at the Wayback MachineHemcinin baxBaranli oymagi Adilsahlar