Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Teluqular — Hindistanın Andhra-Pradeş ştatında Qodavari, Krişna, Tunqabhadra çaylarının vadisində, Tamilnad və Karnataka ştatlarının qonşuluğundakı rayonlarda kompakt şəklində yaşayırlar. Sayları təxminən 75 milyon nəfərdir (2004). Antropoloji baxımdan mezohind tipinə, müxtəlif varna və kastalara mənsubdurlar.
Dilləri və dinləri
Teluqular dravid dil ailəsinə məxsus teluqu və ya qentu dilində danışırlar. Teluquların əksəriyyəti vişnuit , ənənəvi lokal inanclarını saxlayırlar, aralarında müsəlmanlar və xristianlar da var.
Tarixi
Teluquların əcdadları dravid xalqları-andhra, kalinqa və teluqu (tenuqu) e.ə I minilliyin ortalarından başlayaraq, Hindistanın şimalından cənubuna miqrasiya etmiş, e.ə.II və b.e. III əsrlərində qaynayıb-qarışmış, teluqu xalqı ortaya çıxmışdır. III əsrdə burada buddizm yayılmışdır. B.e. əvvəllərində Andrha ərazilərinin xeyli hissəsi Satavana sülaləsinin hökmranlıq etdiyi dövlətin nəzarəti altında idi. VII-X əsrlərdə Çalukya hind sülaləsi möhkəmlənmiş, burada məbəd tikintisi genişlənmişdir. XI əsrdə isə Çalukya və Çola ərazilərində Kakatya sülaləsi hökmranlıq etməyə başladı, bu dövlət XIII əsrədək davam etdi, daha sonra bu torpaqların bir hissəsi Vicayanaqar imperiyasının əlinə keçdi. XV-XV əsrlərdə teluquların ərazisində Bahmanidlər sultanlığı hökmranlıq etmiş, sonradan burada Qütbşahların hökmranlıq etdiyi Qolkond dövləti yaranmış, Andhranın ərazilərinin böyük hissəsi birləşdirilmışdır. 1682-1687-ci illərdə Baburşah hökmdarı Auranqzeb Qolkondu ələ keçirdi, 1725-ci ildə Andhra imperiyasının dağıntıları üzərində və Nizamülmülk Kılıc Xanın mülkündə, müasir Maharaştra və Karnataka ərazilərində Heydərabad sultanlığı yarandı. Bu dövlət 1947-ci ilədək mövcud olmuş, daha sonra Hindistan Respublikasına daxil olmuşdur. 1956-cı ildə bu ərazidə Andhra-Pradeş ştatı yaradıldı, teluqu xalqının etnik ərazisi bir federal dövlətdə birləşdirildi.
Əsas məşğuliyyətləri
Teluqular şum (kotan) əkinçiliyi ilə məşğul olur, covar, bacru, düyü, paxlalı bitkilər, qırmızı bibər, şəkər çuğunduru, yer fısdığı, pambıq, cut, tütün əkib-becərirlər. Teluqular arasında qoyunçuluqla məşğul olan icma-cati fəaliyyət göstərir. Burada dulusçuluq, , parça bəzədilməsi, zərgərlik və s. sənətlər yayılmışdır. Müasir dövrdə informasiya texnologiyaları inkişaf edir.
Sosial və ailə-nikah münasibətləri
Teluqular arasında kasta (varna-cati) quruluşu hələ də qalır, kastalar ekzoqam qohum qruplardır, matriarxatın bəzi ənənələri (dayı qızı ilə evlənmə) qalır, aşağı kastalarda mülki münasibətlərdə matriarxata əməl olunur. Boşanma və dulların ikinci dəfə ərə getməsi və evlənməsi halları yoxdur. Müsəlman teluqular arasında da kasta bölgüsünə əməl olunur.
Etnoqrafik xüsusiyyətləri
Kəndlər kasta prinsipi məskunlaşan məhəllələrə bölünürlər. Yuxarı kastaların nümayəndələri böyük ailələrdə daxili təsərrüfat həyətləri olan kərpic evlərdə yaşayırlar. Evin cənub tərəfində yataq otağı, şərqində ibadətgah, qərbində qonaq otağı, onların arasında isə anbar yerləşir. Orta kastalara aid kəndli və sənətkar ailələri gillə suvanmış, ağac divarlı, eyvanlı evlərdə, aşağı kastaların nümayəndələri isə bambuk və gillə suvanmış evlərdə isə yaşayırlar.
Teluqularda kişi geyimləri köynək və şarfdan (şal) ibarət dhoti, türban (baş geyimi), qadın geyimləri sari, çoli köynəyindən ibarətdir, kəndlilər sarini dhoti kimi bürüyürlər. Müsəlmanlar köynək və papaqla "lunqi" geyinirlər. Teluquların əsas yeməkləri düyü, lobya yeməkləri, paxlalılar, tərəvəzdən (balqabaq) ibarətdir, yeməyə qatıq, manqo turşusu, limon, ədviyyat əlavə edirlər. Müsəlmanlar arasında Şimali Hindistan mətbəxi yayılmışdır.
Mədəniyyət
Teluqular arasında pəhləvanlıq oyunları, patanqbazi (hava ilanlarının buraxılması), xoruz döyüşləri, döşəmənin dekorativ bəzədilməsi (kolam) sənəti yayılmışdır. Onlar Sankranti (məhsul yığımı, yanvar ayı), Şivaratri (fevral-mart), Uqadi (yeni il, mart ayı), Mahankala Catra (iyun-iyul) bayramlarını qeyd edirlər. Bu dravid xalqının folklor və ədəbiyyatı, təsviri sənəti, vişnuit kultu ilə bağlı pantomim teatrı, “kuçipudi” klassik rəqs üsulu yayılmışdır.
Xarici keçid
- Тэлугу на everyculture.com
- Культурныя асацыяцыі тэлугу ў свеце 2017-12-03 at the Wayback Machine
- Тэлугу - касмапалітычная культура 2017-12-05 at the Wayback Machine
- Культура тэлугу
İstinadlar
- "Top 30 Languages by Number of Native Speakers". 2010-01-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-11-28.
- "Nearly 60% of Indians speak a language other than Hindi". The Times of India. 2019-03-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-11-28.
- . 2009-10-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-28.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Teluqular Hindistanin Andhra Prades statinda Qodavari Krisna Tunqabhadra caylarinin vadisinde Tamilnad ve Karnataka statlarinin qonsulugundaki rayonlarda kompakt seklinde yasayirlar Saylari texminen 75 milyon neferdir 2004 Antropoloji baximdan mezohind tipine muxtelif varna ve kastalara mensubdurlar Dilleri ve dinleriTeluqular dravid dil ailesine mexsus teluqu ve ya qentu dilinde danisirlar Teluqularin ekseriyyeti visnuit enenevi lokal inanclarini saxlayirlar aralarinda muselmanlar ve xristianlar da var TarixiTeluqularin ecdadlari dravid xalqlari andhra kalinqa ve teluqu tenuqu e e I minilliyin ortalarindan baslayaraq Hindistanin simalindan cenubuna miqrasiya etmis e e II ve b e III esrlerinde qaynayib qarismis teluqu xalqi ortaya cixmisdir III esrde burada buddizm yayilmisdir B e evvellerinde Andrha erazilerinin xeyli hissesi Satavana sulalesinin hokmranliq etdiyi dovletin nezareti altinda idi VII X esrlerde Calukya hind sulalesi mohkemlenmis burada mebed tikintisi genislenmisdir XI esrde ise Calukya ve Cola erazilerinde Kakatya sulalesi hokmranliq etmeye basladi bu dovlet XIII esredek davam etdi daha sonra bu torpaqlarin bir hissesi Vicayanaqar imperiyasinin eline kecdi XV XV esrlerde teluqularin erazisinde Bahmanidler sultanligi hokmranliq etmis sonradan burada Qutbsahlarin hokmranliq etdiyi Qolkond dovleti yaranmis Andhranin erazilerinin boyuk hissesi birlesdirilmisdir 1682 1687 ci illerde Babursah hokmdari Auranqzeb Qolkondu ele kecirdi 1725 ci ilde Andhra imperiyasinin dagintilari uzerinde ve Nizamulmulk Kilic Xanin mulkunde muasir Maharastra ve Karnataka erazilerinde Heyderabad sultanligi yarandi Bu dovlet 1947 ci iledek movcud olmus daha sonra Hindistan Respublikasina daxil olmusdur 1956 ci ilde bu erazide Andhra Prades stati yaradildi teluqu xalqinin etnik erazisi bir federal dovletde birlesdirildi Esas mesguliyyetleriTeluqular sum kotan ekinciliyi ile mesgul olur covar bacru duyu paxlali bitkiler qirmizi biber seker cugunduru yer fisdigi pambiq cut tutun ekib becerirler Teluqular arasinda qoyunculuqla mesgul olan icma cati fealiyyet gosterir Burada dulusculuq parca bezedilmesi zergerlik ve s senetler yayilmisdir Muasir dovrde informasiya texnologiyalari inkisaf edir Sosial ve aile nikah munasibetleriTeluqular arasinda kasta varna cati qurulusu hele de qalir kastalar ekzoqam qohum qruplardir matriarxatin bezi eneneleri dayi qizi ile evlenme qalir asagi kastalarda mulki munasibetlerde matriarxata emel olunur Bosanma ve dullarin ikinci defe ere getmesi ve evlenmesi hallari yoxdur Muselman teluqular arasinda da kasta bolgusune emel olunur Etnoqrafik xususiyyetleriKendler kasta prinsipi meskunlasan mehellelere bolunurler Yuxari kastalarin numayendeleri boyuk ailelerde daxili teserrufat heyetleri olan kerpic evlerde yasayirlar Evin cenub terefinde yataq otagi serqinde ibadetgah qerbinde qonaq otagi onlarin arasinda ise anbar yerlesir Orta kastalara aid kendli ve senetkar aileleri gille suvanmis agac divarli eyvanli evlerde asagi kastalarin numayendeleri ise bambuk ve gille suvanmis evlerde ise yasayirlar Teluqularda kisi geyimleri koynek ve sarfdan sal ibaret dhoti turban bas geyimi qadin geyimleri sari coli koyneyinden ibaretdir kendliler sarini dhoti kimi buruyurler Muselmanlar koynek ve papaqla lunqi geyinirler Teluqularin esas yemekleri duyu lobya yemekleri paxlalilar terevezden balqabaq ibaretdir yemeye qatiq manqo tursusu limon edviyyat elave edirler Muselmanlar arasinda Simali Hindistan metbexi yayilmisdir MedeniyyetTeluqular arasinda pehlevanliq oyunlari patanqbazi hava ilanlarinin buraxilmasi xoruz doyusleri dosemenin dekorativ bezedilmesi kolam seneti yayilmisdir Onlar Sankranti mehsul yigimi yanvar ayi Sivaratri fevral mart Uqadi yeni il mart ayi Mahankala Catra iyun iyul bayramlarini qeyd edirler Bu dravid xalqinin folklor ve edebiyyati tesviri seneti visnuit kultu ile bagli pantomim teatri kucipudi klassik reqs usulu yayilmisdir Xarici kecidTelugu na everyculture com Kulturnyya asacyyacyi telugu y svece 2017 12 03 at the Wayback Machine Telugu kasmapalitychnaya kultura 2017 12 05 at the Wayback Machine Kultura teluguIstinadlar Top 30 Languages by Number of Native Speakers 2010 01 06 tarixinde Istifade tarixi 2017 11 28 Nearly 60 of Indians speak a language other than Hindi The Times of India 2019 03 06 tarixinde Istifade tarixi 2017 11 28 2009 10 28 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 11 28