Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Pyer Beyl (fr. Pierre Bayle; 18 noyabr 1647[…] – 28 dekabr 1706[…], Rotterdam, Cənubi Hollandiya[…]) — fransız mütəfikkiri, yazıçısı.
| Pyer Beyl | |
|---|---|
| fr. Pierre Bayle | |
 | |
| Doğum tarixi | 18 noyabr 1647[…] |
| Vəfat tarixi | 28 dekabr 1706[…](59 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | vərəm |
| Fəaliyyəti | filosof, yazıçı, professor, jurnalist, ədəbiyyat tənqidçisi, ilahiyyatçı, tarixçi, leksiqraf |
| Əsərlərinin dili | fransız dili |
| İstiqamət | Skeptisizm |
 Pyer Beyl Vikimənbədə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
XVII əsrin sonlarında maarifçiliyin hazırlanması baxımından ən maraqlı şəxsiyyətlərdən biri Sedan akademiyasının professoru Pyer Beyldir /1647–1706/. Nant ediktinin ləğvindən sonra Hollandiyaya köçən Beyl burada Rotterdam ali məktəbində müəllim işləyir. O, dövrünün ən bilikli və müdrik simalarından idi. Özü protestant idi. Katolikliyə, sonralar isə bütün dinlərə tənqidi münasibət bəsləmişdir. "Böyük Lüdovikin dövründə Fransada katoliklik nədən ibarətdir?" adlı əsərində qəddar kilsə irticasına qarşı çıxaraq yazırdı: "Bu zorakılıqların müqabilində xristianlıq haqqında nə düşünmək olar? belə nəticə çıxarmaq lazım gəlmirmi ki, bu, ən qana həris bir dindir, vicdan azadlığını büsbütün sıxışdırmaq üçün hətta yalan və aldatmadan, dönüklükdən, cəlladlardan və inkvizisiyadan, draqonadlardan qorxmur." Volterin, Didronun ayrı-ayrı fikir və mülahizələrini xatırladan bu sözlər Beylin başqa əsərlərində də vardır. Məhz buna görə də onu təqib edirlər, vəzifəsi əlindən çıxır. Beyl ömrünün qalan illərini "Tarixi və tənqidi lüğət" adlı əsas əsərini yaratmağa sərf edir. 20 cilddən ibarət olan bu geniş həcmli əsər birinci növbədə din əleyhinə söylənilmiş fikirlər, mülahizələr toplusudur. Müəllif özündən əvvəl müxtəlif zamanlarda söylənilmiş mülahizələr əsasında mövcud dinlərin bütün əsas müddəalarını şübhə altına alır və təftiş edir.
P. Beyl öz mülahizə və qənaətlərini söyləməkdən çəkinir, deyilmiş dəlillərlə kifayətlənir. Lüğət əslində ikili planda yazılmışdır. Əsas hissəsində dinin müxtəlif məsələləri şərh olunur. Müəllif burada özünü dindar bir protestant kimi göstərir. Bu əsas məqalələrə yazılmış geniş şərhlər isə əsas hissədən qat-qat çox olmaqla tam ateist ruhda yazılmışdır. Bu şərhlər bütün dövrlərin əsl ateizm ensiklopediyası olub müəllifinə böyük şöhrət qazandırmış və XVIII əsrin ensiklopedistləri üçün zəngin material vermişdir.
Volter hesab edir ki, Beyl özü dindar deyilsə də, oxucularını əsl dinsizliyə gətirib çıxarır. Beylin lüğəti XVIII əsrdə maarifçilərin stolüstü kitabı olmuşdur. Didro və Dalamber isə "Ensiklopediya"da ondan nümunə kimi faydalanmışlar.
Bir fransız yazıçısının söylədiyi kimi: "Pyer Beyl XVII yüz il mənasında axırıncı metafizik və XVIII əsr məna-sında birinci filosof idi." Beləliklə, P. Beylin yaradıcılığı ilə XVII əsr ədəbiyyatı yekunlaşır və Maarifçilik dövrünün ədəbiyyatı başlanır.
Ədəbiyyat
rus dilində:
- П. Бейль. Исторический и критический словарь. В 2-х томах (книжная серия ). — М.: Мысль, 1968.
- Богуславский В.М. "Пьер Бейль" / РАН. Ин-т философии. — М., 1995. — 181 с.
- Пиков В. Пьер Бейль. — М., 1933.
xarici dillərdə:
- Демезо (Desmaizeaux) "La vie de Pierre B." (Амстердам, 1730)
- Л. Фейербах, "Pierre B." (Ансбах, 1838, 2 изд., Лейпциг, 1848)
- Лениан (Lenient), "E t ude sur B." (Париж, 1855)
bu əsərlərdən əlavə. B., əsərləri:
- "Lettres" (Роттердам, 1712, Амстердам, 1729)
- "Oeuvres diverses" (Гаага, 4 т., 1725–31)
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Pierre Bayle. 2009.
- Бейль Пьер // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- http://www.museeprotestant.org/en/notice/pierre-bayle-museum/.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Pyer Beyl fr Pierre Bayle 18 noyabr 1647 28 dekabr 1706 Rotterdam Cenubi Hollandiya fransiz mutefikkiri yazicisi Pyer Beylfr Pierre BayleDogum tarixi 18 noyabr 1647 1647 11 18 Vefat tarixi 28 dekabr 1706 1706 12 28 59 yasinda Vefat yeri Rotterdam Cenubi Hollandiya Niderland Vefat sebebi veremFealiyyeti filosof yazici professor jurnalist edebiyyat tenqidcisi ilahiyyatci tarixci leksiqrafEserlerinin dili fransiz diliIstiqamet SkeptisizmPyer Beyl Vikimenbede Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiXVII esrin sonlarinda maarifciliyin hazirlanmasi baximindan en maraqli sexsiyyetlerden biri Sedan akademiyasinin professoru Pyer Beyldir 1647 1706 Nant ediktinin legvinden sonra Hollandiyaya kocen Beyl burada Rotterdam ali mektebinde muellim isleyir O dovrunun en bilikli ve mudrik simalarindan idi Ozu protestant idi Katolikliye sonralar ise butun dinlere tenqidi munasibet beslemisdir Boyuk Ludovikin dovrunde Fransada katoliklik neden ibaretdir adli eserinde qeddar kilse irticasina qarsi cixaraq yazirdi Bu zorakiliqlarin muqabilinde xristianliq haqqinda ne dusunmek olar bele netice cixarmaq lazim gelmirmi ki bu en qana heris bir dindir vicdan azadligini busbutun sixisdirmaq ucun hetta yalan ve aldatmadan donuklukden celladlardan ve inkvizisiyadan draqonadlardan qorxmur Volterin Didronun ayri ayri fikir ve mulahizelerini xatirladan bu sozler Beylin basqa eserlerinde de vardir Mehz buna gore de onu teqib edirler vezifesi elinden cixir Beyl omrunun qalan illerini Tarixi ve tenqidi luget adli esas eserini yaratmaga serf edir 20 cildden ibaret olan bu genis hecmli eser birinci novbede din eleyhine soylenilmis fikirler mulahizeler toplusudur Muellif ozunden evvel muxtelif zamanlarda soylenilmis mulahizeler esasinda movcud dinlerin butun esas muddealarini subhe altina alir ve teftis edir P Beyl oz mulahize ve qenaetlerini soylemekden cekinir deyilmis delillerle kifayetlenir Luget eslinde ikili planda yazilmisdir Esas hissesinde dinin muxtelif meseleleri serh olunur Muellif burada ozunu dindar bir protestant kimi gosterir Bu esas meqalelere yazilmis genis serhler ise esas hisseden qat qat cox olmaqla tam ateist ruhda yazilmisdir Bu serhler butun dovrlerin esl ateizm ensiklopediyasi olub muellifine boyuk sohret qazandirmis ve XVIII esrin ensiklopedistleri ucun zengin material vermisdir Volter hesab edir ki Beyl ozu dindar deyilse de oxucularini esl dinsizliye getirib cixarir Beylin lugeti XVIII esrde maarifcilerin stolustu kitabi olmusdur Didro ve Dalamber ise Ensiklopediya da ondan numune kimi faydalanmislar Bir fransiz yazicisinin soylediyi kimi Pyer Beyl XVII yuz il menasinda axirinci metafizik ve XVIII esr mena sinda birinci filosof idi Belelikle P Beylin yaradiciligi ile XVII esr edebiyyati yekunlasir ve Maarifcilik dovrunun edebiyyati baslanir Edebiyyatrus dilinde P Bejl Istoricheskij i kriticheskij slovar V 2 h tomah knizhnaya seriya M Mysl 1968 Boguslavskij V M Per Bejl RAN In t filosofii M 1995 181 s Pikov V Per Bejl M 1933 xarici dillerde Demezo Desmaizeaux La vie de Pierre B Amsterdam 1730 L Fejerbah Pierre B Ansbah 1838 2 izd Lejpcig 1848 Lenian Lenient E t ude sur B Parizh 1855 bu eserlerden elave B eserleri Lettres Rotterdam 1712 Amsterdam 1729 Oeuvres diverses Gaaga 4 t 1725 31 IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Pierre Bayle 2009 Bejl Per Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 http www museeprotestant org en notice pierre bayle museum