Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gilas (lat. Cerasus avium) – gavalı cinsinə aid bitki növü.
| Gilas | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: ???: Gilas | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Gilas Azərbaycanda çox geniş yayılmışdır. Meyvələrinin tərkibində aşı maddəsi, şəkər, boyayıcı və pektin maddələri, üzvi turşular, B2, C vitaminləri, eləcə də karotin vardır.
Yabanı gilas
Gülçiçəklilər fəsiləsinin albalı cinsinə aiddir. Yabanı halda Ukraynada, Moldovada, Krım və Qafqazda bitir. Hazırda mədəni gilas sortları çox olduğundan yabanı gilas öz əhəmiyyətini itirmişdir. Lakin meşələrdə yabanı formalara təsadüf edilir.
Yabanı gilas aprel-mayda çiçəkləyir. Çiçəkləri ağ, ətirli, beşləçəkli və uzun saplaqlıdır. Bir neçə çiçək bir yerdən çətir kimi sallanır. Meyvələri iyun-iyulda yetişir. Forması yumru və ya ürək şəklindədir. Qara, sarı-qırmızı və tünd qırmızı rəngdə olur. Dadı acıtəhər və bəzən şirin olur. Şirinlər təzə halda yeyilir, eləcə də ondan kompot, şirə, ekstrakt, mürəbbə və başqa məhsullar hazırlanır. Acı gilaslar isə şərab istehsalı üçün yararlıdır. Çəyirdəyində 30% yağ və 1%-ə qədər efir yağı vardır. Texniki məqsədlər üçün işlədilə bilər. Yarpaqlarında 250 mq% C vitamini vardır. Yabanı gilas külli miqdarda qatran ifraz edir ki, bundan da parçaların boyanmasında istifadə edilir.
Gilas şirəsi qidanın yaxşı həzm olunması üçün tətbiq edilir. Xalq təbabətində qəbz olmağa qarşı da istifadə olunur. Oduncağı bərk, sarı-qırmızı rəngdədir. Gilasın oduncağından xarrat məmulatı, nazik budaqlarından isə qəlyan çubuqları hazırlanır. Gilas balverən və bəzək bitkisi kimi də əhəmiyyətlidir. 1 hektar çiçəkləyən gilas sahəsindən arılar 36–40 kq bal hasil edə bilirlər.
Əhəmiyyəti
Gilas mədə-bağırsaq, sidik yolları xəstəliklərində, həmçinin iştahartırıcı pəhriz qidası kimi çox xeyirlidir. Gilas və albalı meyvələrindən və onların şirəsindən qaraciyər xəstəliklərinə tutulanlara müalicə məqsədilə vermək zəruridir.
Bu meyvələrdən eyni zamanda xroniki mədə-bağırsaq xəstəliklərində həzm prosesini yaxşılaşdıran və maddələr mübadiləsini tənzim edən vasitə kimi də istifadə etmək faydalıdır.
Gilas insan orqanizminə ürək-damar xəstəliklərinin dərmanı kimi təsir edir, eləcə də damarları təmizləyir. Həkimlər bütün yaş təbəqələrindəki insanlar üçün gilasın xeyirli olduğunu bildirir. Gilasların tərkibində qlükoza və var. Bu da orqanizmdən xolesterini çıxarmağa kömək edir. Gilas əsasən qanazlığı (anemiyadan) və damarların varikoz genişlənməsindən əzab çəkən xəstələr üçün daha xeyirlidir. Çünki onların köməyi ilə orqanizmdə olan artıq maye çıxarılır və damarların divarları bərkiyir.
 |  |  |  |
Həmçinin bax
İstinadlar
- Ə-C. İ. Əhmədov, N. T. Əliyev, MEYVƏ VƏ TƏRƏVƏZİN ƏMTƏƏŞÜNASLIĞI, Dərslik // Bakı, 2009.
- Meyvələrin sirri 2011-08-13 at the Wayback Machine
İstinad
- Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh
- Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
- Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
- . 2011-08-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-10-06.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Gilas lat Cerasus avium gavali cinsine aid bitki novu GilasElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad RosidsKlad Deste GulciceklilerFesile GulciceyikimilerYarimfesile GavalikimilerTriba Cins Gavali GilasBeynelxalq elmi adiPrunus avium L 1755Sekil axtarisiITIS 24770NCBI 42229EOL 231737 Gilas Azerbaycanda cox genis yayilmisdir Meyvelerinin terkibinde asi maddesi seker boyayici ve pektin maddeleri uzvi tursular B2 C vitaminleri elece de karotin vardir Yabani gilasGulcicekliler fesilesinin albali cinsine aiddir Yabani halda Ukraynada Moldovada Krim ve Qafqazda bitir Hazirda medeni gilas sortlari cox oldugundan yabani gilas oz ehemiyyetini itirmisdir Lakin meselerde yabani formalara tesaduf edilir Yabani gilas aprel mayda cicekleyir Cicekleri ag etirli beslecekli ve uzun saplaqlidir Bir nece cicek bir yerden cetir kimi sallanir Meyveleri iyun iyulda yetisir Formasi yumru ve ya urek seklindedir Qara sari qirmizi ve tund qirmizi rengde olur Dadi aciteher ve bezen sirin olur Sirinler teze halda yeyilir elece de ondan kompot sire ekstrakt murebbe ve basqa mehsullar hazirlanir Aci gilaslar ise serab istehsali ucun yararlidir Ceyirdeyinde 30 yag ve 1 e qeder efir yagi vardir Texniki meqsedler ucun isledile biler Yarpaqlarinda 250 mq C vitamini vardir Yabani gilas kulli miqdarda qatran ifraz edir ki bundan da parcalarin boyanmasinda istifade edilir Gilas siresi qidanin yaxsi hezm olunmasi ucun tetbiq edilir Xalq tebabetinde qebz olmaga qarsi da istifade olunur Oduncagi berk sari qirmizi rengdedir Gilasin oduncagindan xarrat memulati nazik budaqlarindan ise qelyan cubuqlari hazirlanir Gilas balveren ve bezek bitkisi kimi de ehemiyyetlidir 1 hektar cicekleyen gilas sahesinden arilar 36 40 kq bal hasil ede bilirler EhemiyyetiGilas mede bagirsaq sidik yollari xesteliklerinde hemcinin istahartirici pehriz qidasi kimi cox xeyirlidir Gilas ve albali meyvelerinden ve onlarin siresinden qaraciyer xesteliklerine tutulanlara mualice meqsedile vermek zeruridir Bu meyvelerden eyni zamanda xroniki mede bagirsaq xesteliklerinde hezm prosesini yaxsilasdiran ve maddeler mubadilesini tenzim eden vasite kimi de istifade etmek faydalidir Gilas insan orqanizmine urek damar xesteliklerinin dermani kimi tesir edir elece de damarlari temizleyir Hekimler butun yas tebeqelerindeki insanlar ucun gilasin xeyirli oldugunu bildirir Gilaslarin terkibinde qlukoza ve var Bu da orqanizmden xolesterini cixarmaga komek edir Gilas esasen qanazligi anemiyadan ve damarlarin varikoz genislenmesinden ezab ceken xesteler ucun daha xeyirlidir Cunki onlarin komeyi ile orqanizmde olan artiq maye cixarilir ve damarlarin divarlari berkiyir Hemcinin baxMeyve Adi mesegilasiIstinadlarE C I Ehmedov N T Eliyev MEYVE VE TEREVEZIN EMTEESUNASLIGI Derslik Baki 2009 Meyvelerin sirri 2011 08 13 at the Wayback MachineIstinadTofiq Memmedov Elman Isgender Tariyel Talibov Azerbaycanin nadir agac ve kol bitkileri Baki Elm 2014 380 sehNureddin Eliyev Azerbaycanin derman bitkileri ve fitoterapiya Baki Elm 1998 Elsad Qurbanov Ali bitkilerin sistematikasi Baki 2009 2011 08 15 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 10 06