Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Poçt markası — poçt ödəniş nişanı.
Markanın yaranması və onun poçt ödəniş nişanı kimi istifadəsinin tarixi barədə müxtəlif fikirlər dolaşmaqdadır. Bəzi mütəxəssislər poçt markasının avstriyalı , bəziləri isə ingilis tərəfindən yaradıldığını iddia edirlər, lakin bir sıra faktlar onu göstərir ki, poçt markası məhz öz layihəsini təcrübədən keçirdikdən sonra İngiltərədə yaranıb.1840-cı ildə Londondakı İngilis Poct İdarəsinin sonradan idarəçisi olan Sir Rovland Hill, maraqlı bir hadisəyə şahid olmuşdu. Şotlandiyaya etdiyi bir səfər əsnasında, gənc bir qızın daşıma ödənişini ödəyə bilmədiyi üçün nişanlısından gələn məktubu poçtalyona öncə verdiyini gördü. Bunun üzərinə ödənişi özü ödədi. Gənc qız ona təşəkkür etdi və bu pula ehtiyac olmadığını söylədi. Çünki, zərfin üzərindəki ünvanda bir tənzimləmə edərək, nişanlısından gələn məktubu pul ödəmədən də ala biləcəyini bilirdi. Bu hadisəyə şahid olan Hill, məktub yollanırkən, pul ödənməsini zəruri edəcək bir üsul inkişaf etdirilməsi lazım olduğunu düşündü. Daşıma haqqının, zərfin üstünə yapışdırılan kiçik bir etiket əvəzi olaraq, məktubu göndərən tərəfindən ödənilməsi prinsipini təklif etdi. Bu üsul İngilis Hökuməti tərəfindən qəbul edildi. Belə ki, 1837-ci ildə R. Hill Londonda "Poçt idarəsinin (müəssisəsinin) reformu, onun əhəmiyyəti və həyata keçirilməsi" adlı layihəni dərc etmişdir. O, ölkə üzrə poçtu vahid şəkilə salmağı — məktubun üzərinə poçt markası və vurularaq yola salınması layihəsini xüsusi qeyd etmişdir. Qeyd edək ki, reformda parlament üzvlərinin və saray əhlinin poçtdan pulsuz istifadəsinin ləğv olunması da təklif olunmuşdur. R. Hill bu bəndə görə öz reformunun həyata keçirilməsi uğrunda mübarizəsini 3 ildən artıq davam etdirmiş və nəhayət istəyinə nail olmuşdur.
Beləliklə, 1840-cı il mayın 6-da ilk dəfə olaraq üzərinə pul şəkli (1 ) təsvir olunmuş poçt markası rəsmi şəkildə İngiltərədə məktubların üzərinə vurulmaqla poçt ödəniş nişanı kimi istifadə edilməyə başlamışdır. Bununla da demək olar ki, Roumend Hill poçt markasının "atası" kimi tarixə düşmüşdür. Onu İngiltərədə "mister poçtalyon" adlandırırlar.
R. Hill bu gün haqqında öz xatirəsini gündəliyində belə ifadə edir: "Bu gün əhali üçün marka ilk dəfədir çıxır. Poçtamtda elə qarışıqlıqdır ki…" Marka çıxan gün 30–40 məktub göndərilmişdir. Üzərinə 1 penni təsvir olunmuş markanın qara boya ilə çap edilməsi bir sıra mübahisələrə səbəb olmuşdu. Ona görə də onu kiçik tac formasında mavi rəngdə boya ilə çap etdilər. Uzun müzakirələrdən sonra qara rəngdə markanın üzərində 1 penni, mavi rəngdə markanın üzərində isə 2 penni təsvir olundu. Bu çeşidləmə çox davam etmədi. Bir qədər sonra isə markalar çəhrayı rəngdə çap edilməyə başlandı. Ondan sonra poçt göndərişlərinin üzərinə vurulan möhür də qırmızı rəngdə, daha sonralar isə qara və göy rənglərdə oldu.
Üzərində Mavrikiyanın təsviri olan marka dünyada uzun müddət ən qiymətli markalardan biri hesab olunmuşdur. Hazırda onun dəyəri təqribən 15 milyon dollardır.
R. Hill markanın gələcəkdə daha geniş şəkildə yayılacağını təsəvvür etməzdi. Belə ki, sonralar marka 1843-cü ildə Braziliya və İsveçrədə, 1847-ci ildə ABŞ-də, 1849-cu ildə Belçika, Almaniya, Fransada, 1850-ci ildə Avstriya, Avstraliya, İspaniyada, 1851-ci ildə Danimarka, Kanadada çap edilməyə başlanılmışdır. İlk markaların üzərində bir qayda olaraq pul vahidlərinin və ölkə rəhbərlərinin şəkilləri təsvir olunmuşdur.
İlk dəfə marka yığmaq və ya (Fransız dilindən tərcümədə tembr — poçt markası deməkdir) adlandırılmışdır. Sonradan marka yığmaq adlandırılmışdır. 1864-cü ildə fransalı marka yığmağı filateliya adlandırmışdır.
1899-cu ildə bütün dünyada sayı 1 milyona yaxın olmuşdur. On il sonra isə İngiltərənin "Ştamp Adventiser" jurnalının yazdığına görə marka yığanların sayı daha 500 min nəfər artmışdır. Birinci dünya müharibəsindən sonra isə marka yığanların sayı 2,3 milyon, 1940-cı ildə 7,5 milyon, 1967-ci ildə "İtaliya filateliyası" jurnalının yazdığına görə isə marka yığanların sayı 18 milyon nəfərə çatmışdır.
Hal-hazırda aparılmış araşdırmalara görə marka yığanların sayı 100 milyon nəfərə yaxındır.
Filatelistlər hər hansı ölkənin poçt markasını topladıqda istər-istəməz həmin ölkənin tarixini, memarlığını, flora və faunasını, dahi şəxsiyyətlərini, idman aləmində nailiyyətlərini öyrənir. Filateliya dünyada dərin məzmunlu bir elm sahəsi kimi tanınır. Markalarda dövrlər üzrə yaranan ən yeni texnologiyaların təsvir olunması onu toplayanlarda istənilən sahə üzrə dərin biliklər, ensiklopedik məlumatlar toplamasında kömək edir.
Dünyada , Ruzvelt, , Monako şahzadəsi marka kolleksiyaları toplamışlar.
Azərbaycanda , məşhur marka kolleksionerləri olublar. Hal-hazırda , Rövşən Əhmədov, , Nazim Axundov marka kolleksiyası zəngin olan filatelistərimizdir.
1926-cı ildə təsis olunmuşdur. Azərbaycanda ilk filatelistlər dərnəyi 1957-ci ildə yaradılmış, 1958-ci ildə isə Bakı şəhər kolleksiyaçılar cəmiyyətinə çevrilmişdir.1966-cı ildə Bakı şöbəsi kimi yenidən təşkil olunmuşdur.
1937-ci ildə Stalin adlı təyyarəçi ilə Ruzveltə məktub göndərir. Təyyarə o dövr üçün çox uzaq olan Moskvadan San-Fransiskoyadək olan bir məsafə qət etməli idi. Təyyarə sağ-salamat mənzil başına yetişir. Onun şərəfinə üzərinə Çkalovun şəkli təsvir edilmiş San-Fransisko-Moskva marşrutu göstərilən məhdud sayda marka buraxılmışdır.
Azərbaycanda ilk marka Azərbaycan Demokratik Respublikasının yaranması münasibətilə 1919-cu ilin oktyabrında çap olunmuşdur. Həmin markanın üzərində əlində üçrəngli bayraq olan əsgər təsvir olunmuşdur.
Ümumiyyətlə, Azərbaycanda baş verən tarixi hadisələrə müvafiq olaraq markaların təsviri və tarifi kataloqlarda üç xronoloji bölmə ilə göstərilmişdir.
- Kataloqun birinci bölməsi ADR-in poçt markalarının emissiyaları dövrünü-1919-cu ilin oktyabr ayından 1920-ci ilin aprel ayınadək olan dövrü əhatə edir. Bu dövr 4 bədii rəqəmlə işlənmiş 10 bədii marka ilə təmsil olunur. Markaların üzərində insan əməyindən və fəaliyyətindən bəhs edən süjetlər, memarlıq abidələri təsvir olunmuşdur.
Kataloqun ikinci bölməsi Azərbaycan SSR-nin poçt markalarının 1920-ci ilin dekabrından 1923-cü ilin sentyabr ayınadək olan dövrünü əhatə edir. Bu dövrün emissiyaları aşağıdakı markalarla təmsil olunur:
- Azərbaycan Demokratik Respublikasının 1919-cu ildə buraxılan və xalqın sosial fəaliyyətindən süjetləri, xalq təsərrüfatı obyektlərini və tarixi abidələri əks etdirən ilk bədii poçt markalarının 10 nominalda təkrar buraxılışı. Kataloqun ikinci bölməsində 27 əsas poçt markasının və 131 ədəd tarifli şərti və rəqəmli yeni nominalların təsviri verilmişdir. 15 sentyabr 1923-cü ildən 1992-ci ilədək olan dövrdə poçt markaları buraxılışının əvvəl ZSFSR, sonra isə SSRİ-nin poçt müəssisələri tərəfindən həyata keçirilməsi ilə əlaqədar həmin markalar bu kataloqa düşməmişdir. Ümumi ardıcıllığın pozulmaması üçün (1919–1923 illərin poçt markaları 1-dən 158-dək) yeni kataloqda markaların nömrə ardıcıllığı 159-dan başlayır.
Kataloqun üçüncü bölməsi 1992-ci ildən başlayır.
- müvafiq əmri ilə 1992-ci ildə "Azərmarka" şirkəti yaradılmışdır. İndiyədək Azərbaycan markalarının vahid, toplu baza kataloqunun işlənib hazırlanmasını şirkətin prezidenti İntiqam Bağırlının rəhbərliyi ilə yaradıcı kollektivin üzvləri yüksək səviyyədə həyata keçirmişlər.
Üzərinə "1991-ci il oktyabrın 18-də Azərbaycan Respublikasında dövlət müstəqilliyi haqqında konstitusiya aktı qəbul edilmişdir" yazılmış marka Azərbaycanın müstəqillik qazanmasından sonra çap olunan ilk markadır. Markaların çap olunması üçün ilin əvvəlində tematik plan tərtib olunur. Plan əsasında markanın dizaynı "Azərmarka" şirkətində hazırlanır və təsdiq olunması üçün nazirliyə göndərilir. Tematik plan nazirlikdə müvafiq sərəncamla təsdiq olunduqdan sonra müxtəlif mövzuları əks etdirən markalar əlamətdar günlər qabağı çap olunur.
Bu bölmənin poçt markalarının tematikası ən müxtəlif çalarlarda təmsil olunur; burada siyasi motivlərə, dövlət hakimiyyətinin atributlarına, xadimlərə, idmana, faunaya, floraya, memarlığa və tarixə dair zəngin təsvirlər var. 1992-ci ildən indiyədək 516 növ marka çap olunmuşdur.
Dünya filatelistləri arasında Azərbaycan poçt markalarına böyük maraq var. Azərbaycan Rusiyada, Fransada, Almaniyada, İngiltərədə, Çində, İsraildə, İspaniyada, Belçikada və.s ölkələrdə keçirilən ümumdünya filateliya sərgilərində iştirak etmiş və böyük uğurlar əldə etmişdir. Statistikaya görə 2000-dən çox əcnəbi filatelistdə Azərbaycanın tarixi xronologiyasını əks etdirən marka toplusu var. Dünya filatelistləri həmin marka toplusunu çox yüksək dəyərləndirib.
Mənbə
- Markanın yaranma tarixi [ölü keçid]
- ألبوم طوابع
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Poct markasi poct odenis nisani Qara penni Tarixde birinci poct markasi Markanin yaranmasi ve onun poct odenis nisani kimi istifadesinin tarixi barede muxtelif fikirler dolasmaqdadir Bezi mutexessisler poct markasinin avstriyali bezileri ise ingilis terefinden yaradildigini iddia edirler lakin bir sira faktlar onu gosterir ki poct markasi mehz oz layihesini tecrubeden kecirdikden sonra Ingilterede yaranib 1840 ci ilde Londondaki Ingilis Poct Idaresinin sonradan idarecisi olan Sir Rovland Hill maraqli bir hadiseye sahid olmusdu Sotlandiyaya etdiyi bir sefer esnasinda genc bir qizin dasima odenisini odeye bilmediyi ucun nisanlisindan gelen mektubu poctalyona once verdiyini gordu Bunun uzerine odenisi ozu odedi Genc qiz ona tesekkur etdi ve bu pula ehtiyac olmadigini soyledi Cunki zerfin uzerindeki unvanda bir tenzimleme ederek nisanlisindan gelen mektubu pul odemeden de ala bileceyini bilirdi Bu hadiseye sahid olan Hill mektub yollanirken pul odenmesini zeruri edecek bir usul inkisaf etdirilmesi lazim oldugunu dusundu Dasima haqqinin zerfin ustune yapisdirilan kicik bir etiket evezi olaraq mektubu gonderen terefinden odenilmesi prinsipini teklif etdi Bu usul Ingilis Hokumeti terefinden qebul edildi Bele ki 1837 ci ilde R Hill Londonda Poct idaresinin muessisesinin reformu onun ehemiyyeti ve heyata kecirilmesi adli layiheni derc etmisdir O olke uzre poctu vahid sekile salmagi mektubun uzerine poct markasi ve vurularaq yola salinmasi layihesini xususi qeyd etmisdir Qeyd edek ki reformda parlament uzvlerinin ve saray ehlinin poctdan pulsuz istifadesinin legv olunmasi da teklif olunmusdur R Hill bu bende gore oz reformunun heyata kecirilmesi ugrunda mubarizesini 3 ilden artiq davam etdirmis ve nehayet isteyine nail olmusdur Belelikle 1840 ci il mayin 6 da ilk defe olaraq uzerine pul sekli 1 tesvir olunmus poct markasi resmi sekilde Ingilterede mektublarin uzerine vurulmaqla poct odenis nisani kimi istifade edilmeye baslamisdir Bununla da demek olar ki Roumend Hill poct markasinin atasi kimi tarixe dusmusdur Onu Ingilterede mister poctalyon adlandirirlar R Hill bu gun haqqinda oz xatiresini gundeliyinde bele ifade edir Bu gun ehali ucun marka ilk defedir cixir Poctamtda ele qarisiqliqdir ki Marka cixan gun 30 40 mektub gonderilmisdir Uzerine 1 penni tesvir olunmus markanin qara boya ile cap edilmesi bir sira mubahiselere sebeb olmusdu Ona gore de onu kicik tac formasinda mavi rengde boya ile cap etdiler Uzun muzakirelerden sonra qara rengde markanin uzerinde 1 penni mavi rengde markanin uzerinde ise 2 penni tesvir olundu Bu cesidleme cox davam etmedi Bir qeder sonra ise markalar cehrayi rengde cap edilmeye baslandi Ondan sonra poct gonderislerinin uzerine vurulan mohur de qirmizi rengde daha sonralar ise qara ve goy renglerde oldu Uzerinde Mavrikiyanin tesviri olan marka dunyada uzun muddet en qiymetli markalardan biri hesab olunmusdur Hazirda onun deyeri teqriben 15 milyon dollardir R Hill markanin gelecekde daha genis sekilde yayilacagini tesevvur etmezdi Bele ki sonralar marka 1843 cu ilde Braziliya ve Isvecrede 1847 ci ilde ABS de 1849 cu ilde Belcika Almaniya Fransada 1850 ci ilde Avstriya Avstraliya Ispaniyada 1851 ci ilde Danimarka Kanadada cap edilmeye baslanilmisdir Ilk markalarin uzerinde bir qayda olaraq pul vahidlerinin ve olke rehberlerinin sekilleri tesvir olunmusdur Ilk defe marka yigmaq ve ya Fransiz dilinden tercumede tembr poct markasi demekdir adlandirilmisdir Sonradan marka yigmaq adlandirilmisdir 1864 cu ilde fransali marka yigmagi filateliya adlandirmisdir 1899 cu ilde butun dunyada sayi 1 milyona yaxin olmusdur On il sonra ise Ingilterenin Stamp Adventiser jurnalinin yazdigina gore marka yiganlarin sayi daha 500 min nefer artmisdir Birinci dunya muharibesinden sonra ise marka yiganlarin sayi 2 3 milyon 1940 ci ilde 7 5 milyon 1967 ci ilde Italiya filateliyasi jurnalinin yazdigina gore ise marka yiganlarin sayi 18 milyon nefere catmisdir Hal hazirda aparilmis arasdirmalara gore marka yiganlarin sayi 100 milyon nefere yaxindir Filatelistler her hansi olkenin poct markasini topladiqda ister istemez hemin olkenin tarixini memarligini flora ve faunasini dahi sexsiyyetlerini idman aleminde nailiyyetlerini oyrenir Filateliya dunyada derin mezmunlu bir elm sahesi kimi taninir Markalarda dovrler uzre yaranan en yeni texnologiyalarin tesvir olunmasi onu toplayanlarda istenilen sahe uzre derin bilikler ensiklopedik melumatlar toplamasinda komek edir Dunyada Ruzvelt Monako sahzadesi marka kolleksiyalari toplamislar Azerbaycanda meshur marka kolleksionerleri olublar Hal hazirda Rovsen Ehmedov Nazim Axundov marka kolleksiyasi zengin olan filatelisterimizdir 1926 ci ilde tesis olunmusdur Azerbaycanda ilk filatelistler derneyi 1957 ci ilde yaradilmis 1958 ci ilde ise Baki seher kolleksiyacilar cemiyyetine cevrilmisdir 1966 ci ilde Baki sobesi kimi yeniden teskil olunmusdur 1937 ci ilde Stalin adli teyyareci ile Ruzvelte mektub gonderir Teyyare o dovr ucun cox uzaq olan Moskvadan San Fransiskoyadek olan bir mesafe qet etmeli idi Teyyare sag salamat menzil basina yetisir Onun serefine uzerine Ckalovun sekli tesvir edilmis San Fransisko Moskva marsrutu gosterilen mehdud sayda marka buraxilmisdir Azerbaycanda ilk marka Azerbaycan Demokratik Respublikasinin yaranmasi munasibetile 1919 cu ilin oktyabrinda cap olunmusdur Hemin markanin uzerinde elinde ucrengli bayraq olan esger tesvir olunmusdur Umumiyyetle Azerbaycanda bas veren tarixi hadiselere muvafiq olaraq markalarin tesviri ve tarifi kataloqlarda uc xronoloji bolme ile gosterilmisdir Kataloqun birinci bolmesi ADR in poct markalarinin emissiyalari dovrunu 1919 cu ilin oktyabr ayindan 1920 ci ilin aprel ayinadek olan dovru ehate edir Bu dovr 4 bedii reqemle islenmis 10 bedii marka ile temsil olunur Markalarin uzerinde insan emeyinden ve fealiyyetinden behs eden sujetler memarliq abideleri tesvir olunmusdur Azerbaycan musiqi aletleri poct markasinda Kataloqun ikinci bolmesi Azerbaycan SSR nin poct markalarinin 1920 ci ilin dekabrindan 1923 cu ilin sentyabr ayinadek olan dovrunu ehate edir Bu dovrun emissiyalari asagidaki markalarla temsil olunur Azerbaycan Demokratik Respublikasinin 1919 cu ilde buraxilan ve xalqin sosial fealiyyetinden sujetleri xalq teserrufati obyektlerini ve tarixi abideleri eks etdiren ilk bedii poct markalarinin 10 nominalda tekrar buraxilisi Kataloqun ikinci bolmesinde 27 esas poct markasinin ve 131 eded tarifli serti ve reqemli yeni nominallarin tesviri verilmisdir 15 sentyabr 1923 cu ilden 1992 ci iledek olan dovrde poct markalari buraxilisinin evvel ZSFSR sonra ise SSRI nin poct muessiseleri terefinden heyata kecirilmesi ile elaqedar hemin markalar bu kataloqa dusmemisdir Umumi ardicilligin pozulmamasi ucun 1919 1923 illerin poct markalari 1 den 158 dek yeni kataloqda markalarin nomre ardicilligi 159 dan baslayir Kataloqun ucuncu bolmesi 1992 ci ilden baslayir muvafiq emri ile 1992 ci ilde Azermarka sirketi yaradilmisdir Indiyedek Azerbaycan markalarinin vahid toplu baza kataloqunun islenib hazirlanmasini sirketin prezidenti Intiqam Bagirlinin rehberliyi ile yaradici kollektivin uzvleri yuksek seviyyede heyata kecirmisler Uzerine 1991 ci il oktyabrin 18 de Azerbaycan Respublikasinda dovlet musteqilliyi haqqinda konstitusiya akti qebul edilmisdir yazilmis marka Azerbaycanin musteqillik qazanmasindan sonra cap olunan ilk markadir Markalarin cap olunmasi ucun ilin evvelinde tematik plan tertib olunur Plan esasinda markanin dizayni Azermarka sirketinde hazirlanir ve tesdiq olunmasi ucun nazirliye gonderilir Tematik plan nazirlikde muvafiq serencamla tesdiq olunduqdan sonra muxtelif movzulari eks etdiren markalar elametdar gunler qabagi cap olunur Bu bolmenin poct markalarinin tematikasi en muxtelif calarlarda temsil olunur burada siyasi motivlere dovlet hakimiyyetinin atributlarina xadimlere idmana faunaya floraya memarliga ve tarixe dair zengin tesvirler var 1992 ci ilden indiyedek 516 nov marka cap olunmusdur Dunya filatelistleri arasinda Azerbaycan poct markalarina boyuk maraq var Azerbaycan Rusiyada Fransada Almaniyada Ingilterede Cinde Israilde Ispaniyada Belcikada ve s olkelerde kecirilen umumdunya filateliya sergilerinde istirak etmis ve boyuk ugurlar elde etmisdir Statistikaya gore 2000 den cox ecnebi filatelistde Azerbaycanin tarixi xronologiyasini eks etdiren marka toplusu var Dunya filatelistleri hemin marka toplusunu cox yuksek deyerlendirib MenbeMarkanin yaranma tarixi olu kecid ألبوم طوابعHemcinin baxFilateliya