Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Ensiklopediya (yun. enkýklios — "çevrə formalı"; paideí — "dərs", "bilik"; — sorğu kitabı olub insan biliyinin bütün sahələrini ardıcıl şəkildə və ətraflı əhatə edir.
Köhnə Azərbaycandilli mənbələrdə Qamus; az-əbcəd. قاموس) Universal ensiklopediyalar insaniyyat üçün ümumi biliyi təsvir edir, xüsusi ensiklopediyalar isə yalnız müəyyən bir sahə üzrə məhdud ancaq dərinləməsinə məlumat verir.
Ensiklopediya problemləri Esiklopedika fənnində elmi tədqiq olunur.
Adı
Ensiklopediya sözü Azərbaycan dilinə XX-ci əsrdə sovet hökuməti zamanı dilə yeridilmiş biridir. Azərbaycan dilində ilk dəfə 1930-cu ildə ruscadan tərcümə olunan "İbtidai riyaziyyat ensiklopediyası" kitabında işlənmişdir. Rus dilinə isə XVIII-ci əsrdən eyni mənadə fransızca encyclopédie sözündən keçib. Kökü yunanca ἐγκύκλιος (enkúklios, “dairəvi”) + παιδείᾱ (paideíā, “öyrənmə”) söz birləşməsidir; Avropa dillərinə latınca encyclopaedia yolu ilə daxil olub.
Qamus sözü ərəb dili vasitəsi ilə (ərəb. قاموس) yunanca ωκεανός (ōkeanós, “dərya, okean”) kəliməsindən gəlmişdir.
Tarixi
Ensiklopediyanın yaranması qədimə, antik Yunan vaxtlarına gedib çıxır. İlk dəfə olaraq sistematik ensiklopediya yunan filosofu, Platonun qohumu Speusippos tərəfindən yaradılmışdır. E.ə. 370-ci ildə heyvanat və bitki aləmi üzrə də ensiklopediya — Homoia yaradılır.
Başqa filosoflardan, məsələn Aristotel öz dövründə mövcud olan bilikləri toplu şəklinə salmışlar, ancaq onlar hər hansı ensiklopediya yarada bilməmişlər.
Roma dövründə dövlət adamı Marcus Pocius Catoe.ə. 150-ci ildə die Libri ad Marcum filium (Marcusun oğlanlarına kitablar) adlı toplunu tərtib edir. Bu kitablar kənd təsərrüfatı, tibb, retorika, döyüş texnikası kimi sahələrin pedaqoqika baxımından bir ensiklopediyada cəmlənməsi idi.
Növbəti ensiklopedik kitab Marcus Terentius Varro tərəfindən yazılmış Disciplinarum libri IX idi. O məlum kitabları tibb və arxitektura ilə tamamlayır. Onun 41 kitabından yalnız fraqmentlər bizə gəlib çatmışdır.
Ən qədim, tam bizə qədər gəlib çatmış, latın dilidə olan sistematik ensiklopediya Roma tarixçisi Plinius tərəfəindən tərtib olunmuşdur. Onun təbiətin tarixi adlı kitabı 37 cilddə, 2493 fəsildən ibarət idi. Burada kosmologiya, coğrafiya, etnologiya, antropologiya, psixologiya, zoologiya, botanika, mineralogiya və metallurgiya haqqında məlumat verilmişdir.
Mənbələrin verdiyi məlumatlara əsasən bu kitabın tərtib olunmasında 500 müəllif iştrak etmişdir. 1469-cu ildə bu ensikloipediya Venesiyada yenidən nəşr olunur. 1543-cü ildə onun 11 cildi alman dilinə tərcümə olunur və Strasburqda buraxılır.
Orta əsrlərdə tərtib olunan əsərlər daha yaxşı tərkibə malik idilər. Onlar latın dilində yazılmışdılar. Milli ensiklopediyalar sonralar, orta əsrin sonunda və yeni tarixin əvvəlində meydana gəlir. Bizantiya dövründə yazılmış yeganə kitab olan Suda da yunan dilində idi. Suda kitabında coğrafiya və tarixçi antik müəlliflər haqqında 32000 məqalə cəmlənməşdir.
Yeni dövrün başlanğıcında ensiklopediya yaradılması üzrə pioner fransız filosofu sayılır. O 1620-ci ildə öz "Preparative toward a Natural and Experimental History" kitabında 130 adda müxtəlif elmləri safalayır. Bu təsnifatlandırma ondan sonrakı alimlər üçün əsas götürülürdü. Ondan sonra yaşamış Diderot öz ensiklopediyasında Bakona istinad edir.
1704-cü ildə riyaziyyatçı Londonda texnika haqqında ensiklopediyanı (Lexicon technicum) çap etdirir. Bu texnika sahəsində ilk əlifba sırası ilə düzülmüş, ingilis dilində yazılmış ümumi ensiklopediya idi.
1751-ci ildə fransız və d'Alembert tərəfindən fransız dilində tərtib olunmuş ensiklopediya Encyclopédie ou Dictionnaire raisonné des sciences,(Ağıllı şəkildə düzülmüş lüğət)işıq üzü görür.
1769 və 1771-ci illərdə tərəfindən Encyclopædia Britannica üç cildə çap olunur.
Azərbaycan dilində ilk ensiklopediya 1976–1987-ci illərdə nəşr edilmiş 10 cildlik Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasıdır. Kiril əlifbası ilə çap olunan bu ensiklopediya hazırda Azərbaycan dilində ensiklopedik informasiya bazalarından ən mükəmməlidir.
Ədəbiyyat ensiklopediyası
Avropada әdәbiyyat ensiklopediyasının әn qәdim nümunәsi yunan şair vә qrammatiki Kallimaxın "Elmin bütün sahәlәrindә mәşhur olan adamlar vә onların әsәrlәri haqqında cәdvәllәr" kataloqu hesab olunur. İsgәndәriyyә kitabxanasının kataloqu kimi yaradılan "Cәdvәllәr" tәdricәn qәdim yunan әdәbiyyatının әsas sorğu mәnbәyinә çevrilmiş vә sonrakı sorğu kitabları üçün nümunә olmuşdur. İntibah dövründә ensiklopedik lüğәtlәr tez-tez çap olunurdu. Onlardan Konrad Gesnerin (1515–65) "Universal kitabxana"sı (1545) xüsusi әhәmiyyәtә malik idi. Kataloqa tәqribən 5 min müәllif haqqında mәlumat daxil edilmişdi. İohan Albert Fabrisius İntibah dövrünәqәdәrki әdәbiyyatlarda olan biliklәrә özünün silsilә sorğu kitablarında [2 cildlik "Latın kitabxanası, yaxud Qәdim latın müәlliflәrinin siyahısı" (Hamburq, 1697), 3 cildlik "Yunan kitabxanası" (Hamburq, 1705–1711) vә 6 cildlik "Orta әsrlәr vә sonrakı illәr latın kitabxanası" (Hamburq, 1734–36)] yekun vurdu. Biliklәrin yeni, ensiklopedik icmalı vә tәsnifatı ingilis filosofu Frensis Bekon tәrәfindәn "Yeni Orqanon" әsәrindә irәli sürülmüşdür.
Deni Didro vә D’Alamberin redaktәsi ilә çıxan "Ensiklopediya, yaxud Elm, incәsәnәt vә peşәlәrә dair izahlı lüğәt" (Paris, 1751–72) Bekon sisteminә uyğun tәrtib edilmişdir. XIX әsrdә Avropada qәdim dövr әdәbiyyatına dair sorğu kitabları yaradıldı: naşir V.Roşerin 6 cildlik "Yunan vә Roma mifologiyasının geniş leksikonu" (Leypsiq, 1884– 1937), V.Folmerin 3 cildlik "Bütün xalqların mifologiyasının tam lüğәti" (Ştutqart, 1836), Olden amerikan nәşriyyatının 20 cildlik "Dünya әdәbiyyatı ensiklopediyası" (Nyu-York, 1885–91) vә s. XX әsrdә folklorşünaslığın genişlәnmәsi ilә әlaqәdar olaraq, bu sahәyә aid maraqlı lüğәtlәr yarandı: "Əsas folklor, mifologiya vә әfsanәlәr lüğәti" (Nyu-York, 1949–50, c. 1–2). Yazıçı vә şairlәrә hәsr olunmuş biblioqrafik ensiklopediyalar geniş yayıldı: Koş Alman әdәbiyyatı lüğәti. Bioqrafik vә biblioqrafik sorğu kitabı, c. 1–4, Bern, 1949–58; Ensiklopedik italyan әdәbiyyatı lüğәti, c. 1–6, Roma – Bari, 1966–70 vә s..
XX әsrin 2-ci yarısında fәrdi ədəbiyyat ensiklopediyaları vә lüğәtlәrә maraq artdı: "Göte haqqında soraq kitabı" (c.1–4, Ştutqart, 1955–61), Adolf Vilhelm Şmidtin "Şekspir leksikonu" (c.1–2, Berlin–Nyu-York, 1971), "Dante ensiklopediyası" (c. 1–5, Roma, 1970–76) vә s. Bir çox ölkәdә әdәbiyyatşünaslıq terminlәri lüğәtlәri çıxmışdır: L.Georgiyevin (Sofiya, 1963, 1969), Q.fon Vilpetin, Q.Sounun (Nyu-York, 1972) vә s. Rusiyada XIX әsr – XX әsrin әvvәllәrindә Nikolay Fyodoroviç Ostolopovun "Qәdim vә yeni poeziya lüğәti" (c.1–3, SPb, 1821); Semyon Vengerovun natamam "Rus yazıçı vә alimlәrinin tәnqidi-bioqrafik lüğәti…" (SPb, 1886–1904, c. 1–5, 6-cı әlavә cild çıxmışdır) vә s. nәşr edilmişdir. SSRİ-dә 2 cildlik "Ədәbiyyat ensiklopediyası. Ədәbi terminlәr lüğәti" (1925), 12 cildlik "Ədәbiyyat ensiklopediyası" (c. 1–9, 11 c. 1929–39; 10 vә 12-ci cildlәr çıxmamışdır), "Qısa әdәbiyyat ensiklopediyası" (c. 1–9, 1962–78), bircildlik "Ensiklopedik әdәbiyyat lüğәti" (1987) nәşr olunmuşdur. Ayrı-ayrı yazıçı vә şairlәrә hәsr edilmiş ensiklopediyalar da vardır ("Şevçenko lüğәti", c.1–12, Kiyev, 1976– 77; "Lermontov ensiklopediyası", M., 1981; "Dünya xalqlarının miflәri", c.1–2, M., 1980–82) vә s. Çin, Hindistan, Türkiyә, Vyetnam, Yaponiya vә s. ölkәlәrdә yazıçı vә şairlәrә hәsr olunmuş lüğәt-sorğu kitabları nәşr edilmişdir.
Yaxın vә Orta Şәrqdә, elәcә dә Azәrbaycanda geniş yayılmış tәzkirәlәr ədəbiyyat ensiklopediyaları vә lüğətləri sayıla bilәr: Dövlәtşah Sәmәrqәndinin "Tәzkirәt üş-şüәra" (1481–87), "Mәcalis ün-nәfais" (1491), Əhdi Bağdadinin "Gülşәni üş-şüәra" (1563), Sam Mirzәnin "Töhfeyi-Sami", Sadıq bәy Əfşarın "Mәcmә ül-xәvas" (1599), Lütfәli bәy Azәrin "Atәşgәdә" (1762), "Tәzkireyi-Nәvvab" (nәşri 1913), Məhəmmədəli Tәrbiyәtin "Danişmәndani-Azәrbaycan" (1935) әri. Əziz Mirәhmәdovun "Ədәbiyyatşünaslıq. Ensiklopedik lüğәt"i tәkmillәşdirilmiş variantlarda 1957, 1965, 1988 vә 1998 illәrdә nәşr olunmuşdur. "Kitabi Dәdә Qorqud Ensiklopediyası" (2 cilddә. B., 2000) son dövr Azәrbaycan әdәbiyyatşünaslığının bu qәbildәn olan әn fundamental әsәridir. Teymur Əhmәdovun redaktәsi ilә "XX әsr Azәrbaycan yazıçıları" (B., 2004) kitabı irihәcmli biobiblioqrafik lüğәti, Z.Ş.Əsgәrlinin "Poetika: izahlı sözlük" (B., 2014) kitabı çapdan çıxmışdır.
İstinadlar
- https://www.azleks.az/online-dictionary/%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F?s=my Энциклопедия. Qamus
- http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=vtls000245658 İbtidai riyaziyyat ensiklopediyası [Mətn]: /A. S. Kovanko ; Azərbaycan Xalq Maaarif Komissarlığı. Müəllimlər İxtisasını Artırma İnstitutu Qiyabi Pedaqoji fakültəsi. A. S. prof. Kovanko, Bakı: Azərnəşr, 1930
- Azərbaycan Milli Ensiklopediyası. Bakı: NPB. 2019. səh. 600.
Xarici keçidlər
- İlk milli video ensiklopediya 2014-02-22 at the Wayback Machine
- R. Əliquliyev, S. Şükürlü, S. Kazımova. Elmi fəaliyyətdə istifadə olunan əsas terminlər. Baki, İnformasiya Texnologiyaları, 2009, 201 s.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Ensiklopediya yun enkyklios cevre formali paidei ders bilik sorgu kitabi olub insan biliyinin butun sahelerini ardicil sekilde ve etrafli ehate edir D Alembert ve Diderotun 1772 ci ilde tertib etdikleri Encyclopedie kitabin uz vereqi Kohne Azerbaycandilli menbelerde Qamus az ebced قاموس Universal ensiklopediyalar insaniyyat ucun umumi biliyi tesvir edir xususi ensiklopediyalar ise yalniz mueyyen bir sahe uzre mehdud ancaq derinlemesine melumat verir Ensiklopediya problemleri Esiklopedika fenninde elmi tedqiq olunur AdiEnsiklopediya sozu Azerbaycan diline XX ci esrde sovet hokumeti zamani dile yeridilmis biridir Azerbaycan dilinde ilk defe 1930 cu ilde ruscadan tercume olunan Ibtidai riyaziyyat ensiklopediyasi kitabinda islenmisdir Rus diline ise XVIII ci esrden eyni menade fransizca encyclopedie sozunden kecib Koku yunanca ἐgkyklios enkuklios dairevi paideiᾱ paideia oyrenme soz birlesmesidir Avropa dillerine latinca encyclopaedia yolu ile daxil olub Qamus sozu ereb dili vasitesi ile ereb قاموس yunanca wkeanos ōkeanos derya okean kelimesinden gelmisdir TarixiEnsiklopediyanin yaranmasi qedime antik Yunan vaxtlarina gedib cixir Ilk defe olaraq sistematik ensiklopediya yunan filosofu Platonun qohumu Speusippos terefinden yaradilmisdir E e 370 ci ilde heyvanat ve bitki alemi uzre de ensiklopediya Homoia yaradilir Basqa filosoflardan meselen Aristotel oz dovrunde movcud olan bilikleri toplu sekline salmislar ancaq onlar her hansi ensiklopediya yarada bilmemisler Roma dovrunde dovlet adami Marcus Pocius Catoe e 150 ci ilde die Libri ad Marcum filium Marcusun oglanlarina kitablar adli toplunu tertib edir Bu kitablar kend teserrufati tibb retorika doyus texnikasi kimi sahelerin pedaqoqika baximindan bir ensiklopediyada cemlenmesi idi Novbeti ensiklopedik kitab Marcus Terentius Varro terefinden yazilmis Disciplinarum libri IX idi O melum kitablari tibb ve arxitektura ile tamamlayir Onun 41 kitabindan yalniz fraqmentler bize gelib catmisdir En qedim tam bize qeder gelib catmis latin dilide olan sistematik ensiklopediya Roma tarixcisi Plinius terefeinden tertib olunmusdur Onun tebietin tarixi adli kitabi 37 cildde 2493 fesilden ibaret idi Burada kosmologiya cografiya etnologiya antropologiya psixologiya zoologiya botanika mineralogiya ve metallurgiya haqqinda melumat verilmisdir Menbelerin verdiyi melumatlara esasen bu kitabin tertib olunmasinda 500 muellif istrak etmisdir 1469 cu ilde bu ensikloipediya Venesiyada yeniden nesr olunur 1543 cu ilde onun 11 cildi alman diline tercume olunur ve Strasburqda buraxilir Orta esrlerde tertib olunan eserler daha yaxsi terkibe malik idiler Onlar latin dilinde yazilmisdilar Milli ensiklopediyalar sonralar orta esrin sonunda ve yeni tarixin evvelinde meydana gelir Bizantiya dovrunde yazilmis yegane kitab olan Suda da yunan dilinde idi Suda kitabinda cografiya ve tarixci antik muellifler haqqinda 32000 meqale cemlenmesdir Yeni dovrun baslangicinda ensiklopediya yaradilmasi uzre pioner fransiz filosofu sayilir O 1620 ci ilde oz Preparative toward a Natural and Experimental History kitabinda 130 adda muxtelif elmleri safalayir Bu tesnifatlandirma ondan sonraki alimler ucun esas goturulurdu Ondan sonra yasamis Diderot oz ensiklopediyasinda Bakona istinad edir 1704 cu ilde riyaziyyatci Londonda texnika haqqinda ensiklopediyani Lexicon technicum cap etdirir Bu texnika sahesinde ilk elifba sirasi ile duzulmus ingilis dilinde yazilmis umumi ensiklopediya idi 1751 ci ilde fransiz ve d Alembert terefinden fransiz dilinde tertib olunmus ensiklopediya Encyclopedie ou Dictionnaire raisonne des sciences Agilli sekilde duzulmus luget isiq uzu gorur 1769 ve 1771 ci illerde terefinden Encyclopaedia Britannica uc cilde cap olunur Azerbaycan dilinde ilk ensiklopediya 1976 1987 ci illerde nesr edilmis 10 cildlik Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasidir Kiril elifbasi ile cap olunan bu ensiklopediya hazirda Azerbaycan dilinde ensiklopedik informasiya bazalarindan en mukemmelidir Edebiyyat ensiklopediyasiAvropada әdәbiyyat ensiklopediyasinin әn qәdim numunәsi yunan sair vә qrammatiki Kallimaxin Elmin butun sahәlәrindә mәshur olan adamlar vә onlarin әsәrlәri haqqinda cәdvәllәr kataloqu hesab olunur Isgәndәriyyә kitabxanasinin kataloqu kimi yaradilan Cәdvәllәr tәdricәn qәdim yunan әdәbiyyatinin әsas sorgu mәnbәyinә cevrilmis vә sonraki sorgu kitablari ucun numunә olmusdur Intibah dovrundә ensiklopedik lugәtlәr tez tez cap olunurdu Onlardan Konrad Gesnerin 1515 65 Universal kitabxana si 1545 xususi әhәmiyyәtә malik idi Kataloqa tәqriben 5 min muәllif haqqinda mәlumat daxil edilmisdi Iohan Albert Fabrisius Intibah dovrunәqәdәrki әdәbiyyatlarda olan biliklәrә ozunun silsilә sorgu kitablarinda 2 cildlik Latin kitabxanasi yaxud Qәdim latin muәlliflәrinin siyahisi Hamburq 1697 3 cildlik Yunan kitabxanasi Hamburq 1705 1711 vә 6 cildlik Orta әsrlәr vә sonraki illәr latin kitabxanasi Hamburq 1734 36 yekun vurdu Biliklәrin yeni ensiklopedik icmali vә tәsnifati ingilis filosofu Frensis Bekon tәrәfindәn Yeni Orqanon әsәrindә irәli surulmusdur Deni Didro vә D Alamberin redaktәsi ilә cixan Ensiklopediya yaxud Elm incәsәnәt vә pesәlәrә dair izahli lugәt Paris 1751 72 Bekon sisteminә uygun tәrtib edilmisdir XIX әsrdә Avropada qәdim dovr әdәbiyyatina dair sorgu kitablari yaradildi nasir V Roserin 6 cildlik Yunan vә Roma mifologiyasinin genis leksikonu Leypsiq 1884 1937 V Folmerin 3 cildlik Butun xalqlarin mifologiyasinin tam lugәti Stutqart 1836 Olden amerikan nәsriyyatinin 20 cildlik Dunya әdәbiyyati ensiklopediyasi Nyu York 1885 91 vә s XX әsrdә folklorsunasligin genislәnmәsi ilә әlaqәdar olaraq bu sahәyә aid maraqli lugәtlәr yarandi Esas folklor mifologiya vә әfsanәlәr lugәti Nyu York 1949 50 c 1 2 Yazici vә sairlәrә hәsr olunmus biblioqrafik ensiklopediyalar genis yayildi Kos Alman әdәbiyyati lugәti Bioqrafik vә biblioqrafik sorgu kitabi c 1 4 Bern 1949 58 Ensiklopedik italyan әdәbiyyati lugәti c 1 6 Roma Bari 1966 70 vә s XX әsrin 2 ci yarisinda fәrdi edebiyyat ensiklopediyalari vә lugәtlәrә maraq artdi Gote haqqinda soraq kitabi c 1 4 Stutqart 1955 61 Adolf Vilhelm Smidtin Sekspir leksikonu c 1 2 Berlin Nyu York 1971 Dante ensiklopediyasi c 1 5 Roma 1970 76 vә s Bir cox olkәdә әdәbiyyatsunasliq terminlәri lugәtlәri cixmisdir L Georgiyevin Sofiya 1963 1969 Q fon Vilpetin Q Sounun Nyu York 1972 vә s Rusiyada XIX әsr XX әsrin әvvәllәrindә Nikolay Fyodorovic Ostolopovun Qәdim vә yeni poeziya lugәti c 1 3 SPb 1821 Semyon Vengerovun natamam Rus yazici vә alimlәrinin tәnqidi bioqrafik lugәti SPb 1886 1904 c 1 5 6 ci әlavә cild cixmisdir vә s nәsr edilmisdir SSRI dә 2 cildlik Edәbiyyat ensiklopediyasi Edәbi terminlәr lugәti 1925 12 cildlik Edәbiyyat ensiklopediyasi c 1 9 11 c 1929 39 10 vә 12 ci cildlәr cixmamisdir Qisa әdәbiyyat ensiklopediyasi c 1 9 1962 78 bircildlik Ensiklopedik әdәbiyyat lugәti 1987 nәsr olunmusdur Ayri ayri yazici vә sairlәrә hәsr edilmis ensiklopediyalar da vardir Sevcenko lugәti c 1 12 Kiyev 1976 77 Lermontov ensiklopediyasi M 1981 Dunya xalqlarinin miflәri c 1 2 M 1980 82 vә s Cin Hindistan Turkiyә Vyetnam Yaponiya vә s olkәlәrdә yazici vә sairlәrә hәsr olunmus lugәt sorgu kitablari nәsr edilmisdir Yaxin vә Orta Sәrqdә elәcә dә Azәrbaycanda genis yayilmis tәzkirәlәr edebiyyat ensiklopediyalari vә lugetleri sayila bilәr Dovlәtsah Sәmәrqәndinin Tәzkirәt us suәra 1481 87 Mәcalis un nәfais 1491 Ehdi Bagdadinin Gulsәni us suәra 1563 Sam Mirzәnin Tohfeyi Sami Sadiq bәy Efsarin Mәcmә ul xәvas 1599 Lutfәli bәy Azәrin Atәsgәdә 1762 Tәzkireyi Nәvvab nәsri 1913 Mehemmedeli Tәrbiyәtin Danismәndani Azәrbaycan 1935 әri Eziz Mirәhmәdovun Edәbiyyatsunasliq Ensiklopedik lugәt i tәkmillәsdirilmis variantlarda 1957 1965 1988 vә 1998 illәrdә nәsr olunmusdur Kitabi Dәdә Qorqud Ensiklopediyasi 2 cilddә B 2000 son dovr Azәrbaycan әdәbiyyatsunasliginin bu qәbildәn olan әn fundamental әsәridir Teymur Ehmәdovun redaktәsi ilә XX әsr Azәrbaycan yazicilari B 2004 kitabi irihәcmli biobiblioqrafik lugәti Z S Esgәrlinin Poetika izahli sozluk B 2014 kitabi capdan cixmisdir Istinadlarhttps www azleks az online dictionary D1 8D D0 BD D1 86 D0 B8 D0 BA D0 BB D0 BE D0 BF D0 B5 D0 B4 D0 B8 D1 8F s my Enciklopediya Qamus http web2 anl az 81 read page php bibid vtls000245658 Ibtidai riyaziyyat ensiklopediyasi Metn A S Kovanko Azerbaycan Xalq Maaarif Komissarligi Muellimler Ixtisasini Artirma Institutu Qiyabi Pedaqoji fakultesi A S prof Kovanko Baki Azernesr 1930 Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Baki NPB 2019 seh 600 Xarici kecidlerIlk milli video ensiklopediya 2014 02 22 at the Wayback MachineR Eliquliyev S Sukurlu S Kazimova Elmi fealiyyetde istifade olunan esas terminler Baki Informasiya Texnologiyalari 2009 201 s