Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Perm dövrü – paleozoy erasının 55 milyon il davam etmiş sonuncu geoloji dövrü. Bu dövrdə vulkanik fəaliyyətlə müşayiət olunan güclü dağəmələgəlmə prosesləri baş vermişdir. Bilavasitə hersin tsiklinə aid olan bu proseslər nəticəsində Ural dağları tam formalaşmış, Mərkəzi Asiyanın möhtəşəm dağ silsilələri, Şimali Amerikanın Appalaç strukturları əmələ gəlmişdir. Bu dövr üçün dəniz, laqun və kontinental rejimli böyük epikontinental hövzələrin geniş yayılması səciyyəvidir. Perm dövrü isti və quru iqlim şəraitində geniş laqunlarda qalın evaporit çöküntüləri (dolomit, anhidrit və gipslər, daş və kalium duzları) toplanmışdır. Rütubətli isti iqlimin üstünlük təşkil etdiyi rayonlarda iri kömür yataqlarının (Peçora hövzəsi, , Çin və b.) əmələgəlməsi üçün ilkin material olan məhv olmuş bitki qalıqların toplanırdı. Cənub yarımkürəsində kontinental rejim üstünlük təşkil edirdi. Burada mövcud olan Qondvana qitəsində dəfələrlə dağ buzlaşması (Cənubi Amerika, Avstraliya) baş vermişdi. Perm dövrü dəniz hövzələrində seratit xətli aimonoideyalar (seratitlər, bəzi aqoniatitlər) meydana gəlmiş, quruda anapsid və sinapsid sürünənlər və pulcuqlu kərtənkələlər, bitkilərdən-qatırquyruqukimilər və çılpaqtoxumlulardan bennettitlər inkişaf etmişdir. Perm dövrü foraminiferlərin (fuzulinidlər), mərcanların (tabuatoidealar və dördşüalılar), buğumayaqlıların (trilobitlər və evripteroidealar), başıayaqlı moluskaların (qoniatitlər), hiolitlərin, qıfıllı braxiopodların (ortidlər, strofomenidlər və produktidlər), mamırabənzərlərin (sistoporidlər, rabdomezonidlər, kriptosomidlər), balıqlardan akantodların, qədim şüaüzgəclilər və fırçaüzkəclilərin, ikicür tənəffüslülərin, bitkilərdən – qıjıların və b. məhv olması ilə səciyyələnir; lepidodendronlar, kalamitlər, kordaitlər və b. tənəzzülə uğrayır. Perm dövrü hövzələri üçün foraminiferlər, tabulatoidealar və dördşüalı mərcanlar, ammonoideyalar (aqoniatitlər, qoniatitlər və seratitlər), qıfıllı braxiopodalar (produktidlər və spiriferidlər), mamırabənzərlər (kriptostomidlər), dəniz qönçələri və zanbaqları, bəzi köpəkbalıqıkimilər xarakterikdir. Quruda həşəratlar, suda-quruda yaşayanlardan – steqosefallar və qədim reptilialar (kotilozavrlar və b.) səciyyəvidir. Perm dövrü çılpaqtoxumlu bitkilər geniş yayılmış, yüksək inkişafın pilləsinə çatmışdır. , mamırabənzərlər, mərcanlar, , süngərkimilər, sianobiontlar və yosunlar olmuşdur. Quruda aridləşmə muşahidə olunmuş, iynəyarpaqlılar meydana gəlmişdir. Karbonun fitocoğrafi vilayətiləri permdə yalnız bir müddət qorunub qalmışdır. Dövrün sonunda bitki aləminin yeniləşməsi başlamışdır.
Mənbə
- Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press. 2006. 679.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Geoxronoloji skala milyon il evvelEon Era Dovr 0F a n e r o z o y Kaynozoy Dorduncu dovr 2 58Neogen 23Paleogen 66Mezozoy Tebasir 145Yura 201Trias 252Paleozoy Perm 299Karbon 359Devon 419Silur 444Ordovik 485Kembri 541K e m r i d e n e v v e l Proterozoy Neoproterozoy Ediakar 635Kriogen 720Toni 1000Mezoproterozoy Steni 1200Ektaz 1400Kalim 1600Paleoproterozoy Stater 1800Orozir 2050Rias 2300Sider 2500Arxey Neoarxey 2800Mezoarxey 3200Paleoarxey 3600Eoarxey 4000Katarxey 4600Menbe Perm dovru paleozoy erasinin 55 milyon il davam etmis sonuncu geoloji dovru Bu dovrde vulkanik fealiyyetle musayiet olunan guclu dagemelegelme prosesleri bas vermisdir Bilavasite hersin tsikline aid olan bu prosesler neticesinde Ural daglari tam formalasmis Merkezi Asiyanin mohtesem dag silsileleri Simali Amerikanin Appalac strukturlari emele gelmisdir Bu dovr ucun deniz laqun ve kontinental rejimli boyuk epikontinental hovzelerin genis yayilmasi seciyyevidir Perm dovru isti ve quru iqlim seraitinde genis laqunlarda qalin evaporit cokuntuleri dolomit anhidrit ve gipsler das ve kalium duzlari toplanmisdir Rutubetli isti iqlimin ustunluk teskil etdiyi rayonlarda iri komur yataqlarinin Pecora hovzesi Cin ve b emelegelmesi ucun ilkin material olan mehv olmus bitki qaliqlarin toplanirdi Cenub yarimkuresinde kontinental rejim ustunluk teskil edirdi Burada movcud olan Qondvana qitesinde defelerle dag buzlasmasi Cenubi Amerika Avstraliya bas vermisdi Perm dovru deniz hovzelerinde seratit xetli aimonoideyalar seratitler bezi aqoniatitler meydana gelmis quruda anapsid ve sinapsid surunenler ve pulcuqlu kertenkeleler bitkilerden qatirquyruqukimiler ve cilpaqtoxumlulardan bennettitler inkisaf etmisdir Perm dovru foraminiferlerin fuzulinidler mercanlarin tabuatoidealar ve dordsualilar bugumayaqlilarin trilobitler ve evripteroidealar basiayaqli moluskalarin qoniatitler hiolitlerin qifilli braxiopodlarin ortidler strofomenidler ve produktidler mamirabenzerlerin sistoporidler rabdomezonidler kriptosomidler baliqlardan akantodlarin qedim suauzgecliler ve fircauzkeclilerin ikicur teneffuslulerin bitkilerden qijilarin ve b mehv olmasi ile seciyyelenir lepidodendronlar kalamitler kordaitler ve b tenezzule ugrayir Perm dovru hovzeleri ucun foraminiferler tabulatoidealar ve dordsuali mercanlar ammonoideyalar aqoniatitler qoniatitler ve seratitler qifilli braxiopodalar produktidler ve spiriferidler mamirabenzerler kriptostomidler deniz qonceleri ve zanbaqlari bezi kopekbaliqikimiler xarakterikdir Quruda heseratlar suda quruda yasayanlardan steqosefallar ve qedim reptilialar kotilozavrlar ve b seciyyevidir Perm dovru cilpaqtoxumlu bitkiler genis yayilmis yuksek inkisafin pillesine catmisdir mamirabenzerler mercanlar sungerkimiler sianobiontlar ve yosunlar olmusdur Quruda aridlesme musahide olunmus iyneyarpaqlilar meydana gelmisdir Karbonun fitocografi vilayetileri permde yalniz bir muddet qorunub qalmisdir Dovrun sonunda bitki aleminin yenilesmesi baslamisdir MenbeGeologiya terminlerinin izahli lugeti Baki Nafta Press 2006 679