Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nəzəri astronomiya — astronomik obyektləri və astronomik hadisələri təsvir etmək üçün fizika və kimyanın analitik modellərini istifadə etməkdir.
Ptolemaiosun Almagest nəzəri astronomiya üzərinə mükəmməl bir məqalə ilə birlikdə hesablama üçün praktik bir əl kitabı olsa da, yenə də uyuşmayan müşahidələri uzlaşdırmaq üçün bir çox güzəşt verməyi ehtiva edir. Nəzəri astronomiya ümumiyyətlə Johannes Kepler (1571–1630) və Keplərin qanunları ilə başlamış olaraq qəbul edilir. Müşahidə ilə bərabərdir. Astronomiyanın ümumi tarixi XVI əsrin sonundan XIX əsrin sonuna qədər Günəş Sisteminin identifikator və nəzəri astronomisinin tarixiylə əlaqədardır. Müasir astronomiya tarixindəki əsərlər arasında ümumi tarixlər, milli və təşkilati tarixlər, cihazları, identifikator astronomiya, nəzəri astronomiya, konumsal astronomiya və astrofizika yer alır. Göy elm, ulduzlar və qalaktik formalaşması və səma mexanikası modellemek üçün hesablama texnikalarını mənimsəmək üçün erkəndən başlamışdı. Nəzəri astronomiya baxımından, riyazi ifadə məqbul dərəcədə doğru olmalıdır, ancaq spesifik problemlərdə istifadə edildiyində, daha irəli riyazi analizə tabe tutula bilən bir formada olmalıdır. Bilinən gərçək, nəzəri astronomiya, göylərdə olan hər ulduzun yerini, ölçüsünü və istiliyini təxmin edə bilməz (və deyilməz). Nəzəri astronomiya, göy cisimlərinin görünüşcə kompleks, lakin vaxtaşırı hərəkətlərini analiz edərək cəmlənmişdir.
Astronomiya və kimya inteqrasiyası
Astrokimya, astronomiya və kimya qanunlarının üst-üstə düşməsi, kosmosdakı kimyəvi elementlərin və molekulların bolluğu və reaksiyaya ilə bunların radiasiyala qarlşılıqlı təsirinin araşdırılmasıdır. Molekulyar qaz buludlarının yaranması, atom və kimyəvi tərkibi, təkamülü və qədəri xüsusi bir əhəmiyyət daşıyar çünki günəş sistemlərinin meydana gəldiyi bu buludlardan qaynaqlanmaqdadır.
Məsələn, infraqırmızı astronomiya, ulduzlararası mühitin, ümumiyyətlə aromatik karbohidrogenlərin adı verilən, qısaldılmış (PAHs və ya PACS) kompleks bir qaz fazalı karbon birləşmələrinin paketi ehtiva etdiyini ortaya çıxarmışdır. Əvvəlcə karbonun ərimiş halqalarından ibarət bu molekullar galaxy karbon birləşməsinin ən məşhur sinfi olaraq deyilər (ya neytral ya da ionlu edilmiş bir haldadır). Ayrıca, asteroidlər, kometlər və kosmik toz da müxtəlif növ karbon birləşmələrindən ibarətdirlər. Bu birləşmələr, həmçinin, göydaşlarındaki amin turşuları, nükleobazlar və digər bir çox mürəkkəb, yer üzündə çox nadir olan deyteryum və karbon, azot və oksigen izotoplarını daşıyırlar və dünyanın xarici mənşələrini sübut edirlər. PAH'ların isti ətraf şərtlərində (ölməkdə olan karbon baxımından zəngin qırmızı nəhəng ulduzların ətrafında) meydana gəldiyi düşünülməkdədir.
Ulduzlararası və planetlərarası mühitin seyrək olması bəzi qeyri-adi kimyaya səbəb olur, çünki simmetriya tərəfindən qadağan edilən reaksiyalar zaman ən uzun versiyası xaricində mümkün deyil. Bu səbəblə, yer üzündə balanssız olan molekullar və molekulyar ionlar, məsələn 
ion kimi, kosmosda olduqca çox ola bilər. Astrokimya, ulduzlarda meydana gələn nüvə reaksiyaları xarakterizə edən astrofizika və nüvə fizikası ilə üst-üstə düşər, ulduzların təkamülünün nəticələri və ulduz nəsillərini araşdıran elm sahəsidir. Belə ki, ulduzlardakı nüvə reaksiyaları nəticəsində təbii nüvə reaksiyalarından alınan kimyəvi elementlər əmələ gəlir. Ulduzların yaşı artdıqca, yeni yaranan elementlərin kütləsi artır. Birinci nəsil ulduz, yanacaq mənbəyi olaraq elementar hidrogen (
) istifadə edir və helium istehsal edir (
). Hidrogen ən bol elementdir və nüvəsi yalnız bir protona sahib olduğu üçün digər bütün elementlərin fundamental quruluş daşıdır. Bir ulduzun mərkəzinə doğru cazibə qüvvəsi, nüvə çevrilməsinə səbəb ola biləcək qədər böyük miqdarda istilik və təzyiq yaradır. Nüvə kütlənin birləşməsi prosesi ilə daha ağır elementlər meydana gələr. Litium, karbon, azot və oksigen, ulduz qalıqlarından ibarət elementlərin nümunələridir. Bir çox ulduz nəsildən sonra çox ağır elementlər meydana gəlir. (dəmir və qurğuşun kimi).
Nəzəri astronomiya vasitələri
Nəzəri alimlər, analitik modellər (məsələn, bir ulduzun davranışlarına yaxınlaşmaq üçün politropreler) və ədədi ki Simülasyonlar ehtiva edən çox müxtəlif alətlər istifadə edirlər. Hər birinin bəzi üstünlükləri vardır. Bir prosesin analitik modelləri ümumiyyətlə nələr olub bitdiyinin keyfiyyətinə dair fikir vermək üçün daha yaxşıdır. Ədədi modellər, əks halda görülə bilməyəcək faktların və təsirlərin varlığını ortaya çıxarır.
Astronomiya nəzəriyyəçi nəzəri modellər yaratmağa və bu modellərin müşahidə nəticələrini anlamağa çalışırlar. Bu, müşahidəçilərə bir neçə alternativ və ya ziddiyyətli model arasından seçim etmənizə köməkçi ola biləcək məlumatları axtarışa kömək olur.
Nəzəriyyəçilər, yeni məlumatları nəzərə almaq üçün modellər çıxarmağa və ya onları dəyişdirməyə çalışırlar. Əsassızlıq vəziyyətində, ümumi elmi yanaşmaya uyğun olaraq, ümumi meyli məlumatlara uyğun gəlməsi üçün modeli ən az dəyişdirməyə çalışmaqdır. Bəzi hallarda, zaman içində ardıcıl olmayan böyük həcmdə məlumat, bir modelin tamamilə tərk edilməsinə səbəb ola bilər.
Nəzəri astronomiyada baxılan məsələlər
Yerin fırlanma nəzəriyyəsi
Ay və planetlərin hərəkətinin kamil nəzəriyyəsi
Qoşa və misilli ulduz sistemlərində maddi nöqtə hesab edilən ulduzların hərəkəti nəzəriyyəsi
Sarsıdıcı qüvvələrin təsiri ilə kənara çıxan hərəkət-Sarsıdıcı hərəkət nəzəriyyəsi
Böyük planetlərin, kiçik planetlərin,Ayın, , kometlərin hərəkətini öyrənmək üçün xüsusi üsulların işlənməsi
Göy cisimlərinin fiqurları və onların hərəkətə təsirinin nəzərə almaq üsulları
Orbit elementlərinə görə görünən vəziyyətin təyini-efemeridinin hesablanması
Mümkün müşahidələrə görə ilk orbit elementlərinin təyini- orbitin hesablanması
Kosmik obyektlərin kütlə, ölçü və fiqurlarını səciyyələndirən konstantların təyini və s.
Həmçinin bax
İstinadlar
- R. Ə. Hüseynov Astronomiya "Maarif" nəşriyyatı Bakı,1997
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Nezeri astronomiya astronomik obyektleri ve astronomik hadiseleri tesvir etmek ucun fizika ve kimyanin analitik modellerini istifade etmekdir Ptolemaiosun Almagest nezeri astronomiya uzerine mukemmel bir meqale ile birlikde hesablama ucun praktik bir el kitabi olsa da yene de uyusmayan musahideleri uzlasdirmaq ucun bir cox guzest vermeyi ehtiva edir Nezeri astronomiya umumiyyetle Johannes Kepler 1571 1630 ve Keplerin qanunlari ile baslamis olaraq qebul edilir Musahide ile beraberdir Astronomiyanin umumi tarixi XVI esrin sonundan XIX esrin sonuna qeder Gunes Sisteminin identifikator ve nezeri astronomisinin tarixiyle elaqedardir Muasir astronomiya tarixindeki eserler arasinda umumi tarixler milli ve teskilati tarixler cihazlari identifikator astronomiya nezeri astronomiya konumsal astronomiya ve astrofizika yer alir Goy elm ulduzlar ve qalaktik formalasmasi ve sema mexanikasi modellemek ucun hesablama texnikalarini menimsemek ucun erkenden baslamisdi Nezeri astronomiya baximindan riyazi ifade meqbul derecede dogru olmalidir ancaq spesifik problemlerde istifade edildiyinde daha ireli riyazi analize tabe tutula bilen bir formada olmalidir Bilinen gercek nezeri astronomiya goylerde olan her ulduzun yerini olcusunu ve istiliyini texmin ede bilmez ve deyilmez Nezeri astronomiya goy cisimlerinin gorunusce kompleks lakin vaxtasiri hereketlerini analiz ederek cemlenmisdir Astronomiya ve kimya inteqrasiyasiAstrokimya astronomiya ve kimya qanunlarinin ust uste dusmesi kosmosdaki kimyevi elementlerin ve molekullarin bollugu ve reaksiyaya ile bunlarin radiasiyala qarlsiliqli tesirinin arasdirilmasidir Molekulyar qaz buludlarinin yaranmasi atom ve kimyevi terkibi tekamulu ve qederi xususi bir ehemiyyet dasiyar cunki gunes sistemlerinin meydana geldiyi bu buludlardan qaynaqlanmaqdadir Meselen infraqirmizi astronomiya ulduzlararasi muhitin umumiyyetle aromatik karbohidrogenlerin adi verilen qisaldilmis PAHs ve ya PACS kompleks bir qaz fazali karbon birlesmelerinin paketi ehtiva etdiyini ortaya cixarmisdir Evvelce karbonun erimis halqalarindan ibaret bu molekullar galaxy karbon birlesmesinin en meshur sinfi olaraq deyiler ya neytral ya da ionlu edilmis bir haldadir Ayrica asteroidler kometler ve kosmik toz da muxtelif nov karbon birlesmelerinden ibaretdirler Bu birlesmeler hemcinin goydaslarindaki amin tursulari nukleobazlar ve diger bir cox murekkeb yer uzunde cox nadir olan deyteryum ve karbon azot ve oksigen izotoplarini dasiyirlar ve dunyanin xarici menselerini subut edirler PAH larin isti etraf sertlerinde olmekde olan karbon baximindan zengin qirmizi neheng ulduzlarin etrafinda meydana geldiyi dusunulmekdedir Ulduzlararasi ve planetlerarasi muhitin seyrek olmasi bezi qeyri adi kimyaya sebeb olur cunki simmetriya terefinden qadagan edilen reaksiyalar zaman en uzun versiyasi xaricinde mumkun deyil Bu sebeble yer uzunde balanssiz olan molekullar ve molekulyar ionlar meselen H3 displaystyle H 3 ion kimi kosmosda olduqca cox ola biler Astrokimya ulduzlarda meydana gelen nuve reaksiyalari xarakterize eden astrofizika ve nuve fizikasi ile ust uste duser ulduzlarin tekamulunun neticeleri ve ulduz nesillerini arasdiran elm sahesidir Bele ki ulduzlardaki nuve reaksiyalari neticesinde tebii nuve reaksiyalarindan alinan kimyevi elementler emele gelir Ulduzlarin yasi artdiqca yeni yaranan elementlerin kutlesi artir Birinci nesil ulduz yanacaq menbeyi olaraq elementar hidrogen H displaystyle H istifade edir ve helium istehsal edir He displaystyle He Hidrogen en bol elementdir ve nuvesi yalniz bir protona sahib oldugu ucun diger butun elementlerin fundamental qurulus dasidir Bir ulduzun merkezine dogru cazibe quvvesi nuve cevrilmesine sebeb ola bilecek qeder boyuk miqdarda istilik ve tezyiq yaradir Nuve kutlenin birlesmesi prosesi ile daha agir elementler meydana geler Litium karbon azot ve oksigen ulduz qaliqlarindan ibaret elementlerin numuneleridir Bir cox ulduz nesilden sonra cox agir elementler meydana gelir demir ve qurgusun kimi Nezeri astronomiya vasiteleriNezeri alimler analitik modeller meselen bir ulduzun davranislarina yaxinlasmaq ucun politropreler ve ededi ki Simulasyonlar ehtiva eden cox muxtelif aletler istifade edirler Her birinin bezi ustunlukleri vardir Bir prosesin analitik modelleri umumiyyetle neler olub bitdiyinin keyfiyyetine dair fikir vermek ucun daha yaxsidir Ededi modeller eks halda gorule bilmeyecek faktlarin ve tesirlerin varligini ortaya cixarir Astronomiya nezeriyyeci nezeri modeller yaratmaga ve bu modellerin musahide neticelerini anlamaga calisirlar Bu musahidecilere bir nece alternativ ve ya ziddiyyetli model arasindan secim etmenize komekci ola bilecek melumatlari axtarisa komek olur Nezeriyyeciler yeni melumatlari nezere almaq ucun modeller cixarmaga ve ya onlari deyisdirmeye calisirlar Esassizliq veziyyetinde umumi elmi yanasmaya uygun olaraq umumi meyli melumatlara uygun gelmesi ucun modeli en az deyisdirmeye calismaqdir Bezi hallarda zaman icinde ardicil olmayan boyuk hecmde melumat bir modelin tamamile terk edilmesine sebeb ola biler Nezeri astronomiyada baxilan meselelerYerin firlanma nezeriyyesi Ay ve planetlerin hereketinin kamil nezeriyyesi Qosa ve misilli ulduz sistemlerinde maddi noqte hesab edilen ulduzlarin hereketi nezeriyyesi Sarsidici quvvelerin tesiri ile kenara cixan hereket Sarsidici hereket nezeriyyesi Boyuk planetlerin kicik planetlerin Ayin kometlerin hereketini oyrenmek ucun xususi usullarin islenmesi Goy cisimlerinin fiqurlari ve onlarin herekete tesirinin nezere almaq usullari Orbit elementlerine gore gorunen veziyyetin teyini efemeridinin hesablanmasi Mumkun musahidelere gore ilk orbit elementlerinin teyini orbitin hesablanmasi Kosmik obyektlerin kutle olcu ve fiqurlarini seciyyelendiren konstantlarin teyini ve s Hemcinin baxAstronomiya FizikaIstinadlarR E Huseynov Astronomiya Maarif nesriyyati Baki 1997