Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalə . |
Mozambik — Afrikada dövlət.
| Mozambik | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| República de Moçambique (por.) Jamhuri ya Msumbiji (suah.) | |||||
| |||||
| Come to where it all started | |||||
| Himn: Pátria Amada (Sevgili Vətən) | |||||
 | |||||
| Rəsmi dilləri | |||||
| Paytaxt | Maputu | ||||
| İdarəetmə forması | Respublika | ||||
| prezident | |||||
| baş nazir | |||||
| Sahəsi | Dünyada 35-ci | ||||
| • Ümumi | 801590 km² | ||||
| • Su sahəsi (%) | 2,2 | ||||
| Əhalisi | |||||
| • Əhali | 30 066 648 nəfər (55-ci) | ||||
| • Sıxlıq | 25 nəf./km² | ||||
| Valyuta | Mozambik metikalı | ||||
| İnternet domeni | .mz | ||||
| MZ | |||||
| BOK kodu | MOZ | ||||
| Telefon kodu | +258 | ||||
| Saat qurşaqları | | ||||
| Nəqliyyatın yönü | sol[d] | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Adın etimalogiyası
Bir çox qaynaqda Mozambik (Moçambique-okunuşu: musambiki) adının bir Ərəb sultanı olan Muça Alebique (Musa Alibiki)dan gəldiyi ayrıca tədavüldəki pul vahidi olan metikal adının da bir ağırlıq formas(n)ı olan مطقال miṭqāl'den gəldiyi söylənilməkdədir.
Coğrafiyası və İqlimi
Mövqe: cənub-Şərq Afrikada Hind okeanının qərbində, Tanzaniyanın şimalında, Malavi və Zambiyanın şimal batısında, Zimbabvenin şərqində, Esvatini və Cənubi Afrikanın şimal şərqindədir.
Coğrafi mövqes(n)i: 18–15 Cənub dərəcəsi, 35 00 Şərq meridianı
Xəritədəki mövqes(n)i: Afrika
Sahə: 801,590 km²
Sərhədləri: cəmi: 4,571 km
Sərhəd qonşuları: Malavi 1,569 km, Cənub Afrika 491 km, Esvatini 105 km, Tanzaniya 756 km, Zambiya 419 km, Zimbabve 1,231 km
Sahil şeridi: 2,470 km
İqlimi: tropikdən subtropikale keçiş iqlimi.
Ərazi quruluşu: Sahil düzənlikləri, mərkəzdə yüksək ərazilər, şimal-qərbdə yüksək platolar, qərbdə dağlar iştirak edər.
Dəniz səviyyəsindən yüksəkliyi: ən alçaq nöqtəsi: Hind Okeanı 0 m ən yüksək nöqtəsi: Monte Binga 2,436 m
Təbii qaynaqları: Kömür, titanyum, təbii qaz, hidro enerji, tantal, grafit, gümüş, boksit.
Ərazi istifadəsi: əkinçiliyə uyğun torpaqlar: %4 daimi əkinlər: %0 otlaqlar: %56 meşəlik ərazi: %18 digər: %22 (1993 məlumatları)
Sulanan ərazi: 1,200 km² (2000 məlumatları)
Təbii fəlakətlər: Quraqlıqlar, su basqınları, yox edici siklonlar
Ölkənin əhəmiyyətli şəhərləri; Beira, Quelimane, Nampula, Xaixai, Chimoi, Inhanbane, Pemba və Tetedir. Hind Okeanı boyunca uzun və incə uzanan ölkənin sahil uzunluğu 2515 kmdir. Bu sahilləri limanların yanında turistik sahillərə malikdir. Qonşuları : Tanzaniya, Malavi, Zambiya, Zimbabve, Cənub Afrika və Esvatini. Bu ölkələrə gələn mallar ümumiyyətlə Mozambik limanlarından keçərək içəri girməkdədir.
İqlimi okeandan ötəri nəmli və isti tropik bir iqlimdir. Şimaldakı Chimoi bölgəsi rakımdan ötəri daha ılıman bir iqlimə malikdir.
Tarix
Bantu dilində danışan insanların indiki Mozambik ərazisinə köç etməsi eramızdan əvvəl IV əsrə təsadüf edir.
IX və X əsrlərdə Ərəb və İranlı dənizçilər tərəfindən bilinməkdə idi. Avropalıların bura gəlişləri 1498-ci ildə Vasco da Qəmənin Hind səyahəti əsnasında olmuşdur. Avrapadan ilk gələnlər portuqaliyalılardır. Sahil bölgəsindən iç sahillərə giriş XVI əsrin sonlarında olmuşdur. Portuqaliyalılar başlıca rəqibləri Hollandiyalıları və Asiyalı Ərəbləri çətin də olsa bölgədən uzaqlaşdırmışlar. Sonra, XIX əsrdə Angola ilə buranı birləşdirmək istəmiş, amma İngilis müdaxiləsiylə qarşılaşmışlar. II Dünya Müharibəsini izləyən dövrdə müstəqillik uğrunda mübarizə aparmışdır. Portuqaliya rəhbərliyinə qarşı verilən döyüş nəticəsində və Portuqaliyada 1974-cü ildə reallaşan Qərənfil İnqilabıyla birlikdə FRELIMO təşkilatı öndərliyində müstəqilliyini qazanmışdır.
Su və enerji
Ölkədə 60 çay vardır. Bu çayların debisi yüksəkdir. Zambezi 8 ölkədən keçən və dünyadakı əhəmiyyətli çaylardan biridir. Dünyanın ən böyük anbarlarından biri olan Cahora Bass da Zambezi Çayı üzərindədir. Ölkənin 13%-ni çay və göllər təşkil edir.
Ölkədə elektrik enerjisi çətinliyi yoxdur. Ancaq iç seqmentlərə qeyri-kafi infrastrukturdan ötəri tam çatmamışdır.
Din
Roman Katolik Kilsəsinin qurduğu başlıca 20 başpsikoposluk bölgəsi mövcuddur (Beira, Chimoio, Gurue, Inhambane, Lichinga, Nampula, Pemba, Qeulimane, Tete və Xai-Xai; ayrıca Maputo və Nampula Başpsikoposluğun ana rəhbərlik bölgəsidir).
Müsəlmanlar xüsusilə, şimal bölgələrində məskundur. Müxtəlif təriqət və camaatlar olaraq mütəşəkkil olmuşlar (xüsusilə Qədr/qadiri və Şadhili qolları olaraq). Bunun yanında bəzi digər böyük islami təşkilatlar bunlardır: İslahatçı olan Mozambik İslam Şuras(n)ı (Conselho Islamico da Moçambique) və Sufilik yanlısı Mozambik İslam konqresi və Müsəlman Komitəsi (Comunidade Muçulmana). (Congresso Islamico da Moçambique). Aynı zamanda İsmayılılar, Şiələr və hind-Pakistan mənşəli islami təşkilatlarda əhəmiyyətli təşkilatlardandır.
Əhali və dil
Əhali: 19,371,057 (İyul 2001 məlumatları), Əhali artım nisbəti: %1.3 (2001 məlumatları), Mühacir nisbəti: 0 mühacir/1,000 əhali (2001 təxmini), Körpə ölüm nisbəti: 139.2 ölüm/1,000 doğan körpə (2001 təxmini), Ortalama həyat sürəsi: Cəmi əhali: 36.45 il, kişilərdə: 37.25 il, qadınlarda: 35.62 il (2001 məlumatları), Ortalama uşaq sayı: 4.82 uşaq/1 qadın (2001 təxmini), HIV/AIDS – xəstəliklərinə tutulan yetkin sayı: %13.22 (1999 məlumatları), HIV/AIDS – xəstəliyi olan insan sayı: 1.2 milyon(1999 məlumatları), HIV/AIDS – xəstəliklərindən ölənlərin sayı: 98,000 (1999 məlumatları), Xalq: Mozambikli, Əhalinin etnik dağılımı: Yerli qəbilə qrupları %99.66 (Shangaan, Chokwe, Manyika, Səna, Makua və digərləri), Avropalılar %0.06, avropa-Afrikalı qarışığı %0.2, Hindlilər %0.08, Dillər: Portuqalca (rəsmi), təxminən 26 yerli dil və ləhcələr (Xangana, Ronga, Macua, Cisene vs.)Güney Afrika və qonşu ölkələrin rəsmi dillərinin İngiliscə olması və o dövlətlərlə olan ticari və ictimai əlaqələr səbəbiylə İngiliscə etibarlı bir dildir. Oxucu yazar nisbəti: 15 yaş və üzəri üçün məlumatlar, cəmi əhalidə: %42.3, kişilər: %58.4, qadınlar: %27 (1998 məlumatları)
Təhsil
Oxuma-yazma nisbəti olduqca aşağı olan ölkədə yeni yeni məktəblər açılmaqdadır. Paytaxt Maputoda xüsusi məktəb olaraq Cənub Afrika, Portuqaliya, Amerika, Filipin, Fransız, İtalyan və Aga Khan məktəbləri kimi 65 ətrafında xüsusi məktəb vardır. Türk iş adamları və təhsil könüllüləri tərəfindən açılan Uluslararasi Söyüd Kolleci (Willow International School) da ölkənin təhsilinə qatqı təmin etməkdədir. 2003-cü ildə təhsilə başlayan Willow, 2008-ci ildə ikinci binasıyla ibtidai təhsil və orta təhsil olmaq uzere iki məktəb binasında xidmət etməkdədir. Təhsil dili İngiliscə olan bu məktəb, Portuqalca və Türkcə təhsiliylə də ölkənin üç dildə təhsil verən tək məktəbidir. Amerika, Rumıniya və Polşadakı proyekt olimpiadalarında al/götürdüyü medallarla, ölkə diametrində hər il təşkil edilən Kompüter Olimpiadalarında ilk üç dərəcəni əldə etmişdir. İkisi dövlət universiteti olmaq üzrə (Universidade Eduardo Mondlane (UEM) Universidade pedagogica cəmi 7 universitet və peşə yüksək məktəbi var. Ölkənin ən böyük universiteti olan Universidade Eduardo Mondlane (UEM) Mühəndislik, Tibb, Hüquq, Təhsil, İqtisadiyyat, Uluslararasi Əlaqələr kimi hissələrdə təhsil etməkdədir. Universidade Pedagogica isə daha çox pedaqoji sahələrində təhsil etməkdədir.
Turizm
Mozambik, turizm baxımından potensialı yüksək olan bir ölkədir. Ölkənin şimal cənub istiqamətində uzanan Hind okeanı sahilindəki təxminən 2500 kilometr uzunluğundakı sahil şeridi hər istiqamətiylə turistlər üçün fürsətlər təqdim etməkdədir. Təmiz dənizi və beynəlxalq sahədə ün etmiş dalış nöqtələri dəniz turizmi sevənləri bu ölkəyə çəkməkdədir. Paytaxt 'Maputoda' 5 ulduzlu otel sayı dörddür. 4 ulduzlu otellər də vardır. Med-cezirin ən gözəl izlənilə bilən yerlərdən biri Maputoda 'Costa Do Sol' (Günəş Kürəyi) mövqesindədir.
Nəqliyyat
Dəmiryolları: 3,131 km (1994) Karayolları: 30,400 km (1996) Kanallar: 3,750 km Boru xəttləri: Xam neft 306 km; neft məhsulları 289 km Limanları: Beira, Inhambane, Maputo, Nacala, Pemba, Quelimane Aeroportlar: 168 (2000 məlumatları)
- A) Aerodromlar: Ölkədə beynəlxalq 3 havalanını vardır. Bunlar paytaxt Maputo, Beira və Nampulada var.
- B) Limanlar: Ölkənin ən böyük limanı paytaxt Maputoda var. Liman ölkənin sahili ol/tapıldığı Hind Okeanı üzərindədir. Bu istiqamətiylə qiymətləndirildiyində Türkiyədən Mozambikə çatmaq asandır. Aralıq dənizi, Qırmızıdanıq və Hind Okeanı yoluyla bu ölkəyə nəqliyyat edilə bilər. Maputo limanının illik tutumu təxminən olaraq 12 milyon tondur. Bu liman üzərindən başda Cənub Afrika Respublikas(n)ı, Zimbabwe və Esvatini olmaq üzrə ətraf ülkelerede nəqliyyat edilməkdədir.
Beira Limanı: Beira limanı mövqes(n)i etibarilə hinterlandında olan ölkələrin ixracat və idxalatında əhəmiyyətli bir yer tutmaqdadır. Bu liman xüsusilə dənizə sahili olmayan və qitənin iç bölgələrində qalan Zimbabwe, Zambiya, Malawi, Botswana və Zaire kimi ölkələrə edilən nəqliyyatda əhəmiyyətli bir yer tutmaqdadır. Limanın illik tutumu 7,5 milyon tondur.
Bu iki əhəmiyyətli limanın xaricində Nacala, Quelimane və Pemba da nisbətən daha kiçik limanlar var.
- c)Quru yolu: Johanessburg ya da Durbandan avtobuslarla paytaxt Maputoya çatmaq mümkündür.
Viza Əməliyyatları; Mozambikə Azərbaycandan gəlişdə quru və hava sərhədində viza alınamalıdir. Ancaq Cənub Afrika yoluyla Avtobus vasitəsiylə gəlmək istenildiyinde Johannesburgda olan Mozambik konsulluğundan viza almanıq lazımdır. Səyahət şirkətləri vizasız yolçu qəbul etməməkdədir. 25 dollar 30 gündəlik viza ödənişi alınmaqdadır. Ölkə içində iç xəttlərdən uçaraq istənən yerlərə ulaşılabilir. Johennesburga Maputodan hər gün səhər, günorta və axşam 3–4 təyyarə gediş-çevril səfər etməkdədir.
İqtisadiyyat
Üzv olduğu təşkilatlar
ACP (Afrika – Karib – Pasifik Ölkələri), AfDB (Afrika İnkişaf Bankı), C, CCC (Gömrük Əməkdaşlıq Şuras(n)ı), ECA (Birləşmiş Millətlər Afrika İqtisadi Komissiyası), FAO (Əkinçilik və Qida Təşkilatı), G-77, IBRD (Beynəlxalq Abadlıq və İnkişaf Bankı), ICAO (Beynəlxalq Vətəndaş Havaçılıq Təşkilatı), ICFTU (Beynəlxalq Sərbəst Ticarət Birlikləri Konfederastonu), ICRM (Beynəlxalq Kızılhaç və Qızıl aypara Hərəkəti), IDA (Beynəlxalq İnkişaf Birliyi), IDB (İslam İnkişaf Bankı), IFAD (Beynəlxalq Əkinçilik İnkişaf Fondu), IFC (Beynəlxalq Maliyyə Təşkilatı), IFRCS (Beynəlxalq Kızılhaç və Qızıl aypara Birlikləri Federasiyası), IHO (Beynəlxalq Hidrografi Təşkilatı), ILO (Beynəlxalq İş Təşkilatı), IMF (Beynəlxalq Pul Fondu), IMO (Beynəlxalq Dənizçilik Təşkilatı), Inmarsat (Beynəlxalq Dənizçilik Peyk Təşkilatı), Intelsat (Beynəlxalq Telekommunikasiya və Peyk Təşkilatı), Interpol (Beynəlxalq Polis Təşkilatı), IOC (Beynəlxalq Olimpiada Komitəsi), IOM (Beynəlxalq İmmiqrant Təşkilatı), ISO (Beynəlxalq Standartlar Təşkilatı), ITU (Beynəlxalq Xəbərləşmə Birliyi), AD, OAU (Afrika Birliyi Təşkilatı), OIC (İslam Konfransı Təşkilatı), OPCW (Kimyəvi Silahları Qadağan etmə Təşkilatı), SADC, UN (Birləşmiş Millətlər), UNCTAD (Birləşmiş Millətlər Ticarət və İnkişaf Konfransı), UNESCO (təhsil elm və Mədəniyyət Təşkilatı), UNHCR (BM Mühacirlər Yüksək Komissarlığı), UNIDO (Sənaye İnkişaf Təşkilatı), UNTAET (BM Şərq Timor Keçiş Rəhbərliyi), UPU (Dünya Məktub Birliyi), WFTU (Dünya İşçi Peşələri Federasiyası), WHO (Dünya Sağlamlıq Təşkilatı), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyyət Təşkilatı), WMO (Dünya Meteorologiya Təşkilatı), WToO (Dünya Turizm Təşkilatı), WTrO (Dünya Ticarət Təşkilatı)
Ünsiyyət məlumatları
İstifadə edilən telefon xəttləri: 65,354 (2000) Telefon kodu: 258 Radio nəşr stansiyaları: AM 13, FM 16, qısa dalğa 12 (2000) Radiolar: 730,000 (1997) Televiziya verilişi edən stansiyalar: 1 (2000) Televiziyalar: 67,600 (2000) İnternet qısaltması: .mz İnternet xidmət təmin ediciləri: 8 (2000) İnternet istifadəçiləri: 6,250 (2000)
Həmçinin bax
İstinadlar
- https://www.cplp.org/id-2775.aspx.
- https://books.google.com/books?id=W2oaAAAAMAAJ&dq=mozambique+drive+on+left&q=%22Mozambique+one+drives+on+the+the+left%22.
- Lander, Faye; Russell, Thembi. "The archaeological evidence for the appearance of pastoralism and farming in southern Africa". PLOS ONE (ingilis). 13 (6). 2018: e0198941. Bibcode:2018PLoSO..1398941L. doi:10.1371/journal.pone.0198941. PMC 6002040. PMID 29902271.
 | Mozambik ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqale qaralama halindadir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin Mozambik Afrikada dovlet MozambikRepublica de Mocambique por Jamhuri ya Msumbiji suah Bayraq GerbCome to where it all startedHimn Patria Amada Sevgili Veten source source track track track track Resmi dilleri portuqal diliPaytaxt MaputuIdareetme formasi Respublikaprezidentbas nazirSahesi Dunyada 35 ci Umumi 801590 km Su sahesi 2 2Ehalisi Ehali 30 066 648 nefer 55 ci Sixliq 25 nef km Valyuta Mozambik metikaliInternet domeni mzMZBOK kodu MOZTelefon kodu 258Saat qursaqlari UTC 02 00Neqliyyatin yonu sol d Vikianbarda elaqeli mediafayllarMozambikAdin etimalogiyasiBir cox qaynaqda Mozambik Mocambique okunusu musambiki adinin bir Ereb sultani olan Muca Alebique Musa Alibiki dan geldiyi ayrica tedavuldeki pul vahidi olan metikal adinin da bir agirliq formas n i olan مطقال miṭqal den geldiyi soylenilmekdedir Cografiyasi ve IqlimiMovqe cenub Serq Afrikada Hind okeaninin qerbinde Tanzaniyanin simalinda Malavi ve Zambiyanin simal batisinda Zimbabvenin serqinde Esvatini ve Cenubi Afrikanin simal serqindedir Cografi movqes n i 18 15 Cenub derecesi 35 00 Serq meridiani Xeritedeki movqes n i Afrika Sahe 801 590 km Serhedleri cemi 4 571 km Serhed qonsulari Malavi 1 569 km Cenub Afrika 491 km Esvatini 105 km Tanzaniya 756 km Zambiya 419 km Zimbabve 1 231 km Sahil seridi 2 470 km Iqlimi tropikden subtropikale kecis iqlimi Erazi qurulusu Sahil duzenlikleri merkezde yuksek eraziler simal qerbde yuksek platolar qerbde daglar istirak eder Deniz seviyyesinden yuksekliyi en alcaq noqtesi Hind Okeani 0 m en yuksek noqtesi Monte Binga 2 436 m Tebii qaynaqlari Komur titanyum tebii qaz hidro enerji tantal grafit gumus boksit Erazi istifadesi ekinciliye uygun torpaqlar 4 daimi ekinler 0 otlaqlar 56 meselik erazi 18 diger 22 1993 melumatlari Sulanan erazi 1 200 km 2000 melumatlari Tebii felaketler Quraqliqlar su basqinlari yox edici siklonlar Olkenin ehemiyyetli seherleri Beira Quelimane Nampula Xaixai Chimoi Inhanbane Pemba ve Tetedir Hind Okeani boyunca uzun ve ince uzanan olkenin sahil uzunlugu 2515 kmdir Bu sahilleri limanlarin yaninda turistik sahillere malikdir Qonsulari Tanzaniya Malavi Zambiya Zimbabve Cenub Afrika ve Esvatini Bu olkelere gelen mallar umumiyyetle Mozambik limanlarindan kecerek iceri girmekdedir Iqlimi okeandan oteri nemli ve isti tropik bir iqlimdir Simaldaki Chimoi bolgesi rakimdan oteri daha iliman bir iqlime malikdir TarixBantu dilinde danisan insanlarin indiki Mozambik erazisine koc etmesi eramizdan evvel IV esre tesaduf edir IX ve X esrlerde Ereb ve Iranli denizciler terefinden bilinmekde idi Avropalilarin bura gelisleri 1498 ci ilde Vasco da Qemenin Hind seyaheti esnasinda olmusdur Avrapadan ilk gelenler portuqaliyalilardir Sahil bolgesinden ic sahillere giris XVI esrin sonlarinda olmusdur Portuqaliyalilar baslica reqibleri Hollandiyalilari ve Asiyali Erebleri cetin de olsa bolgeden uzaqlasdirmislar Sonra XIX esrde Angola ile burani birlesdirmek istemis amma Ingilis mudaxilesiyle qarsilasmislar II Dunya Muharibesini izleyen dovrde musteqillik ugrunda mubarize aparmisdir Portuqaliya rehberliyine qarsi verilen doyus neticesinde ve Portuqaliyada 1974 cu ilde reallasan Qerenfil Inqilabiyla birlikde FRELIMO teskilati onderliyinde musteqilliyini qazanmisdir Su ve enerjiOlkede 60 cay vardir Bu caylarin debisi yuksekdir Zambezi 8 olkeden kecen ve dunyadaki ehemiyyetli caylardan biridir Dunyanin en boyuk anbarlarindan biri olan Cahora Bass da Zambezi Cayi uzerindedir Olkenin 13 ni cay ve goller teskil edir Olkede elektrik enerjisi cetinliyi yoxdur Ancaq ic seqmentlere qeyri kafi infrastrukturdan oteri tam catmamisdir DinRoman Katolik Kilsesinin qurdugu baslica 20 baspsikoposluk bolgesi movcuddur Beira Chimoio Gurue Inhambane Lichinga Nampula Pemba Qeulimane Tete ve Xai Xai ayrica Maputo ve Nampula Baspsikoposlugun ana rehberlik bolgesidir Muselmanlar xususile simal bolgelerinde meskundur Muxtelif teriqet ve camaatlar olaraq mutesekkil olmuslar xususile Qedr qadiri ve Sadhili qollari olaraq Bunun yaninda bezi diger boyuk islami teskilatlar bunlardir Islahatci olan Mozambik Islam Suras n i Conselho Islamico da Mocambique ve Sufilik yanlisi Mozambik Islam konqresi ve Muselman Komitesi Comunidade Muculmana Congresso Islamico da Mocambique Ayni zamanda Ismayililar Sieler ve hind Pakistan menseli islami teskilatlarda ehemiyyetli teskilatlardandir Ehali ve dilEhali 19 371 057 Iyul 2001 melumatlari Ehali artim nisbeti 1 3 2001 melumatlari Muhacir nisbeti 0 muhacir 1 000 ehali 2001 texmini Korpe olum nisbeti 139 2 olum 1 000 dogan korpe 2001 texmini Ortalama heyat suresi Cemi ehali 36 45 il kisilerde 37 25 il qadinlarda 35 62 il 2001 melumatlari Ortalama usaq sayi 4 82 usaq 1 qadin 2001 texmini HIV AIDS xesteliklerine tutulan yetkin sayi 13 22 1999 melumatlari HIV AIDS xesteliyi olan insan sayi 1 2 milyon 1999 melumatlari HIV AIDS xesteliklerinden olenlerin sayi 98 000 1999 melumatlari Xalq Mozambikli Ehalinin etnik dagilimi Yerli qebile qruplari 99 66 Shangaan Chokwe Manyika Sena Makua ve digerleri Avropalilar 0 06 avropa Afrikali qarisigi 0 2 Hindliler 0 08 Diller Portuqalca resmi texminen 26 yerli dil ve lehceler Xangana Ronga Macua Cisene vs Guney Afrika ve qonsu olkelerin resmi dillerinin Ingilisce olmasi ve o dovletlerle olan ticari ve ictimai elaqeler sebebiyle Ingilisce etibarli bir dildir Oxucu yazar nisbeti 15 yas ve uzeri ucun melumatlar cemi ehalide 42 3 kisiler 58 4 qadinlar 27 1998 melumatlari TehsilOxuma yazma nisbeti olduqca asagi olan olkede yeni yeni mektebler acilmaqdadir Paytaxt Maputoda xususi mekteb olaraq Cenub Afrika Portuqaliya Amerika Filipin Fransiz Italyan ve Aga Khan mektebleri kimi 65 etrafinda xususi mekteb vardir Turk is adamlari ve tehsil konulluleri terefinden acilan Uluslararasi Soyud Kolleci Willow International School da olkenin tehsiline qatqi temin etmekdedir 2003 cu ilde tehsile baslayan Willow 2008 ci ilde ikinci binasiyla ibtidai tehsil ve orta tehsil olmaq uzere iki mekteb binasinda xidmet etmekdedir Tehsil dili Ingilisce olan bu mekteb Portuqalca ve Turkce tehsiliyle de olkenin uc dilde tehsil veren tek mektebidir Amerika Ruminiya ve Polsadaki proyekt olimpiadalarinda al goturduyu medallarla olke diametrinde her il teskil edilen Komputer Olimpiadalarinda ilk uc dereceni elde etmisdir Ikisi dovlet universiteti olmaq uzre Universidade Eduardo Mondlane UEM Universidade pedagogica cemi 7 universitet ve pese yuksek mektebi var Olkenin en boyuk universiteti olan Universidade Eduardo Mondlane UEM Muhendislik Tibb Huquq Tehsil Iqtisadiyyat Uluslararasi Elaqeler kimi hisselerde tehsil etmekdedir Universidade Pedagogica ise daha cox pedaqoji sahelerinde tehsil etmekdedir TurizmMozambik turizm baximindan potensiali yuksek olan bir olkedir Olkenin simal cenub istiqametinde uzanan Hind okeani sahilindeki texminen 2500 kilometr uzunlugundaki sahil seridi her istiqametiyle turistler ucun fursetler teqdim etmekdedir Temiz denizi ve beynelxalq sahede un etmis dalis noqteleri deniz turizmi sevenleri bu olkeye cekmekdedir Paytaxt Maputoda 5 ulduzlu otel sayi dorddur 4 ulduzlu oteller de vardir Med cezirin en gozel izlenile bilen yerlerden biri Maputoda Costa Do Sol Gunes Kureyi movqesindedir NeqliyyatDemiryollari 3 131 km 1994 Karayollari 30 400 km 1996 Kanallar 3 750 km Boru xettleri Xam neft 306 km neft mehsullari 289 km Limanlari Beira Inhambane Maputo Nacala Pemba Quelimane Aeroportlar 168 2000 melumatlari A Aerodromlar Olkede beynelxalq 3 havalanini vardir Bunlar paytaxt Maputo Beira ve Nampulada var B Limanlar Olkenin en boyuk limani paytaxt Maputoda var Liman olkenin sahili ol tapildigi Hind Okeani uzerindedir Bu istiqametiyle qiymetlendirildiyinde Turkiyeden Mozambike catmaq asandir Araliq denizi Qirmizidaniq ve Hind Okeani yoluyla bu olkeye neqliyyat edile biler Maputo limaninin illik tutumu texminen olaraq 12 milyon tondur Bu liman uzerinden basda Cenub Afrika Respublikas n i Zimbabwe ve Esvatini olmaq uzre etraf ulkelerede neqliyyat edilmekdedir Beira Limani Beira limani movqes n i etibarile hinterlandinda olan olkelerin ixracat ve idxalatinda ehemiyyetli bir yer tutmaqdadir Bu liman xususile denize sahili olmayan ve qitenin ic bolgelerinde qalan Zimbabwe Zambiya Malawi Botswana ve Zaire kimi olkelere edilen neqliyyatda ehemiyyetli bir yer tutmaqdadir Limanin illik tutumu 7 5 milyon tondur Bu iki ehemiyyetli limanin xaricinde Nacala Quelimane ve Pemba da nisbeten daha kicik limanlar var c Quru yolu Johanessburg ya da Durbandan avtobuslarla paytaxt Maputoya catmaq mumkundur Viza Emeliyyatlari Mozambike Azerbaycandan gelisde quru ve hava serhedinde viza alinamalidir Ancaq Cenub Afrika yoluyla Avtobus vasitesiyle gelmek istenildiyinde Johannesburgda olan Mozambik konsullugundan viza almaniq lazimdir Seyahet sirketleri vizasiz yolcu qebul etmemekdedir 25 dollar 30 gundelik viza odenisi alinmaqdadir Olke icinde ic xettlerden ucaraq istenen yerlere ulasilabilir Johennesburga Maputodan her gun seher gunorta ve axsam 3 4 teyyare gedis cevril sefer etmekdedir IqtisadiyyatUzv oldugu teskilatlarACP Afrika Karib Pasifik Olkeleri AfDB Afrika Inkisaf Banki C CCC Gomruk Emekdasliq Suras n i ECA Birlesmis Milletler Afrika Iqtisadi Komissiyasi FAO Ekincilik ve Qida Teskilati G 77 IBRD Beynelxalq Abadliq ve Inkisaf Banki ICAO Beynelxalq Vetendas Havaciliq Teskilati ICFTU Beynelxalq Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu ICRM Beynelxalq Kizilhac ve Qizil aypara Hereketi IDA Beynelxalq Inkisaf Birliyi IDB Islam Inkisaf Banki IFAD Beynelxalq Ekincilik Inkisaf Fondu IFC Beynelxalq Maliyye Teskilati IFRCS Beynelxalq Kizilhac ve Qizil aypara Birlikleri Federasiyasi IHO Beynelxalq Hidrografi Teskilati ILO Beynelxalq Is Teskilati IMF Beynelxalq Pul Fondu IMO Beynelxalq Denizcilik Teskilati Inmarsat Beynelxalq Denizcilik Peyk Teskilati Intelsat Beynelxalq Telekommunikasiya ve Peyk Teskilati Interpol Beynelxalq Polis Teskilati IOC Beynelxalq Olimpiada Komitesi IOM Beynelxalq Immiqrant Teskilati ISO Beynelxalq Standartlar Teskilati ITU Beynelxalq Xeberlesme Birliyi AD OAU Afrika Birliyi Teskilati OIC Islam Konfransi Teskilati OPCW Kimyevi Silahlari Qadagan etme Teskilati SADC UN Birlesmis Milletler UNCTAD Birlesmis Milletler Ticaret ve Inkisaf Konfransi UNESCO tehsil elm ve Medeniyyet Teskilati UNHCR BM Muhacirler Yuksek Komissarligi UNIDO Senaye Inkisaf Teskilati UNTAET BM Serq Timor Kecis Rehberliyi UPU Dunya Mektub Birliyi WFTU Dunya Isci Peseleri Federasiyasi WHO Dunya Saglamliq Teskilati WIPO Dunya Fikri Mulkiyyet Teskilati WMO Dunya Meteorologiya Teskilati WToO Dunya Turizm Teskilati WTrO Dunya Ticaret Teskilati Unsiyyet melumatlariIstifade edilen telefon xettleri 65 354 2000 Telefon kodu 258 Radio nesr stansiyalari AM 13 FM 16 qisa dalga 12 2000 Radiolar 730 000 1997 Televiziya verilisi eden stansiyalar 1 2000 Televiziyalar 67 600 2000 Internet qisaltmasi mz Internet xidmet temin edicileri 8 2000 Internet istifadecileri 6 250 2000 Hemcinin baxMozambikde COVID 19 pandemiyasiIstinadlarhttps www cplp org id 2775 aspx https books google com books id W2oaAAAAMAAJ amp dq mozambique drive on left amp q 22Mozambique one drives on the the left 22 Lander Faye Russell Thembi The archaeological evidence for the appearance of pastoralism and farming in southern Africa PLOS ONE ingilis 13 6 2018 e0198941 Bibcode 2018PLoSO 1398941L doi 10 1371 journal pone 0198941 PMC 6002040 PMID 29902271 Mozambik ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin