Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Milli Azadlıq Qərargahı və ya qısaca MAQ — SSRİ-yə qarşı 1962-ci ildə 95 nəfər Azərbaycan ziyalısının gizli yığıncağında yaradılan təşkilat.
| Milli Azadlıq Qərargahı MAQ | |
|---|---|
 | |
| Növü | Milli |
| Yaranma tarixi | 27 dekabr 1962 |
| Rəsmi dili | Azərbaycanca |
| Mərkəzi | Bakı, Azərbaycan SSR |
| Sədr | Oqtay Eldəgəz |
| Üzvləri | Xudu Məmmədov Sadıq Rəhimov Yusif Məmmədəliyev Əlisöhbət Sumbatzadə Əsədulla Qurbanov |
Tarixi
1962-ci ildə yaradılmış MAQ-ın tarixi hələ 1957-ci ilə dayanır. Belə ki, 1957-ci ildə Elmlər Akademiyasında kristalloqraf-alim Xudu Məmmədov və Oqtay Eldəgəzin tanışlığı baş tutur. Bu təsadüfi tanışlıq onların əqidə birliyini üzə çıxarır, təhlükəli milli mübarizə yollarının şərti cizgiləri cızılmağa başlayırdı. Beləliklə, 1962-ci ilin Dekbarn 27-də 95 nəfər Azərbaycan ziyalısı bir araya gəlmişdir. Belə bir çətin tarixi dövrdə 2–3 nəfər istisna olmaqla, biri-birini tanımayan 100ə yaxın insanın milli mübarizə üçün toplaşması Azərbaycan xalqının milli mübarizə yolunda hər şeyi gözə aldığının göstəricisi idi. Nəticədə həmin toplantıda MAQ-ın (Milli Azadlıq Qərargahının) yaradıldığı elan edilmiş, qərargaha sədr Oqtay Eldəgəz, müavin isə görkəmli alim, Akademik Xudu Məmmədov seçilmişdir.
İlk ümumrespublika əhəmiyyətli əməliyyat
1956-cı il, Sentyabr ayının 16-sı İran şahı Məhəmməd Rza Pəhləvi xanımı Sürəyya xatunla ilk dəfə Moskvaya gəlmiş, birinci, gizli qapılar arxasında Azərbaycan SSR-inin Astara rayonundan tutmuş Yardımlıya kimi 5 minarlıq (kilometrlik) torpaq zolağının əvəzsiz olaraq İrana verilməsi barədə Xruşşovdan razılıq almışdı. Bu zaman Milli Azadlıq Qərargahı hələ təşkilatlanmamışdı, lakin gələcəkdə Milli Azadlıq Qərargahını qurub təşkilatlandıracaq olan milli mübarizə mücahidləri bu hadisədən xəbər tutmuşdular. Akademik Yusif Məmmədəliyev və Xudu Məmmədov bu xəbəri eşidən kimi torpaqların verilməsinin qarşısını almağa başladılar. Belə bir vaxtda onlara kömək edəcək şəxs milli azadlıq mübarizəsinin əsas simalarından olan, Azərbaycan SSR-in Nazirlər Sovetinin sədri Sadıq Rəhimov idi ki, o da bu tapşırığı yerinə yetirməyi öz öhdəsinə götürdü. Həmin vaxt kömək edə biləcək olan şəxslərdən biri də MK-nin 1-ci katibi İmam Mustafayev idi ki, o da mərkəzdən qorxduğu üçün aramsız təziqlərin nəticəsində geri çəkildi. Lakin Azərbaycan SSR-in şərti yumşaq tərzdə Kreml rəhbərliyinə yetirildi. Nəhayət, Azərbaycan SSR-in istəyi SSRİ-nin rəsmi mövqeyi kimi İran dövlətinə bildirildi ki, Tehranın torpaq arzuları geri götürüldüyü təqdirdə, Sovet İttifaqı İsfahan-Qırxçıraq (Şirvan) qaz boru kəmərinin öz ərazisindəki inşaat xərclərini öz üzərinə götürür və Araz çayı üzərində müştərək su-elektrik qovşağının tikintisinə icazə verir. Bu ilk növbədə Sadıq Rəhimovun və təzəcə sürət almış Milli Azadlıq Qərargahının başlanğıc uğurları idi.
Üzvləri
- Oqtay Eldəgəz — Tarixçi, müəllim
- Xudu Məmmədov — Professor, Geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, Böyük Britaniya Kral Akademiyasının fəxri üzvü (1957)
- Sadıq Rəhimov — Azərbaycan SSR dövlət xadimi, Azərbaycan SSR Nazirləsr Sovetinin Sədri (1954–1958)
- Yusif Məmmədəliyev — Azərbaycan-sovet kimyaçı alimi, kimya elmləri doktoru (1942), professor (1942), Azərb. SSR EA akademiki (1945) və prezidenti (1947–1951 və 1958–1961), SSRİ EA müxbir üzvü (1958). SSRİ Dövlət mükafatı laureatı (1946). SSRİ Ali Sovetinin (5-ci çağırış, 1958–1961) və Azərb. SSR Ali Sovetinin (4-cü çağırış, 1955–1959) deputatı
- Əlisöhbət Sumbatzadə- Azərbaycan iqtisadçısı və tarixçisi, AMEA-nın akademiki (1958)
- Hüseyn Arif — şair, 1949-cu ildən AYİ-nın üzvü, "Qızıl oraq" mükafatı, (1971), "Azərbaycan Dövlət Mükafatı" laureatı (1978), Azərbaycanın xalq şairi (1989)
- Əsədulla Qurbanov — Fəlsəfə elmləri doktoru, Bakı Dövlət Universiteti Fəlsəfə kafedrasının professoru, 91-lərin fəal üzvü, Azərbaycan Respublikası "İdeal Sülhün Təbliği Fondu" – nun Vitse prezidenti, Beynəlxalq Sülh Səfiri
- Bəxtiyar Vahabzadə — şair, dramaturq, ədəbiyyatşünas, 1945-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycanın xalq şairi (1984), filologiya elmləri doktoru (1964), professor, Azərbaycan MEA-nın həqiqi üzvü (2000), Azərbaycanın Əməkdar incəsənət xadimi (1974), Azərbaycan Dövlət mükafatı laureatı (1976), SSRİ Dövlət Mükafatı laureatı (1984), M.F.Axundov adına ədəbi mükafatın laureatı (1988), Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin deputatı (1990), millət vəkili (1995, 2000)
- Yusif Vəliyev — Azərbaycan aktyoru, Azərbaycanın əməkdar (1960) və xalq artisti (1979), film səsləndirən, filmlərdə və arxiv kadrlarda iştirak edən şəxs.
- Rüstəm Səfərəliyev — partiya və dövlət xadimi, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı.
- Bəxtiyar Məmmədov — Azneft birliyinin baş mühəndisi
İstinadlar
- Azərbaycan tarixi, XI s. səh. 123.1–4
- "Ulus" qəzeti, N 26, 7 aprel 1999-cu il.
- Azərbaycan tarixi, cild VII, səh. 146.
- Oqtay Elgəgəz, "Poladdan bir yarpaq". Səh. 1–4
Mənbə
- "Ulus" qəzeti, N 26, 7 aprel 1999-cu il.
- Azərbaycan tarixi, XI s. səh. 123.
- Azərbaycan tarixi, cild VII, səh. 146.
- Oqtay Eldəgəz, "Poladdan bir yarpaq". Səh. 1–4
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Milli Azadliq Qerargahi ve ya qisaca MAQ SSRI ye qarsi 1962 ci ilde 95 nefer Azerbaycan ziyalisinin gizli yigincaginda yaradilan teskilat Milli Azadliq Qerargahi MAQNovu MilliYaranma tarixi 27 dekabr 1962Resmi dili AzerbaycancaMerkezi Baki Azerbaycan SSRSedr Oqtay EldegezUzvleri Xudu Memmedov Sadiq Rehimov Yusif Memmedeliyev Elisohbet Sumbatzade Esedulla QurbanovTarixi1962 ci ilde yaradilmis MAQ in tarixi hele 1957 ci ile dayanir Bele ki 1957 ci ilde Elmler Akademiyasinda kristalloqraf alim Xudu Memmedov ve Oqtay Eldegezin tanisligi bas tutur Bu tesadufi tanisliq onlarin eqide birliyini uze cixarir tehlukeli milli mubarize yollarinin serti cizgileri cizilmaga baslayirdi Belelikle 1962 ci ilin Dekbarn 27 de 95 nefer Azerbaycan ziyalisi bir araya gelmisdir Bele bir cetin tarixi dovrde 2 3 nefer istisna olmaqla biri birini tanimayan 100e yaxin insanin milli mubarize ucun toplasmasi Azerbaycan xalqinin milli mubarize yolunda her seyi goze aldiginin gostericisi idi Neticede hemin toplantida MAQ in Milli Azadliq Qerargahinin yaradildigi elan edilmis qerargaha sedr Oqtay Eldegez muavin ise gorkemli alim Akademik Xudu Memmedov secilmisdir Ilk umumrespublika ehemiyyetli emeliyyat1956 ci il Sentyabr ayinin 16 si Iran sahi Mehemmed Rza Pehlevi xanimi Sureyya xatunla ilk defe Moskvaya gelmis birinci gizli qapilar arxasinda Azerbaycan SSR inin Astara rayonundan tutmus Yardimliya kimi 5 minarliq kilometrlik torpaq zolaginin evezsiz olaraq Irana verilmesi barede Xrussovdan raziliq almisdi Bu zaman Milli Azadliq Qerargahi hele teskilatlanmamisdi lakin gelecekde Milli Azadliq Qerargahini qurub teskilatlandiracaq olan milli mubarize mucahidleri bu hadiseden xeber tutmusdular Akademik Yusif Memmedeliyev ve Xudu Memmedov bu xeberi esiden kimi torpaqlarin verilmesinin qarsisini almaga basladilar Bele bir vaxtda onlara komek edecek sexs milli azadliq mubarizesinin esas simalarindan olan Azerbaycan SSR in Nazirler Sovetinin sedri Sadiq Rehimov idi ki o da bu tapsirigi yerine yetirmeyi oz ohdesine goturdu Hemin vaxt komek ede bilecek olan sexslerden biri de MK nin 1 ci katibi Imam Mustafayev idi ki o da merkezden qorxdugu ucun aramsiz teziqlerin neticesinde geri cekildi Lakin Azerbaycan SSR in serti yumsaq terzde Kreml rehberliyine yetirildi Nehayet Azerbaycan SSR in isteyi SSRI nin resmi movqeyi kimi Iran dovletine bildirildi ki Tehranin torpaq arzulari geri goturulduyu teqdirde Sovet Ittifaqi Isfahan Qirxciraq Sirvan qaz boru kemerinin oz erazisindeki insaat xerclerini oz uzerine goturur ve Araz cayi uzerinde musterek su elektrik qovsaginin tikintisine icaze verir Bu ilk novbede Sadiq Rehimovun ve tezece suret almis Milli Azadliq Qerargahinin baslangic ugurlari idi UzvleriOqtay Eldegez Tarixci muellim Xudu Memmedov Professor Geologiya mineralogiya elmleri doktoru Boyuk Britaniya Kral Akademiyasinin fexri uzvu 1957 Sadiq Rehimov Azerbaycan SSR dovlet xadimi Azerbaycan SSR Nazirlesr Sovetinin Sedri 1954 1958 Yusif Memmedeliyev Azerbaycan sovet kimyaci alimi kimya elmleri doktoru 1942 professor 1942 Azerb SSR EA akademiki 1945 ve prezidenti 1947 1951 ve 1958 1961 SSRI EA muxbir uzvu 1958 SSRI Dovlet mukafati laureati 1946 SSRI Ali Sovetinin 5 ci cagiris 1958 1961 ve Azerb SSR Ali Sovetinin 4 cu cagiris 1955 1959 deputati Elisohbet Sumbatzade Azerbaycan iqtisadcisi ve tarixcisi AMEA nin akademiki 1958 Huseyn Arif sair 1949 cu ilden AYI nin uzvu Qizil oraq mukafati 1971 Azerbaycan Dovlet Mukafati laureati 1978 Azerbaycanin xalq sairi 1989 Esedulla Qurbanov Felsefe elmleri doktoru Baki Dovlet Universiteti Felsefe kafedrasinin professoru 91 lerin feal uzvu Azerbaycan Respublikasi Ideal Sulhun Tebligi Fondu nun Vitse prezidenti Beynelxalq Sulh Sefiri Bextiyar Vahabzade sair dramaturq edebiyyatsunas 1945 ci ilden Azerbaycan Yazicilar Birliyinin uzvu Azerbaycanin xalq sairi 1984 filologiya elmleri doktoru 1964 professor Azerbaycan MEA nin heqiqi uzvu 2000 Azerbaycanin Emekdar incesenet xadimi 1974 Azerbaycan Dovlet mukafati laureati 1976 SSRI Dovlet Mukafati laureati 1984 M F Axundov adina edebi mukafatin laureati 1988 Azerbaycan Respublikasi Ali Sovetinin deputati 1990 millet vekili 1995 2000 Yusif Veliyev Azerbaycan aktyoru Azerbaycanin emekdar 1960 ve xalq artisti 1979 film seslendiren filmlerde ve arxiv kadrlarda istirak eden sexs Rustem Sefereliyev partiya ve dovlet xadimi Sosialist Emeyi Qehremani Bextiyar Memmedov Azneft birliyinin bas muhendisiIstinadlarAzerbaycan tarixi XI s seh 123 1 4 Ulus qezeti N 26 7 aprel 1999 cu il Azerbaycan tarixi cild VII seh 146 Oqtay Elgegez Poladdan bir yarpaq Seh 1 4Menbe Ulus qezeti N 26 7 aprel 1999 cu il Azerbaycan tarixi XI s seh 123 Azerbaycan tarixi cild VII seh 146 Oqtay Eldegez Poladdan bir yarpaq Seh 1 4