Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. (fevral 2024) |
 | Bu məqalə kimyaçı alim haqqındadır. Birinci vitse-prezidentin köməkçisi üçün Yusuf Məmmədəliyev səhifəsinə baxın. |
Yusif Heydər oğlu Məmmədəliyev (31 dekabr 1905, Ordubad, Naxçıvan qəzası – 15 dekabr 1961, Bakı) — Azərbaycan-sovet kimya alimi, kimya elmləri doktoru (1942), professor (1942), Azərbaycan SSR EA-nın akademiki (1945) və prezidenti (1947–1951 və 1958–1961), SSRİ EA-nın müxbir üzvü (1958). SSRİ Dövlət mükafatı laureatı (1946). SSRİ Ali Sovetinin (5-ci çağırış, 1958–1961) və Azərbaycan SSR Ali Sovetinin (4-cü çağırış, 1955–1959) deputatı.
| Yusif Məmmədəliyev | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 31 dekabr 1905 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 15 dekabr 1961 (55 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Uşağı | |
| Elm sahəsi | kimya |
| Elmi dərəcəsi | |
| Elmi adı |
|
| Təhsili | Azərbaycan Ali Pedaqoji İnistitutu (indiki Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti), Moskva Dövlət Universiteti |
| Üzvlüyü | |
| Mükafatları |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Yusif Məmmədəliyev 1 dekabr 1905-ci ildə Naxçıvan qəzasının Ordubad şəhərində anadan olmuşdur.
Yusif Məmmədəliyev 1926-cı ildə Vladimir İliç Lenin adına Azərbaycan Ali Pedaqoji İnstitutunu bitirdikdən bir müddət sonra, 1928–1929-cu illərdə müəllim işləmişdir. O, İrəvan azərbaycanlılarının ictimai həyatında da fəal iştirak etmişdir. Y. Məmmədəliyev həmin dövrdə Ermənistanda azlıqda qalan millətlərlə iş komissiyasının üzvü olmuş, kütlənin hüquqi vəziyyəti, gənclərin, xüsusən də qızların təhsilə cəlb edilməsi ilə əlaqədar mətbuat səhifələrində çıxış etmişdir.
1942-ci ildə kimya elmləri doktoru ("Aromatik karbohidrogenlərin alkilləşdirilməsi və dealkilləşdirilməsi yolu ilə toluolun sintezi" mövzusu) və professor, 1945-ci ildə Azərbaycan SSR EA-nın akademiki olmuşdur. Tam əsasla demək olar ki, Yusif Məmmədəliyev 1945-ci ildə Azərbaycan SSR EA-nı quranlardan biri olmuşdur. Respublikada elmin inkişafının bütöv bir dövrü bu dahi insanın adı ilə bağlıdır. 1945-ci ildə o, Azərbaycan SSR EA-nın akademiki, Rəyasət heyətinin üzvü və EA Neft İnstitutunun direktoru seçilmişdir. M. Mirqasımov, M. Topçubaşov, Səməd Vurğun, Şirokoqorov, Yesman, Mikayıl Hüseynovla bərabər, o, akademiyanın təsisçisi və Azərbaycanın ilk akademiki olan 15 tanınmış şəxsdən biri idi. 1954-cü illərdə Azerbaycan SSR EA Fizika, Kimya və Neft bölməsinin akademik-katibi, 1954–1958 illərdə S. M. Kirov adına ADU-nun rektoru olmuşdur.
Yusif Məmmədəliyev 15 dekabr 1961-ci ildə Bakıda vəfat etmişdir.
1962-ci ildən Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının "Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu" akademik Y.H. Məmmədəliyevin adını daşıyır.
Elmi fəaliyyəti
Yusif Məmmədəliyevin əsas elmi işləri, neftin və neft qazlarının katalitik emalı sahəsindədir. Azərbaycanda neft kimyasının əsasını qoymuşdur. O, müxtəlif karbohidrogenlərin katalizator iştirakı ilə xlorlaşdırılma və bromlaşdırılmasının yeni üsullarını təklif etmiş, neft qazlarını, xüsusilə də metanı əvvəllər stasionar katalizator üzərində, sonralar isə qaynar təbəqədə xlorlaşdırmaqla, karbontetra-xlorid, metilxlorid, metilen-xlorid və s. qiymətli məhsullar alınması yollarını göstərmişdir.
Aromatik, parafin və tsikloparafin karbohidrogenlərini doymamış karbohidrogenlərlə katalitik alkilləşdirmə sahəsindəki tədqiqatı aviasiya yanacaqlarının yüksəkkeyfiyyətli komponentlərinin sənaye miqyasında sintezinə imkan vermişdir.
Məmmədəliyev Bakı neftlərinin benzin fraksiyasının katalitik aromatikləşdirilməsi, yuyucu maddələr və silisium-üzvi birləşmələr alınması, piroliz məhsullarından plastik kütlə istehsalı və Naftalan neftinin təsir mexanizminin öyrənilməsi sahələrində də mühüm işlər görmüşdür. Yüksəkixtisaslı elmi kadrlar hazırlanmasında böyük xidməti olmuşdur.
Dünya şöhrətli azərbaycanlı alim Yusif Məmmədəliyev müharibənin o ağır dövründə yüksək oktanlı benzin ixtira etmişdi.
Yusif Heydər oğlu Məmmədəliyev 200-dən artıq elmi əsərin, o cümlədən 6 monoqrafiyanın müəllifidir.
Əsas elmi nailiyyətləri
Y. H. Məmmədəliyev keçmiş SSRİ, ABŞ, İtaliya (1955, Roma), Fransa (1960, Paris), İngiltərə, Polşa Xalq Respublikası (1957–58, Varşava), Macarıstan Xalq Respublikası (MXR) və başqa ölkələrdə keçirilən qurultay, konqres və simpoziumlarda Azərbaycan elmini yüksək səviyyədə təmsil etmişdir.
Akademik Y. Məmmədəliyev benzolu propilenlə alkilləşdirmək yolu ilə izopropilbenzolun sintezi üsulunu işləyib hazırlamış, bu da II Dünya müharibəsi illərində aviasiyamızın yüksək oktanlı yanacaqla təmin edilməsinə kömək etmişdir.
Faşist ordularına qarşı Sovet İttifaqının qələbəsində tank əleyhinə qarışığın kəşfinin çox böyük əhəmiyyəti oldu. Onun tərkibi Y. Məmmədəliyev tərəfindən toluolun — partlayıcı maddələr üçün xammalın — əldə edilməsi əsasında işlənib-hazırlandı. Lakin o vaxt, müharibə dövründə, lap elə müharibədən sonra da çox az adam bilirdi ki, düşmən üçün həmin məhvedici "kokteylin" müəllifi Yusuf Məmmədəliyevdir. Deyilənə görə, Azərb. KP MK I katibi M. C. Bağırov, nümunənin yüksək effektivliyinə şübhə ilə yanaşmış, mayedən bir qədər buxarıya sıçratmışdı. Hündür alov qalxmış, buxarının odadavamlı kərpici ərimiş, metal borular dağılmışdı.
Azərbaycanda Elmlər Akademiyası 1945 ilin yazında yaradılmışdı və istedadlı kimyaçı, alim, yenilikçi, Lenin ordenli, toluolun və yüksək oktanlı yanacağın sənaye istehsalının təşkilatçısı Y. H. Məmmədəliyev onun həqiqi üzvlərinin birincitərkibinə haqlı olaraq daxil edildi. Onun hələ 40 yaşı olmamışdı.
Azərbaycan Astrofizika Rəsədxanası, Əlyazmaları Fondu, Sumqayıt Kimya Elmi Mərkəzi və digər müəssisələrin təşkili Y. Məmmədəliyevin adı ilə bağlıdır. Onun yaratdığı Azərbaycan neft-kimya məktəbi respublikadan çox-çox uzaqlarda tanınır. Yusif Məmmədəliyev Lenin ordeni (1944), (1954) və (1951), həmçinin medallarla təltif edilmişdir.
Belə ki, Nobel mükafatına namizədlik məsələsi ortaya çıxanda, SSRİ alimlərinin çoxunun Bakıdan olan "ALKİLLƏŞDİRMƏ KRALI"nın namizədliyi üzərində dayanması tamamilə qanunauyğun idi. Y. H. Məmmədəliyev qırıcı təyyarələr üçün keyfiyyətli benzin kəşfinə görə ona Nobel mükafatı verəcəkdilər. Məmmədəliyevin Nobel mükafatına namizədliyi 1957-ci il dekabrın 29-da Sov. İKP MK Siyasi Bürosunun iclasında müzakirəyə çıxarıldı. Baş katib N. S. Xruşşov, büro üzvləri və üzvlüyə namizədlər fikirlərini bildirdikdən sonra sənədlərin Nobel Komitəsinə təqdim olunması haqqında razılığa gəldilər. Elə bu zaman qəfildən iclasa ünvanlanan bir məktub üzə çıxdı. MK katibliyinin təqdim etdiyi məktubda Sovet Ordusu Arxa Təchizat İdarəsinin rəisi marşal Baqramyan, Tank Qoşunları komandanı general Babacanyan dövlət sirri və hərbi sirr olduğu üçün bu ixtiraya dair məlumatın Stokholma göndərilməsini məsləhət görmədilər.[] SSRİ DTK-nın sədri A. Şepilovun məktubda yazılanlara qəti etirazına baxmayaraq, SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini Anastas Mikoyan çıxış edərək məktubun müəlliflərinə haqq qazandırdı və onları dəstəklədi. Beləliklə, üç yüksək vəzifəli erməninin fitvası ilə Yusif Məmmədəliyevin Nobel mükafatına namizədliyinin irəli sürülməsi baş tutmadı.
Faşist Almaniyası üzərində SSRİ-nin qələbəsini təmin edən amillər haqqında müharibədən sonrakı illərdə belə danışırdılar: müharibəni Mikulinin motorları, Yakovlevin təyyarələri, Məmmədəliyevin benzini hesabına udmaq mümkün oldu. Akademikin dünya elminə daha bir misilsiz töhfəsi strateji raketlər üçün 1950-ci ildə yaratdığı duru yanacaq idi. Yerin ilk peyki, Qaqarinin uçuşu — bütün bunlar Baki nefti, Azərbaycanın neft kimyası məktəbinin yaradıcıları olan Y. H. Məmmədəliyevin elmdə qəhrəmanlığı və onun həmfikirlərinin fədakar əməyi sayəsində baş tutdu.
Ailəsi
- Atası — Heydər Məmmədəliyev
- Qızı — Sevda Məmmədəliyeva
- Nəvəsi — Yusuf Məmmədəliyev
Xatirəsi
1987-ci ildə Yalçın Əfəndiyev və Miri Rzayev tərəfindən xatirəsinə Azərbaycanfilm kinostudiyası istehsalı Yusif Məmmədəliyev adlı qısametrajlı sənədli film həsr olunmuşdur.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: [10 ҹилддә]. VI ҹилд: Куба—Мисир. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1982. С. 496.
- Elm və təhsil 2020-11-26 at the Wayback Machine. iravan.info (az.)
- https://science.gov.az/az/institutes/10 (#bare_url_missing_title). 2023-09-24 tarixində . İstifadə tarixi: 5 yanvar 2024.
- . 2014-08-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-07-21.
- "Arxivlənmiş surət". 2021-05-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-07-18.
- http://sia.az/az/news/social/209208-yap-yasamal-rayon-teskilatinda-novruz-bayrami-qeyd-olunub-foto[ölü keçid]
- "Arxivlənmiş surət". 2021-07-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-09-03.
- Zemfira Hacıyeva. AMEA Prezidentləri. Şanlı yolun mərhələləri. Bakı, 2014, səh 33.
- M. Fərəcullayeva. Akademik Yusuf Məmmədəliyev. TUTU Nəşriyyatı. Bakı, 2005. səh 34.
- M. Fərəcullayeva. Akademik Yusuf Məmmədəliyev. TUTU Nəşriyyatı. Bakı, 2005. səh 39–42.
- M. Fərəcullayeva. Akademik Yusuf Məmmədəliyev. TUTU Nəşriyyatı. Bakı, 2005. səh 45.
- . 2014-08-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-07-21.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun meqalenin muzakire sehifesine diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin fevral 2024 Vikipediyada bu ad soyadli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Yusif Memmedeliyev deqiqlesdirme Bu meqale kimyaci alim haqqindadir Birinci vitse prezidentin komekcisi ucun Yusuf Memmedeliyev sehifesine baxin Yusif Heyder oglu Memmedeliyev 31 dekabr 1905 Ordubad Naxcivan qezasi 15 dekabr 1961 Baki Azerbaycan sovet kimya alimi kimya elmleri doktoru 1942 professor 1942 Azerbaycan SSR EA nin akademiki 1945 ve prezidenti 1947 1951 ve 1958 1961 SSRI EA nin muxbir uzvu 1958 SSRI Dovlet mukafati laureati 1946 SSRI Ali Sovetinin 5 ci cagiris 1958 1961 ve Azerbaycan SSR Ali Sovetinin 4 cu cagiris 1955 1959 deputati Yusif MemmedeliyevDogum tarixi 31 dekabr 1905 1905 12 31 Dogum yeri Ordubad Naxcivan qezasi Irevan quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 15 dekabr 1961 1961 12 15 55 yasinda Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIDefn yeri Fexri XiyabanUsagi Sevda MemmedeliyevaElm sahesi kimyaElmi derecesi kimya elmleri doktoruElmi adi professor d Tehsili Azerbaycan Ali Pedaqoji Inistitutu indiki Azerbaycan Dovlet Pedaqoji Universiteti Moskva Dovlet UniversitetiUzvluyu Azerbaycan Milli Elmler AkademiyasiMukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiYusif Memmedeliyev 1 dekabr 1905 ci ilde Naxcivan qezasinin Ordubad seherinde anadan olmusdur Yusif Memmedeliyev 1926 ci ilde Vladimir Ilic Lenin adina Azerbaycan Ali Pedaqoji Institutunu bitirdikden bir muddet sonra 1928 1929 cu illerde muellim islemisdir O Irevan azerbaycanlilarinin ictimai heyatinda da feal istirak etmisdir Y Memmedeliyev hemin dovrde Ermenistanda azliqda qalan milletlerle is komissiyasinin uzvu olmus kutlenin huquqi veziyyeti genclerin xususen de qizlarin tehsile celb edilmesi ile elaqedar metbuat sehifelerinde cixis etmisdir 1942 ci ilde kimya elmleri doktoru Aromatik karbohidrogenlerin alkillesdirilmesi ve dealkillesdirilmesi yolu ile toluolun sintezi movzusu ve professor 1945 ci ilde Azerbaycan SSR EA nin akademiki olmusdur Tam esasla demek olar ki Yusif Memmedeliyev 1945 ci ilde Azerbaycan SSR EA ni quranlardan biri olmusdur Respublikada elmin inkisafinin butov bir dovru bu dahi insanin adi ile baglidir 1945 ci ilde o Azerbaycan SSR EA nin akademiki Reyaset heyetinin uzvu ve EA Neft Institutunun direktoru secilmisdir M Mirqasimov M Topcubasov Semed Vurgun Sirokoqorov Yesman Mikayil Huseynovla beraber o akademiyanin tesiscisi ve Azerbaycanin ilk akademiki olan 15 taninmis sexsden biri idi 1954 cu illerde Azerbaycan SSR EA Fizika Kimya ve Neft bolmesinin akademik katibi 1954 1958 illerde S M Kirov adina ADU nun rektoru olmusdur Yusif Memmedeliyev 15 dekabr 1961 ci ilde Bakida vefat etmisdir 1962 ci ilden Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin Neft Kimya Prosesleri Institutu akademik Y H Memmedeliyevin adini dasiyir Baki seherinde Yusif Memmedeliyevin abidesiElmi fealiyyetiYusif Memmedeliyevin esas elmi isleri neftin ve neft qazlarinin katalitik emali sahesindedir Azerbaycanda neft kimyasinin esasini qoymusdur O muxtelif karbohidrogenlerin katalizator istiraki ile xlorlasdirilma ve bromlasdirilmasinin yeni usullarini teklif etmis neft qazlarini xususile de metani evveller stasionar katalizator uzerinde sonralar ise qaynar tebeqede xlorlasdirmaqla karbontetra xlorid metilxlorid metilen xlorid ve s qiymetli mehsullar alinmasi yollarini gostermisdir Aromatik parafin ve tsikloparafin karbohidrogenlerini doymamis karbohidrogenlerle katalitik alkillesdirme sahesindeki tedqiqati aviasiya yanacaqlarinin yuksekkeyfiyyetli komponentlerinin senaye miqyasinda sintezine imkan vermisdir Memmedeliyev Baki neftlerinin benzin fraksiyasinin katalitik aromatiklesdirilmesi yuyucu maddeler ve silisium uzvi birlesmeler alinmasi piroliz mehsullarindan plastik kutle istehsali ve Naftalan neftinin tesir mexanizminin oyrenilmesi sahelerinde de muhum isler gormusdur Yuksekixtisasli elmi kadrlar hazirlanmasinda boyuk xidmeti olmusdur Dunya sohretli azerbaycanli alim Yusif Memmedeliyev muharibenin o agir dovrunde yuksek oktanli benzin ixtira etmisdi Yusif Heyder oglu Memmedeliyev 200 den artiq elmi eserin o cumleden 6 monoqrafiyanin muellifidir Esas elmi nailiyyetleriY H Memmedeliyev kecmis SSRI ABS Italiya 1955 Roma Fransa 1960 Paris Ingiltere Polsa Xalq Respublikasi 1957 58 Varsava Macaristan Xalq Respublikasi MXR ve basqa olkelerde kecirilen qurultay konqres ve simpoziumlarda Azerbaycan elmini yuksek seviyyede temsil etmisdir Akademik Y Memmedeliyev benzolu propilenle alkillesdirmek yolu ile izopropilbenzolun sintezi usulunu isleyib hazirlamis bu da II Dunya muharibesi illerinde aviasiyamizin yuksek oktanli yanacaqla temin edilmesine komek etmisdir Fasist ordularina qarsi Sovet Ittifaqinin qelebesinde tank eleyhine qarisigin kesfinin cox boyuk ehemiyyeti oldu Onun terkibi Y Memmedeliyev terefinden toluolun partlayici maddeler ucun xammalin elde edilmesi esasinda islenib hazirlandi Lakin o vaxt muharibe dovrunde lap ele muharibeden sonra da cox az adam bilirdi ki dusmen ucun hemin mehvedici kokteylin muellifi Yusuf Memmedeliyevdir Deyilene gore Azerb KP MK I katibi M C Bagirov numunenin yuksek effektivliyine subhe ile yanasmis mayeden bir qeder buxariya sicratmisdi Hundur alov qalxmis buxarinin odadavamli kerpici erimis metal borular dagilmisdi Azerbaycanda Elmler Akademiyasi 1945 ilin yazinda yaradilmisdi ve istedadli kimyaci alim yenilikci Lenin ordenli toluolun ve yuksek oktanli yanacagin senaye istehsalinin teskilatcisi Y H Memmedeliyev onun heqiqi uzvlerinin birinciterkibine haqli olaraq daxil edildi Onun hele 40 yasi olmamisdi Azerbaycan Astrofizika Resedxanasi Elyazmalari Fondu Sumqayit Kimya Elmi Merkezi ve diger muessiselerin teskili Y Memmedeliyevin adi ile baglidir Onun yaratdigi Azerbaycan neft kimya mektebi respublikadan cox cox uzaqlarda taninir Yusif Memmedeliyev Lenin ordeni 1944 Qirmizi emek bayragi ordeni 1954 ve Seref nisani ordeni 1951 hemcinin medallarla teltif edilmisdir Bele ki Nobel mukafatina namizedlik meselesi ortaya cixanda SSRI alimlerinin coxunun Bakidan olan ALKILLESDIRME KRALI nin namizedliyi uzerinde dayanmasi tamamile qanunauygun idi Y H Memmedeliyev qirici teyyareler ucun keyfiyyetli benzin kesfine gore ona Nobel mukafati verecekdiler Memmedeliyevin Nobel mukafatina namizedliyi 1957 ci il dekabrin 29 da Sov IKP MK Siyasi Burosunun iclasinda muzakireye cixarildi Bas katib N S Xrussov buro uzvleri ve uzvluye namizedler fikirlerini bildirdikden sonra senedlerin Nobel Komitesine teqdim olunmasi haqqinda raziliga geldiler Ele bu zaman qefilden iclasa unvanlanan bir mektub uze cixdi MK katibliyinin teqdim etdiyi mektubda Sovet Ordusu Arxa Techizat Idaresinin reisi marsal Baqramyan Tank Qosunlari komandani general Babacanyan dovlet sirri ve herbi sirr oldugu ucun bu ixtiraya dair melumatin Stokholma gonderilmesini meslehet gormediler menbe gosterin SSRI DTK nin sedri A Sepilovun mektubda yazilanlara qeti etirazina baxmayaraq SSRI Nazirler Soveti sedrinin birinci muavini Anastas Mikoyan cixis ederek mektubun muelliflerine haqq qazandirdi ve onlari destekledi Belelikle uc yuksek vezifeli ermeninin fitvasi ile Yusif Memmedeliyevin Nobel mukafatina namizedliyinin ireli surulmesi bas tutmadi Fasist Almaniyasi uzerinde SSRI nin qelebesini temin eden amiller haqqinda muharibeden sonraki illerde bele danisirdilar muharibeni Mikulinin motorlari Yakovlevin teyyareleri Memmedeliyevin benzini hesabina udmaq mumkun oldu Akademikin dunya elmine daha bir misilsiz tohfesi strateji raketler ucun 1950 ci ilde yaratdigi duru yanacaq idi Yerin ilk peyki Qaqarinin ucusu butun bunlar Baki nefti Azerbaycanin neft kimyasi mektebinin yaradicilari olan Y H Memmedeliyevin elmde qehremanligi ve onun hemfikirlerinin fedakar emeyi sayesinde bas tutdu AilesiAtasi Heyder Memmedeliyev Qizi Sevda Memmedeliyeva Nevesi Yusuf MemmedeliyevXatiresi1987 ci ilde Yalcin Efendiyev ve Miri Rzayev terefinden xatiresine Azerbaycanfilm kinostudiyasi istehsali Yusif Memmedeliyev adli qisametrajli senedli film hesr olunmusdur Hemcinin baxAzerbaycan Milli Elmler Akademiyasi AMEA nin heqiqi uzvlerinin siyahisi Samaxi Astrofizika ResedxanasiIstinadlarAzerbaycan Sovet Ensiklopediyasi 10 ҹilddә VI ҹild Kuba Misir Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1982 S 496 Elm ve tehsil 2020 11 26 at the Wayback Machine iravan info az https science gov az az institutes 10 bare url missing title 2023 09 24 tarixinde Istifade tarixi 5 yanvar 2024 2014 08 19 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 07 21 Arxivlenmis suret 2021 05 11 tarixinde Istifade tarixi 2014 07 18 http sia az az news social 209208 yap yasamal rayon teskilatinda novruz bayrami qeyd olunub foto olu kecid Arxivlenmis suret 2021 07 30 tarixinde Istifade tarixi 2014 09 03 Zemfira Haciyeva AMEA Prezidentleri Sanli yolun merheleleri Baki 2014 seh 33 M Ferecullayeva Akademik Yusuf Memmedeliyev TUTU Nesriyyati Baki 2005 seh 34 M Ferecullayeva Akademik Yusuf Memmedeliyev TUTU Nesriyyati Baki 2005 seh 39 42 M Ferecullayeva Akademik Yusuf Memmedeliyev TUTU Nesriyyati Baki 2005 seh 45 2014 08 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 07 21