Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Meşəlik faizi ərazinin meşə ilə örtülmə dərəcəsi olub meşə ilə örtülü sahənin ümumi sahəyə (məs. respublikanın, meşə təsərrüfatının və s.) nisbəti ilə təyin olunur; faizlə ifadə olunur. Respublikanın ayrı-ayrı rayonlarında fiziki-coğrafi, iqlim və torpaq şəraitindən asılı olaraq meşəlik faizi müxtəlifdir (şək.2). Meşəlik faizinin dinamikası insanın təsərrüfat fəaliyyətinin təsiri altında gedir.
Meşələr respublikanın ərazisində qeyri-bərabər paylanmışdır. Meşənin əsas hissəsi (90%) dağ yamaclarında, az hissəsi (10%) isə düzəndə yerləşir. Meşə ilə örtülü sahənin 40%-i Böyük Qafqazda, 33%-i Kiçik Qafqazda və 17%-i Talışda yayılmışdır.
Meşəlik faizi ən çox harda yayılıb
Ən yüksək meşəlik faizi (40%-dən çox) ilə Böyük Qafqazın cənub makroyamacı rayonları (Balakən, Zaqatala, Oğuz, Qəbələ, İsmayıllı), Qarabağın dağlıq hissəsi (Ağdərə və Xankəndi rayonları) və qismən Talış (Astara rayonu) xarakterikdir.
Meşəlik faizi orta dərəcədə olan ərazilər
Orta meşəlik faizi (20-40%) ilə səciyyələnən ərazilər Böyük Qafqazda (Şəki, Quba rayonları), Kiçik Qafqazda (Gədəbəy, Daşkəsən, Kəlbəcər və Laçın rayonları) və Talışda (Lerik, Masallı rayonları) yerləşir. Orta meşəlik faizindən aşağı olan (10-20%) ərazilər Kiçik Qafqazın qərb rayonları (Qazax və Tovuz) üçün səciyyəvidir.
Meşəlik faizi az olan ərazilər
Aşağı meşəlik faizinə (1,1-10%) Dəvəçi, Şamaxı, Şəmkir, Xocavənd rayonları aiddir.
Naxçıvan respublikası, Ceyrançöl, Qobustan, Cəbrayıl və Füzuli rayonları, Abşeron yarımadası, həmçinin alp çəmənləri demək olar ki, meşəsizdir (meşəlik faizi – 1-dən azdır).
Respublikanın düzən hissəsində də meşələr qeyri-bərabər paylanmışdır. Nisbətən meşəli massivlər Ağstafa rayonunda (Qarayazı meşəsi), Xaçmaz rayonunda (Yalama meşəsi) yerləşir. 1,1-5 meşəlik faizinə malik olan tuqay meşəsi sahələri Yevlax, Bərdə, Ağdaş və Ağcabədi rayonlarında yerləşir. Kür-Araz ovalığının qalan hissəsi demək olar ki, meşəsizdir (meşəlik faizi 1-ə qədər).
Optimal və yüksək meşəlik faizi ətraf mühitin ekoloji baxımdan sağlamlaşmasına daha müsbət təsir göstərir.
Alimlərin tədqiqatları sübut edir ki, əhalinin ən az ölüm hadisəsi meşəlik faizi 50%-dən yuxarı olan rayonlarda müşahidə olunur. Ərazinin meşəlik faizini 15-dən 70%-ə qədər artırdıqda əhalinin müxtəlif xəstəliklərə məruz qalması 3 dəfə azalmışdır. Meşəli rayonlarda çöl (bozqır) rayonlarına nisbətən nəfəs orqanları və ankoloji xəstəliklərin səviyyəsi çox aşağı, əsəb-psixi xəstəlikləri isə 2 dəfə az olur.
Həmçinin bax
Xarici keçid
İstinadlar
- Məmmədov Q.Ş., Xəlilov M.Y. Azərbaycanın meşələri. Bakı “Elm” nəşr., 2002. 472 s.
- Əliyev H.Ə., Xəlilov M.Y. Təbiətin yaşıl libası. “Gənclik” nəşr., Bakı, 1988. 174s.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Meselik faizi erazinin mese ile ortulme derecesi olub mese ile ortulu sahenin umumi saheye mes respublikanin mese teserrufatinin ve s nisbeti ile teyin olunur faizle ifade olunur Respublikanin ayri ayri rayonlarinda fiziki cografi iqlim ve torpaq seraitinden asili olaraq meselik faizi muxtelifdir sek 2 Meselik faizinin dinamikasi insanin teserrufat fealiyyetinin tesiri altinda gedir Meseler respublikanin erazisinde qeyri beraber paylanmisdir Mesenin esas hissesi 90 dag yamaclarinda az hissesi 10 ise duzende yerlesir Mese ile ortulu sahenin 40 i Boyuk Qafqazda 33 i Kicik Qafqazda ve 17 i Talisda yayilmisdir Meselik faizi en cox harda yayilibEn yuksek meselik faizi 40 den cox ile Boyuk Qafqazin cenub makroyamaci rayonlari Balaken Zaqatala Oguz Qebele Ismayilli Qarabagin dagliq hissesi Agdere ve Xankendi rayonlari ve qismen Talis Astara rayonu xarakterikdir Meselik faizi orta derecede olan erazilerOrta meselik faizi 20 40 ile seciyyelenen eraziler Boyuk Qafqazda Seki Quba rayonlari Kicik Qafqazda Gedebey Daskesen Kelbecer ve Lacin rayonlari ve Talisda Lerik Masalli rayonlari yerlesir Orta meselik faizinden asagi olan 10 20 eraziler Kicik Qafqazin qerb rayonlari Qazax ve Tovuz ucun seciyyevidir Meselik faizi az olan erazilerAsagi meselik faizine 1 1 10 Deveci Samaxi Semkir Xocavend rayonlari aiddir Naxcivan respublikasi Ceyrancol Qobustan Cebrayil ve Fuzuli rayonlari Abseron yarimadasi hemcinin alp cemenleri demek olar ki mesesizdir meselik faizi 1 den azdir Respublikanin duzen hissesinde de meseler qeyri beraber paylanmisdir Nisbeten meseli massivler Agstafa rayonunda Qarayazi mesesi Xacmaz rayonunda Yalama mesesi yerlesir 1 1 5 meselik faizine malik olan tuqay mesesi saheleri Yevlax Berde Agdas ve Agcabedi rayonlarinda yerlesir Kur Araz ovaliginin qalan hissesi demek olar ki mesesizdir meselik faizi 1 e qeder Optimal ve yuksek meselik faizi etraf muhitin ekoloji baximdan saglamlasmasina daha musbet tesir gosterir Alimlerin tedqiqatlari subut edir ki ehalinin en az olum hadisesi meselik faizi 50 den yuxari olan rayonlarda musahide olunur Erazinin meselik faizini 15 den 70 e qeder artirdiqda ehalinin muxtelif xesteliklere meruz qalmasi 3 defe azalmisdir Meseli rayonlarda col bozqir rayonlarina nisbeten nefes orqanlari ve ankoloji xesteliklerin seviyyesi cox asagi eseb psixi xestelikleri ise 2 defe az olur Hemcinin baxEkologiya ve Tebii servetler Nazirliyi http www azerbaijans com content 458 az htmlXarici kecidQarayazi Dovlet Tebiet Qorugu Samur Yalama Milli ParkiIstinadlar Memmedov Q S Xelilov M Y Azerbaycanin meseleri Baki Elm nesr 2002 472 s Eliyev H E Xelilov M Y Tebietin yasil libasi Genclik nesr Baki 1988 174s