Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mənsur knyazlığı (tatar. Мансур кенәзлеге) — XIV-XVI əsrlərdə müasir Ukraynanın (əsasən Sumı və Poltava vilayətlərinin ərazisi) şimal-şərqində tatar-şimal tayfalarının qurduqları dövlət. Tarixçi A.A.Şennikovun mülahizəsinə görə knyazlıq 1380-ci ildə qurulmuşdur. Knyazlığın qurucusu Qlinski sülaləsinin təməlini qoyan sinə görə qurucusu qıpçaq əsilli Kiyat qəbiləsindən Qızıl Orda sərkərdəsi Mamayın oğlu Mansur olmuşdur. Mənsur knyazlığının Lipka tatarlarının dövləti də adlandırmaq olar.
| Knyazlıq | |
| Mənsur knyazlığı | |
|---|---|
| tatar. Мансур кенәзлеге | |
 | |
| | |
| Rəsmi dilləri | qıpçaq, qədim rus |
| Dövlət dini | Xristian, İslam, Bütpərəst |
| Əhalisi | slavyanlar, tatarlar |
| İdarəetmə forması | monarxiya |
| Knyaz | |
| • | Mənsur (1381-ci ildən) Aleksandr Qlinski (1391-ci ildən) |
Tarixi
Mamay 1380-ci ildə Litva knyazlığından köməyin gecikməsi səbəbindən Moskva şahzadəsi Dmitri Donskoyun ordusu ilə Kulikovo döyüşündə məğlub oldu. Döyüşdə məğlub olub geri çəkilən Mamayın Azov dənizi sahilində qarşısını kəsdilər. Burada Kalka (Kalçık) çayı sahilində onun Toxtamış xanla son döyüşü oldu. Qıpçaqlara birləşən ruslar onların böyük yardımı ilə Mamayı yendilər. Mamay bu uğursuz döyüşdən canını zorla qurtarıb Krıma qaça bildi. Lakin Krım torpaqlarına çəkilən Mamayı burada da uğursuzluq gözləyirdi. 1381-ci ildə Kafa şəhərində (indiki adı Feodosiya) Mamay genuyalılar tərəfindən xaincəsinə öldürüldü.
Yaranması
Mamayın qətlə yetirilməsindən sonra Mənsur-Kiyat (ehtimal ki, Mamayın oğullarından biri) yeni xanın qəzəbindən qorxaraq Krımı tərk etdi. O, doğma Qıpçaq çöllərinə (yəni Qara dəniz bölgəsinin şimal hissəsinə və Azov dənizi bölgəsinə) sığındı. Burada Mənsur yerli qıpçaqlardan yeni qoşun topladı və öz dövlətini yaratmaq üçün şimala doğru hərəkət etdi. Müasir Sumı və Poltava vilayətləri ərazisində, Mənsur (Qlinski şəcərə əfsanəsinı görə - Mənsur-Kiyat Mamay oğlu) bir neçə şəhəri bərpa etdi. Bunlar Qlinsk, qlinnitsa, Poltava və bu torpaqları qonşu dövlətlərdən müstəqil olaraq mülkləri elan etdi. Bu yeni dövlətin ərazisinə Poltava vilayətindəki Vorskla və Sula çayları arasındakı bölgə də daxil idi..
Knyazlığın mərkəzi müasir Qlinsk kəndinin ərazisində yerləşən taxtadan tikilmiş Qlinsk adlı qala-şəhəri idi. Digər versiyalara görə bu şəhər indiki Poltava və ya Zolotonoşa ərazisində yerləşmişdir.
1391-ci ildə Samara yaxınlığında Əmir Teymurun qoşunları ilə döyüşdə knyazlığın banisi Mənsur öldürüldü.
XV əsr rəsmi Litva sənədlərində burada hökmranlıq edən şahzadələr, yaşayış yerlərinin yerləşdiyi şəhər adına uyğun Qlinski şahzadələri adlandırılmağa başlanmışdır. Ancaq XVI əsrin ortalarına qədər Qlinski sülaləsinin nümayəndələrinin əksəriyyəti sənədlərini Mamay soyadı ilə imzalamağa davam edirdilər. Belə ki, Kiyev Salnaməsində XVI əsrin birinci rübündə İvan Lvoviç Mamayın (Qlinski şahzadələrindən) Kiyev valisi olduğu xatırlanır. Çerkası vayevodası olan Boqdan Fedoroviç Qlinski (1488-95) də Mamay soyadından istifadə edirdi. Boqdan Mamay tarixin yaddaşında qısa müddət sonra kazaklar kimi tanınan ilk Çerkası sərhəd qoşunlarını təşkil etməklə qalmışdır. 1493-cü ildə onun rəhbərlik etdiyi Çerkası kazakları ilk dəfə özləri haqda Krım tatarları tərəfindən yeni tikilən Oçakovu almaqları ilə səs saldılar.
Litvanın tərkibində
1392-ci ildə, knyazlıq müharibə edən iki böyük dövlətin - Qızıl Orda və Böyük Litva Hersoqluğunun hücumuna məruz qalırdı. Knyazlıq bu iki ölkə arasında seçim edərək Böyük Litva Hersoqu Vitovtun hakimiyyətini tanımaq qərarına gəldi. Yeni müttəfiq ilə siyasi əlaqələri gücləndirmək üçün, Mənsurun oğlu xristianlığı qəbul etdi və Aleksandr və ya Aleksa adını alaraq vəftiz edildi. Çox güman ki, Aleksa və Aleksandr (İskəndər) eyni adın iki versiyasıdır. Aleksa (Oleksa şəklində) hələ də Ukraynada Alekseyev və Aleksandrov adlarını çəkmək üçün istifadə olunur və Aleksandr və Aleksey tez-tez eyni adlı variant kimi qəbul edilir və eyni vaxtda istifadə olunurdu.
Rəsmin şəcərə sənədlərinə görə: “Aleksandrın oğlu İvan atası ilə vəftiz edildi. O günlərdə Kiyevə gəlmək üçün Litvanın böyük hersoqu Vitovtun dəvətini qəbul etdilər. Böyük hersoq Vitovt onları qulluqçular kimi deyil, qohumları kimi dürüstcə qəbul etdi və volostun mülkiyyətinin onlara verdi. Stanku, Horozov, Serekov, Qladkoviçin idarəçiliyi onlara keçdi. Böyük hersoq Vitovtu şahzadə İvan Aleksandroviçi Ostrojnski knyazı Danilanın qızı şahzadə Nastasya ilə nişanladı."
Beləliklə, əslində Vitovt, daha sonra Solsahil Ukrayna adlanacaq demək olar ki, bütün bölgənin nəzarətini Aleksandra təhvil verdi. Daha sonra Qlinskilərin mülkləri nəhəng ərazini əhatə etdi. Şimalda, Çerniqov və Sumı bölgələrinin cənub hissələri, şərqdə, müasir Kursk, Belqorod və Xarkov bölgələri, qərbdə, Çerkassk bölgəsinin sol sahili onların mülklərinə daxil idi. Şahzadələr özləri Böyük Litva knyazlığının ən güclü feodalları oldular.
Böyük Litva knyazlığına qoşulduqdan sonra daxili idarəetmə sistemi dəyişmədi. 1508-ci ilə qədər knyazlıq Litva Böyük Hersoqluğunun tərkibində yarı muxtar olaraq qaldı. İdarəetməsi və hüquqları Böyük Moskva knyazlığının ərazisində eyni vaxtda yaranan tatar Qasım xanlığına bənzəyirdi.
Bunun müqabilində knyaz Aleksandr və nəsli sərhədyanı torpaqları düşmənlərdən qorumalı və Litva şahzadələrinin müharibələrində iştirak etməli idi. Beləliklə, onsuz da 1399-cu ildə knyaz Aleksandrın qoşunları Vitovtun Qızıl Ordaya yürüşündə iştirak etmiş, lakin Vorskla çayı üzərindəki qızılordalılar tərəfindən məğlub edilmişdir. Litva salnamələrinə görə, Vorskla məğlubiyyətindən sonra Böyük knyaz Vitovtunun həyatını "Kazak Mamay" xilas etmişdi.
1390-cı illərdə Vitovtun dəstəyi ilə Skider adlı şəxs qıpçaq ordusu ilə Şimali Qara dəniz bölgəsinin qərb hissəsinə getdi və burada yerli qıpçaqların başçısı oldu. Böyük ehtimalla Skider İskəndər mənasını verə bilər. Belə ki, İslam dünyasında Aleksandr adının İskəndər şəklindı ərəbcə tələffüzü geniş yayılmışdır.
Bu və ya digər şəkildə, sərhəddə olan qıpçaqlarla ilə ittifaq sayəsində Böyük Litva Hersoqluğu sülh yolu ilə nəhəng bir vəhşi çölü öz ərazisi tərkibinə qataraq nəzarəti altına saxlayırdı. Bununla knyazlıq ərazisi baxımından Avropanın ən böyük dövlətinə çevrilmışdi.
İdarəetməsi
Bu torpaqlar ənənəvi olaraq slavyan və türkdilli xalqların sərhəd bölgələri olduğundan, knyazlığın formalaşdığı dövrdə az məskunlaşmışdılar və tərkibi etnik birlik baxımından müxtəlif idi. Burda əsasən şimal tayfalarının törəmələri, eləcə də köçəri qıpçaqlar yaşayırdılar. Bu amili və qonşu dövlətlərlə daim müharibə aparmağın zəruriliyini nəzərə alaraq şahzadə Mənsur yerli əhaliyə feodal idarəetmə sistemi tətbiq etmədi. Onsuz da istifadə olunan torpaqları ələ keçirmək, hər hansı bir vergi tətbiq etmək və öz rəhbərlərini təyin etmək mümkün deyildi. Yeganə yenilik yerli etnik icmaların vahid bir siyasi hakimiyyət altında birləşməsi və vəzifə olaraq ortaq düşmənə qarşı şahzadənin əmri altında birgə hərəkət etmək olmuşdur. Yerli idarəetmə sistemi əvvəlki kimi qaldı - yerli icmaların başçıları və döyüşçü rəhbərləri əhalinin özü tərəfindən seçilirdi. Hərbi kampaniya Mansur tərəfindən yalnız ümumi təsdiqdən sonra elan edilirdi. Buradakı şahzadələr həqiqi feodallardan daha çox kazak başçılarına bənzəyirdilər. Daha sonra getman (ataman) Zaporojye kazaklarından seçilməyə başlandı. Lakin qeydə alınan kazaklar arasında Polşa kralı ilə münasibətlər sistemi Mansurun siyasi sistemi ilə demək olar ki, eyni qaldı.
1638-ci ildə, daha sonra bu ərazidən keçən Rusiya-Polşa sərhədini dəqiqləşdirərkən Polşa təmsilçiləri, XV əsrin sonundan XVII əsrin əvvəllərinə qədər Polşa feodallarının nəsil şəcərəsi və mülklərinə dair bir sıra sənədlər təqdim etdilər. Sənədlərə görə burdakı mülklər artıq Qlinskylərə məxsus deyildi. Baxmayaraq ki, ərazidə mülklərə sahib Qlinskilərin müxtəlif soyadlı qohumları da var idi. 1570-ci və 1590-cı illərə aid iki sənəddə bu ərazinin sahibləri olaraq "Vorskolski severyanları"nin adı çəkilirdi. Onlar Qlinskinin varislərinin torpaqlarında yaşayırdılar. Lakin məhkəmə işlərində hər bir "şimallı" qrupu feodaldan asılı olmayaraq müstəqil kollektiv hüquqi şəxs kimi davranırdı. Amma əslində onlar natamam asılılığın əlaməti olaraq feodallara məxsus torpaqlarında yaşadıqlar üçün tam mülkiyyətə sahib deyildilər. 1570-ci ildə Polşa hakimiyyəti, Moskva knyazlığı protektoratı altından keçən bu "severyanlar"ı vergilərdən azad etdi.
"Mamay kazakları"
XV əsrdən başlayaraq əraziyə severyanların(ruslaşmış sabarlar) sabit köçü sayəsində yerli qıpçaq və türk əhalisinin assimilyasiyası başlanır. XV-XVII əsrlərdə severyanlar Polşa-Litva və Moskva dövlətlərinin bitişik hissələrinin sərhədlərini qoruyan hərbiləşdirilmiş sərhəd əhalisi idi. Göründüyü kimi, bir çox cəhətdən onlar erkən Zaporojye, Don və digər bənzər kazaklara bənzəyirdilər. Onlar kiçik muxtariyyət və ümumi hərbi təşkilata sahib idilər.
Mamay knyazları və onların fəaliyyətləri ukraynalıların xalq yaddaşında əfsanəvi “Kazak Mamay” şəklində qorunub saxlanılmışdır. Kazak Mamay, Ukrayna kazakları və xalqı üçün o qədər simvolik bir şəxsiyyət idi ki, Ukraynada xalq üsyanları başlayanda Mamay həmişə ortaya çıxırdı. Çerkass bölgəsindəki vətəndaş müharibəsi dövründə, Soyuq Yarın Qaydamakları arasında Mamai təxəllüsünü daşıyan üç başçı var idi. Əslində isə onların fərqli soyadları var idi.
İstinadlar
- Шенников А. А. Княжество потомков Мамая 2012-11-14 at the Wayback Machine // Депонировано в ИНИОН. — Л., 1981. — № 7380. — С. 20—22.
- Шенников А. А. ru:Червлёный Яр. Исследование по истории и географии Среднего Подонья в XIV-XVI вв. 2022-04-22 at the Wayback Machine — Л.: Наука, 1987. — 139 стр. Подготовка электронного текста книги завершена в апреле 2008 г.
- "Геков Б. Д., Якубовский А. Ю. Золотая орда и её падение. — М., Л.: Издательство Академии наук СССР, 1950". 2012-09-06 tarixində arxivləşdirilib.
- "Шенников А. А. Червлёный Яр. Исследование по истории и географии Среднего Подонья в XIV-XVI вв. — Л.: Наука, 1987". 2012-11-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-16.
- «Княжество потомков Мамая (к проблемам запустения Юго-Восточной Руси в XIV—XV веках)». Деп. в ИНИОН АН СССР 15.04.81. № 7380"
Ədəbiyyat
- Багновская Н. М. — М.: Издательство «Палеотип», 2002.
- Геков Б. Д., Якубовский А. Ю. Золотая орда и её падение Arxivləşdirilib 2012-09-06 at WebCite — М., Л.: Издательство Академии наук СССР, 1950.
- Глинские // Большая советская энциклопедия. — М.: Советская энциклопедия. 1969—1978
- Русина Е. Сиверская земля в составе Великого княжества Литовского. – К.: 1998;
- Шенников А. А. Червлёный Яр. Исследование по истории и географии Среднего Подонья в XIV-XVI вв. — Л.: Наука, 1987.
- Шенников А. А. // Депонировано в ИНИОН. — Л.: 1981. — № 7380. — С. 20—22.
- Насевіч В. Глінскія // Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя у 3 т. — Мн.: БелЭн, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — С. 535. — 684 с. — .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mensur knyazligi tatar Mansur kenәzlege XIV XVI esrlerde muasir Ukraynanin esasen Sumi ve Poltava vilayetlerinin erazisi simal serqinde tatar simal tayfalarinin qurduqlari dovlet Tarixci A A Sennikovun mulahizesine gore knyazliq 1380 ci ilde qurulmusdur Knyazligin qurucusu Qlinski sulalesinin temelini qoyan sine gore qurucusu qipcaq esilli Kiyat qebilesinden Qizil Orda serkerdesi Mamayin oglu Mansur olmusdur Mensur knyazliginin Lipka tatarlarinin dovleti de adlandirmaq olar KnyazliqMensur knyazligitatar Mansur kenәzlegeResmi dilleri qipcaq qedim rusDovlet dini Xristian Islam ButperestEhalisi slavyanlar tatarlarIdareetme formasi monarxiyaKnyaz Mensur 1381 ci ilden Aleksandr Qlinski 1391 ci ilden TarixiMamay 1380 ci ilde Litva knyazligindan komeyin gecikmesi sebebinden Moskva sahzadesi Dmitri Donskoyun ordusu ile Kulikovo doyusunde meglub oldu Doyusde meglub olub geri cekilen Mamayin Azov denizi sahilinde qarsisini kesdiler Burada Kalka Kalcik cayi sahilinde onun Toxtamis xanla son doyusu oldu Qipcaqlara birlesen ruslar onlarin boyuk yardimi ile Mamayi yendiler Mamay bu ugursuz doyusden canini zorla qurtarib Krima qaca bildi Lakin Krim torpaqlarina cekilen Mamayi burada da ugursuzluq gozleyirdi 1381 ci ilde Kafa seherinde indiki adi Feodosiya Mamay genuyalilar terefinden xaincesine olduruldu Yaranmasi Mamayin qetle yetirilmesinden sonra Mensur Kiyat ehtimal ki Mamayin ogullarindan biri yeni xanin qezebinden qorxaraq Krimi terk etdi O dogma Qipcaq collerine yeni Qara deniz bolgesinin simal hissesine ve Azov denizi bolgesine sigindi Burada Mensur yerli qipcaqlardan yeni qosun topladi ve oz dovletini yaratmaq ucun simala dogru hereket etdi Muasir Sumi ve Poltava vilayetleri erazisinde Mensur Qlinski secere efsanesini gore Mensur Kiyat Mamay oglu bir nece seheri berpa etdi Bunlar Qlinsk qlinnitsa Poltava ve bu torpaqlari qonsu dovletlerden musteqil olaraq mulkleri elan etdi Bu yeni dovletin erazisine Poltava vilayetindeki Vorskla ve Sula caylari arasindaki bolge de daxil idi Knyazligin merkezi muasir Qlinsk kendinin erazisinde yerlesen taxtadan tikilmis Qlinsk adli qala seheri idi Diger versiyalara gore bu seher indiki Poltava ve ya Zolotonosa erazisinde yerlesmisdir 1391 ci ilde Samara yaxinliginda Emir Teymurun qosunlari ile doyusde knyazligin banisi Mensur olduruldu XV esr resmi Litva senedlerinde burada hokmranliq eden sahzadeler yasayis yerlerinin yerlesdiyi seher adina uygun Qlinski sahzadeleri adlandirilmaga baslanmisdir Ancaq XVI esrin ortalarina qeder Qlinski sulalesinin numayendelerinin ekseriyyeti senedlerini Mamay soyadi ile imzalamaga davam edirdiler Bele ki Kiyev Salnamesinde XVI esrin birinci rubunde Ivan Lvovic Mamayin Qlinski sahzadelerinden Kiyev valisi oldugu xatirlanir Cerkasi vayevodasi olan Boqdan Fedorovic Qlinski 1488 95 de Mamay soyadindan istifade edirdi Boqdan Mamay tarixin yaddasinda qisa muddet sonra kazaklar kimi taninan ilk Cerkasi serhed qosunlarini teskil etmekle qalmisdir 1493 cu ilde onun rehberlik etdiyi Cerkasi kazaklari ilk defe ozleri haqda Krim tatarlari terefinden yeni tikilen Ocakovu almaqlari ile ses saldilar Litvanin terkibindeBoyuk Litva knyazligi Avropa xeritesinde 1392 ci ilde knyazliq muharibe eden iki boyuk dovletin Qizil Orda ve Boyuk Litva Hersoqlugunun hucumuna meruz qalirdi Knyazliq bu iki olke arasinda secim ederek Boyuk Litva Hersoqu Vitovtun hakimiyyetini tanimaq qerarina geldi Yeni muttefiq ile siyasi elaqeleri guclendirmek ucun Mensurun oglu xristianligi qebul etdi ve Aleksandr ve ya Aleksa adini alaraq veftiz edildi Cox guman ki Aleksa ve Aleksandr Iskender eyni adin iki versiyasidir Aleksa Oleksa seklinde hele de Ukraynada Alekseyev ve Aleksandrov adlarini cekmek ucun istifade olunur ve Aleksandr ve Aleksey tez tez eyni adli variant kimi qebul edilir ve eyni vaxtda istifade olunurdu Resmin secere senedlerine gore Aleksandrin oglu Ivan atasi ile veftiz edildi O gunlerde Kiyeve gelmek ucun Litvanin boyuk hersoqu Vitovtun devetini qebul etdiler Boyuk hersoq Vitovt onlari qulluqcular kimi deyil qohumlari kimi durustce qebul etdi ve volostun mulkiyyetinin onlara verdi Stanku Horozov Serekov Qladkovicin idareciliyi onlara kecdi Boyuk hersoq Vitovtu sahzade Ivan Aleksandrovici Ostrojnski knyazi Danilanin qizi sahzade Nastasya ile nisanladi Belelikle eslinde Vitovt daha sonra Solsahil Ukrayna adlanacaq demek olar ki butun bolgenin nezaretini Aleksandra tehvil verdi Daha sonra Qlinskilerin mulkleri neheng erazini ehate etdi Simalda Cerniqov ve Sumi bolgelerinin cenub hisseleri serqde muasir Kursk Belqorod ve Xarkov bolgeleri qerbde Cerkassk bolgesinin sol sahili onlarin mulklerine daxil idi Sahzadeler ozleri Boyuk Litva knyazliginin en guclu feodallari oldular Boyuk Litva knyazligina qosulduqdan sonra daxili idareetme sistemi deyismedi 1508 ci ile qeder knyazliq Litva Boyuk Hersoqlugunun terkibinde yari muxtar olaraq qaldi Idareetmesi ve huquqlari Boyuk Moskva knyazliginin erazisinde eyni vaxtda yaranan tatar Qasim xanligina benzeyirdi Bunun muqabilinde knyaz Aleksandr ve nesli serhedyani torpaqlari dusmenlerden qorumali ve Litva sahzadelerinin muharibelerinde istirak etmeli idi Belelikle onsuz da 1399 cu ilde knyaz Aleksandrin qosunlari Vitovtun Qizil Ordaya yurusunde istirak etmis lakin Vorskla cayi uzerindeki qizilordalilar terefinden meglub edilmisdir Litva salnamelerine gore Vorskla meglubiyyetinden sonra Boyuk knyaz Vitovtunun heyatini Kazak Mamay xilas etmisdi 1390 ci illerde Vitovtun desteyi ile Skider adli sexs qipcaq ordusu ile Simali Qara deniz bolgesinin qerb hissesine getdi ve burada yerli qipcaqlarin bascisi oldu Boyuk ehtimalla Skider Iskender menasini vere biler Bele ki Islam dunyasinda Aleksandr adinin Iskender seklindi erebce teleffuzu genis yayilmisdir Bu ve ya diger sekilde serhedde olan qipcaqlarla ile ittifaq sayesinde Boyuk Litva Hersoqlugu sulh yolu ile neheng bir vehsi colu oz erazisi terkibine qataraq nezareti altina saxlayirdi Bununla knyazliq erazisi baximindan Avropanin en boyuk dovletine cevrilmisdi IdareetmesiBu torpaqlar enenevi olaraq slavyan ve turkdilli xalqlarin serhed bolgeleri oldugundan knyazligin formalasdigi dovrde az meskunlasmisdilar ve terkibi etnik birlik baximindan muxtelif idi Burda esasen simal tayfalarinin toremeleri elece de koceri qipcaqlar yasayirdilar Bu amili ve qonsu dovletlerle daim muharibe aparmagin zeruriliyini nezere alaraq sahzade Mensur yerli ehaliye feodal idareetme sistemi tetbiq etmedi Onsuz da istifade olunan torpaqlari ele kecirmek her hansi bir vergi tetbiq etmek ve oz rehberlerini teyin etmek mumkun deyildi Yegane yenilik yerli etnik icmalarin vahid bir siyasi hakimiyyet altinda birlesmesi ve vezife olaraq ortaq dusmene qarsi sahzadenin emri altinda birge hereket etmek olmusdur Yerli idareetme sistemi evvelki kimi qaldi yerli icmalarin bascilari ve doyuscu rehberleri ehalinin ozu terefinden secilirdi Herbi kampaniya Mansur terefinden yalniz umumi tesdiqden sonra elan edilirdi Buradaki sahzadeler heqiqi feodallardan daha cox kazak bascilarina benzeyirdiler Daha sonra getman ataman Zaporojye kazaklarindan secilmeye baslandi Lakin qeyde alinan kazaklar arasinda Polsa krali ile munasibetler sistemi Mansurun siyasi sistemi ile demek olar ki eyni qaldi 1638 ci ilde daha sonra bu eraziden kecen Rusiya Polsa serhedini deqiqlesdirerken Polsa temsilcileri XV esrin sonundan XVII esrin evvellerine qeder Polsa feodallarinin nesil seceresi ve mulklerine dair bir sira senedler teqdim etdiler Senedlere gore burdaki mulkler artiq Qlinskylere mexsus deyildi Baxmayaraq ki erazide mulklere sahib Qlinskilerin muxtelif soyadli qohumlari da var idi 1570 ci ve 1590 ci illere aid iki senedde bu erazinin sahibleri olaraq Vorskolski severyanlari nin adi cekilirdi Onlar Qlinskinin varislerinin torpaqlarinda yasayirdilar Lakin mehkeme islerinde her bir simalli qrupu feodaldan asili olmayaraq musteqil kollektiv huquqi sexs kimi davranirdi Amma eslinde onlar natamam asililigin elameti olaraq feodallara mexsus torpaqlarinda yasadiqlar ucun tam mulkiyyete sahib deyildiler 1570 ci ilde Polsa hakimiyyeti Moskva knyazligi protektorati altindan kecen bu severyanlar i vergilerden azad etdi Mamay kazaklari XV esrden baslayaraq eraziye severyanlarin ruslasmis sabarlar sabit kocu sayesinde yerli qipcaq ve turk ehalisinin assimilyasiyasi baslanir XV XVII esrlerde severyanlar Polsa Litva ve Moskva dovletlerinin bitisik hisselerinin serhedlerini qoruyan herbilesdirilmis serhed ehalisi idi Gorunduyu kimi bir cox cehetden onlar erken Zaporojye Don ve diger benzer kazaklara benzeyirdiler Onlar kicik muxtariyyet ve umumi herbi teskilata sahib idiler Mamay knyazlari ve onlarin fealiyyetleri ukraynalilarin xalq yaddasinda efsanevi Kazak Mamay seklinde qorunub saxlanilmisdir Kazak Mamay Ukrayna kazaklari ve xalqi ucun o qeder simvolik bir sexsiyyet idi ki Ukraynada xalq usyanlari baslayanda Mamay hemise ortaya cixirdi Cerkass bolgesindeki vetendas muharibesi dovrunde Soyuq Yarin Qaydamaklari arasinda Mamai texellusunu dasiyan uc basci var idi Eslinde ise onlarin ferqli soyadlari var idi IstinadlarShennikov A A Knyazhestvo potomkov Mamaya 2012 11 14 at the Wayback Machine Deponirovano v INION L 1981 7380 S 20 22 Shennikov A A ru Chervlyonyj Yar Issledovanie po istorii i geografii Srednego Podonya v XIV XVI vv 2022 04 22 at the Wayback Machine L Nauka 1987 139 str Podgotovka elektronnogo teksta knigi zavershena v aprele 2008 g Gekov B D Yakubovskij A Yu Zolotaya orda i eyo padenie M L Izdatelstvo Akademii nauk SSSR 1950 2012 09 06 tarixinde arxivlesdirilib Shennikov A A Chervlyonyj Yar Issledovanie po istorii i geografii Srednego Podonya v XIV XVI vv L Nauka 1987 2012 11 14 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 16 Knyazhestvo potomkov Mamaya k problemam zapusteniya Yugo Vostochnoj Rusi v XIV XV vekah Dep v INION AN SSSR 15 04 81 7380 EdebiyyatBagnovskaya N M M Izdatelstvo Paleotip 2002 Gekov B D Yakubovskij A Yu Zolotaya orda i eyo padenie Arxivlesdirilib 2012 09 06 at WebCite M L Izdatelstvo Akademii nauk SSSR 1950 Glinskie Bolshaya sovetskaya enciklopediya M Sovetskaya enciklopediya 1969 1978 Rusina E Siverskaya zemlya v sostave Velikogo knyazhestva Litovskogo K 1998 Shennikov A A Chervlyonyj Yar Issledovanie po istorii i geografii Srednego Podonya v XIV XVI vv L Nauka 1987 Shennikov A A Deponirovano v INION L 1981 7380 S 20 22 Nasevich V Glinskiya Vyalikae Knyastva Litoyskae Encyklapedyya u 3 t Mn BelEn 2005 T 1 Abalenski Kadencyya S 535 684 s ISBN 985 11 0314 4