Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kuşan dövləti və ya Kuşan padşahlığı (q.yun. Βασιλεία Κοσσανῶν; Baktriya dili: Κυϸανο, Kuşano) Bizim eranın I-III yüzilliklərində Orta Asiya, Əfqanıstan, Pakistan və Şimali Hindistan ərazilərində mövcud olmuş qədim dövlət. Əhalisi əsasən kuşanlardan ibarət idi.
| Tarixi dövlət | |
| Kuşan dövləti | |
|---|---|
 Kanişkinin hakimiyyəti dövründə Kuşan İmperiyası | |
| | |
| Dilləri | Koini yunan dili Baktriya dili Sanskrit |
| Rəsmi dilləri |
|
| Dövlət dini | Hinduizm Buddizm Zərdüştilik |
| İdarəetmə forması | Monarxiya |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Dövlətin qurucusu, ilk dəfə İmperator unvanı alan Kucula Kadfiz idi. Kucula, qısa müddətdə, hakimiyətini, Yüeçi qəbilələrinə qəbul etdirdi. Kuculanın ölümünə qədər Kuşan dövləti, Hinduquşun o tərəfindəki Taksilaya (bugünkü Ravalpindi) qədər yayılmışdı.
Kuculanın ölümündən sonra yerinə keçen Vima dönəmində də, kuşanların genişləmesi davam etdi. Hindistanda Mathuraya qədər olan bölgələr, Kuşanların hakimiyətinə daxil oldu. Kuşan dövləti, ən parlaq zamanını I Kanişka dönəmində (78-144) yaşadı. Kanişkadan sonra başa keçən hökmdarlar dönəmində Kuşanlar, Ağ Hunların hakimiyəti altına girdi. IV yüzildə isə sasanilərin hücumu altında, tamamilə əriyib dağıldılar.
N.Piqulevskaya yazır ki, kuşanların içərisində türk tayfaları da vardı. Bunu Kuşan çarlarının yabqu adlanması da aydın göstərir ki, bu da "şahzadə" deməkdir. Təbəri IX əsr Kuşan çarlarını "Xoqan" adlandırmışdır. Beləliklə həm tarixdə, həm də dilçilikdə "ağ quşu saxlayan" Şahzadə "Xoqan" mənalarını daşıyan bu tayfanın oğuz yurdunda özünəməxsus yeri olmuşdur
Ərasizi
M.Ö 2. əsrdə Hellenistik Qreko-Bactria Krallığının yıxılmasıyla Baktriya bölgəsini ələ keçiren Yüeçilərden yerleşik həyata keçen beş tayfa burada yerli xalqla birlikdə varlıklarını sürdürmeye başlamışlardır. Bir süre sonra günümüz Əfqanıstanının kuzeyinde yaşayan ve yabguların idaresindeki bu beş tayfa, kabilelerden biri olan Guishuang (Kuşanlar) yabgusunun etrafında birleşerek M.S. 1. yüzyılda Kuşanlar adıyla devlet kurdular.1. yüzyılın ikinci yarısında Kujula Kadphises önderliğinde güneye ilerleyerek Taxila ve Kabil gibi önemli yerleri ele geçirdikten sonra Hindistana doğru ilerleyişlerini sürdürdüler. Kuşhanlar, Parfları yenmiş, Qanq çayı boyunca kuzey Hindistan'ı bütünüyle kontrol altına almışlardır. Diğer taraftan Türkistan'ın büyük bir bölümü Kuşan hakimiyetine girmiştir..
İstinadlar
- Golden, Peter B. (1992). An Introduction to the History of the Turkic Peoples. Harrassowitz Verlag. səh. 56.
- "Türk xalqlarının tarixi" (PDF). 2022-03-27 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-03-13.
- Кушан падшаһлығы // Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: [10 ҹилддә]. VI ҹилд: Куба—Мисир. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1982. С. 33.
- Budaqov B., Qeybullayev Q. Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlərin izahlı lüğəti. –Bakı: Oğuz eli, 1998. səh. 65.
- Kayalı, Y., Hindistan Kuşan İmparatorluğunun Yükselme Dönemi ve Kral Kanişka (MS 78-99).Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi , Sayı: 55, , S:189-204, 2015. URL:http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/26/2047/21249.pdf 2018-06-02 at the Wayback Machine. Erişim: 2016-12-02
- Айртам // БРЭ. Т.1. М.,2005.
- Бактра // БРЭ. Т.2. М.,2005.
- Бактрия // БРЭ. Т.2. М.,2005.
- Дахма // БРЭ. Т.8. М.,2007.
- Аджина-тепе // БРЭ. Т.1. М.,2005.
- Дальверзин-тепе // БРЭ. Т.8. М.,2007.
- Канишка // БРЭ. Т.12. М.,2008.
Mənbə
- Боровкова Л. А. "Кушанское царство (по древним китайским источникам)". М., 2005, .
- A. Beryozin. Исторический очерк о буддизме и исламе в Афганистане.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kusan dovleti ve ya Kusan padsahligi q yun Basileia Kossanῶn Baktriya dili Kyϸano Kusano Bizim eranin I III yuzilliklerinde Orta Asiya Efqanistan Pakistan ve Simali Hindistan erazilerinde movcud olmus qedim dovlet Ehalisi esasen kusanlardan ibaret idi Tarixi dovletKusan dovletiKaniskinin hakimiyyeti dovrunde Kusan Imperiyasi30 375Dilleri Koini yunan dili Baktriya dili SanskritResmi dilleri yunan dili 127 Dovlet dini Hinduizm Buddizm ZerdustilikIdareetme formasi Monarxiya Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiBir Kusan sahzadesi Khalchayan arxeoloji sahe Ozbekistan Dovletin qurucusu ilk defe Imperator unvani alan Kucula Kadfiz idi Kucula qisa muddetde hakimiyetini Yueci qebilelerine qebul etdirdi Kuculanin olumune qeder Kusan dovleti Hinduqusun o terefindeki Taksilaya bugunku Ravalpindi qeder yayilmisdi Kuculanin olumunden sonra yerine kecen Vima doneminde de kusanlarin genislemesi davam etdi Hindistanda Mathuraya qeder olan bolgeler Kusanlarin hakimiyetine daxil oldu Kusan dovleti en parlaq zamanini I Kaniska doneminde 78 144 yasadi Kaniskadan sonra basa kecen hokmdarlar doneminde Kusanlar Ag Hunlarin hakimiyeti altina girdi IV yuzilde ise sasanilerin hucumu altinda tamamile eriyib dagildilar N Piqulevskaya yazir ki kusanlarin icerisinde turk tayfalari da vardi Bunu Kusan carlarinin yabqu adlanmasi da aydin gosterir ki bu da sahzade demekdir Teberi IX esr Kusan carlarini Xoqan adlandirmisdir Belelikle hem tarixde hem de dilcilikde ag qusu saxlayan Sahzade Xoqan menalarini dasiyan bu tayfanin oguz yurdunda ozunemexsus yeri olmusdurErasiziAvrasiya ve Kusan Imperiyasi II esr M O 2 esrde Hellenistik Qreko Bactria Kralliginin yixilmasiyla Baktriya bolgesini ele keciren Yuecilerden yerlesik heyata kecen bes tayfa burada yerli xalqla birlikde varliklarini surdurmeye baslamislardir Bir sure sonra gunumuz Efqanistaninin kuzeyinde yasayan ve yabgularin idaresindeki bu bes tayfa kabilelerden biri olan Guishuang Kusanlar yabgusunun etrafinda birleserek M S 1 yuzyilda Kusanlar adiyla devlet kurdular 1 yuzyilin ikinci yarisinda Kujula Kadphises onderliginde guneye ilerleyerek Taxila ve Kabil gibi onemli yerleri ele gecirdikten sonra Hindistana dogru ilerleyislerini surdurduler Kushanlar Parflari yenmis Qanq cayi boyunca kuzey Hindistan i butunuyle kontrol altina almislardir Diger taraftan Turkistan in buyuk bir bolumu Kusan hakimiyetine girmistir IstinadlarGolden Peter B 1992 An Introduction to the History of the Turkic Peoples Harrassowitz Verlag seh 56 Turk xalqlarinin tarixi PDF 2022 03 27 tarixinde PDF Istifade tarixi 2022 03 13 Kushan padshaһlygy Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi 10 ҹilddә VI ҹild Kuba Misir Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1982 S 33 Budaqov B Qeybullayev Q Ermenistanda Azerbaycan menseli toponimlerin izahli lugeti Baki Oguz eli 1998 seh 65 Kayali Y Hindistan Kusan Imparatorlugunun Yukselme Donemi ve Kral Kaniska MS 78 99 Ankara Universitesi Dil ve Tarih Cografya Fakultesi Dergisi Sayi 55 S 189 204 2015 URL http dergiler ankara edu tr dergiler 26 2047 21249 pdf 2018 06 02 at the Wayback Machine Erisim 2016 12 02 Ajrtam BRE T 1 M 2005 Baktra BRE T 2 M 2005 Baktriya BRE T 2 M 2005 Dahma BRE T 8 M 2007 Adzhina tepe BRE T 1 M 2005 Dalverzin tepe BRE T 8 M 2007 Kanishka BRE T 12 M 2008 MenbeBorovkova L A Kushanskoe carstvo po drevnim kitajskim istochnikam M 2005 ISBN 5 89282 265 6 A Beryozin Istoricheskij ocherk o buddizme i islame v Afganistane Hemcinin baxKucula Kadfiz I Kaniska