Kosova alb Kosova Kosovo serb Косово və ya rəsmi adı ilə Kosova Respublikası alb Republika e Kosovës serb Република Косо

Kosova (alb. Kosova), Kosovo (serb. Косово) və ya rəsmi adı ilə Kosova Respublikası (alb. Republika e Kosovës, serb. Република Косово) — Şərqi Avropada bölgə və eyni zamanda müstəqilliyi mübahisəli dövlət. Kosovo Balkan yarımadasında dənizə çıxışı olmayan ölkədir. Şimal və şərqdə Serbiya, cənub-şərqdə Şimali Makedoniya, cənub-qərbdə Albaniya, qərbdə isə Monteneqro ilə həmsərhəddir. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Priştina şəhəri, ümumi sahəsi 10,887 kvadrat kilometrdir. Kosovo ərazisindəki alban çoxluğu Kosovo Respublikasının müstəqilliyinin dünya dövlətləri tərəfindən diplomatik tanınmasına cəhd edir. Serbiya isə bu bölgəni öz daxilində Kosovo və Metohiya muxtar vilayəti kimi tanıyır. Hazırda Kosovonun müstəqilliyini 101 ölkə tanıyıb. Azərbaycan Respublikası Kosovonun müstəqilliyini tanımamışdır.

Kosovo

Republika e Kosovës


Bayraq	Gerb

Himn: "Avropa"

Tarixi

•

10 iyun 1999

•

16 fevral 2008

• Serbiyadan müstəqillik

17 fevral 2008

Rəsmi dilləri

Paytaxt

Priştina

İdarəetmə forması

Parlamentli respublika

Prezident

Vjosa Osmani

Baş Nazir

Albin Kurti

Beynəlxalq Mülki nümayəndəsi

()

Sahəsi

• Ümumi

10,887 km² km²

Əhalisi

• Əhali

1 847 708 nəfər (150-ci)

• Siyahıyaalma (2011)

1 739 825 nəf.

• Sıxlıq

159.5 nəf./km²

ÜDM (nominal)

• Ümumi (2009)

$5.352 milyon dollar

• Adambaşına

$2,965 dollar

KOS

+383

Nəqliyyatın yönü

sağ^[d]

Tək tərəfli bir iştirakdır. Kosovo, Eurozone rəsmi üzvü deyil.

Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Kosovo

Tarixi

1389-cu ildəki Birinci Kosovo döyüşündən sonra bölgə I Murad tərəfindən Osmanlı imperiyasına keçmişdir. Osmanlı idarəçiliyi dövründə Kosovoya serblər yalnız 1878-ci ildəki Rus-Osmanlı müharibəsi dövründən sonra iddia irəli sürməyə başlamışdılar. 5 əsrdən çox Osmanlı imperiyasının nəzarətində qalan bu ərazi 1912-ci ildəki Birinci Balkan müharibəsi dövründə Serbiyaya ilhaq edilmişdir.

İkinci Dünya müharibəsində sonra isə Kosovo Yuqoslaviyaya bağlı bir əyalət statusunu almışdır. 7 aprel 1963-cü ildən Yuqoslaviya Federativ Sosialist Respublikası adlanan ölkə 1992-ci ildən etibarən parçalanmağa başlamışdır. Əvvəlcə Sloveniya, Xorvatiya, Makedoniya, Bosniya və Herseqovina Yuqoslaviya Federativ Sosialist Respublikasından ayrıldı. Bütün bu müddət ərzində Kosovo Yuqoslaviyanın tərkibində olur. 2003-cü ildə Yuqoslaviyanın adı Serbiya və Çernoqoriya olaraq dəyişdirilir. Ancaq parçalanma bununla da bitmədi. Bələ ki, 2006-cı il may ayının 21-i referendumda 55,5% səs çoxluğu ilə Monteneqro Serbiyadan ayrılıb müstəqil dövlət olur. Beləliklə keçmiş Yuqoslaviya ərazisinin parçalanması nəticəsində yaranan müstəqil dövlətlərin sayı 6-ya çatır, amma parçalanma davam edir və nəticədə 7-ci müstəqil dövlət Kosovo yaranır.

Coğrafiyası

Balkan yarımadasında Kosovanın yerləşməsi

Kosovo Avropanın şərqindəki Balkan yarımadasının ortasında yerləşir. Qonşuları: cənubda Albaniya və Makedoniya Respublikası, şimalda Serbiya və qərbdə Monteneqrodur. Mərkəzi Priştina şəhəri olan ölkənin ərazisi 10.908 km²dir.

Əhali

1–15 aprel 2011-ci il siyahıyaalınmasının yekunlarına əsasən Kosovo əhalisinin sayı 1.739.825 nəfər (875.900 nəfəri kişilər, 863.925 nəfəri qadınlar) olmuşdur. Onlardan 661.586 nəfəri və ya 38,03 %-i şəhərlərdə, 1.078.239 nəfəri və ya 61,97 %-i isə kəndlərdə yaşayır.

Milli tərkib

**Kosovo əhalisinin milli tərkibi**
Etnik qrup	1948	1953	1961	1971	1981	1991
toplam əhali	733 034	815 908	963 988	1 243 693	1 584 440	1 956 196
alban	498 244	524 562	646 605	916 168	1 226 736	1 596 072
serb	176 718	189 869	227 016	228 264	209 798	194 190
	1 320	34 590	25 764	12 244	12 513	10 445
qaraçı	11 230	11 904	3 202	14 593	34 126	45 745
digər	45 522	54 983	61 401	72 424	101 267	109 744

Dil

**Kosovo əhalisinin ana dilləri**
Dil	Sayı, 2011 sa.	Nisbəti, 2011 sa.
cəmi	1 739 825	100 %
albanca	1 644 865	94.54 %
boşnakca	28 989	1.67 %
serbcə	27 983	1.61 %
türkcə	19 568	1.12 %
qaraçıca	5 860	0.34 %
digər	10 308	0.59 %
a.d.g.	2 252	0.13 %

Din

**Kosovo əhalisinin etiqad etdiyi dinlər**
Din	Etiqad edənlərin sayı, 2011 sa.	Nisbəti, 2011 sa.
cəmi	1 739 825	100 %
islam	1 663 412	95.61 %
xristianlıq	64 275	3.70 %
dinsiz	1 242	0.07 %
digər	1 188	0.07 %
c.v.i.	7 213	0.41 %
d.e.g.	2 495	0.14 %

Müstəqillik

Kosova Serbiyadan öz müstəqilliyini 2008-ci ilin fevral ayının 17-də elan etmişdir. Müstəqillik bəyannaməsini parlementdə baş nazir Haşim Taçi elan edib. Müstəqillik bəyannaməsinə görə "Kosova demokratik və çoxmillətli bir dövlət olacaq. Burada yaşayan serb və digər etnik azlıqların da bütün haqları qorunacaq".

Şəhərləri

Kosova bələdiyyə mərkəzləri:

(Deçan / Dečani)
(Gjakova / Đakovica)
(Gllogoc / Glogovac)
(Gjilan / Gnjilane)
(Sharri / Dragaš)
(Istog / Istok)
(Kaçaniku / Kačanik)
(Klina / Klina)
(Fushë Kosova / Kosovo Polje)
(Kamenicë / Kosovska Kamenica)
(Mitrovica / Kosovska Mitrovica)
(Albaniku / Leposavić)
(Lipjani / Lipljan)
(Novobërdë / Novo Brdo)
(Kastrioti / Obilić)
(Rahovec / Orahovac)
(Pejë / Peć)
(Besiana / Podujevo)
Priştina (Prishtina / Priština)
Prizren (Prizren / Prizren)
(Skënderaj / Srbica)
(Shtime / Štimlje)
(Shtërpca / Štrpce)
(Theranda / Suva Reka)
(Ferizaji / Uroševac)
(Vitia / Vitina)
(Vushtrri / Vučitrn)
(Zubin Potoku / Zubin Potok)
(Zveçan / Zvečan)
(Malisheva / Mališevo)
(Junik / Junik)
(Mamusha / Mamuša)
(Hani i Elezit / Đeneral Jankovič)
(Graçanicë / Gračanica)
(Ranillug / Ranilug)
(Parteshi / Parteš)
Klokot (Kllokot / Klokot)
(Mitrovica — Veri / Kosovska Mitrovica — Sever)

Şəhər əhalisi

Priştina: 571.123
Prizren: 220.816
Ferizovik: 197.741
: 127.156
: 195.190
: 191.595
: 186.359
: 55,148
: 48.526
: 28.600

Həmçinin bax

İstinadlar

, b92.net, 11 June 2008. Link accessed 11 June 2008.
Central Intelligence Agency - CİA - The World Factbook: Europe: Kosovo 2018-12-24 at the Wayback Machine
Central Intelligence Agency - CİA - The World Factbook: Country comparison: Population 2013-06-15 at the Wayback Machine
Kosovo Agency of Statistics: Kosovo population and housing census 2011—Final results 2012-10-21 at the Wayback Machine
Kosovo Agency of Statistics: Kosovo in Figures 2009 ^{[ölü keçid]}
Kosovo Agency of Statistics: Demographic changes of the Kosovo population 1948–2006 ^{[ölü keçid]}
Ana dilini göstərməyənlər
38.438 nəfəri katoliklər, 25.837 nəfəri isə ortodokslar
Cavab vermək istəməyənlər
Dini etiqadını göstərməyənlər
Zaman, 20 fevral 2008, http://www.zaman.az 2016-02-04 at the Wayback Machine
Yunik, Mamuşa, Elezhan, Graçaniça, Ranilug, Parteş, Klokot və Kuzey Mitroviça . Müstəqillik sonrakı dövrdə, daxili gərginliyi həll etmək üçün, milli azlıqların yaşadığı yeni bələdiyyələr yaranmışdır.

Xarici keçidlər

VikiSəyahətdə Kosovo haqqında səyahət məlumatları var.
CIA – The World Factbook : Kosovo — Ethnic groups: Albanians 88%, Serbs 7%, other 5% (Bosniak, Gorani, Roma, Turk, Ashkali, Egyptian) 2016-07-01 at the Wayback Machine

Kosovo ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

[1] , b92.net, 11 June 2008. Link accessed 11 June 2008.

[Kosovo-2] Central Intelligence Agency - CİA - The World Factbook: Europe: Kosovo 2018-12-24 at the Wayback Machine

[Country_comparison:_Population-3] Central Intelligence Agency - CİA - The World Factbook: Country comparison: Population 2013-06-15 at the Wayback Machine

[Kosovo_population_and_housing_census_2011—Final_results-4] Kosovo Agency of Statistics: Kosovo population and housing census 2011—Final results 2012-10-21 at the Wayback Machine

[5] Kosovo Agency of Statistics: Kosovo in Figures 2009 ^{[ölü keçid]}

[6] Kosovo Agency of Statistics: Demographic changes of the Kosovo population 1948–2006 ^{[ölü keçid]}

[7] Ana dilini göstərməyənlər

[8] 38.438 nəfəri katoliklər, 25.837 nəfəri isə ortodokslar

[9] Cavab vermək istəməyənlər

[10] Dini etiqadını göstərməyənlər

[11] Zaman, 20 fevral 2008, http://www.zaman.az 2016-02-04 at the Wayback Machine

[12] Yunik, Mamuşa, Elezhan, Graçaniça, Ranilug, Parteş, Klokot və Kuzey Mitroviça . Müstəqillik sonrakı dövrdə, daxili gərginliyi həll etmək üçün, milli azlıqların yaşadığı yeni bələdiyyələr yaranmışdır.