Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Koreya müharibəsi — Şimali və Cənubi Koreya dövlətləri arasında 1950-ci il iyunun 25-dən 1953-cü il iyulun 27-ə qədər davam etmiş hərbi münaqişə (əslində müharibənin bitməsi hələ də rəsmən elan olunmayıb). Bəzən bu konfliktə Soyuq müharibə dövründə ABŞ və onun müttəfiqləri ilə ÇXR və SSRİ qüvvələri arasında baş vermiş gizli müharibə kimi baxılır. Şimal koalisiyasının tərkibinə Şimali Koreya və onun hərbi qüvvələri, Çin ordusu (amma rəsmən hesab edilir ki, ÇXR konfliktdə iştirak etməmişdir, Çinin nizami ordusu formal olaraq «» adlanan birləşmə hesab olunmuşdur) daxil idi. SSRİ rəsmən müharibədə iştirak etməsə də Şimal koalisiyasının maliyələşdirilməsinin və Çin ordusunun təchizatının böyük hissəsini öz üzərinə götürmüşdür. Çoxsaylı sovet hərbi məsləhətçi və mütəxəssisləri müharibənin başlanmasına qədər Şimali Koreyadan çıxarılmış, amma müharibə dövründə SİTA-nın müxbiri adı ilə geri göndərilmişdilər. Cənub koalisiyasınında isə Cənubi Koreya, ABŞ, Böyük Britaniya, həmçinin BMT Sülhməramlı Qüvvələri tərkibində bir sıra başqa ölkələr iştirak etmişdilər.
| Koreya müharibəsi | |||
|---|---|---|---|
| Soyuq müharibə | |||
| 한국 전쟁 조선 전쟁 조국 해방 전쟁 육이오 사변 육이오 전쟁 한국동란 육이오 동란 경인동란 朝鮮戰爭 抗美援朝戰爭 | |||
 Saat əqrəbi istiqaməti ilə: ABŞ dəniz piyadaları Çin əsgərini əsir götürür; hədəfə bomba tökür; Cənubu Koreya qaçqınları; ABŞ desant qüvvələri İnçxonda; BMT qüvvələri Pxenyandan geri çəkilərək 38-ci paraleli keçərkən | |||
| Tarix | 25 iyun 1950 — 27 iyul 1953 (3 il, 1 ay, 2 gün) | ||
| Yeri | Koreya yarımadası | ||
| Səbəbi | Kim İr Senin Koreyanı öz hakimiyyəti altında birləşdirmək cəhdi | ||
| Nəticəsi | Şimali və Cənubi Koreyalar arasında yeni sərhəd; barışıq və atəşin dayandırılması. | ||
| Ərazi dəyişikliyi | Koreya Respublikasının xeyrinə az əhəmiyyətli – cəmi 3900 км² ərazi güzəşti.
| ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| | |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Adlanması
İngilis dilində Koreya konflikti daha çox «Koreya müharibəsi» (ing. Korean War) adlandırılır, buna qədər ABŞ-də bu formal olaraq müharibə yox, «polis əməliyyatı» (ing. Police action) hesab edilirdi. ABŞ-nin hərbi vəziyyəti də elan olunmamışdı, halbuki prezident Trumen mülki təyinatlı istehsalın məhdudlaşdırılması hesabına, ölkə iqtisadiyyatının «hərbi yola» keçməsini asanlaşdırmaq üçün planlar hazırlamışdı.
Cənubi Koreyada müharibə daha çox «25 iyun insidenti», «İnsident 6-2-5» Yuqio saben (kor. 육이오 사변, ) adlandırılır, hərbi əməliyyatların, yaxud «Koreya müharibəsi»nin başlanma tarixi ilə Xaqun Çoncen (kor. 한국전쟁, ), 1990-cı illərin başlanğıcına qədər isə müharibəni həm də tez-tez «25 iyun qarşıdurması», «Qarşıdurma 6-2-5», Yuqio ran (kor. 육이오란, ) adlandırmışdılar.
KXDR-damüharibə «Vətən azadlıq müharibəsi», Çoquk Xeban Çoncen (kor. 조국해방전쟁, ) adlandırılır.
Çində «Koreya xalqını dəstəkləmək üçün Amerikaya qarşı müharibə» (çin. 抗美援朝), bir qədər yumşaq isə «Koreya müharibəsi» (çin. 朝鲜战争/朝鮮戰爭) adından istifadə edilir. Çin dilində geniş istifadə edilən digər adlar — «韩战/韓戰», «Koreya müharibəsi» ifadəsinin müxtəsər formasıdır.
Tarixi şərait
Koreya 1910-cu ildən İkinci dünya müharibəsinin sonuna qədər Yaponiya imperiyasının koloniyası olmuşdur. 5 aprel 1945-cu il tarixdə Sovet İttifaqı Yaponiya ilə aralarında o vaxta qədər qüvvədə olmuş hücum etməmək haqqında Paktı birtərəfli qaydada ləğv etdi. 8 avqustda isə ABŞ ilə bağlanmış müqavilənin təlblərinə uyğun olaraq Yaponiya İmperiyasına müharibə elan etdi. Sovet qoşunları Koreyaya şimaldan, amerikalılar isə Koreya yarımadasıın cənubundan daxil oldu.
10 avqust 1945-ci il tarixdə yapon kapitulyasiyasının qaçılmaz olması ilə əlaqədar, ABŞ və SSRİ öz aralarında Koreyanı 38-ci paralel üzrə bölməyə, yapon ordusunun 38-ci paraleldən şimalda Qızıl Orduya, cənubda isə ABŞ-yə təslim olmalı olduğunu razılaşdılar. Beləliklə yarımada şimalda sovet, cənubu isə ABŞ nəzarətində olan iki hissəyə bölündü. Nəzərdə tutulmuşdu ki bu bölünmə müvəqqətidir.
1945-ci ilin dekabrında isə ABŞ və SSRİ ölkənin müvəqqəti idarə olunması barədə müqavilə imzaladılar. Hər iki hissədə – şimalda və cənubda, hökumətlər formalaşdırıldı. Yarımadanın cənubunda ABŞ BMT-nin dəstəyi ilə seçki keçirdi; başda Li Sın Man olmaqla hökumət seçildi. Solçu partiyalar isə bu seçkiləri baykot etdi. Şimalda isə hakimiyyət sovet ordusu tərəfindən başda Kim İr Sen olmaqla kommunistlərin əlinə verilmişdi. Antihitler koalisiyası ölkələri təklif edirilər ki, bir müddətdən sonra Koreya birləşdirilsin. Amma ki SSRİ və ABŞ yeni başlayan soyuq müharibənin şərtləri çərçivəsində bu birləşmənin detalları barədə heç cürə razılığa gələ bilmədilər. Buna görə də 1947-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı ABŞ prezidenti Trumenin təklifi ilə Koreyanın gələcəyinə cavabdehliyi öz üzərinə götürdü.
Əlavə
1947-ci ilin mayında Cənubi Koreyanın Milli Məclisinə demokratik seçkilər keçirildi, keçid hökuməti yaradıldı.Cənubi Koreyada dövlət quruculuğu sahəsində ən mühüm tədbir 1948-ci ilin avqustunda Koreya respublikası yaradılmasının elan edilməsi oldu. Liberal partiyasının lideri Li Sın Man Koreya Respublikasının ilk prezidenti seçildi. Buna cavab olaraq Şimalda da 1948-ci ilin 25 avqustunda Koreya Ali Xalq Məclisi yaradıldı. Məclis 1948-ci ilin 9 sentyabrında Koreya Xalq Demokratik Respublikasının yaradıldığını elan etdi. Nazirlər Kabinetinə başçılıq Kim İr Sena tapşırıldı. O, eyni zamanda Koreya Əmək partiyasının sədri də seçildi. Beləliklə də Koreyanın iki yerə bölünməsi hüquqi baxımdan da təsbit olundu.
Tərəflərdən hər biri özünü qanuni hesab edir, digərinin varlığı fikrini yaxına buraxmırdı. Təbiidir ki, belə bir vəziyyətin yaranması bir tərəfdən regionda iki supergücün - Sovet İttifaqı və ABŞ-nin üstünlük uğrunda mübarizəsindən irəli gəlirdisə, o biri tərəfdən qarşıdurmanın daha da kəskinləşməsinə, silahlı münaqişənin qaçılmaz olmasına zəmin olaraq qalırdı. Doğrudur, formal olaraq sovet qoşunları 1948-ci ilin sonunda, amerika qoşunları isə 1949-cu ilin əvvəlində yarımadadan çıxmışdılar. Əslində isə hər iki tərəf müəyyən adlar altında burada yetərincə hərbi qüvvələr saxlamışdı və faktik olaraq Koreyanı ikiyə bölən 38-ci en dairəsi qarşı-qarşıya dayanmış iki dünya sistemini ayıran cəbhə xətti idi.
ABŞ-nin Cənubi Koreya və Yaponiyada hərbi qüvvələrinin mövcudluğu onun strateji baxımdan qüvvətli bir durumda olduğuna dəlalət edirdi. Sovet İttifaqı hələlik başı Çində kommunistlərin hakimiyyətə gətirilməsi uğrunda mübarizənin təşkilinə qatıldığından ABŞ-nin bu durumuna dözürdü. Elə ki, Çin 1949-cu ilin sonralarında kommunist rejimi idarəsi altına keçdi, bundan sonra Sovet İttifaqının Asiyada güclənməsi imkanları kifayət qədər genişləndi. Sovet rəhbərliyi belə düşünürdü ki, artıq ABŞ-ni Asiya qitəsindən atmaq zamanı çatmışdır. Bu işi Koreyada həyata keçirmək mümkün olardısa, onda ABŞ-nin Yaponiyadan da çıxarılması asanlaşa bilərdi.
Elə bu səbəbdən də Sovet İttifaqının təlimatı ilə KXDR rəhbərliyi Cənubi Koreyaya qarşı hərbi təcavüzə qərar verdi. 1950-ci ilin 25 iyununda səhər tezdən KXDR silahlı qüvvələri bütün sərhəd boyunca Cənuba qarşı hərbi əməliyyatlara başladılar. Həm də bu zaman Şimal elan edirdi ki, hərbi əməliyyatların başlanmasında Cənub günahkardır. Bu baxımdan 1990-cı ildə sovet mətbuatında Koreya müharibəsi dövründə KXDR baş qərargah rəisinin müavini olmuş, 1955-1956-cı illərdə SSRİ-də səfir işləmiş, siyasi motivlərə görə vətənə qayıtmaqdan imtina etmiş Li San Çanın dərc edilmiş məlumatı çox şeyi açıqlayır. Li San Çan bildirmişdir ki, müharibəni Şimali Koreya başlamışdır, təşəbbüs Kim İr Sen tərəfindən irəli sürülmüşdür və İ.V.Stalin tərəfindən bəyənilmiş və dəstəklənmişdir. Hərbi əməliyyatların bütün sərhəd boyunca aparılması, mütəşəkkil şəkildə müəyyən edilmiş istiqamətlərdə hücumlar edilməsi və qısa bir zaman kəsiyində böyük ərazilərin ələ keçirilməsi də müharibənin əvvəlcədən yüksək səviyyədə planlaşdırıldığına dəlalət edir. Belə ki, 38-ci en dairəsi boyunca cəmləşdirilmiş Şimali Koreya silahlı qüvvələrinin qəflətən hücumu artıq üç gündən sonra Seulun işğalı ilə nəticələnmişdi. Cənubi Koreya olduqca ağır bir duruma gəlmişdi.
Belə olduqda ABŞ məsələni BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasına çıxardı, Şimali Koreya təcavüzkar elan olundu və ona qarşı mübarizə aparmaq üçün Cənubi Koreyaya BMT silahlı qüvvələrinin göndərilməsi qərara alındı. BMT silahlı qüvvələri müxtəlif dövlətlərin əsgərlərindən ibarət idi. Ancaq əksəriyyəti ABŞ əsgərləri təşkil edirdi. Yeri gəlmişkən qeyd etmək lazımdır ki, bu silahlı qüvvələrin sırasına Türkiyə də bir diviziya göndərmişdi. Milli istiqlal savaşından keçən müddət ərzində ilk dəfə idi ki, türk əsgəri hərbi əməliyyatlarda iştirak etdi və onun Koreyada göstərdiyi qəhrəmanlıq Türkiyənin NATO-ya üzv qəbul edilməsində mühüm bir rol oynadı.
Hərbi əməliyyatların getdiyi bir zamanda 1951-ci ilin iyun ayından atəşin kəsilməsi və barış danışıqlarına başlamaq haqqında razılaşma əldə edildi. Danışıqlar təklifi Şimali Koreyadan, təbiidir ki, Sovet İttifaqının təşəbbüsü və razılığı ilə gəlmişdi. Danışıqların getdiyi dövrdə hərbi əməliyyatlar hələ də davam etdirilirdi. Nəhayət, sovet lideri İ.V.Stalinin 1953-cü ilin martında ölməsi, bunun ardınca ali siyasi hakimiyyət daxilində mübarizənin güclənməsi və kəskinləşməsi səbəbindən Sovet İttifaqı təqdim olunan şərtlərə razı oldu. 1953-cü ilin iyulunda Phanmuncom kəndində \Keson şəhərinin yaxınlığında\ tərəflər arasında barışıq haqqında saziş imzalandı.
Qeyd edək ki, istər danışıqlarda, istərsə də barışıq haqqında sazişin imzalanması prosesində Çin də «könüllülər» adından iştirak edirdi. Sazişin şərtlərinə görə Şimali Koreya və Cənubi Koreya arasındakı sərhəd yenə də 38-ci en dairəsindən keçirdi. İki Koreyanın durumunda heç bir dəyişiklik olmadı. Yalnız Sovet İttifaqı və ABŞ-nin Koreyadan çıxmayacaqları gerçəkləşdi. Halbuki, sazişin şərtlərinə görə xarici qoşunlar 90 gün ərzində Koreyadan çıxmalı idi. Koreyanın birləşdirilməsi və bərpası üzrə BMT-nin Komissiyası ölkənin gələcəyi haqqında tədbirlər hazırlamalı və həyata keçirməli idi.
1953-cü ilin 1 oktyabrında ABŞ ilə Cənubi Koreya arasında bağlanan müqavilənin şərtləri ilə ölkədə amerika hərbi qüvvələrinin saxlanılmasına hüquqi əsas verilmiş oldu.
Bu müharibə Koreya xalqına böyük bəlalar gətirdi. Çox böyük əksəriyyəti Şimaldan olmaqla milyonlarla dinc əhali və əsgər məhv edildi və yaralandı. 1 mln-a yaxın çinli əsgər öldürüldü və şikəst edildi. BMT qoşunlarının itkisi 54 min nəfər olmuş, ölkənin iqtisadiyyatına güclü zərər dəymişdir.
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- Faktiki olaraq Kim İr Sen ilə birlikdə ölkənin rəhbəri olmuşdur, bax: 이지수. "2010, 인물로 다시 보는 6·25 "이 자식아, 전쟁지면 너도 책임있어" 김일성, 박헌영에 잉크병 집어 던져" (koreya). 조선일보. 2012-02-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-09-15.
- "6.25 전쟁의 피해" (koreya). 대한민국 국방부. 2011-07-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-06-25.
- Michael Hickey. "The Korean War: An Overview". BBC. 2012-06-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 декабря 2011.
- Xiaobing Li. A History of the Modern Chinese Army. Lexington, KY: University Press of Kentucky. 2007. 111. ISBN .
- Grigorij F. Krivošeev. Soviet Casualties and Combat Losses in the Twentieth Century. London: Greenhill. 1997. ISBN .
- Dankwart A. Rustow. (ingilis). 2001-04-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2006-05-07.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Koreya muharibesi Simali ve Cenubi Koreya dovletleri arasinda 1950 ci il iyunun 25 den 1953 cu il iyulun 27 e qeder davam etmis herbi munaqise eslinde muharibenin bitmesi hele de resmen elan olunmayib Bezen bu konflikte Soyuq muharibe dovrunde ABS ve onun muttefiqleri ile CXR ve SSRI quvveleri arasinda bas vermis gizli muharibe kimi baxilir Simal koalisiyasinin terkibine Simali Koreya ve onun herbi quvveleri Cin ordusu amma resmen hesab edilir ki CXR konfliktde istirak etmemisdir Cinin nizami ordusu formal olaraq adlanan birlesme hesab olunmusdur daxil idi SSRI resmen muharibede istirak etmese de Simal koalisiyasinin maliyelesdirilmesinin ve Cin ordusunun techizatinin boyuk hissesini oz uzerine goturmusdur Coxsayli sovet herbi meslehetci ve mutexessisleri muharibenin baslanmasina qeder Simali Koreyadan cixarilmis amma muharibe dovrunde SITA nin muxbiri adi ile geri gonderilmisdiler Cenub koalisiyasininda ise Cenubi Koreya ABS Boyuk Britaniya hemcinin BMT Sulhmeramli Quvveleri terkibinde bir sira basqa olkeler istirak etmisdiler Koreya muharibesiSoyuq muharibe한국 전쟁 조선 전쟁 조국 해방 전쟁 육이오 사변 육이오 전쟁 한국동란 육이오 동란 경인동란 朝鮮戰爭 抗美援朝戰爭Saat eqrebi istiqameti ile ABS deniz piyadalari Cin esgerini esir goturur hedefe bomba tokur Cenubu Koreya qacqinlari ABS desant quvveleri Incxonda BMT quvveleri Pxenyandan geri cekilerek 38 ci paraleli kecerkenTarix 25 iyun 1950 27 iyul 1953 3 il 1 ay 2 gun Yeri Koreya yarimadasiSebebi Kim Ir Senin Koreyani oz hakimiyyeti altinda birlesdirmek cehdiNeticesi Simali ve Cenubi Koreyalar arasinda yeni serhed barisiq ve atesin dayandirilmasi Erazi deyisikliyi Koreya Respublikasinin xeyrine az ehemiyyetli cemi 3900 km erazi guzesti 38 ci paralelin cenub qerbinde bezi eraziler KXDR in simal serqindeki bezi eraziler ise Koreya Respublikasinin nezaretine kecmisdir 38 ci paraleli kesen xett boyu 4 km eninde ve 241 km uzunluqda silahsizlasdirilmis zona yaradildi Munaqise terefleri Cenubi Koreya BMT Belcika Yunanistan Kolumbiya Luksemburq Niderland ABS Tailand Turkiye Filippin Boyuk Briraniya Avstraliya Yeni Zelandiya Kanada CAB Simali Koreya CXR CXAO SSRI MXRKomandan lar Li Sin Man Duqlas Makartur Adnan Menderes Tahsin Yazici Kim Ir Sen Mao TszedunTereflerin quvvesibax asagida bax asagidaItkilerhelak olanlar 40 670 yaralanlar 104 280 herbi esirler ve itkin dusenler 9931 helak olanlar 137 899 yaralananlar 450 742 herbi esirler ve itkin dusenler 32 838 bax asagida Muharibenin gedisatinda Koreya yarimadasinin elde ele kecmesi KXDR yaxud CXR quvvelerinin nezaretine kecen eraziler Cenubi Koreya ABS ve BMT quvvelerinin nezaretine kecen eraziler ABS hesablamasi helak olanlar 112 min yaralananlar 303 min herbi esirler ve itkin dusenler 120 min CXR hesablamasi helak olanlar 60 min yaralananlar 383 5 min mualiceye gonderilenler 450 min itkin dusenler 4000 herbi esirler 21 min ABS hesablamasi helak olanlar 400 minden cox yaralananlar 486 min herbi esirler 21 min helak olanlar 282 bax asagida Vikianbarda elaqeli mediafayllarAdlanmasiIngilis dilinde Koreya konflikti daha cox Koreya muharibesi ing Korean War adlandirilir buna qeder ABS de bu formal olaraq muharibe yox polis emeliyyati ing Police action hesab edilirdi ABS nin herbi veziyyeti de elan olunmamisdi halbuki prezident Trumen mulki teyinatli istehsalin mehdudlasdirilmasi hesabina olke iqtisadiyyatinin herbi yola kecmesini asanlasdirmaq ucun planlar hazirlamisdi Cenubi Koreyada muharibe daha cox 25 iyun insidenti Insident 6 2 5 Yuqio saben kor 육이오 사변 adlandirilir herbi emeliyyatlarin yaxud Koreya muharibesi nin baslanma tarixi ile Xaqun Concen kor 한국전쟁 1990 ci illerin baslangicina qeder ise muharibeni hem de tez tez 25 iyun qarsidurmasi Qarsidurma 6 2 5 Yuqio ran kor 육이오란 adlandirmisdilar KXDR damuharibe Veten azadliq muharibesi Coquk Xeban Concen kor 조국해방전쟁 adlandirilir Cinde Koreya xalqini desteklemek ucun Amerikaya qarsi muharibe cin 抗美援朝 bir qeder yumsaq ise Koreya muharibesi cin 朝鲜战争 朝鮮戰爭 adindan istifade edilir Cin dilinde genis istifade edilen diger adlar 韩战 韓戰 Koreya muharibesi ifadesinin muxteser formasidir Tarixi seraitIkinci dunya muharibesinin sonunda Koreyanin bolunmesi Koreya 1910 cu ilden Ikinci dunya muharibesinin sonuna qeder Yaponiya imperiyasinin koloniyasi olmusdur 5 aprel 1945 cu il tarixde Sovet Ittifaqi Yaponiya ile aralarinda o vaxta qeder quvvede olmus hucum etmemek haqqinda Pakti birterefli qaydada legv etdi 8 avqustda ise ABS ile baglanmis muqavilenin telblerine uygun olaraq Yaponiya Imperiyasina muharibe elan etdi Sovet qosunlari Koreyaya simaldan amerikalilar ise Koreya yarimadasiin cenubundan daxil oldu 10 avqust 1945 ci il tarixde yapon kapitulyasiyasinin qacilmaz olmasi ile elaqedar ABS ve SSRI oz aralarinda Koreyani 38 ci paralel uzre bolmeye yapon ordusunun 38 ci paralelden simalda Qizil Orduya cenubda ise ABS ye teslim olmali oldugunu razilasdilar Belelikle yarimada simalda sovet cenubu ise ABS nezaretinde olan iki hisseye bolundu Nezerde tutulmusdu ki bu bolunme muveqqetidir 1945 ci ilin dekabrinda ise ABS ve SSRI olkenin muveqqeti idare olunmasi barede muqavile imzaladilar Her iki hissede simalda ve cenubda hokumetler formalasdirildi Yarimadanin cenubunda ABS BMT nin desteyi ile secki kecirdi basda Li Sin Man olmaqla hokumet secildi Solcu partiyalar ise bu seckileri baykot etdi Simalda ise hakimiyyet sovet ordusu terefinden basda Kim Ir Sen olmaqla kommunistlerin eline verilmisdi Antihitler koalisiyasi olkeleri teklif ediriler ki bir muddetden sonra Koreya birlesdirilsin Amma ki SSRI ve ABS yeni baslayan soyuq muharibenin sertleri cercivesinde bu birlesmenin detallari barede hec cure raziliga gele bilmediler Buna gore de 1947 ci ilde Birlesmis Milletler Teskilati ABS prezidenti Trumenin teklifi ile Koreyanin geleceyine cavabdehliyi oz uzerine goturdu Elave1947 ci ilin mayinda Cenubi Koreyanin Milli Meclisine demokratik seckiler kecirildi kecid hokumeti yaradildi Cenubi Koreyada dovlet quruculugu sahesinde en muhum tedbir 1948 ci ilin avqustunda Koreya respublikasi yaradilmasinin elan edilmesi oldu Liberal partiyasinin lideri Li Sin Man Koreya Respublikasinin ilk prezidenti secildi Buna cavab olaraq Simalda da 1948 ci ilin 25 avqustunda Koreya Ali Xalq Meclisi yaradildi Meclis 1948 ci ilin 9 sentyabrinda Koreya Xalq Demokratik Respublikasinin yaradildigini elan etdi Nazirler Kabinetine basciliq Kim Ir Sena tapsirildi O eyni zamanda Koreya Emek partiyasinin sedri de secildi Belelikle de Koreyanin iki yere bolunmesi huquqi baximdan da tesbit olundu Tereflerden her biri ozunu qanuni hesab edir digerinin varligi fikrini yaxina buraxmirdi Tebiidir ki bele bir veziyyetin yaranmasi bir terefden regionda iki supergucun Sovet Ittifaqi ve ABS nin ustunluk ugrunda mubarizesinden ireli gelirdise o biri terefden qarsidurmanin daha da keskinlesmesine silahli munaqisenin qacilmaz olmasina zemin olaraq qalirdi Dogrudur formal olaraq sovet qosunlari 1948 ci ilin sonunda amerika qosunlari ise 1949 cu ilin evvelinde yarimadadan cixmisdilar Eslinde ise her iki teref mueyyen adlar altinda burada yeterince herbi quvveler saxlamisdi ve faktik olaraq Koreyani ikiye bolen 38 ci en dairesi qarsi qarsiya dayanmis iki dunya sistemini ayiran cebhe xetti idi ABS nin Cenubi Koreya ve Yaponiyada herbi quvvelerinin movcudlugu onun strateji baximdan quvvetli bir durumda olduguna delalet edirdi Sovet Ittifaqi helelik basi Cinde kommunistlerin hakimiyyete getirilmesi ugrunda mubarizenin teskiline qatildigindan ABS nin bu durumuna dozurdu Ele ki Cin 1949 cu ilin sonralarinda kommunist rejimi idaresi altina kecdi bundan sonra Sovet Ittifaqinin Asiyada guclenmesi imkanlari kifayet qeder genislendi Sovet rehberliyi bele dusunurdu ki artiq ABS ni Asiya qitesinden atmaq zamani catmisdir Bu isi Koreyada heyata kecirmek mumkun olardisa onda ABS nin Yaponiyadan da cixarilmasi asanlasa bilerdi Ele bu sebebden de Sovet Ittifaqinin telimati ile KXDR rehberliyi Cenubi Koreyaya qarsi herbi tecavuze qerar verdi 1950 ci ilin 25 iyununda seher tezden KXDR silahli quvveleri butun serhed boyunca Cenuba qarsi herbi emeliyyatlara basladilar Hem de bu zaman Simal elan edirdi ki herbi emeliyyatlarin baslanmasinda Cenub gunahkardir Bu baximdan 1990 ci ilde sovet metbuatinda Koreya muharibesi dovrunde KXDR bas qerargah reisinin muavini olmus 1955 1956 ci illerde SSRI de sefir islemis siyasi motivlere gore vetene qayitmaqdan imtina etmis Li San Canin derc edilmis melumati cox seyi aciqlayir Li San Can bildirmisdir ki muharibeni Simali Koreya baslamisdir tesebbus Kim Ir Sen terefinden ireli surulmusdur ve I V Stalin terefinden beyenilmis ve desteklenmisdir Herbi emeliyyatlarin butun serhed boyunca aparilmasi mutesekkil sekilde mueyyen edilmis istiqametlerde hucumlar edilmesi ve qisa bir zaman kesiyinde boyuk erazilerin ele kecirilmesi de muharibenin evvelceden yuksek seviyyede planlasdirildigina delalet edir Bele ki 38 ci en dairesi boyunca cemlesdirilmis Simali Koreya silahli quvvelerinin qefleten hucumu artiq uc gunden sonra Seulun isgali ile neticelenmisdi Cenubi Koreya olduqca agir bir duruma gelmisdi Bele olduqda ABS meseleni BMT nin Tehlukesizlik Surasina cixardi Simali Koreya tecavuzkar elan olundu ve ona qarsi mubarize aparmaq ucun Cenubi Koreyaya BMT silahli quvvelerinin gonderilmesi qerara alindi BMT silahli quvveleri muxtelif dovletlerin esgerlerinden ibaret idi Ancaq ekseriyyeti ABS esgerleri teskil edirdi Yeri gelmisken qeyd etmek lazimdir ki bu silahli quvvelerin sirasina Turkiye de bir diviziya gondermisdi Milli istiqlal savasindan kecen muddet erzinde ilk defe idi ki turk esgeri herbi emeliyyatlarda istirak etdi ve onun Koreyada gosterdiyi qehremanliq Turkiyenin NATO ya uzv qebul edilmesinde muhum bir rol oynadi Herbi emeliyyatlarin getdiyi bir zamanda 1951 ci ilin iyun ayindan atesin kesilmesi ve baris danisiqlarina baslamaq haqqinda razilasma elde edildi Danisiqlar teklifi Simali Koreyadan tebiidir ki Sovet Ittifaqinin tesebbusu ve raziligi ile gelmisdi Danisiqlarin getdiyi dovrde herbi emeliyyatlar hele de davam etdirilirdi Nehayet sovet lideri I V Stalinin 1953 cu ilin martinda olmesi bunun ardinca ali siyasi hakimiyyet daxilinde mubarizenin guclenmesi ve keskinlesmesi sebebinden Sovet Ittifaqi teqdim olunan sertlere razi oldu 1953 cu ilin iyulunda Phanmuncom kendinde Keson seherinin yaxinliginda terefler arasinda barisiq haqqinda sazis imzalandi Qeyd edek ki ister danisiqlarda isterse de barisiq haqqinda sazisin imzalanmasi prosesinde Cin de konulluler adindan istirak edirdi Sazisin sertlerine gore Simali Koreya ve Cenubi Koreya arasindaki serhed yene de 38 ci en dairesinden kecirdi Iki Koreyanin durumunda hec bir deyisiklik olmadi Yalniz Sovet Ittifaqi ve ABS nin Koreyadan cixmayacaqlari gerceklesdi Halbuki sazisin sertlerine gore xarici qosunlar 90 gun erzinde Koreyadan cixmali idi Koreyanin birlesdirilmesi ve berpasi uzre BMT nin Komissiyasi olkenin geleceyi haqqinda tedbirler hazirlamali ve heyata kecirmeli idi 1953 cu ilin 1 oktyabrinda ABS ile Cenubi Koreya arasinda baglanan muqavilenin sertleri ile olkede amerika herbi quvvelerinin saxlanilmasina huquqi esas verilmis oldu Bu muharibe Koreya xalqina boyuk belalar getirdi Cox boyuk ekseriyyeti Simaldan olmaqla milyonlarla dinc ehali ve esger mehv edildi ve yaralandi 1 mln a yaxin cinli esger olduruldu ve sikest edildi BMT qosunlarinin itkisi 54 min nefer olmus olkenin iqtisadiyyatina guclu zerer deymisdir IstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Faktiki olaraq Kim Ir Sen ile birlikde olkenin rehberi olmusdur bax 이지수 2010 인물로 다시 보는 6 25 이 자식아 전쟁지면 너도 책임있어 김일성 박헌영에 잉크병 집어 던져 koreya 조선일보 2012 02 12 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 09 15 6 25 전쟁의 피해 koreya 대한민국 국방부 2011 07 22 tarixinde Istifade tarixi 2010 06 25 Michael Hickey The Korean War An Overview BBC 2012 06 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 31 dekabrya 2011 Xiaobing Li A History of the Modern Chinese Army Lexington KY University Press of Kentucky 2007 111 ISBN 978 0 8131 2438 4 Grigorij F Krivoseev Soviet Casualties and Combat Losses in the Twentieth Century London Greenhill 1997 ISBN 1 85367 280 7 Dankwart A Rustow ingilis 2001 04 20 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2006 05 07 Hemcinin baxKoreyanin bolunmesi Koreya tarixiXarici kecidlerVikianbarda Koreya muharibesi ile elaqeli mediafayllar var