Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Konrad Zaxarias Lorenz (alm. Konrad Zacharias Lorenz ; 7 noyabr 1903[…], Vyana – 27 fevral 1989[…], Vyana) — avstriyalı zooloq və zoopsixoloq, etologiyanın — heyvanların davranışı haqqında elmin banilərindən biri, fiziologiya və ya tibb üzrə Nobel mükafatı laureatı laureatı(1973, Karl fon Friş və Nikolas Tinbergen ilə birlikdə).
| Konrad Lorenz | |
|---|---|
| alm. Konrad Lorenz | |
 | |
| Doğum tarixi | 7 noyabr 1903[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 27 fevral 1989[…](85 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | böyrək çatışmazlığı[d] |
| Elm sahələri | etologiya, fəlsəfə |
| Elmi dərəcələri |
|
| İş yerləri |
|
| Təhsili |
|
| Üzvlüyü | |
| Mükafatları |     |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Fəaliyyəti
Uzun illərini boz qazların davranışını öyrənməyə həsr edən Lorenz onlarda (iz buraxma) fenomenini kəşf etmişdir. Lorenz bu və digər növlərin nümunəsindən istifadə edərək, heyvanların aqressiv və cinsi davranışının bir çox aspektlərini, o cümlədən bu davranış formalarının müqayisəli etoloji təhlilində insan davranışını öyrənmişdir.
Elmi baxışlarında Lorenz ardıcıl təkamülçü, təbii seçmə nəzəriyyəsinin tərəfdarı idi.
Aşağıda Lorenzin bəzi nəticələri var.
Aqressiyanın spontanlığı
Bir çox heyvan növlərinin davranışını təhlil edən Lorenz, Freydin aqressiyanın yalnız xarici stimullara reaksiya olmadığı qənaətini təsdiqlədi. Bu stimullar aradan qaldırılarsa, aqressivlik toplanacaq və tətikləyici stimulun həddi sıfıra enə bilər. İnsanlarda belə bir vəziyyətə misal olaraq kiçik təcrid olunmuş insan qruplarında baş verən ekspedisiya quduzluğunu göstərmək olar, bu vəziyyət bəzən əhəmiyyətsiz bir səbəbdən hətta ən yaxşı dostunu öldürmək həddinə çatır.
Aqressiyanın yönləndirilməsi
Əgər aqressiya xarici stimuldan qaynaqlanırsa, o, stimulun üzərinə sıçramır (məsələn, iyerarxiyada daha yüksək olan fərd), lakin iyerarxiyada daha aşağı olan şəxslərə və ya cansız obyektlərə yönləndirilir .
Silahlar və əxlaq arasında balans
50-dən çox növün davranışını təhlil etdikdən sonra Lorenz belə nəticəyə gəldi ki, ağır silahlanmış növlərdə təkamül seleksiyası həm də güclü fitri əxlaqı inkişaf etdirir — xüsusən də məğlub olan itaət nümayiş etdirirsə, növdaxili atışmalarda bütün silahlardan istifadə etmək üçün instinktiv qadağa. Əksinə, zəif silahlanmış növlər zəif fitri əxlaqa malikdirlər, çünki güclü fitri əxlaq bu növlər üçün təkamül baxımından faydasızdır.
Lorenzin hesab etdiyi kimi, insan təbii olaraq zəif silahlanmış bir növdür (təcavüzkar yalnız cırmaqlamaq, zərərsiz şəkildə zərbə vurmaq, dişləmək və ya boğmaq imkanı var və qurbanın qaçmaq üçün kifayət qədər imkanları var idi). Süni silahların ixtirası insanı yer üzünün ən silahlı növünə çevrildi və əxlaq eyni səviyyədə qaldı . Lakin sonralar, onun bir çox heyvan növlərində intraspesifik aqressiyanın inhibə edilməsi haqqında nəzəriyyəsindən başlayaraq, empatiyanın inkişafını və psixopatiyanın meydana gəlməsini izah edən insanlarda zorakılığın qarşısının alınması mexanizminin modeli hazırlanmışdır .
İstinadlar
- http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1973/lorenz-facts.html.
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- NNDB (ing.). 2002.
- Лоренц Конрад // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- Konrad Lorenz // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] (3-е изд.). М.: Советская энциклопедия. гл. ред.: А. М. Прохоров. 1969–1978.
- Спонтанность агрессии // Лоренц К. Агрессия (так называемое "зло"). — М. : Прогресс : Универс, 1994. — Гл. 4.
- Ecce homo // Лоренц К. Агрессия (так называемое "зло"). — М. : Прогресс : Универс, 1994. — Гл. 13.
- Blair, R. J. R. (1992). The Development of Morality. Department of Psychology, University College, London
- Blair, R. J. R. (1995). A cognitive developmental approach to morality: investigating the psychopath. Cognition 57, 1–29. DOI:10.1016/0010-0277(95)00676-P
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Konrad Zaxarias Lorenz alm Konrad Zacharias Lorenz 7 noyabr 1903 Vyana 27 fevral 1989 Vyana avstriyali zooloq ve zoopsixoloq etologiyanin heyvanlarin davranisi haqqinda elmin banilerinden biri fiziologiya ve ya tibb uzre Nobel mukafati laureati laureati 1973 Karl fon Fris ve Nikolas Tinbergen ile birlikde Konrad Lorenzalm Konrad Lorenz Dogum tarixi 7 noyabr 1903 1903 11 07 Dogum yeri Vyana Avstriya MacaristanVefat tarixi 27 fevral 1989 1989 02 27 85 yasinda Vefat yeri Vyana AvstriyaVefat sebebi boyrek catismazligi d Elm saheleri etologiya felsefeElmi dereceleri tibb doktoru d 1928 felsefe doktoru 1933 Is yerleri Vyana Universiteti Munhen Ludviq Maksimilian Universiteti Koniqsberq Universiteti d Tehsili Kolumbiya Universiteti 1922 1923 Vyana Universiteti 1923 1928 Vyana Universiteti 1933 Uzvluyu London Kral Cemiyyeti Leopoldin Alman Milli Elmler Akademiyasi Avstriya Elmler Akademiyasi Isvec Kral Elmler Akademiyasi ABS Milli Elmler Akademiyasi 1966 Amerika Incesenet ve Elmler Akademiyasi Bavariya Elmler Akademiyasi d Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarFealiyyetiUzun illerini boz qazlarin davranisini oyrenmeye hesr eden Lorenz onlarda iz buraxma fenomenini kesf etmisdir Lorenz bu ve diger novlerin numunesinden istifade ederek heyvanlarin aqressiv ve cinsi davranisinin bir cox aspektlerini o cumleden bu davranis formalarinin muqayiseli etoloji tehlilinde insan davranisini oyrenmisdir Elmi baxislarinda Lorenz ardicil tekamulcu tebii secme nezeriyyesinin terefdari idi Asagida Lorenzin bezi neticeleri var Aqressiyanin spontanligi Bir cox heyvan novlerinin davranisini tehlil eden Lorenz Freydin aqressiyanin yalniz xarici stimullara reaksiya olmadigi qenaetini tesdiqledi Bu stimullar aradan qaldirilarsa aqressivlik toplanacaq ve tetikleyici stimulun heddi sifira ene biler Insanlarda bele bir veziyyete misal olaraq kicik tecrid olunmus insan qruplarinda bas veren ekspedisiya quduzlugunu gostermek olar bu veziyyet bezen ehemiyyetsiz bir sebebden hetta en yaxsi dostunu oldurmek heddine catir Aqressiyanin yonlendirilmesi Eger aqressiya xarici stimuldan qaynaqlanirsa o stimulun uzerine sicramir meselen iyerarxiyada daha yuksek olan ferd lakin iyerarxiyada daha asagi olan sexslere ve ya cansiz obyektlere yonlendirilir Silahlar ve exlaq arasinda balans 50 den cox novun davranisini tehlil etdikden sonra Lorenz bele neticeye geldi ki agir silahlanmis novlerde tekamul seleksiyasi hem de guclu fitri exlaqi inkisaf etdirir xususen de meglub olan itaet numayis etdirirse novdaxili atismalarda butun silahlardan istifade etmek ucun instinktiv qadaga Eksine zeif silahlanmis novler zeif fitri exlaqa malikdirler cunki guclu fitri exlaq bu novler ucun tekamul baximindan faydasizdir Lorenzin hesab etdiyi kimi insan tebii olaraq zeif silahlanmis bir novdur tecavuzkar yalniz cirmaqlamaq zerersiz sekilde zerbe vurmaq dislemek ve ya bogmaq imkani var ve qurbanin qacmaq ucun kifayet qeder imkanlari var idi Suni silahlarin ixtirasi insani yer uzunun en silahli novune cevrildi ve exlaq eyni seviyyede qaldi Lakin sonralar onun bir cox heyvan novlerinde intraspesifik aqressiyanin inhibe edilmesi haqqinda nezeriyyesinden baslayaraq empatiyanin inkisafini ve psixopatiyanin meydana gelmesini izah eden insanlarda zorakiligin qarsisinin alinmasi mexanizminin modeli hazirlanmisdir Istinadlarhttp www nobelprize org nobel prizes medicine laureates 1973 lorenz facts html Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 NNDB ing 2002 Lorenc Konrad Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Konrad Lorenz Bolshaya sovetskaya enciklopediya v 30 t 3 e izd M Sovetskaya enciklopediya gl red A M Prohorov 1969 1978 Spontannost agressii Lorenc K Agressiya tak nazyvaemoe zlo M Progress Univers 1994 Gl 4 Ecce homo Lorenc K Agressiya tak nazyvaemoe zlo M Progress Univers 1994 Gl 13 Blair R J R 1992 The Development of Morality Department of Psychology University College London Blair R J R 1995 A cognitive developmental approach to morality investigating the psychopath Cognition 57 1 29 DOI 10 1016 0010 0277 95 00676 P