Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Keyqubad məscidi — Şirvanşahlar saray kompleksinin yuxarı həyətində, Şirvanşahların saray binasının arxasında, Seyid Yəhya Bakuvi türbəsinin qarşısında yerləşən məscid. Məscid sifarişçisi olan Şirvanşah I Keyqubadın (1317–1348) adı ilə adlandırılmışdır.
| Keyqubad məscidi | |
|---|---|
 Məscidin fotoqraf R.Y.Tile tərəfindən XIX əsrin sonlarında çəkilmiş görünüşü. | |
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Şəhər |  Bakı |
| Yerləşir | İçərişəhər, Qala döngəsi 76 |
| Aidiyyatı | İçərişəhər Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu |
| Sifarişçi | I Keyqubad |
| Üslubu | Şirvan-Abşeron memarlıq məktəbi |
| Vəziyyəti | xarabalıqları qalıb |
| Tipi | Mədəni |
| Kriteriya | vi |
| Təyin edilib | 2000 |
| İstinad nöm. | 958 |
| Dövlət | Azərbaycan |
| Region | Avropa və Şimali Amerika |
| İstinad nöm. | 3.8 |
| Kateqoriya | Məscid |
| Əhəmiyyəti | Dünya əhəmiyyətli |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Binanın dəqiq tikilmə tarixi və funksiyası mübahisə mövzusudur. Şamil Fətullayev-Fiqarov qeyd edir ki, Keyqubad məscidi daha qədim binanın bünövrələri üzərində qurulmuşdur. Məscid 1918-ci il hadisələri zamanı ermənilər tərəfindən yandırılaraq məhv edilmişdir.
Məscid düzbucaqlı ibadət zalından və onun önündəki kiçik dəhlizdən ibarətdir. Zalın mərkəzində gümbəzi saxlayan dörd sütun olmuşdur. Məscidin düzbucaqlı planına vestibüllə birlikdə portal birləşirdi. Məqbərəyə girişlə yanaşı ibadətgah zalının cənub divarında mehrab yerləşirdi.
Tarixi
Binanın dəqiq tikilmə tarixi və funksiyası mübahisə mövzusudur. Şamil Fətullayev-Fiqarov qeyd edir ki, Keyqubad məscidi daha qədim binanın bünövrələri üzərində qurulmuşdur.
 | S. Dadaşov və M. Hüseynov tərəfindən yazılmış “Bakının memarlıq abidələri” əsərində qeyd edilir: Türbə keçmişdə düzbucaqlı balaca bir binaya bitişik imiş. 1918-ci ildə yanmış olan bu binanı bəziləri məscid hesab edir. Lakin, ola bilsin ki, həmin bina sərdaba imiş. Türbə və ya məscid binasının daha əvvəl tikildiyini söyləmək çətindir. Lakin, istənilən halda, onlar arasında heç bir üzvi əlaqənin olmadığı şübhəsizdir. Bu binalardan biri digərinə əlavə edilmişdir, lakin bu artırmanın nə zaman edildiyi müəyyən edilməmişdir. |  |
Kamil Fərhadoğlu isə "İçərişəhər" adlı kitabında yazır ki, "Keyqubad məscidi Dərviş türbəsi yanında ona bitişik bir məscid-mədrəsə binası olmuşdur."
Məscid Seyid Yəhya Bakuvi tərəfindən mədrəsə kimi də istifadə edilmişdir. Məsciddə Bakuvinin tədris və ibadət etməsi barədə A. Bakıxanov yazır: "Onun ibadət etdiyi yücrə, işlədiyi məktəb və qəbri orada – məsciddədir." Tədqiqatçı S. Aşurbəylinin yazdığına görə, Keyqubad Şeyx ibrahimin babası və yaxud atasının babası idi. Şirvanşah Keyqubad 1317–1343-cü illərdə hakimiyyətdə olmuşdur.
Məscid 1918-ci il hadisələri zamanı ermənilər tərəfindən yandırılaraq məhv edilmişdir.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Məscidin cənub hissəsində türbə yerləşir. Məscid düzbucaqlı ibadət zalından və onun önündəki kiçik dəhlizdən ibarətdir. Zalın mərkəzində gümbəzi saxlayan dörd sütun olmuşdur. Məscidin düzbucaqlı planına vestibüllə birlikdə portal birləşirdi. Məqbərəyə girişlə yanaşı ibadətgah zalının cənub divarında mehrab yerləşirdi.
Sütunlarla zalın künclərini formalaşdıran üstləri tağtavanlarla örtülmüş kiçik qapalı məkanlara çevrilmişdi və interyer xaçşəkilli-günbəz həllini əldə etmişdi. Özünəməxsus orderin memarlıq təfsiri sayəsində sütunlar da həmçinin fərdi səciyyə əldə etdilər, Seyid Yəhya Bakuvi türbəsi ilə ayrılmaz surətdə bağlı olan məscidin həcmli-məkan kompozisiyası, həndəsi cizgilərin mükəmməlliyi və memarlıq elementlərinin təmkinliyi vasitəsilə xüsusi olaraq nəzərə çarpdırılaraq formaların xüsusi plastikasını əldə edir.
Türbə və Keyqubad məscidi ilə birlikdə orta həyət, özünün yerləşməsi səbəbindən bütün Şirvanşahlar saray kompleksində neytral mövqe tutur və sanki insanı aşağı həyətin tikililəri olan Şirvanşahlar türbəsi, Şah məscidi və Saray hamamı ilə görüşə hazırlayır.
 |  |  |
| Məscidin təməl planı | Məscidin kəsimi | Məscidin yan görünüşü |
İstinadlar
- Fətullayev, 2013. səh. 102
- Dadaşov, Useynov, 1955. səh. 12
- Fərhadoğlu, 2006. səh. 124
- Aşurbəyli, S. Bakı şəhərinin tarixi. Bakı: Azərnəşr. 1998. səh. 356.
- Fərhadoğlu, 2006. səh. 125
Ədəbiyyat
- Fərhadoğlu, Kamil. İçərişəhər. Bakı: Şərq-Qərb nəşriyyatı, AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu. 2006. 256 səh.
- Fətullayev-Fiqarov, Şamil. Bakının memarlıq ensiklopediyası. Bakı: Şərq-Qərb, Azərbaycan Respublikası Memarlar İttifaqı. 2013. 528 səh.
- Dadaşov, S.; Useynov, M. Bakının memarlıq abidələri. Bakı: Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası Nəşriyyatı. 1955. 42 səh.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Keyqubad mescidi Sirvansahlar saray kompleksinin yuxari heyetinde Sirvansahlarin saray binasinin arxasinda Seyid Yehya Bakuvi turbesinin qarsisinda yerlesen mescid Mescid sifariscisi olan Sirvansah I Keyqubadin 1317 1348 adi ile adlandirilmisdir Keyqubad mescidiMescidin fotoqraf R Y Tile terefinden XIX esrin sonlarinda cekilmis gorunusu 40 21 58 sm e 49 50 00 s u Olke AzerbaycanSeher Baki BakiYerlesir Iceriseher Qala dongesi 76Aidiyyati Iceriseher Dovlet Tarix Memarliq QoruguSifarisci I KeyqubadUslubu Sirvan Abseron memarliq mektebiVeziyyeti xarabaliqlari qalibUNESCO Umumdunya IrsiTipiMedeniKriteriyaviTeyin edilib2000Istinad nom 958DovletAzerbaycanRegionAvropa ve Simali AmerikaAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 3 8KateqoriyaMescidEhemiyyetiDunya ehemiyyetliKeyqubad mescidiBakinin xeritesinde Keyqubad mescidiKeyqubad mescidiIceriseherin xeritesinde Keyqubad mescidi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Binanin deqiq tikilme tarixi ve funksiyasi mubahise movzusudur Samil Fetullayev Fiqarov qeyd edir ki Keyqubad mescidi daha qedim binanin bunovreleri uzerinde qurulmusdur Mescid 1918 ci il hadiseleri zamani ermeniler terefinden yandirilaraq mehv edilmisdir Mescid duzbucaqli ibadet zalindan ve onun onundeki kicik dehlizden ibaretdir Zalin merkezinde gumbezi saxlayan dord sutun olmusdur Mescidin duzbucaqli planina vestibulle birlikde portal birlesirdi Meqbereye girisle yanasi ibadetgah zalinin cenub divarinda mehrab yerlesirdi TarixiKeyqubad mescidinin qaliqlari Binanin deqiq tikilme tarixi ve funksiyasi mubahise movzusudur Samil Fetullayev Fiqarov qeyd edir ki Keyqubad mescidi daha qedim binanin bunovreleri uzerinde qurulmusdur S Dadasov ve M Huseynov terefinden yazilmis Bakinin memarliq abideleri eserinde qeyd edilir Turbe kecmisde duzbucaqli balaca bir binaya bitisik imis 1918 ci ilde yanmis olan bu binani bezileri mescid hesab edir Lakin ola bilsin ki hemin bina serdaba imis Turbe ve ya mescid binasinin daha evvel tikildiyini soylemek cetindir Lakin istenilen halda onlar arasinda hec bir uzvi elaqenin olmadigi subhesizdir Bu binalardan biri digerine elave edilmisdir lakin bu artirmanin ne zaman edildiyi mueyyen edilmemisdir Kamil Ferhadoglu ise Iceriseher adli kitabinda yazir ki Keyqubad mescidi Dervis turbesi yaninda ona bitisik bir mescid medrese binasi olmusdur Mescid Seyid Yehya Bakuvi terefinden medrese kimi de istifade edilmisdir Mescidde Bakuvinin tedris ve ibadet etmesi barede A Bakixanov yazir Onun ibadet etdiyi yucre islediyi mekteb ve qebri orada mesciddedir Tedqiqatci S Asurbeylinin yazdigina gore Keyqubad Seyx ibrahimin babasi ve yaxud atasinin babasi idi Sirvansah Keyqubad 1317 1343 cu illerde hakimiyyetde olmusdur Mescid 1918 ci il hadiseleri zamani ermeniler terefinden yandirilaraq mehv edilmisdir Memarliq xususiyyetleriMescidin cenub hissesinde turbe yerlesir Mescid duzbucaqli ibadet zalindan ve onun onundeki kicik dehlizden ibaretdir Zalin merkezinde gumbezi saxlayan dord sutun olmusdur Mescidin duzbucaqli planina vestibulle birlikde portal birlesirdi Meqbereye girisle yanasi ibadetgah zalinin cenub divarinda mehrab yerlesirdi Sutunlarla zalin kunclerini formalasdiran ustleri tagtavanlarla ortulmus kicik qapali mekanlara cevrilmisdi ve interyer xacsekilli gunbez hellini elde etmisdi Ozunemexsus orderin memarliq tefsiri sayesinde sutunlar da hemcinin ferdi seciyye elde etdiler Seyid Yehya Bakuvi turbesi ile ayrilmaz suretde bagli olan mescidin hecmli mekan kompozisiyasi hendesi cizgilerin mukemmelliyi ve memarliq elementlerinin temkinliyi vasitesile xususi olaraq nezere carpdirilaraq formalarin xususi plastikasini elde edir Turbe ve Keyqubad mescidi ile birlikde orta heyet ozunun yerlesmesi sebebinden butun Sirvansahlar saray kompleksinde neytral movqe tutur ve sanki insani asagi heyetin tikilileri olan Sirvansahlar turbesi Sah mescidi ve Saray hamami ile goruse hazirlayir Mescidin temel plani Mescidin kesimi Mescidin yan gorunusuIstinadlarFetullayev 2013 seh 102 Dadasov Useynov 1955 seh 12 Ferhadoglu 2006 seh 124 Asurbeyli S Baki seherinin tarixi Baki Azernesr 1998 seh 356 Ferhadoglu 2006 seh 125EdebiyyatFerhadoglu Kamil Iceriseher Baki Serq Qerb nesriyyati AMEA Arxeologiya ve Etnoqrafiya Institutu 2006 256 seh Fetullayev Fiqarov Samil Bakinin memarliq ensiklopediyasi Baki Serq Qerb Azerbaycan Respublikasi Memarlar Ittifaqi 2013 528 seh Dadasov S Useynov M Bakinin memarliq abideleri Baki Azerbaycan SSR Elmler Akademiyasi Nesriyyati 1955 42 seh Hemcinin baxAzerbaycanda YUNESKO nun Umumdunya irsi obyektlerinin siyahisi Azerbaycanda qeydiyyata alinmis dunya ehemiyyetli memarliq abidelerinin siyahisi Sirvan Abseron memarliq mektebi Baba Kuhi Bakuvi mescidi