Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Seyid Yəhya Bakuvi türbəsi — Şirvanşahlar saray kompleksinin yuxarı həyətində yerləşən, keçmişdə Keyqubad məscidinə bitişik olmuş türbə binası. Türbədə Şirvanşah I Xəlilullahın dövründə saray alimi olmuş Seyid Yəhya Bakuvi dəfn edilmişdir. Bakuvi sufi olduğuna görə türbə elmi ədəbiyyatda tez-tez "Dərviş məqbərəsi" də adlandırılır.
| Seyid Yəhya Bakuvinin türbəsi | |
|---|---|
 Seyid Yəhya Bakuvi türbəsi (sağda) Keyqubad məscidinin qalıqları və Bayıl qalasının daşları ilə birlikdə | |
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Şəhər |  Bakı |
| Yerləşir | İçərişəhər, Qala döngəsi 76 |
| Aidiyyatı | İçərişəhər Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu |
| Tikilmə tarixi | XV əsrin II yarısı |
| Üslubu | Şirvan-Abşeron memarlıq məktəbi |
| Vəziyyəti | muzey |
| Rəsmi adı: Walled City of Baku with the Shirvanshah's Palace and Maiden Tower | |
| Tipi | Mədəni |
| Kriteriya | vi |
| Təyin edilib | 2000 |
| İstinad nöm. | 958 |
| Dövlət | Azərbaycan |
| Region | Avropa |
| İstinad nöm. | 3.4 |
| Kateqoriya | türbə |
| Əhəmiyyəti | Dünya əhəmiyyətli |
| | |
 Seyid Yəhya Bakuvi türbəsinin planı | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bu binada türbənin gümbəz və divarlarını örtən və hələlik saray kompleksinin tikililəri içərisində daxili boyaların salamat qalmış yeganə nümunəsi olan sqrafitto tipli rəngli mala diqqət cəlb edir.
Tarixi
Mütəxəssislərin bir çoxu bu türbəni Seyid Yəhya Bakuviyə aid etsələr də, bəzi tədqiqatçılar sarayın orta və aşağı həyətindəki bütün abidələrin Xanəgah kompleksi olmasını qeyd edirlər.
Tarixçilərin məlumatına görə, Seyid Yəhya Bakuvi I Xəlilullahın dövründə saray alimlərindən biri olub. O, Şamaxı şəhərində doğulmuşdur. Gəncliyində Şeyx Sədrəddin təriqətinin davamçısı olmuşdur. Şeyx Sədrəddinin ölümündən sonra Bakıya gələrək ömrünün sonuna kimi burada yaşamışdır. Bəzi müəlliflərin yazdığına görə, o, hicri təqvimlə 862-ci ildə vəfat etmişdir. Dövrümüzə Bakuvinin 30 əsəri çatmışdır ki, onlar da əsasən təsəvvüfi xüsusiyyət daşıyır. Alimin əsərlərinin əksər əlyazmaları Türkiyənin Manisa şəhərindəki Muradiyyə kitabxanasında saxlanılır.
A.Bakıxanovun verdiyi məlumata görə, o, bu şəhərin ruhaniməktəbinin baş müəllimi olmuş, onun adı sirli elmlərlə tanınmışdır. Bakuvi sufizmlə məşğul olurdu ki, bu elmin davamçılar da dərviş adlandırılırdılar. Türbənin xalq arasında Dərviş məqbərəsi adı ilə tanınmasının səbəbi də budur.
Türbə üzərində onun kimə aid olduğunu və ya memarın kimliyini göstərən kitabə yoxdur.M. Nemət qeyd edir ki, "Şirvanşahlar saray kompleksində bu günə kimi xalq arasında Dərviş türbəsi adlanan yerdə dəfn olunmuş dərvişin Şirvanşah I İbrahim zamanında (1382–1417) hicri tarixi ilə 805-ci ildə (1402–1403) Mərəzə yaxınlığındakı Diri baba türbəsinin kitabəsini yazmış şəxs olmasını inkar etmək olmaz."
Təsviri
Dərviş türbəsi piramidaya oxşar gümbəzlə örtülmüş balaca bir binadır. Bu gümbəz Bakı yaxınlığında, Şamaxı rayonunda və Azərbaycanın başqa rayonlarında olan türbələrin gümbəzinə oxşasa da, Abşeron abidələri içərisində yeganə sayılır; çünki Abşeronun başqa türbələrinin gümbəzi adi formadadır.
Türbənin divarları və tağı yaxşı yonulmuş daşdan tikilmişdir; pəncərənin taxta çərçivəni əvəz edən şəbəkələri də daşdan yonulmuşdur. Bu binada türbənin gümbəz və divarlarını örtən və hələlik saray kompleksinin tikililəri içərisində daxili boyaların salamat qalmış yeganə nümunəsi olan sqrafitto tipli rəngli mala diqqət cəlb edir.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Türbə orta həyətdə mərkəzi yer tutur. Türbə, həcmdə piramida şəkilli alaçıq kimi tamamlanmış, planda səkkizüzlü formaya malikdir. Türbənin daxili məkanı yeraltı sərdabaya və uzadılmış formada yuxarı kameraya bölünür. Yuxarı kameranın səkkizüzlü fiquru, kürəşəkilli günbəzlə tamamlanmış kiçik künc tromplarla (üçbucaqlı oyuqşəkilli tağtavan) barabana çevrilir.
Üzərilərindən o qədər də mürəkkəb olmayan haşiyə keçən yuxarı kamera, şaquli dərəcələrlə xüsusi olaraq nəzərə çarpdırılmışdır. Günbəzin bütöv dairəsi kainatın sonsuzluğunun özünəməxsus obrazını yaradan bəzəkli naxışlarla örtülmüşdür, dünyanın cəhətlərinə yönəlmiş və şəbəkə üslublu daş məhəccərlərlə örtülmüş kiçik pəncərə yerləri pəncərənin yuxarı kamerasını işıqlandırır. Çatma şəkilli iri giriş qapısı yerli iri daş bloklardan düzəldilmişdir. Məqbərənin divarlarına rəngin və hündürlüyün şaquli əvəzlənməsi yolu ilə təmiz yonulmuş daşla üz çəkilmişdir.
İçərisindən üzü daşla çəkilmiş piramida şəkilli alaçığa keçən haşiyə hissəsi mürəkkəb olmayan profilin dartıcıları ilə xüsusi olaraq nəzərə çatdırılmışdır. Məqbərənin mürəkkəb olmayan, lakin mənalı kompozisiyası, həcmli kütlələrin yeni stilistika üsullarını əks etdirir, məqbərə ayrılmaz surətdə Keyqubad məscidinin strukturuna daxil olur və onunla vahid bütövlük təşkil edir.
-
![image]()
Türbənin yan kəsimi
İstinadlar
- Малюга Ю. Я. Культурология. Учебное пособие. — Москва: ИНФРА-М, 1998. — С. 84. — 331 с. Orijinal mətn (rus.)
В отличие от нахичеванской ширвано-апшеронская архитектура использовала камень, а не кирпич. Особое развитие она получила в XV в., когда государство Ширван распространилось на весь северный Азербайджан. Для этого стиля характерны каменная резьба и асимметрия. Выдающимся произведением этого стиля является дворец Ширваншахов.
- Dadaşov, Useynov, 1955. səh. 24
- Тагиев, Искендер. Дворец Ширваншахов или Ханака С.Я.Бакуви?. Баку: Çaşıoğlu. 2003. səh. 89.
- Fərhadoğlu, 2006. səh. 124
- Fərhadoğlu, 2006. səh. 125
- Неймат, М.С. Корпус эпиграфических памятников Азербайджана. Bakı: Нац. акад. наук Азербайджана, Ин-т археологии и этнографии, Nurlan. 2003. 58.
- Fərhadoğlu, 2006. səh. 122
- Fətullayev, 2013. səh. 100
- Fətullayev, 2013. səh. 102
Ədəbiyyat
- Fərhadoğlu, Kamil. İçərişəhər. Bakı: Şərq-Qərb nəşriyyatı, AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu. 2006. səh. 256.
- Fətullayev-Fiqarov, Şamil. Bakının memarlıq ensiklopediyası. Bakı: Şərq-Qərb, Azərbaycan Respubliksı Memarlar İttifaqı. 2013. səh. 528.
- S. Dadaşov, M. Useynov. Bakının memarlıq abidələri. Bakı: Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası Nəşriyyatı. 1955. səh. 42.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Seyid Yehya Bakuvi turbesi Sirvansahlar saray kompleksinin yuxari heyetinde yerlesen kecmisde Keyqubad mescidine bitisik olmus turbe binasi Turbede Sirvansah I Xelilullahin dovrunde saray alimi olmus Seyid Yehya Bakuvi defn edilmisdir Bakuvi sufi olduguna gore turbe elmi edebiyyatda tez tez Dervis meqberesi de adlandirilir Seyid Yehya Bakuvinin turbesiSeyid Yehya Bakuvi turbesi sagda Keyqubad mescidinin qaliqlari ve Bayil qalasinin daslari ile birlikde40 21 57 sm e 49 50 00 s u Olke AzerbaycanSeher BakiYerlesir Iceriseher Qala dongesi 76Aidiyyati Iceriseher Dovlet Tarix Memarliq QoruguTikilme tarixi XV esrin II yarisiUslubu Sirvan Abseron memarliq mektebiVeziyyeti muzeyUNESCO Umumdunya IrsiResmi adi Walled City of Baku with the Shirvanshah s Palace and Maiden TowerTipiMedeniKriteriyaviTeyin edilib2000Istinad nom 958DovletAzerbaycanRegionAvropaAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 3 4KateqoriyaturbeEhemiyyetiDunya ehemiyyetliBakuvi turbesiSeyid Yehya Bakuvi turbesinin plani Vikianbarda elaqeli mediafayllar Bu binada turbenin gumbez ve divarlarini orten ve helelik saray kompleksinin tikilileri icerisinde daxili boyalarin salamat qalmis yegane numunesi olan sqrafitto tipli rengli mala diqqet celb edir TarixiTurbenin serdabah hissesinde yerlesen sine dasi Mutexessislerin bir coxu bu turbeni Seyid Yehya Bakuviye aid etseler de bezi tedqiqatcilar sarayin orta ve asagi heyetindeki butun abidelerin Xanegah kompleksi olmasini qeyd edirler Tarixcilerin melumatina gore Seyid Yehya Bakuvi I Xelilullahin dovrunde saray alimlerinden biri olub O Samaxi seherinde dogulmusdur Gencliyinde Seyx Sedreddin teriqetinin davamcisi olmusdur Seyx Sedreddinin olumunden sonra Bakiya gelerek omrunun sonuna kimi burada yasamisdir Bezi muelliflerin yazdigina gore o hicri teqvimle 862 ci ilde vefat etmisdir Dovrumuze Bakuvinin 30 eseri catmisdir ki onlar da esasen tesevvufi xususiyyet dasiyir Alimin eserlerinin ekser elyazmalari Turkiyenin Manisa seherindeki Muradiyye kitabxanasinda saxlanilir A Bakixanovun verdiyi melumata gore o bu seherin ruhanimektebinin bas muellimi olmus onun adi sirli elmlerle taninmisdir Bakuvi sufizmle mesgul olurdu ki bu elmin davamcilar da dervis adlandirilirdilar Turbenin xalq arasinda Dervis meqberesi adi ile taninmasinin sebebi de budur Turbe uzerinde onun kime aid oldugunu ve ya memarin kimliyini gosteren kitabe yoxdur M Nemet qeyd edir ki Sirvansahlar saray kompleksinde bu gune kimi xalq arasinda Dervis turbesi adlanan yerde defn olunmus dervisin Sirvansah I Ibrahim zamaninda 1382 1417 hicri tarixi ile 805 ci ilde 1402 1403 Mereze yaxinligindaki Diri baba turbesinin kitabesini yazmis sexs olmasini inkar etmek olmaz TesviriTurbenin qubbesi Dervis turbesi piramidaya oxsar gumbezle ortulmus balaca bir binadir Bu gumbez Baki yaxinliginda Samaxi rayonunda ve Azerbaycanin basqa rayonlarinda olan turbelerin gumbezine oxsasa da Abseron abideleri icerisinde yegane sayilir cunki Abseronun basqa turbelerinin gumbezi adi formadadir Turbenin divarlari ve tagi yaxsi yonulmus dasdan tikilmisdir pencerenin taxta cerciveni evez eden sebekeleri de dasdan yonulmusdur Bu binada turbenin gumbez ve divarlarini orten ve helelik saray kompleksinin tikilileri icerisinde daxili boyalarin salamat qalmis yegane numunesi olan sqrafitto tipli rengli mala diqqet celb edir Memarliq xususiyyetleriKamera gunbezinde saxlanmis naxislar Turbe orta heyetde merkezi yer tutur Turbe hecmde piramida sekilli alaciq kimi tamamlanmis planda sekkizuzlu formaya malikdir Turbenin daxili mekani yeralti serdabaya ve uzadilmis formada yuxari kameraya bolunur Yuxari kameranin sekkizuzlu fiquru kuresekilli gunbezle tamamlanmis kicik kunc tromplarla ucbucaqli oyuqsekilli tagtavan barabana cevrilir Uzerilerinden o qeder de murekkeb olmayan hasiye kecen yuxari kamera saquli derecelerle xususi olaraq nezere carpdirilmisdir Gunbezin butov dairesi kainatin sonsuzlugunun ozunemexsus obrazini yaradan bezekli naxislarla ortulmusdur dunyanin cehetlerine yonelmis ve sebeke uslublu das meheccerlerle ortulmus kicik pencere yerleri pencerenin yuxari kamerasini isiqlandirir Catma sekilli iri giris qapisi yerli iri das bloklardan duzeldilmisdir Meqberenin divarlarina rengin ve hundurluyun saquli evezlenmesi yolu ile temiz yonulmus dasla uz cekilmisdir Icerisinden uzu dasla cekilmis piramida sekilli alaciga kecen hasiye hissesi murekkeb olmayan profilin darticilari ile xususi olaraq nezere catdirilmisdir Meqberenin murekkeb olmayan lakin menali kompozisiyasi hecmli kutlelerin yeni stilistika usullarini eks etdirir meqbere ayrilmaz suretde Keyqubad mescidinin strukturuna daxil olur ve onunla vahid butovluk teskil edir Turbenin yan kesimiIstinadlarMalyuga Yu Ya Kulturologiya Uchebnoe posobie Moskva INFRA M 1998 S 84 331 s Orijinal metn rus V otlichie ot nahichevanskoj shirvano apsheronskaya arhitektura ispolzovala kamen a ne kirpich Osoboe razvitie ona poluchila v XV v kogda gosudarstvo Shirvan rasprostranilos na ves severnyj Azerbajdzhan Dlya etogo stilya harakterny kamennaya rezba i asimmetriya Vydayushimsya proizvedeniem etogo stilya yavlyaetsya dvorec Shirvanshahov Dadasov Useynov 1955 seh 24 Tagiev Iskender Dvorec Shirvanshahov ili Hanaka S Ya Bakuvi Baku Casioglu 2003 seh 89 Ferhadoglu 2006 seh 124 Ferhadoglu 2006 seh 125 Nejmat M S Korpus epigraficheskih pamyatnikov Azerbajdzhana Baki Nac akad nauk Azerbajdzhana In t arheologii i etnografii Nurlan 2003 58 Ferhadoglu 2006 seh 122 Fetullayev 2013 seh 100 Fetullayev 2013 seh 102EdebiyyatFerhadoglu Kamil Iceriseher Baki Serq Qerb nesriyyati AMEA Arxeologiya ve Etnoqrafiya Institutu 2006 seh 256 Fetullayev Fiqarov Samil Bakinin memarliq ensiklopediyasi Baki Serq Qerb Azerbaycan Respubliksi Memarlar Ittifaqi 2013 seh 528 S Dadasov M Useynov Bakinin memarliq abideleri Baki Azerbaycan SSR Elmler Akademiyasi Nesriyyati 1955 seh 42 Hemcinin baxAzerbaycanda YUNESKO nun Umumdunya irsi obyektlerinin siyahisi Azerbaycanda qeydiyyata alinmis dunya ehemiyyetli memarliq abidelerinin siyahisi Sirvan Abseron memarliq mektebi Sirvansahlar dovleti