Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
IV Baqrat (gürc. ბაგრატ IV) (1018 – 24 noyabr 1072) Baqrationilər sülaləsinin bir üzvüdür. 1027–1072 illərdə Gürcüstan kralı olmuşdur. Uzun və hadisəli hakimiyyəti illərində Gürcüstan hakimiyyətini Bizans imperiyasından və Səlcuqlulardan qorumağa çalışdı.
| IV Baqrat | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 1018 |
| Vəfat tarixi | 24 noyabr 1072 |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | Kral |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bir sıra daxili qarşıdurmalar nəticəsində Baqrat Liparitidlər sülaləsindən olan ən güclü vassalları və rəqibləri məğlub edərək bir çox qapalı feodalları nəzarət altına aldı. Lorri və Kaxeti şahları, Tiflis əmirinin təsirini azaltdı. Bir çox Qafqaz hökmdarları kimi Nobelissimos, Kuropalatis və Sebastos kimi Bizans adlarına da sahibdir.
Hökmdarlığın erkən dövrü
Gürcüstan kralı I Giorginin (1014–1027) ilk həyat yoldaşı Məriyəmin oğlu idi. Atası tərəfindən Bizans imperiyasına qarşı müharibənin itirilməsindən sonra 1022-ci ildə Bizans imperatoru II Basileios (976–1025) üç yaşında girov götürüldü. Gənc Baqrat üç ili imperiya paytaxtı olan Konstantinopolda Bizans sarayında keçirdi və 1025-ci ildə sərbəst buraxıldı. Basileios hələ Bizans ərazisində olarkən öldü, VIII Konstantin (1025–1028) imperator oldu. Konstantin gənc şahzadənin geri qaytarılmasını əmr etdi, lakin Baqrat artıq Gürcüstan krallığına çatdığı üçün onu tutmaq mümkün olmadı.
I Giorgi 1027-ci ildə vəfat etdikdən sonra Baqrat səkkiz yaşında taxta çıxdı. Anası Məryəm taxt naibi olmuşdu. Məryəm naibliyi Trialeti IV Liparit və Kartli şahzadəsi Ivana ile bölüşmüşdü.
Xanədan müharibələri
Baqratın hakimiyyətə gəlməsindən qısa zaman sonra VIII Konstantin Klarjetili Gürqenin oğlu Baqrationi şahzadəsi Demetre'nin adına Artanuji qalasını (müasir Ardanuç, Türkiyə) almaq üçün bir ordu göndərdi. Klarjetili Gürqen IV Baqratın babası III Baqrat tərəfindan 1010-cu ildə atadan miras Artanujidən atılmışdı.
1028-ci ildə Konstantinin ölümü Bizans istilasını dayandırdı və 1030-cu ildə Kraliça Məryəm yeni imperator III Romanı (1028–1034) ziyarət etdi. Yeni bir sülh müqaviləsi bağlandı və 1032-ci ildə oğlu üçün yüksək bir Bizans adı "Kuropalatis" ilə geri döndü. Məryəm bir Bizans şahzadəsi olan Helenanı oğluna həyat yoldaşı olaraq gətirdi. Helena imperatorun qardaşı Basileios Arqirosun qızı idi və evlilik strateji əməkdaşlıq qurmaq üçün bir diplomatik səy idi, lakin Helena Kutaisidəki saraya girəndən qısa müddət sonra öldü. Sonra başqa bir diplomatik səy göstərildi və Şimali Qafqaz xristian krallığı Alaniya padşahının qızı Borena ilə evləndi.
1033-cü ildə saray I Giorginin ikinci həyat yoldaşı Alanialı Alda ilə evliliyindən olan oğlu Demetre ilə bir başka xanədanın problemi ilə qarşılaşdı. Demetre və Alda I Giorgidən miras qalan Abxaziyadakı bir qala olan Anakopiyada yaşayırdılar. Bəzi zadəganların Baqrat hakimiyyətinə müxalif olaraq Demetrini taxta çıxarmaq cəhdləri nəticəsiz qaldı. Gürcüstan məhkəməsi Demetrenin beyətini qazanmağa çalışdı. Baqratın təhdidindən sonra ana kraliça Alda Bizansa sığındı və Anakopiyanı oğluna "magistros" titulunu verən III Romana çatdırdı.
1039-cu ildə Demetre Bizans qoşunları ilə Gürcüstana qayıtdı. Bu dəfə Gürcüstanın ən güclü zadəganı Liparit sülaləsidən olan IV Liparit onu dəstəklədi. Liparit Trialetinin şahzadəsi idi və daha sonra kral ordularının komandiri oldu, 1030-cu illərin əvvəllərində uşaq kralı Baqratın qoruyucusu olaraq ortaya çıxdı. Liparit 1034-cü ildə yenidən hərbi bacarığını göstərdi Şəddadilər qarşı Arranda birgə Gürcüstan-Ermənistan ordusunun komandiri oldu. 1038-ci ildə Liparit 8-ci əsrdən bəri Tiflis əmirliyinin əlində olan keçmiş Gürcüstan paytaxtı Tiflis sərhəddinə yaxınlaşmaq və oranı ələ keçirmək istədi. Liparitin artan gücündən qorxaraq gürcü zadəganlar Baqratı razı saldılar, Liparit ordusunu geri çəkdilər və planın pozulmasına səbəb oldular. Nəticədə, Liparit padşahın and içən düşməninə çevrildi və Baqratdan, onun zadəganlarından qisas almaq üçün Bizanslılarla fəal əməkdaşlıq etdi.
Demetre adına Liparit Baqrata qarşı bir sıra qələbələr qazandı. 1042-ci ildə Demetrenin ölümü ilə Liparit Bizanslılarla mübarizəni davam etdirdi və I David Anhoqhin ilə müttəfiq oldu. Sasireti müharibəsində Baqratın məğlubiyyəti ilə Qərb əyalətlərinə geri çəkildi. 1048-ci ildə Anadoluya Səlcuq yürüşlərində Bizans tərəfində iştirak etdi. Pasinler Döyüşündə əsir götürüldü. Bu Baqrata üstünlük verdi və onun Şərq vilayətlərinə qayıtmasına imkan verdi. Liparitin əsir düşmə dövrü ilə Kralın şansı geri döndü. Üsyançı şahzadə Baqratı Konstantinopola sığınmağa məcbur etdi. Nəticədə, Liparit Baqratın olmadığı 1050–1053-cü illər arasında Gürcüstanın həqiqi hökmdarı oldu və hətta Baqratın oğlu Giorgiyi özünün naibi elan etdi. Baqratın qayıtmasından sonra Liparit ona qarşı müharibəni yenidən davam etdirdi. Nəhayət, 1060-cı ildə tərəfdarlarının xəyanəti ilə şahzadə Baqratın ixtiyarına verildi və monastıra bağlanmağa məcbur edildi.
Bu, Baqrata sülalə knyazlarının gücünü məhdudlaşdırmaq və Lorri, Kaxetiya əmirlərini eyni zamanda Tiflis əmirini zərərsizləşdirmək imkanı verdi.
Səlcuqluların hücumları
1060-cı illərdə Baqrat daha böyük bir problemlə üzləşdi: Alp Arslanın altında Səlcuqlular Gürcüstanın sərhəd bölgələrinə hücum etməyə başladılar. Qardaşı oğlu Alp Arslanla evlənib barışıq yaratmalı idi.
Səlcuqlu təhdidi Gürcüstan və Bizans hökumətlərini sıx əməkdaşlıq etməyə məcbur etdi. İttifaqı təmin etmək üçün Baqratın qızı Mariya 1066–1071-ci illərdə vaxtıyla Bizans imperatoru olan VII Mixail ilə evləndi.
Gürcüstan şahzadəsinin seçimi bir-birinə zidd idi və Baqrat tərəfindən Gürcüstanın diplomatik uğuru kimi qiymətləndirildi.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Lynda Garland & Stephen Rapp. Mary 'of Alania': Woman and Empress Between Two Worlds, pp. 94–5. In: Lynda Garland (ed., 2006), Byzantine Women: Varieties of Experience, 800–1200. Ashgate Publishing, Ltd., .
- Holmes, Catherine. Basil II and the Governance of Empire (976-1025). Oxford Üniversitesi Yayımevi. 2005. səh. 482. ISBN .
- Alemany, Agusti. Sources of the Alans: A Critical Compilation. Brill Publishers. 2000. səh. 222. ISBN .
- Robert Bedrosian. "Liparit IV Orbēlean". Joseph Reese Strayer. 1983. səh. 586. ISBN .
- Ronald Grigor Suny. The Making of the Georgian Nation: 2nd edition. Indiana University Press. səh. 33. ISBN .
- John Andrew Boyle, William Bayne Fisher. The Cambridge History of Iran. Cambridge Üniversitesi Yayımevi. 1991. səh. 62. ISBN .
- Lynda Garland with Stephen H. Rapp Jr. An Online Encyclopedia of Roman Emperors. 2007.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
IV Baqrat gurc ბაგრატ IV 1018 24 noyabr 1072 Baqrationiler sulalesinin bir uzvudur 1027 1072 illerde Gurcustan krali olmusdur Uzun ve hadiseli hakimiyyeti illerinde Gurcustan hakimiyyetini Bizans imperiyasindan ve Selcuqlulardan qorumaga calisdi IV BaqratDogum tarixi 1018Vefat tarixi 24 noyabr 1072Vefat yeri Kartli GurcustanDefn yeri Martvili monastiriFealiyyeti Kral Vikianbarda elaqeli mediafayllar Bir sira daxili qarsidurmalar neticesinde Baqrat Liparitidler sulalesinden olan en guclu vassallari ve reqibleri meglub ederek bir cox qapali feodallari nezaret altina aldi Lorri ve Kaxeti sahlari Tiflis emirinin tesirini azaltdi Bir cox Qafqaz hokmdarlari kimi Nobelissimos Kuropalatis ve Sebastos kimi Bizans adlarina da sahibdir Hokmdarligin erken dovru1060 1072 ci illerde IV Baqratin cap edilen pullari Gurcustan krali I Giorginin 1014 1027 ilk heyat yoldasi Meriyemin oglu idi Atasi terefinden Bizans imperiyasina qarsi muharibenin itirilmesinden sonra 1022 ci ilde Bizans imperatoru II Basileios 976 1025 uc yasinda girov goturuldu Genc Baqrat uc ili imperiya paytaxti olan Konstantinopolda Bizans sarayinda kecirdi ve 1025 ci ilde serbest buraxildi Basileios hele Bizans erazisinde olarken oldu VIII Konstantin 1025 1028 imperator oldu Konstantin genc sahzadenin geri qaytarilmasini emr etdi lakin Baqrat artiq Gurcustan kralligina catdigi ucun onu tutmaq mumkun olmadi I Giorgi 1027 ci ilde vefat etdikden sonra Baqrat sekkiz yasinda taxta cixdi Anasi Meryem taxt naibi olmusdu Meryem naibliyi Trialeti IV Liparit ve Kartli sahzadesi Ivana ile bolusmusdu Xanedan muharibeleriIV Baqratin nizamnamesi 1060 1065 Baqratin hakimiyyete gelmesinden qisa zaman sonra VIII Konstantin Klarjetili Gurqenin oglu Baqrationi sahzadesi Demetre nin adina Artanuji qalasini muasir Ardanuc Turkiye almaq ucun bir ordu gonderdi Klarjetili Gurqen IV Baqratin babasi III Baqrat terefindan 1010 cu ilde atadan miras Artanujiden atilmisdi 1028 ci ilde Konstantinin olumu Bizans istilasini dayandirdi ve 1030 cu ilde Kralica Meryem yeni imperator III Romani 1028 1034 ziyaret etdi Yeni bir sulh muqavilesi baglandi ve 1032 ci ilde oglu ucun yuksek bir Bizans adi Kuropalatis ile geri dondu Meryem bir Bizans sahzadesi olan Helenani ogluna heyat yoldasi olaraq getirdi Helena imperatorun qardasi Basileios Arqirosun qizi idi ve evlilik strateji emekdasliq qurmaq ucun bir diplomatik sey idi lakin Helena Kutaisideki saraya girenden qisa muddet sonra oldu Sonra basqa bir diplomatik sey gosterildi ve Simali Qafqaz xristian kralligi Alaniya padsahinin qizi Borena ile evlendi 1033 cu ilde saray I Giorginin ikinci heyat yoldasi Alaniali Alda ile evliliyinden olan oglu Demetre ile bir baska xanedanin problemi ile qarsilasdi Demetre ve Alda I Giorgiden miras qalan Abxaziyadaki bir qala olan Anakopiyada yasayirdilar Bezi zadeganlarin Baqrat hakimiyyetine muxalif olaraq Demetrini taxta cixarmaq cehdleri neticesiz qaldi Gurcustan mehkemesi Demetrenin beyetini qazanmaga calisdi Baqratin tehdidinden sonra ana kralica Alda Bizansa sigindi ve Anakopiyani ogluna magistros titulunu veren III Romana catdirdi 1039 cu ilde Demetre Bizans qosunlari ile Gurcustana qayitdi Bu defe Gurcustanin en guclu zadegani Liparit sulalesiden olan IV Liparit onu destekledi Liparit Trialetinin sahzadesi idi ve daha sonra kral ordularinin komandiri oldu 1030 cu illerin evvellerinde usaq krali Baqratin qoruyucusu olaraq ortaya cixdi Liparit 1034 cu ilde yeniden herbi bacarigini gosterdi Seddadiler qarsi Arranda birge Gurcustan Ermenistan ordusunun komandiri oldu 1038 ci ilde Liparit 8 ci esrden beri Tiflis emirliyinin elinde olan kecmis Gurcustan paytaxti Tiflis serheddine yaxinlasmaq ve orani ele kecirmek istedi Liparitin artan gucunden qorxaraq gurcu zadeganlar Baqrati razi saldilar Liparit ordusunu geri cekdiler ve planin pozulmasina sebeb oldular Neticede Liparit padsahin and icen dusmenine cevrildi ve Baqratdan onun zadeganlarindan qisas almaq ucun Bizanslilarla feal emekdasliq etdi Demetre adina Liparit Baqrata qarsi bir sira qelebeler qazandi 1042 ci ilde Demetrenin olumu ile Liparit Bizanslilarla mubarizeni davam etdirdi ve I David Anhoqhin ile muttefiq oldu Sasireti muharibesinde Baqratin meglubiyyeti ile Qerb eyaletlerine geri cekildi 1048 ci ilde Anadoluya Selcuq yuruslerinde Bizans terefinde istirak etdi Pasinler Doyusunde esir goturuldu Bu Baqrata ustunluk verdi ve onun Serq vilayetlerine qayitmasina imkan verdi Liparitin esir dusme dovru ile Kralin sansi geri dondu Usyanci sahzade Baqrati Konstantinopola siginmaga mecbur etdi Neticede Liparit Baqratin olmadigi 1050 1053 cu iller arasinda Gurcustanin heqiqi hokmdari oldu ve hetta Baqratin oglu Giorgiyi ozunun naibi elan etdi Baqratin qayitmasindan sonra Liparit ona qarsi muharibeni yeniden davam etdirdi Nehayet 1060 ci ilde terefdarlarinin xeyaneti ile sahzade Baqratin ixtiyarina verildi ve monastira baglanmaga mecbur edildi Bu Baqrata sulale knyazlarinin gucunu mehdudlasdirmaq ve Lorri Kaxetiya emirlerini eyni zamanda Tiflis emirini zerersizlesdirmek imkani verdi Selcuqlularin hucumlari1060 ci illerde Baqrat daha boyuk bir problemle uzlesdi Alp Arslanin altinda Selcuqlular Gurcustanin serhed bolgelerine hucum etmeye basladilar Qardasi oglu Alp Arslanla evlenib barisiq yaratmali idi Selcuqlu tehdidi Gurcustan ve Bizans hokumetlerini six emekdasliq etmeye mecbur etdi Ittifaqi temin etmek ucun Baqratin qizi Mariya 1066 1071 ci illerde vaxtiyla Bizans imperatoru olan VII Mixail ile evlendi Gurcustan sahzadesinin secimi bir birine zidd idi ve Baqrat terefinden Gurcustanin diplomatik uguru kimi qiymetlendirildi Hemcinin baxVIII Konstantin Roman III Arqir BaqrationilerIstinadlarLynda Garland amp Stephen Rapp Mary of Alania Woman and Empress Between Two Worlds pp 94 5 In Lynda Garland ed 2006 Byzantine Women Varieties of Experience 800 1200 Ashgate Publishing Ltd ISBN 075465737X Holmes Catherine Basil II and the Governance of Empire 976 1025 Oxford Universitesi Yayimevi 2005 seh 482 ISBN 0199279683 Alemany Agusti Sources of the Alans A Critical Compilation Brill Publishers 2000 seh 222 ISBN 9004114424 Robert Bedrosian Liparit IV Orbelean Joseph Reese Strayer 1983 seh 586 ISBN 0684167603 Ronald Grigor Suny The Making of the Georgian Nation 2nd edition Indiana University Press seh 33 ISBN 0253209153 John Andrew Boyle William Bayne Fisher The Cambridge History of Iran Cambridge Universitesi Yayimevi 1991 seh 62 ISBN 052106936X Lynda Garland with Stephen H Rapp Jr An Online Encyclopedia of Roman Emperors 2007