Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Roman III Arqir (yun. Ρωμανός Γ΄ Αργυρός; 968, Hierapolis – 11 aprel 1034 və ya 1034, Konstantinopol) — 15 noyabr 1028 və 11 aprel 1034 arasında Bizans İmperatoru olmuşdu. "Arqirus" adı yunan dilində "gümüş" sözündən gəlir və mənsub olduğu nəcib ailənin adıdır. Roman III Arqir partijian sinifinə mənsub zadəgan bir ailənin üzvü idi. İmperatorluğun böyük bir məhkəmə orqanında, ali hakim, Ayasofya kilsəsi administratoru (ekonomos) və VIII. Konstantin İmperiya dövründə Konstantinopol eparxosu (qubernator) idi. VIII. Konstantinin məcburiyyətində həyat yoldaşından boşandı və imperatorun qızı Zoi ilə evləndirildi; üç gün sonra öldükdə Bizans imperiyası taxtına keçdi. Altı illik hökmranlıqdan sonra Zoi ilə yaxşı əlaqəsi olmadığı üçün xanımı Zoinın oyunları nəticəsində sarayda vanna qəbul edərkən 1034-cü ildə öldürüldü.
| Roman III Arqir | |
|---|---|
| yun. Ρωμανός Γ΄ Αργυρός | |
 | |
Bizans imperatoru | |
Vəzifədədir | |
| 15noyabr 1028 - 11 aprel 1034-cü ildən | |
| Əvvəlki | VIII. Konstantinos |
| Sonrakı | IV. Mihail |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | zəhərlənmə |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | monarx |
| Həyat yoldaşı | Helena Zoi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Roman III Arqirin atasının adı məlum olmasa da, Arqir ailəsinin üzvü olduğu bilinir. Lakin Roman III Arqirin böyük babası I Romanos idi. İmperator II Basileiosun hakimiyyəti illərində Romanos hakim kimi xidmət edirdi. Sonra hakimiyyətə gələn VIII Konstantin dövründə Konstantinopol şəhərinin inzibati qubernatoru vəzifəsini icra etmişdir. Bu mövqedə olarkən VIII Konstantinin diqqətini çəkdi. İmperator VIII Konstantin özünə uyğun bir imperator tapdığını düşünərək Roman III Arqiri arvadını tərk edərək onu monastıra göndərməyə və imperatorun qızı ilə evlənməyə və Zoinin varisinə çevirməyə məcbur etdi. Roman III Arqir və Zoinin toy mərasimi 1028-ci il noyabrın 12-də keçirildi və üç gün sonra VIII Konstantin öldü. Varisi olaraq Zoinin əri olan Roman III Arqir Bizans İmperiyasının taxtını ələ aldı. Roman III Arqir xaricdən gələn imperator olduğu üçün özünü xalqa sevdirməyə çox üstünlük verirdi. Lakin onun bu məsələdəki cəhdləri çox vaxt istədiyi nəticəni verməmişdi. Şəhəri yenidən qurmaq və yeni binalarla bəzəmək üçün çox maliyyə vəsaiti sərf etdi. Rahibləri və monastırları maliyyələşdirmək üçün torpaq sahələri bağışlardı. Lakin bu yüksək xərclər dövlət xəzinəsini boşaltdı. Ya vergi artırmalı, ya da xərclərini azaltmalı idi. Təəssüf ki, bu iki tədbiri lazımi şəkildə həyata keçirməyə müvəffəq olmadı və gördüyü qeyri-kafi tədbirlər ilə geniş ictimaiyyətin və saray işçilərinin narazılığına səbəb oldu.
Roman III Arqir özünü "filosof kralı" kimi görməyə çalışdı. Həm də özünün böyük bir ordu komandiri olduğunu hamının qəbul etməsini istədi. 1030-cu ildə III Arqir müsəlmanların Bizans sərhədlərini keçməməsi üçün hər il Suriyaya hərbi ekspedisiya etməyə başladı. Şərqdəki Bizans torpaqlarına basqınlar edib oranı talan etdi. Böyük bir Bizans ordusuna yollanıb Hələbə yürüş etdi. Ancaq Azaz bölgəsindəki Antakya (Antakya) yaxınlığında ərəblər tərəfindən pusquya alınan bu ordu ilə Bizans ərazisini dərhal tərk etdi və döyüş zamanı Bizans ordusu böyük itki verdi. Buna görə III Arqir xalqın gözündə bəyənilməz biri oldu.
Lakin Bizansın bu məğlubiyyətinə cavab olaraq, iki il sonra 1032-ci ildə Bizanslılar iki mühüm uğur qazandılar. General Georgios Maniakesin komandanlığı ilə Bizans quru ordusu Edessa (Urfa) şəhərini mühasirəyə aldı və yenidən bizanslıların əlinə keçnəsiməsinə şərait yaratdı. Digər tərəfdən Bizans donanması, Adriatik dənizinin sahillərini qarət etmək məqsədi ilə Siciliyadan və Məğribdən bir ərəb hərbi donanmasını məğlub etdi. Lakin bu qələbələr xalqın, Roman III Arqirin 1030-cu ildəki məğlubiyyətini unutması və onu yenidən populyarlaşdırması üçün kifayət etmirdi.
Ölkənin aristokratlarından olan Roman III Arqir sələfinin aristokratlara nəzarət etmək imtiyazlarını azaltmaq siyasətini tərk etdi və maraqlarını qorumağa yönəlmiş tədbirləri həyata keçirməyə başladı. Aristokratların vergisini azaltdı. Aristokratların nəzarəti altında saxlanılmayan azad kəndlilərin geri sərf statusuna düşməsinə qarşı çıxmadı. Hökumət məhkəmə xərclərini azaltmaq istəyərək xərclərini məhdudlaşdırmağa çalışdı, lakin buna nail ola bilmədi. Sarayın xərclərini azaltmaq üçün tədbirlər görmək üçün həyat yoldaşının xərclərini məhdudlaşdırmağa çalışdı, lakin bunu bacarmadı. Ancaq onun istəkləri həyat yoldaşı Zoi ilə onsuz da soyuq münasibətləri pisləşdirdi. Roman III Arqir 1029 və 1030-cu illərdə bir çox siyasi sui-qəsdlərlə qarşılaşdı, əksəriyyəti qardaşının həyat yoldaşı Teodora tərəfindən təşkil edilirdi. Bu sui-qəsdlərə qurban getmədən taxtını xilas edə bildi.
Ancaq 1034-cü ildə gözlənilmədən həyata gözlərini yumdu. Bunun qurulmuş bir sui-qəsd olması şayiələri Konstantinopolda yayıldı. Şayiələrdən biri Zoinin təvazökar bir kəndli olan Mixayıl adlı birinə aşiq olması idi. Bu şəxsin qohumları saray idarəetməsində çalışırdılar. Şayiəyə görə bu şəxslə birlikdə ola bilmək üçün Roman III Arqirə sui-qəsd hazırlayır. Roman III Arqirin ölməsini bu sui-qəsddən qaynaqlandığı deyilir. Bu şayiələrin bəzilərinə görə, Roman III Arqirin son vaxtlar zəifləməsi və xəstəlikləri Zoi və Mixailin ona qarşı zəhər tətbiq etməsi səbəbindən həyatını itirdiyini göstərir. 21 aprel 1304-cü il cümə günü səhər erkən imperator Paska mərasimlərinə hazırlaşmaq üçün sarayın vanna otağına getdi və çox keçmədən imperatorun ölməsi ilə bağlı sarayda səs-küy yayıldı. Dövrün hökmdarı və məşhur tarix yazarı Mixail Psellosun sözlərinə görə, imperator hovuza girdikdən sonra xadiməçilərdən biri onu suda boğmuş, daha sonra dərhal orda olan yatağa uzatmış və imperator öldü deyə saraya səs-küy salmışlar. Ətrafındakılar Arqinin öldüyünü bilirdilər. Hətta arvadı Zoi gələndə ərinin son nəfəsini aldığını görmüş və buna baxmayaraq onun yanından ayrılıb getmişdi. Dərhal sonra Arqir son nəfəsini vermişdi.
Ailəsi
Roman III Arqirin ilk həyat yoldaşı Helenadan bir qızı var idi:
- (Birinci adı bilinməyən) Arqyra: Müqəddəs Roma-Alman imperatoru III Henri ilə nişanlanır.
İkinci həyat yoldaşı olan Zoi ilə evliliklərindən övladı olmamışdır.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Psellos, Mihail (çev. İşin Demirkent). Mihail Psellos'un Khronographiası. 1. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları XIX.Dizi. 1992. ISBN .
Ədəbiyyat
- Psellos, Mihail (çev. Işın Demirkent) (1992) Mihail Psellos'un Khronographiası, Birinci Kitap, Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları XIX.Dizi — Sa.12 .
- Gregory, Timothy E. (2008). Bizans Tarihi. çev. Esra Ermert. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. .
- Aleksandr Kajdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford and New York: Oxford University Press. .
- Norwich, John Julius [1991), Byzantium: The Apogee, Londra:Penguin say.270–277 (İngilizce)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Roman III Arqir yun Rwmanos G Argyros 968 Hierapolis 11 aprel 1034 ve ya 1034 Konstantinopol 15 noyabr 1028 ve 11 aprel 1034 arasinda Bizans Imperatoru olmusdu Arqirus adi yunan dilinde gumus sozunden gelir ve mensub oldugu necib ailenin adidir Roman III Arqir partijian sinifine mensub zadegan bir ailenin uzvu idi Imperatorlugun boyuk bir mehkeme orqaninda ali hakim Ayasofya kilsesi administratoru ekonomos ve VIII Konstantin Imperiya dovrunde Konstantinopol eparxosu qubernator idi VIII Konstantinin mecburiyyetinde heyat yoldasindan bosandi ve imperatorun qizi Zoi ile evlendirildi uc gun sonra oldukde Bizans imperiyasi taxtina kecdi Alti illik hokmranliqdan sonra Zoi ile yaxsi elaqesi olmadigi ucun xanimi Zoinin oyunlari neticesinde sarayda vanna qebul ederken 1034 cu ilde olduruldu Roman III Arqiryun Rwmanos G ArgyrosBizans imperatoruVezifededir15noyabr 1028 11 aprel 1034 cu ildenEvvelkiVIII KonstantinosSonrakiIV MihailSexsi melumatlarDogum tarixi 968Dogum yeri HierapolisVefat tarixi 11 aprel 1034Vefat yeri KonstantinopolVefat sebebi zeherlenmeDefn yeri KonstantinopolFealiyyeti monarxHeyat yoldasi Helena Zoi Vikianbarda elaqeli mediafayllarAyasofyada Zoi nin mozaikasiIII Banyoda Romanosun oldurulmesi Ioannis Skilicis hadisesiHeyatiRoman III Arqirin atasinin adi melum olmasa da Arqir ailesinin uzvu oldugu bilinir Lakin Roman III Arqirin boyuk babasi I Romanos idi Imperator II Basileiosun hakimiyyeti illerinde Romanos hakim kimi xidmet edirdi Sonra hakimiyyete gelen VIII Konstantin dovrunde Konstantinopol seherinin inzibati qubernatoru vezifesini icra etmisdir Bu movqede olarken VIII Konstantinin diqqetini cekdi Imperator VIII Konstantin ozune uygun bir imperator tapdigini dusunerek Roman III Arqiri arvadini terk ederek onu monastira gondermeye ve imperatorun qizi ile evlenmeye ve Zoinin varisine cevirmeye mecbur etdi Roman III Arqir ve Zoinin toy merasimi 1028 ci il noyabrin 12 de kecirildi ve uc gun sonra VIII Konstantin oldu Varisi olaraq Zoinin eri olan Roman III Arqir Bizans Imperiyasinin taxtini ele aldi Roman III Arqir xaricden gelen imperator oldugu ucun ozunu xalqa sevdirmeye cox ustunluk verirdi Lakin onun bu meseledeki cehdleri cox vaxt istediyi neticeni vermemisdi Seheri yeniden qurmaq ve yeni binalarla bezemek ucun cox maliyye vesaiti serf etdi Rahibleri ve monastirlari maliyyelesdirmek ucun torpaq saheleri bagislardi Lakin bu yuksek xercler dovlet xezinesini bosaltdi Ya vergi artirmali ya da xerclerini azaltmali idi Teessuf ki bu iki tedbiri lazimi sekilde heyata kecirmeye muveffeq olmadi ve gorduyu qeyri kafi tedbirler ile genis ictimaiyyetin ve saray iscilerinin naraziligina sebeb oldu Roman III Arqir ozunu filosof krali kimi gormeye calisdi Hem de ozunun boyuk bir ordu komandiri oldugunu haminin qebul etmesini istedi 1030 cu ilde III Arqir muselmanlarin Bizans serhedlerini kecmemesi ucun her il Suriyaya herbi ekspedisiya etmeye basladi Serqdeki Bizans torpaqlarina basqinlar edib orani talan etdi Boyuk bir Bizans ordusuna yollanib Helebe yurus etdi Ancaq Azaz bolgesindeki Antakya Antakya yaxinliginda erebler terefinden pusquya alinan bu ordu ile Bizans erazisini derhal terk etdi ve doyus zamani Bizans ordusu boyuk itki verdi Buna gore III Arqir xalqin gozunde beyenilmez biri oldu Lakin Bizansin bu meglubiyyetine cavab olaraq iki il sonra 1032 ci ilde Bizanslilar iki muhum ugur qazandilar General Georgios Maniakesin komandanligi ile Bizans quru ordusu Edessa Urfa seherini muhasireye aldi ve yeniden bizanslilarin eline kecnesimesine serait yaratdi Diger terefden Bizans donanmasi Adriatik denizinin sahillerini qaret etmek meqsedi ile Siciliyadan ve Megribden bir ereb herbi donanmasini meglub etdi Lakin bu qelebeler xalqin Roman III Arqirin 1030 cu ildeki meglubiyyetini unutmasi ve onu yeniden populyarlasdirmasi ucun kifayet etmirdi Olkenin aristokratlarindan olan Roman III Arqir selefinin aristokratlara nezaret etmek imtiyazlarini azaltmaq siyasetini terk etdi ve maraqlarini qorumaga yonelmis tedbirleri heyata kecirmeye basladi Aristokratlarin vergisini azaltdi Aristokratlarin nezareti altinda saxlanilmayan azad kendlilerin geri serf statusuna dusmesine qarsi cixmadi Hokumet mehkeme xerclerini azaltmaq isteyerek xerclerini mehdudlasdirmaga calisdi lakin buna nail ola bilmedi Sarayin xerclerini azaltmaq ucun tedbirler gormek ucun heyat yoldasinin xerclerini mehdudlasdirmaga calisdi lakin bunu bacarmadi Ancaq onun istekleri heyat yoldasi Zoi ile onsuz da soyuq munasibetleri pislesdirdi Roman III Arqir 1029 ve 1030 cu illerde bir cox siyasi sui qesdlerle qarsilasdi ekseriyyeti qardasinin heyat yoldasi Teodora terefinden teskil edilirdi Bu sui qesdlere qurban getmeden taxtini xilas ede bildi Ancaq 1034 cu ilde gozlenilmeden heyata gozlerini yumdu Bunun qurulmus bir sui qesd olmasi sayieleri Konstantinopolda yayildi Sayielerden biri Zoinin tevazokar bir kendli olan Mixayil adli birine asiq olmasi idi Bu sexsin qohumlari saray idareetmesinde calisirdilar Sayieye gore bu sexsle birlikde ola bilmek ucun Roman III Arqire sui qesd hazirlayir Roman III Arqirin olmesini bu sui qesdden qaynaqlandigi deyilir Bu sayielerin bezilerine gore Roman III Arqirin son vaxtlar zeiflemesi ve xestelikleri Zoi ve Mixailin ona qarsi zeher tetbiq etmesi sebebinden heyatini itirdiyini gosterir 21 aprel 1304 cu il cume gunu seher erken imperator Paska merasimlerine hazirlasmaq ucun sarayin vanna otagina getdi ve cox kecmeden imperatorun olmesi ile bagli sarayda ses kuy yayildi Dovrun hokmdari ve meshur tarix yazari Mixail Psellosun sozlerine gore imperator hovuza girdikden sonra xadimecilerden biri onu suda bogmus daha sonra derhal orda olan yataga uzatmis ve imperator oldu deye saraya ses kuy salmislar Etrafindakilar Arqinin olduyunu bilirdiler Hetta arvadi Zoi gelende erinin son nefesini aldigini gormus ve buna baxmayaraq onun yanindan ayrilib getmisdi Derhal sonra Arqir son nefesini vermisdi AilesiRoman III Arqirin ilk heyat yoldasi Helenadan bir qizi var idi Birinci adi bilinmeyen Arqyra Muqeddes Roma Alman imperatoru III Henri ile nisanlanir Ikinci heyat yoldasi olan Zoi ile evliliklerinden ovladi olmamisdir Hemcinin baxBizans imperiyasi KonstantinopolIstinadlarPsellos Mihail cev Isin Demirkent Mihail Psellos un Khronographiasi 1 Ankara Turk Tarih Kurumu Yayinlari XIX Dizi 1992 ISBN 975 16 0485 0 EdebiyyatPsellos Mihail cev Isin Demirkent 1992 Mihail Psellos un Khronographiasi Birinci Kitap Ankara Turk Tarih Kurumu Yayinlari XIX Dizi Sa 12 ISBN 975 16 0485 0 Gregory Timothy E 2008 Bizans Tarihi cev Esra Ermert Istanbul Yapi Kredi Yayinlari ISBN 978 975 08 1507 2 Aleksandr Kajdan Ed 1991 The Oxford Dictionary of Byzantium Ingilizce Oxford and New York Oxford University Press ISBN 0 19 504652 8 Norwich John Julius 1991 Byzantium The Apogee Londra Penguin ISBN 0 14 011448 3 say 270 277 Ingilizce