Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
II Karl (ing. Charles II of England) (d. 29 may 1630 – ö. 6 fevral 1685) — İngiltərə, Şotlandiya və İrlandiya kralı. Stüart ailəsinə mənsub olub, I Karlın oğlu olaraq Sent-Ceyms sarayında dünyaya gəldi. Atasının edamından bir neçə gün sonra 5 fevral 1649-cu ildə Şotlandiya parlamenti tərəfindən Şotlandiya kralı elan olundu. Buna baxmayaraq İngiltərə artıq Kromvel tərəfindən respublika olaraq idarə edilirdi və bu səbəblə taxta çıxdıqdan sonra atasının parlamentlə olan mübarizəsini davam etdirdi. 3 sentyabr 1651-ci ildə baş tutan son döyüşdə məğlub olan II Karl Avropaya qaçdı və növbəti 9 ili Fransa və Hollandiyada keçirdi. Şotlandiya isə Kromvelin diktaturası altına keçdi. 1658-ci ildə Kromvelin ölümünün ardından başlayan siyasi qarışıqlıq İngiltərədə monarxiyanın bərpası ilə nəticələndi və II Karl vətənə dəvət olundu. 29 may 1660-cı ildə doğum günündə Londonda möhtəşəm bir mərasimlə İngiltərə taxtına əyləşdi.
| II Karl | |
|---|---|
| ing. Charles II | |
 | |
Şotlandiya monarxı[d] | |
| 29 may 1660 – 6 fevral 1685 | |
| Əvvəlki | I Karl |
| Sonrakı | II Ceyms |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 29 may (8 iyun) 1630[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 6 (16) fevral 1685[…](54 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | insult |
| Dəfn yeri | |
| Sülalə | Stüartlar |
| Atası | I Karl |
| Anası | Henrietta Mariya |
| Həyat yoldaşı |
|
| | |
| Monoqram |  |
| İmzası |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
II Karlın çağırdığı parlament İngiltərə Anqlikan kilsəsini yenidən bərpa etdi. Yenidən alovlanan İngilis-Alman müharibəsində II Karl dayısı oğlu olan Fransa kralı XIV Lüdoviqlə 1670-ci ildə ittifaq qurdu. Parlamentlə girişdiyi kəskin mübarizədə qalib gəldi və 1681-ci ildə parlament ləğv edilərək mütləq monarxiya bərpa edildi. 1685-ci ildə vəfat etdi və ölüm döşəyində ikən katolik məzhəbinə qəbul edildi.
Portuqaliya kralı qızı Ketrinlə evləndi ancaq bu nikahdan doğulan övladları çox yaşamadı. Bununla yanaşı sarayda saxladığı məşuqələrindən dünyaya gələn ən azı 12 övladı var idi. Vəfatının ardından rəsmi varisi olmadığı üçün taxta qardaşı II Ceyms çıxdı.
Həyatının erkən dövrü
Londonda anadan olmuşdur. Təhsili 1642-ci ildə İngiltərə vətəndaş müharibəsinə görə yarıda qalmışdır.
Vətəndaş müharibəsi dövrü
Vətəndaş müharibəsi dövründə İngiltərənin qərbində döyüşmüşdür amma royalistlərin məğlub olmasından sonra Fransaya — anasının yanına qaçmışdır. Bu dövrdə anasının və bacısının bütün israrlarına baxmayaraq katolik olmağı rədd edərək protestant məzhəbinə qaldı.
Kral olmaq uğrunda mübarizəsi
I Karlın 1649-cu ildə edam edilməsindən sonra Oliver Kromvelə qarşı çıxan Şotlandiya, onun oğlu Karlı kral elan etdilər. Şotlandiyaya gedən Karl qarşılığında Şotlandların məzhəbi olan presviteriyanlığı qoruyacağına söz verdi. Lakin Şotland ordusu 1650-ci ildə Dunbar döyüşündə Kromvelə məğlub oldu. Ardıyca 1651-ci ildə Vorçesterdə mütləq məğlubiyyətə məruz qalan Karl yenidən Fransaya qaçdı.
Çətin şəraitdə Fransada yaşayan Karlın vəziyyəti Kromvel öldükdən sonra da dəyişmədi.
Kral olması
Kromvelin ardıcıllarının ölkəni parçalayacağını düşünən Şotlandiya valisi general Corc Monk ordusu ilə çevriliş etdi və Karlı 1660-cı ildə taxta çıxartdı.
Kral olaraq fəaliyyəti
II karl 1661-ci ildə royalistlərin çoxluq təşkil etdiyi parlament çağırdı. 1679-cu ilə qədər mövcud olan bu parlament bir çox repressiv qanun qəbul etdi. Ordunun komandanlığını krala verən, müxalif şəxslərin partiyalarını ləğv etdirdi, mətbuata senzura tədbiq edildi. Lakin kralın katoliklərə xoş münasibət göstərilməsi yönündəki cəhdləri uğursuzluğa məruz qaldı və bu cəhdi İcmaalar Palatasında rədd edildi. Maliyyə cəhətdən də sərbəst ola bilməyən kral pul sıxıntısının öhtəsindən gələ bilmədi. (1665–1667) uğursuzluqla nəticələnməsi cəmiyyətdə olan nüfuzunu zədələdi. Bundan əlavə bu dövrdə Londonda dəhşətli dərəcədə vəba xəstəliyi yayıldı və Böyük London yanğını (2 sentyabr 1666) meydana gəldi. II Karl bu yanğında Londonu qorumaq üçün xeyli cəhdlər etdi.
II Karl öz qaynı olan Orlean hersoqu Flippin böyük qardaşı Fransa kralı ilə gizli müqavilə imzaladı (1670). Hollandiyaya qarşı Fransanın İngiltərəni dəstəkləyəcəyini nəzərdə tutan bu müqaviləyə görə Karl Katolik olacaqdı. Ancaq gizli maddənin qatı protestant olan ingilis xalqına elan ediləcəyi qorxusu ilə II Karl Fransadan asılı vəziyyətə gəldi.
1678-ci ildə Titus Oates adlı köhnə anqlikan keşişin katoliklərin kralı öldürərək yerinə katolik olan qardaşı II Ceymsi gətirəcəyini iddia etməsi ilə parlament ikiyə bölündü. Ceymsin taxta çıxmasını istəməyənlər Tori, istəyənlər isə Viqlər olaraq ikiyə ayrıldılar.
Torilərin təzyiqlərinə görə II Karl qardaşını İngiltərədən uzaqlaşdırmağa məcbur oldu. Sonunda parlamenti qovan (1681) kral, Fransa ilə razılığa gələrək, böyük həcmdə maliyyə dəstəyi aldı.
Dövründə elm və incəsənət
Elmə önəm verən II Karl dövründə əsas elm qurumu olan London Kral Cəmiyyəti qurulmuş, İngiltərədə elmdə böyük irəliləyişlər olmuşdu. Bundan əlavə dəniz nəqliyyatı və gəmi düzəldilməsi sahələri də onun dövründə xeyli inkişaf etmişdi. İngilis ədəbiyyatı və teatr sənədi xeyli inkişaf etmişdi. II Karl sənət sevər olaraq və xüsusilə də ədəbiyyatda "Restavrasiya komediyası" sahəsində teatr sevər kral olaraq məşhurlaşmışdır.
Ölümü
Kral 1679-cu ildə ağır formada xəstələndi və xəstəliy ucbatından 6 fevral 1685-ci ildə 54 yaşında öldü. Öldüyündə qanuni övladı olmadığına görə yerinə qardaşı Ceyms gəldi. Karl öldüyü zaman 14 ədəd qeyri-qanuni övladı var idi. Oğullarının ən böyüyü olan Monmous hersoqu Ceyms, hələ atasının sağlığında Torilər tərəfindən varis olaraq qəbul edilmişdi. Kral olan II Ceyms qardaşı oğlu Ceymsin üsyan etdiyini iddia edərək edam etdirdi.
İstinadlar
- Roseveare H. G. Charles II // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Lundy D. R. Charles II Stuart, King of Great Britain // The Peerage (ing.).
- Kindred Britain.
- Catalog of the German National Library (alm.).
- "Schedule of Listed Buildings by Grading" (PDF). 2017-01-16 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2018-06-25.
- Pearson, Hesketh (1960), Charles II: His Life and Likeness, London: Heinemann
Xarici keçidlər
- [1] Birləşmiş Krallıq Kraliyyət İdarəsi tərəfindən rəsmi olaraq 2004-cü ildə hazırlanmış British Monarchy saytında II Karl maddəsi.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
II Karl ing Charles II of England d 29 may 1630 o 6 fevral 1685 Ingiltere Sotlandiya ve Irlandiya krali Stuart ailesine mensub olub I Karlin oglu olaraq Sent Ceyms sarayinda dunyaya geldi Atasinin edamindan bir nece gun sonra 5 fevral 1649 cu ilde Sotlandiya parlamenti terefinden Sotlandiya krali elan olundu Buna baxmayaraq Ingiltere artiq Kromvel terefinden respublika olaraq idare edilirdi ve bu sebeble taxta cixdiqdan sonra atasinin parlamentle olan mubarizesini davam etdirdi 3 sentyabr 1651 ci ilde bas tutan son doyusde meglub olan II Karl Avropaya qacdi ve novbeti 9 ili Fransa ve Hollandiyada kecirdi Sotlandiya ise Kromvelin diktaturasi altina kecdi 1658 ci ilde Kromvelin olumunun ardindan baslayan siyasi qarisiqliq Ingilterede monarxiyanin berpasi ile neticelendi ve II Karl vetene devet olundu 29 may 1660 ci ilde dogum gununde Londonda mohtesem bir merasimle Ingiltere taxtina eylesdi II Karling Charles IISotlandiya monarxi d 29 may 1660 6 fevral 1685EvvelkiI KarlSonrakiII CeymsSexsi melumatlarDogum tarixi 29 may 8 iyun 1630 Dogum yeri London Ingiltere kralligiVefat tarixi 6 16 fevral 1685 54 yasinda Vefat yeri London Ingiltere kralligiVefat sebebi insultDefn yeri Vestminster abbatligiSulale StuartlarAtasi I KarlAnasi Henrietta MariyaHeyat yoldasi Braqanzali Katerina 21 may 1662 MonoqramImzasi Vikianbarda elaqeli mediafayllar II Karlin cagirdigi parlament Ingiltere Anqlikan kilsesini yeniden berpa etdi Yeniden alovlanan Ingilis Alman muharibesinde II Karl dayisi oglu olan Fransa krali XIV Ludoviqle 1670 ci ilde ittifaq qurdu Parlamentle girisdiyi keskin mubarizede qalib geldi ve 1681 ci ilde parlament legv edilerek mutleq monarxiya berpa edildi 1685 ci ilde vefat etdi ve olum doseyinde iken katolik mezhebine qebul edildi Portuqaliya krali qizi Ketrinle evlendi ancaq bu nikahdan dogulan ovladlari cox yasamadi Bununla yanasi sarayda saxladigi mesuqelerinden dunyaya gelen en azi 12 ovladi var idi Vefatinin ardindan resmi varisi olmadigi ucun taxta qardasi II Ceyms cixdi Heyatinin erken dovruLondonda anadan olmusdur Tehsili 1642 ci ilde Ingiltere vetendas muharibesine gore yarida qalmisdir Vetendas muharibesi dovruVetendas muharibesi dovrunde Ingilterenin qerbinde doyusmusdur amma royalistlerin meglub olmasindan sonra Fransaya anasinin yanina qacmisdir Bu dovrde anasinin ve bacisinin butun israrlarina baxmayaraq katolik olmagi redd ederek protestant mezhebine qaldi Kral olmaq ugrunda mubarizesiI Karlin 1649 cu ilde edam edilmesinden sonra Oliver Kromvele qarsi cixan Sotlandiya onun oglu Karli kral elan etdiler Sotlandiyaya geden Karl qarsiliginda Sotlandlarin mezhebi olan presviteriyanligi qoruyacagina soz verdi Lakin Sotland ordusu 1650 ci ilde Dunbar doyusunde Kromvele meglub oldu Ardiyca 1651 ci ilde Vorcesterde mutleq meglubiyyete meruz qalan Karl yeniden Fransaya qacdi Cetin seraitde Fransada yasayan Karlin veziyyeti Kromvel oldukden sonra da deyismedi Kral olmasiKromvelin ardicillarinin olkeni parcalayacagini dusunen Sotlandiya valisi general Corc Monk ordusu ile cevrilis etdi ve Karli 1660 ci ilde taxta cixartdi Kral olaraq fealiyyetiII karl 1661 ci ilde royalistlerin coxluq teskil etdiyi parlament cagirdi 1679 cu ile qeder movcud olan bu parlament bir cox repressiv qanun qebul etdi Ordunun komandanligini krala veren muxalif sexslerin partiyalarini legv etdirdi metbuata senzura tedbiq edildi Lakin kralin katoliklere xos munasibet gosterilmesi yonundeki cehdleri ugursuzluga meruz qaldi ve bu cehdi Icmaalar Palatasinda redd edildi Maliyye cehetden de serbest ola bilmeyen kral pul sixintisinin ohtesinden gele bilmedi 1665 1667 ugursuzluqla neticelenmesi cemiyyetde olan nufuzunu zedeledi Bundan elave bu dovrde Londonda dehsetli derecede veba xesteliyi yayildi ve Boyuk London yangini 2 sentyabr 1666 meydana geldi II Karl bu yanginda Londonu qorumaq ucun xeyli cehdler etdi II Karl oz qayni olan Orlean hersoqu Flippin boyuk qardasi Fransa krali ile gizli muqavile imzaladi 1670 Hollandiyaya qarsi Fransanin Ingiltereni destekleyeceyini nezerde tutan bu muqavileye gore Karl Katolik olacaqdi Ancaq gizli maddenin qati protestant olan ingilis xalqina elan edileceyi qorxusu ile II Karl Fransadan asili veziyyete geldi 1678 ci ilde Titus Oates adli kohne anqlikan kesisin katoliklerin krali oldurerek yerine katolik olan qardasi II Ceymsi getireceyini iddia etmesi ile parlament ikiye bolundu Ceymsin taxta cixmasini istemeyenler Tori isteyenler ise Viqler olaraq ikiye ayrildilar Torilerin tezyiqlerine gore II Karl qardasini Ingiltereden uzaqlasdirmaga mecbur oldu Sonunda parlamenti qovan 1681 kral Fransa ile raziliga gelerek boyuk hecmde maliyye desteyi aldi Dovrunde elm ve incesenetElme onem veren II Karl dovrunde esas elm qurumu olan London Kral Cemiyyeti qurulmus Ingilterede elmde boyuk irelileyisler olmusdu Bundan elave deniz neqliyyati ve gemi duzeldilmesi saheleri de onun dovrunde xeyli inkisaf etmisdi Ingilis edebiyyati ve teatr senedi xeyli inkisaf etmisdi II Karl senet sever olaraq ve xususile de edebiyyatda Restavrasiya komediyasi sahesinde teatr sever kral olaraq meshurlasmisdir OlumuKral 1679 cu ilde agir formada xestelendi ve xesteliy ucbatindan 6 fevral 1685 ci ilde 54 yasinda oldu Olduyunde qanuni ovladi olmadigina gore yerine qardasi Ceyms geldi Karl olduyu zaman 14 eded qeyri qanuni ovladi var idi Ogullarinin en boyuyu olan Monmous hersoqu Ceyms hele atasinin sagliginda Toriler terefinden varis olaraq qebul edilmisdi Kral olan II Ceyms qardasi oglu Ceymsin usyan etdiyini iddia ederek edam etdirdi IstinadlarRoseveare H G Charles II Encyclopaedia Britannica ing Lundy D R Charles II Stuart King of Great Britain The Peerage ing Kindred Britain Catalog of the German National Library alm Schedule of Listed Buildings by Grading PDF 2017 01 16 tarixinde PDF Istifade tarixi 2018 06 25 Pearson Hesketh 1960 Charles II His Life and Likeness London HeinemannXarici kecidler 1 Birlesmis Kralliq Kraliyyet Idaresi terefinden resmi olaraq 2004 cu ilde hazirlanmis British Monarchy saytinda II Karl maddesi