Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
II Ceyms və ya VII Ceyms (ing. James II of England and Ireland ing. James VII of Scotland) (d. 24 oktyabr 1633 – ö. 16 sentyabr 1701) — İngiltərə, Şotlandiya və İrlandiyanın sonuncu katolik kralı. İngiltərə tarixində adının ikincisi, Şotlandiya tarixində isə yeddincisi olduğu üçün bəzi mənbələrə II Ceyms, bəzilərində isə VII Ceyms olaraq anılır. Cəmi 3 il davam edən və 1688-ci ildə baş tutan Şanlı inqilabla başa çatan səltənəti İngiltərə tarixində dini tolerantlıqla fərqləndi. Monarxiya-Parlament arasındakı mübarizəni bitirərək illərdir davam edən sivil və siyasi gərginliyə son qoydu.
| II Ceyms | |
|---|---|
| ing. James II | |
 | |
Şotlandiya monarxı[d] | |
| 6 (16) fevral 1685 – 11 dekabr 1688 | |
| Əvvəlki | II Karl |
| Sonrakı | II Mariya |
| 14 oktyabr 1633 – 6 fevral 1685 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 14 (24) oktyabr 1633 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 5 (16) sentyabr 1701(67 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Vəfat səbəbi | beyin qansızması[d] |
| Dəfn yeri | |
| Sülalə | Stüartlar |
| Atası | I Karl |
| Anası | Henrietta Mariya |
| Uşaqları | |
| Hərbi xidmət | |
| Rütbəsi | Admiral |
| | |
| Monoqram |  |
| İmzası |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
II Ceymsin doğuşdan qazandığı taxt hüququ var idi və böyük qardaşı II Karldan təslim aldığı bu səltənəti İngiltərə, İrlandiya və Şotlandiya torpaqları üzərində davam edirdi. Ancaq onun İngiltərədə tədbiq etdiyi dini tolerantlıq ona qarşı bir silaha çevrildi. İngiltərə və Şotlandiya parlamentləri onun bu sahədə qəbul etdiyi qərarları qəbul etməsə də, II Ceyms bunları icra etməyə davam etdi. Məhz bu səbəblə, onun taxtdan devrilməsinə səbəb yürütdüyü dini siyasət deyil, siyasi iqtidarsızlığı oldu.
1688-ci ilin iyununda baş verən 2 skandal müxalif qüvvələri daha da alovlandırdı. Bunlardan ilki kralın 10 iyunda bir oğlan övladının dünyaya gəlməsi oldu. Belə ki, kral həyatda qalan 2 qız övladını (hər ikisi protestant şəxslərlə evli idi) vəliəhdlikdən çıxararaq, adını verdiyi bu oğlunu vəliəhd elan etdi. Üstəlik vəliəhdin katolik inancına sadiq qalaraq böyüdüləcəyi və beləliklə, İngiltərə monarx ailəsinin artıq katolik şəcərə ilə davam edəcəyi bildirildi. İkinci skandal hadisə isə İngiltərə Anqlikan kilsəsinə mənsub 7 yepiskopun təhqiramiz şəkildə həbs edilərək mühakimə edilmələri oldu. Bu hadisə İngiltərə kilsəsinə qarşı qurulmuş bir qurma olaraq görüldü və 30 iyunda baş tutan məhkəmənin qərarı ilə məhkumlar azad edildilər. Bu isə kralın İngiltərədəki nüfuzunu tamamilə yox etdi. İngiltərə və Şotlandiyada baş verən anti-katolik üsyanlar artıq kralın taxtdan endirilməsi tələbiylə daha da böyüməyə başladı.
İngiltərənin öndə gələn siyasi xadimlərinin kralın həm kürəkəni, həm də bacısı oğlu olan Oranjlı Vilhelmi İngiltərə taxtına dəvət etmələri və onun 5 noyabr 1688-ci ildə Briksama gəlməsinin ardından II Ceymsin ordusu geriləməyə başladı. Ordudan qaçan əsgərləin rəqib cəbhədə yer aldığını görən kral isə 23 dekabrda Fransaya qaçdı. 1689-cu ilin fervalında toplanan xüsusi Parlament komitəsi kralın İngiltərə taxtını qoyub qaçdığını və kralın böyük qızı Mariya ilə əri Oranjlı Vilhelmin ortaq monarx olaraq İngiltərə səltənətinə sahib çıxdığını elan etdi. Bundan başqa İngiltərədəki hakimiyyətin artıq doğuşdan olaraq deyil, parlamentin təsdiqiylə baş tutacağı bildirildi. II Ceyms səltənətini bərpa etmək məqsədilə 14 mart 1689-cu ildə İrlandiyaya gəldi ancaq aprel ayında Şotlandiya parlamenti də İngiltərəni izlədi və onun səltənətini itirdiyini, eləcə də İngiltərənin yeni monarxlarına sadiq olduqlarını bildirdi. 1690-cı ilin iyulunda baş tutan Boyn döyüşündəki məğlubiyyətin ardından Ceyms Fransaya döndü və qalan həyatını Fransa kralı XIV Lüdoviqin himayəsində sürgündə keçirdi. Çox zaman müxalifləri tərəfindən mütləqiyyətçi bir tiran olaraq təsvir edilsə də, XX əsrdən etibarən bir çox tarixçi onun dini tolerantlığını nümunə göstərərək əslində yaxşı tərəflərini üzə çıxarmağa çalışdılar.
Mənbə
- Ashley, Maurice (1996). The Glorious Revolution of 1688. New York: Charles Scribner's Sons.
- Belloc, Hilaire (1928). James the Second. Philadelphia: J. B. Lippincott
- Callow, John (2000). The Making of King James II: The Formative Years of a King. Stroud, Gloucestershire: Sutton Publishing.
- Claydon, Tony (2008). "William III and II" Oxford Dictionary of National Biography, online ed. Oxford University Press
- Devine, T. M. (2006). The Scottish Nation 1700–2007. London: Penguin Books. ISBN 0–14–102769-X
- Harris, Tim (2006). Revolution: The Great Crisis of the British Monarchy, 1685–1720. Penguin Books.
- Hilliam, David (1998). Kings, Queens, Bones & Bastards. Stroud, Gloucestershire: Sutton Publishing.
- Jones, J. R. (1988). The Revolution of 1688 in England. Weidenfeld and Nicolson.
- Kenyon, J. P. (1986). The Stuart Constitution 1603–1688, Documents and Commentary, 2nd ed. Cambridge University Press.
İstinadlar
- Kenyon J. P. James II // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Jaume II d’Anglaterra // Gran Enciclopèdia Catalana (kat.). Grup Enciclopèdia, 1968.
- Jakov II. // Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (xorv.). 2009.
- Lundy D. R. James II Stuart, King of Great Britain // The Peerage (ing.).
- Kindred Britain.
- Catalog of the German National Library (alm.).
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
II Ceyms ve ya VII Ceyms ing James II of England and Ireland ing James VII of Scotland d 24 oktyabr 1633 o 16 sentyabr 1701 Ingiltere Sotlandiya ve Irlandiyanin sonuncu katolik krali Ingiltere tarixinde adinin ikincisi Sotlandiya tarixinde ise yeddincisi oldugu ucun bezi menbelere II Ceyms bezilerinde ise VII Ceyms olaraq anilir Cemi 3 il davam eden ve 1688 ci ilde bas tutan Sanli inqilabla basa catan selteneti Ingiltere tarixinde dini tolerantliqla ferqlendi Monarxiya Parlament arasindaki mubarizeni bitirerek illerdir davam eden sivil ve siyasi gerginliye son qoydu II Ceymsing James IISotlandiya monarxi d 6 16 fevral 1685 11 dekabr 1688EvvelkiII KarlSonrakiII MariyaYork hersoqu14 oktyabr 1633 6 fevral 1685Sexsi melumatlarDogum tarixi 14 24 oktyabr 1633Dogum yeri London Ingiltere kralligiVefat tarixi 5 16 sentyabr 1701 67 yasinda Vefat yeri Sen Jermen an Le d Vefat sebebi beyin qansizmasi d Defn yeri Vindzor sarayiSulale StuartlarAtasi I KarlAnasi Henrietta MariyaUsaqlari II Mariya Anna StuartHerbi xidmetRutbesi AdmiralMonoqramImzasi Vikianbarda elaqeli mediafayllar II Ceymsin dogusdan qazandigi taxt huququ var idi ve boyuk qardasi II Karldan teslim aldigi bu selteneti Ingiltere Irlandiya ve Sotlandiya torpaqlari uzerinde davam edirdi Ancaq onun Ingilterede tedbiq etdiyi dini tolerantliq ona qarsi bir silaha cevrildi Ingiltere ve Sotlandiya parlamentleri onun bu sahede qebul etdiyi qerarlari qebul etmese de II Ceyms bunlari icra etmeye davam etdi Mehz bu sebeble onun taxtdan devrilmesine sebeb yurutduyu dini siyaset deyil siyasi iqtidarsizligi oldu 1688 ci ilin iyununda bas veren 2 skandal muxalif quvveleri daha da alovlandirdi Bunlardan ilki kralin 10 iyunda bir oglan ovladinin dunyaya gelmesi oldu Bele ki kral heyatda qalan 2 qiz ovladini her ikisi protestant sexslerle evli idi veliehdlikden cixararaq adini verdiyi bu oglunu veliehd elan etdi Ustelik veliehdin katolik inancina sadiq qalaraq boyuduleceyi ve belelikle Ingiltere monarx ailesinin artiq katolik secere ile davam edeceyi bildirildi Ikinci skandal hadise ise Ingiltere Anqlikan kilsesine mensub 7 yepiskopun tehqiramiz sekilde hebs edilerek muhakime edilmeleri oldu Bu hadise Ingiltere kilsesine qarsi qurulmus bir qurma olaraq goruldu ve 30 iyunda bas tutan mehkemenin qerari ile mehkumlar azad edildiler Bu ise kralin Ingilteredeki nufuzunu tamamile yox etdi Ingiltere ve Sotlandiyada bas veren anti katolik usyanlar artiq kralin taxtdan endirilmesi telebiyle daha da boyumeye basladi Ingilterenin onde gelen siyasi xadimlerinin kralin hem kurekeni hem de bacisi oglu olan Oranjli Vilhelmi Ingiltere taxtina devet etmeleri ve onun 5 noyabr 1688 ci ilde Briksama gelmesinin ardindan II Ceymsin ordusu gerilemeye basladi Ordudan qacan esgerlein reqib cebhede yer aldigini goren kral ise 23 dekabrda Fransaya qacdi 1689 cu ilin fervalinda toplanan xususi Parlament komitesi kralin Ingiltere taxtini qoyub qacdigini ve kralin boyuk qizi Mariya ile eri Oranjli Vilhelmin ortaq monarx olaraq Ingiltere seltenetine sahib cixdigini elan etdi Bundan basqa Ingilteredeki hakimiyyetin artiq dogusdan olaraq deyil parlamentin tesdiqiyle bas tutacagi bildirildi II Ceyms seltenetini berpa etmek meqsedile 14 mart 1689 cu ilde Irlandiyaya geldi ancaq aprel ayinda Sotlandiya parlamenti de Ingiltereni izledi ve onun seltenetini itirdiyini elece de Ingilterenin yeni monarxlarina sadiq olduqlarini bildirdi 1690 ci ilin iyulunda bas tutan Boyn doyusundeki meglubiyyetin ardindan Ceyms Fransaya dondu ve qalan heyatini Fransa krali XIV Ludoviqin himayesinde surgunde kecirdi Cox zaman muxalifleri terefinden mutleqiyyetci bir tiran olaraq tesvir edilse de XX esrden etibaren bir cox tarixci onun dini tolerantligini numune gostererek eslinde yaxsi tereflerini uze cixarmaga calisdilar MenbeAshley Maurice 1996 The Glorious Revolution of 1688 New York Charles Scribner s Sons ISBN 0 340 00896 2 Belloc Hilaire 1928 James the Second Philadelphia J B Lippincott Callow John 2000 The Making of King James II The Formative Years of a King Stroud Gloucestershire Sutton Publishing ISBN 0 7509 2398 9 Claydon Tony 2008 William III and II Oxford Dictionary of National Biography online ed Oxford University Press Devine T M 2006 The Scottish Nation 1700 2007 London Penguin Books ISBN 0 14 102769 X Harris Tim 2006 Revolution The Great Crisis of the British Monarchy 1685 1720 Penguin Books ISBN 0 7139 9759 1 Hilliam David 1998 Kings Queens Bones amp Bastards Stroud Gloucestershire Sutton Publishing ISBN 0 7509 3553 7 Jones J R 1988 The Revolution of 1688 in England Weidenfeld and Nicolson ISBN 0 297 99467 0 Kenyon J P 1986 The Stuart Constitution 1603 1688 Documents and Commentary 2nd ed Cambridge University Press ISBN 0 521 31327 9IstinadlarKenyon J P James II Encyclopaedia Britannica ing Jaume II d Anglaterra Gran Enciclopedia Catalana kat Grup Enciclopedia 1968 Jakov II Proleksis enciklopedija Opca i nacionalna enciklopedija xorv 2009 Lundy D R James II Stuart King of Great Britain The Peerage ing Kindred Britain Catalog of the German National Library alm