Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şanlı inqilab (ing. Glorious Revolution) — 1688-ci ildə İngiltərədə II Yakov Stüartın devrilməsi ilə nəticələnən çevrilişə tarixşünaslıqda verilən ad.
Tarixi
1688-ci il, noyabrın 5-ndə Vilhelm 15 minlik qoşunla İngiltərənin sahillərinə çıxdı. II Yakov tərəfindən toplanmış dəstələr başda komandirləri olmaqla, düşmənin tərəfinə keçməyə başladılar. Hamı tərəfindən tərk edilmiş II Yakov Fransaya qaçdı. 1688-ci il, dekabrın 18-ndə Oranlı Vilhelm Londona daxil oldu, 1689-cu ilin əvvəlindəsə İngiltərənin kralı elan olundu. Beləliklə, "Şanlı inqilab" adını almış dövlət çevrilişi qan tökülmədən baş tutdu.
Yeni dövlət quruluşunun əsas sənədi "Hüquqlar haqqında Bill" oldu. İngiltərə parlamentli monarxiyaya çevrilirdi. Kral veto hüququndan məhrum edildi. Bundan sonra o, ölkəni ancaq parlamentlə birgə idarə edə bilərdi. O, parlamentin icazəsi olmadan vergi yığa, daimi qoşun saxlaya, din işlərinə qarışa bilməzdi. Amma eyni zamanda seçki hüququ əvvəlki tək qalırdı- bu hüquqdan ancaq varlı adamlar istifadə edə bilərdilər. Əhalinin böyük hissəsi isə bu hüquqdan məhrum edilmişdi. Deputatların seçki dairələri üzrə bölünməsi inqilabdan əvvəl olduğu kimi qeyri-bərabər olaraq qalırdı. Billdə elan edilmiş dini dözümlülük məhdud xarakter daşıyırdı:ilahi üçlük haqqında fikirləri rədd edən təriqətçilər ən amansız təqiblərə məruz qalırdılar. Amma presveterianlıq da hakim din olmadı. Üstünlük hələ də anqlikan kilsəsinin əlində idi. İndependent konqreqasiyaları azad dini təbliğat hüququ aldılar. Ölkədə uzun müddət ərzində hələ restavrasiya dövründə formalaşan iki partiyalı sistem möhkəmləndi:hökumətdə gah viqlər (burjua-zadəgan partiyası), gah da torilər (mühafizəkar torpaq sahibləri) üstünlük təşkil edirdilər.
Mahiyyət etibarilə 1688-ci il çevrilişi torpaq aristokratiyası və getdikcə möhkəmlənən iri burjuaziya arasında razılıq idi. Bu hadisədən sonra onlar faktiki olaraq hakimiyyəti böldülər. Xalq əvvəlki kimi siyasi həyatda iştiraka buraxılmırdı. Bu dövrdən başlayaraq sənayenin inkişafı, ilkin kapital yığımı, manufakturaların çiçəklənməsi İngiltərə tarixinin xarakterik xüsusiyyətlərindən oldu. Hər iki inqilabın gedişində həyata keçirilmiş qanunvericilik islahatları kütləvi ekspropirasiyalara və kəndlilərin torpaqlarından çıxarılmasına gətirib çıxardı. Ölkədə aqrar çevriliş başa çatdı. Hökumət xarici siyasətində müstəmləkələrin qarət olunmasını həvəsləndirir və dənizlərdə üstünlük əldə etmək uğrunda başqa ölkələrlə uğurlu mübarizə aparırdı.
Həmçinin bax
Ədəbiyyat
- Всемирная история в 24 томах. Том 13. — Мн.: Литература, 1996. — 560 с.
- Ивонина Л. И. Вильгельм III Оранский // Вопросы истории. 1998. № 3. С. 154–159.
- Сидоренко Л. В. Исторические последствия Славной революции: к вопросу о революционности событий 1688–1689 гг. // Вестник Санкт-Петербургского университета. Серия 2. История. 2013. Вып. 3. С. 82–91.
- "Славная революция" // Сен-Жерменский мир 1679 — Социальное обеспечение [Электронный ресурс]. — 2015. — С. 387. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004–2017, т. 30). — .
- Томсинов В. А. "Славная революция" 1688–1689 годов в Англии и Билль о правах. М.: Зерцало-М, 2010.
- Черчилль У. Британия в Новое время (XVI–XVII вв.). — Смоленск: Русич,, 2006. — 416 с. — (Популярная историческая библиотека). — .
- The Revolution of 1688–1689: Changing perspectives / Ed. L. G. Schwoerer. Camb.; N. Y., 2003.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sanli inqilab ing Glorious Revolution 1688 ci ilde Ingilterede II Yakov Stuartin devrilmesi ile neticelenen cevrilise tarixsunasliqda verilen ad Tarixi1688 ci il noyabrin 5 nde Vilhelm 15 minlik qosunla Ingilterenin sahillerine cixdi II Yakov terefinden toplanmis desteler basda komandirleri olmaqla dusmenin terefine kecmeye basladilar Hami terefinden terk edilmis II Yakov Fransaya qacdi 1688 ci il dekabrin 18 nde Oranli Vilhelm Londona daxil oldu 1689 cu ilin evvelindese Ingilterenin krali elan olundu Belelikle Sanli inqilab adini almis dovlet cevrilisi qan tokulmeden bas tutdu Yeni dovlet qurulusunun esas senedi Huquqlar haqqinda Bill oldu Ingiltere parlamentli monarxiyaya cevrilirdi Kral veto huququndan mehrum edildi Bundan sonra o olkeni ancaq parlamentle birge idare ede bilerdi O parlamentin icazesi olmadan vergi yiga daimi qosun saxlaya din islerine qarisa bilmezdi Amma eyni zamanda secki huququ evvelki tek qalirdi bu huquqdan ancaq varli adamlar istifade ede bilerdiler Ehalinin boyuk hissesi ise bu huquqdan mehrum edilmisdi Deputatlarin secki daireleri uzre bolunmesi inqilabdan evvel oldugu kimi qeyri beraber olaraq qalirdi Billde elan edilmis dini dozumluluk mehdud xarakter dasiyirdi ilahi ucluk haqqinda fikirleri redd eden teriqetciler en amansiz teqiblere meruz qalirdilar Amma presveterianliq da hakim din olmadi Ustunluk hele de anqlikan kilsesinin elinde idi Independent konqreqasiyalari azad dini tebligat huququ aldilar Olkede uzun muddet erzinde hele restavrasiya dovrunde formalasan iki partiyali sistem mohkemlendi hokumetde gah viqler burjua zadegan partiyasi gah da toriler muhafizekar torpaq sahibleri ustunluk teskil edirdiler Mahiyyet etibarile 1688 ci il cevrilisi torpaq aristokratiyasi ve getdikce mohkemlenen iri burjuaziya arasinda raziliq idi Bu hadiseden sonra onlar faktiki olaraq hakimiyyeti bolduler Xalq evvelki kimi siyasi heyatda istiraka buraxilmirdi Bu dovrden baslayaraq senayenin inkisafi ilkin kapital yigimi manufakturalarin ciceklenmesi Ingiltere tarixinin xarakterik xususiyyetlerinden oldu Her iki inqilabin gedisinde heyata kecirilmis qanunvericilik islahatlari kutlevi ekspropirasiyalara ve kendlilerin torpaqlarindan cixarilmasina getirib cixardi Olkede aqrar cevrilis basa catdi Hokumet xarici siyasetinde mustemlekelerin qaret olunmasini heveslendirir ve denizlerde ustunluk elde etmek ugrunda basqa olkelerle ugurlu mubarize aparirdi Hemcinin baxIngiltere burjua inqilabiEdebiyyatVsemirnaya istoriya v 24 tomah Tom 13 Mn Literatura 1996 560 s Ivonina L I Vilgelm III Oranskij Voprosy istorii 1998 3 S 154 159 Sidorenko L V Istoricheskie posledstviya Slavnoj revolyucii k voprosu o revolyucionnosti sobytij 1688 1689 gg Vestnik Sankt Peterburgskogo universiteta Seriya 2 Istoriya 2013 Vyp 3 S 82 91 Slavnaya revolyuciya Sen Zhermenskij mir 1679 Socialnoe obespechenie Elektronnyj resurs 2015 S 387 Bolshaya rossijskaya enciklopediya v 35 t gl red Yu S Osipov 2004 2017 t 30 ISBN 978 5 85270 367 5 Tomsinov V A Slavnaya revolyuciya 1688 1689 godov v Anglii i Bill o pravah M Zercalo M 2010 Cherchill U Britaniya v Novoe vremya XVI XVII vv Smolensk Rusich 2006 416 s Populyarnaya istoricheskaya biblioteka ISBN 5 8138 0601 6 The Revolution of 1688 1689 Changing perspectives Ed L G Schwoerer Camb N Y 2003