Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Heybətqulu Həbibulla oğlu Məmmədbəyov və ya Heybətqulu bəy Məmmədbəyov (1879, Şağan, Bakı qəzası – 16 dekabr 1937, Şağan) — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin dövlət nəzarəti naziri, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin üzvü, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Milli Şurasının üzvü, Zaqafqaziya Seyminin və Zaqafqaziya Seyminin Müsəlman fraksiyasının üzvü.
| Heybətqulu Məmmədbəyov | |
|---|---|
 | |
| 24 dekabr 1919 – 30 mart 1920 | |
| Əvvəlki | Nəriman bəy Nərimanbəyli |
| Sonrakı | Vəzifə ləğv olundu. |
| 7 dekabr 1918 – 27 aprel 1920 | |
| Fraksiya | İttihad fraksiyası |
| 22 sentyabr 1918 – 27 aprel 1920 | |
| Əvvəlki | Vəzifə təsis olundu. |
| Sonrakı | Vəzifə ləğv olundu. |
| 27 may 1918 – 7 dekabr 1918 | |
| Fraksiya | Rusiyada müsəlmanlıq "İttihad" fraksiyası |
| 23 fevral 1918 – 26 may 1918 | |
| Fraksiya | Müsəlman fraksiyası |
| Qrup | Rusiyada müsəlmanlıq "İttihad" qrupu |
| 29 oktyabr 1917 – 10 aprel 1918 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1879 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 16 dekabr 1937 |
| Vəfat yeri | |
| Partiya | |
| Fəaliyyəti | məmur |
Həyatı
Heybətqulu Həbibulla oğlu Məmmədbəyov 1879-cu ildə Bakının Şağan kəndində anadan olub. 1892-ci ildə rus-tatar məktəbində oxumuşdur. 1896-cı ildə təhsilini tamamladıqdan sonra Mixaylovsk məktəbinə daxil olmuşdur. 1902-ci ildə həmin məktəbin mühasib kursunu bitirmişdir. Sonradan o, Şəmsi Əsədullayevin idarəsində 1905-ci ilə qədər müqavilə ilə çalışmışdır. 1905-ci ildə Hacı Zeynalabdin Tağıyevin yanında, 6 aydan sonra isə Miraslanov qardaşlarının kontorunda mühasib olaraq 1917-ci ilə qədər burada çalışmışdır.
Repressiya
Heybətqulu Məmmədbəyov 1923-cü ilin iyun ayında doğulduğu Şağan kəndinə getdi. Heybətqulu Məmmədbəyov 1923-cü ilin iyunun 15-də Azərbaycan Fövqəladə Komissiyası tərəfindən həbs edildi. 1923-cü ilin noyabrına qədər həbsdə saxlanıldıqdan sonra sərbəst buraxıldı. Növbəti dəfə 1925-ci ilin mayın 19-da Azərbaycan Fövqəladə Komissiyasının komissarı Qriçman tərəfindən yaşadığı "Persidski" küçəsindəki 120 saylı evdə həbs olundu . Onun həbs anketində bu sözlər yazılmışdı:
 | Heybətqulu Məmmədbəyov, Türk, 47 yaş, bitərəf, mühasib, Arvadı Gülsüm 38 yaş, oğlu Əmrulla 17, Nadir (oxuyur) 15 yaş, Adil 6 yaş, qızı Rəbiyyə 10 yaş (oxuyur), 1923-cü ildə İttihad Partiyasına mənsub olduğu üçün FK tərəfindən həbs edilib, əmək haqqı ilə yaşayır |  |
O, 1925-ci ilin iyunun 22-də sərbəst buraxıldı.
1937-ci ilin dekabrın 7-də Heybətqulu Məmmədbəyovu qardaşı Cəfərqulu ilə birgə həbs etdilər. Onların hər ikisini "seçkilərdə iştirak kimi tədbirlərin həyata keçirilməsinə qarşı çıxmaqda", "Sovet hakimiyyətinin yaxın vaxtlarda yıxılacağı barədə şayiələr yaymaqda", "əksinqilabi iş aparmaqda" günahlandırırdılar.
Ölümü
1937-ci ilin dekabrın 12-də 31 saylı protokoldan çıxarış əsasında Heybətqulu Məmmədbəyov və 67 yaşlı qardaşı Cəfərqulu Məmmədbəyov haqqında güllələnmə hökmü çıxarıldı. 1937-ci ilin dekabrın 15-dən 16-na keçən gecə hər iki qardaş güllələndi.
İctimai-siyasi fəaliyyəti
Keçid dövrü
Heybətqulu Məmmədbəyov Nəşri-maarif və Nicat Cəmiyyətləri tərəfindən Bakıda göstərilən tamaşaların təşkilində yaxından iştirak etmişdir.
Fevral inqilabından sonra siyasi fəaliyyətə başlayan Heybətqulu Məmmədbəyov, Rusiyada Müsəlmanlıq Partiyasının təşkilində iştirak etmişdir. O, 23 fevral 1918-ci ildə İttihad Partiyası sıralarından Zaqafqaziya Seyminə üzv seçilmişdir.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövrü
Heybətqulu Məmmədbəyov 27 may 1918 tarixində yenə İttihad Partiyası sıralarından Milli Şura üzvü seçilmişdir. İstiqlal Bəyannaməsinə İttihad üzvü Heybətqulu bəy Məmmədbəyli leyhinə səsi vermişdir. Dekabr ayının 7-də isə yenə İttihad üzvü olaraq Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinə daxil olmuşdur.
1918-ci ildə Bakı Şəhər Dumasının 36 üzvü tərəfindən Duma əvəzinə işə düşəcək Bakı Şəhər İctimai Özünüidarəsinin 46 yeni üzvü seçilmiş bütün 80 üzvün siyahısı 22 sentyabr 1918-ci ildə hökumət tərəfindən təsdiqlənmişdi. 29 oktyabr 1917-ci il seçkilərində Bakı Şəhər Dumasının üzvü seçilən Heybətqulu Məmmədbəyov birbaşa olaraq Bakı Şəhər İctimai Özünüidarəsinin üzvlüyünə daxil olmuşdur.
Parlamentdə fəaliyyəti
Heybətqulu Məmmədbəyov Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentində Tərtibat və ləvazim, Fəhlə və Qanun layihəsi komissiyalarının üzvü olmuşdur. O, komissiyalarda İttihad Partiyasını təmsil etmişdir. 1919-cu ilin aprel ayına aid stenoqramlarda tərtibat və ləvazim komissiyası siyahısında adı bölüşdürücü kimi qeyd olunmuşdur.
Hökumətdə fəaliyyəti
Heybətqulu Məmmədbəyov 24 dekabr 1919-cu ildə, II Yusifbəyli hökumətində İttihad Partiyasının üzvü kimi dövlət nəzarəti naziri vəzifəsinə təyin olunmuşdur. O bu vəzifəni 30 mart tarixinə, hökumətin istefasınadək davam etdirmişdir.
Sovet dövrü
Aprel işğalından sonra, 12 iyun 1920 tarixində Əliheydər Qarayev tərəfindən Qarabağ qaçqınlarının yerləşdirilməsi üzrə səlahiyyətli şəxs təyin edilmişdir. 1921-ci ilin iyun ayına qədər bu vəzifədə çalışan Heybətqulu Məmmədbəyov sonradan Məmmədhəsən Hacınskinin köməyi ilə Zaqafqaziya Dövlət Ticarət İdarəsinin Bakı şöbəsinin rəis müavini təyin edildi. O, 1923-cü ilin iyununda işdən uzaqlaşdırıldı.
Partiya fəaliyyəti
Heybətqulu Məmmədbəyov xatirələrində, partiyanın 1917-ci ilin yayında Bakı şəhərində bir neçə şəxs tərəfindən Rusiyada Müsəlmanlıq Firqəsinin Təşkil Komitəsi yaradıldığını qeyd etmişdir. Fevral inqilabından sonra, 1918-ci ilin yanvar ayında Azərbaycan ərazisində formalaşmağa başlamış islamçı təşkilatlardan Rusiyada Müsəlmanlıq Firqəsi və həmin ilin payızında Gəncədə təsis olunmuş vahid qurumda birləşərək İttihadi-İslam Rusiyada Müsəlmanlıq Firqəsi adını almışdır.
1919-cu ilin aprel ayının 10-da partiyanın I qurultayı keçirilmişdir. Bakı Şəhər İdarəsinin binasında keçirilən qurultayda partiyanın adı Qafqaz İttihad Firqəsi olaraq dəyişdirilmişdir. Həmçinin qurultayda Heybətqulu Məmmədbəyovun da daxil olduğu 22 nəfərdən ibarət Mərkəzi Komitə üzvləri seçilmişdir.
1920-ci ilin yanvar ayının 25-də saat 1-də Bakı İctimai Məclisinin zalında partiyanın II Qurultayı keçirildi. Qurultayda Heybətqulu bəy Məmmədbəyov Mərkəzi Komitənin üzvü seçilmişdir. Aprel işğalından sonra partiya açıq fəaliyyətini dayandırmışdı.
Mənbə
Ədəbiyyat
- Zaqafqaziya Seyminin müsəlman fraksiyası və Azərbaycan Milli Şurası iclaslarının protokolları 1918-ci il (PDF). Bakı: Adiloğlu. 2006. səh. 216.
- Oqtay Əsədov, Rafael Cəbrayılov. Azərbaycan Respublikasının Parlamenti (PDF). Bakı. 2008.
- Yaqub Mahmudov. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası (PDF). 1 (Lider nəşriyyatı). Bakı. 2004. səh. 440. ISBN .
- Yaqub Mahmudov. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası (PDF). 2 (Lider nəşriyyatı). Bakı. 2004. səh. 472. ISBN .
- Nəsiman Yaqublu. Cümhuriyyət qurucuları (PDF). Bakı: “NURLAR” Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi. 2018. səh. 504.
- Altay Göyüşov. Azərbaycanda ittihadçılıq. Bakı. 1997.
- Lətif Şüküroğlu. Cümhuriyyət hökuməti repressiya məngənəsində. 2. Bakı. 2000.
- Азербайджанская Демократическая Республика: 1918–1920: законодательные акты. Azərbaycan Nəşriyyatı. 1996. 560.
İstinadlar
- Cümhuriyyət Qurucuları, 2018. səh. 352
- Lətif Şüküroğlu, 2000. səh. 199
- Heybətqulu Məmmədbəyov // Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. I cild. Bakı: "Lider". 2004. 440. ISBN .
- Qanunverici aktlar, 1998. səh. 677
- Azərbaycan Respublikası Dövlət Arxivi, f. 894, s. 10, i. 58, v. 5–7.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Heybetqulu Hebibulla oglu Memmedbeyov ve ya Heybetqulu bey Memmedbeyov 1879 Sagan Baki qezasi 16 dekabr 1937 Sagan Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin dovlet nezareti naziri Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Parlamentinin uzvu Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Milli Surasinin uzvu Zaqafqaziya Seyminin ve Zaqafqaziya Seyminin Muselman fraksiyasinin uzvu Heybetqulu MemmedbeyovAzerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin dovlet nezareti naziri24 dekabr 1919 30 mart 1920EvvelkiNeriman bey NerimanbeyliSonrakiVezife legv olundu Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Parlamentinin uzvu7 dekabr 1918 27 aprel 1920FraksiyaIttihad fraksiyasiBaki Seher Ictimai Ozunuidaresinin uzvu22 sentyabr 1918 27 aprel 1920EvvelkiVezife tesis olundu SonrakiVezife legv olundu Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Milli Surasinin uzvu27 may 1918 7 dekabr 1918FraksiyaRusiyada muselmanliq Ittihad fraksiyasiZaqafqaziya Seyminin uzvu23 fevral 1918 26 may 1918FraksiyaMuselman fraksiyasiQrupRusiyada muselmanliq Ittihad qrupuBaki Seher Dumasinin uzvu29 oktyabr 1917 10 aprel 1918Sexsi melumatlarDogum tarixi 1879Dogum yeri Sagan Baki qezasi Baki quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 16 dekabr 1937 1937 12 16 Vefat yeri Sagan Baki Azerbaycan SSR SSRIPartiya Ittihad PartiyasiFealiyyeti memurHeyatiHeybetqulu Hebibulla oglu Memmedbeyov 1879 cu ilde Bakinin Sagan kendinde anadan olub 1892 ci ilde rus tatar mektebinde oxumusdur 1896 ci ilde tehsilini tamamladiqdan sonra Mixaylovsk mektebine daxil olmusdur 1902 ci ilde hemin mektebin muhasib kursunu bitirmisdir Sonradan o Semsi Esedullayevin idaresinde 1905 ci ile qeder muqavile ile calismisdir 1905 ci ilde Haci Zeynalabdin Tagiyevin yaninda 6 aydan sonra ise Miraslanov qardaslarinin kontorunda muhasib olaraq 1917 ci ile qeder burada calismisdir Repressiya Heybetqulu Memmedbeyov 1923 cu ilin iyun ayinda doguldugu Sagan kendine getdi Heybetqulu Memmedbeyov 1923 cu ilin iyunun 15 de Azerbaycan Fovqelade Komissiyasi terefinden hebs edildi 1923 cu ilin noyabrina qeder hebsde saxlanildiqdan sonra serbest buraxildi Novbeti defe 1925 ci ilin mayin 19 da Azerbaycan Fovqelade Komissiyasinin komissari Qricman terefinden yasadigi Persidski kucesindeki 120 sayli evde hebs olundu Onun hebs anketinde bu sozler yazilmisdi Heybetqulu Memmedbeyov Turk 47 yas biteref muhasib Arvadi Gulsum 38 yas oglu Emrulla 17 Nadir oxuyur 15 yas Adil 6 yas qizi Rebiyye 10 yas oxuyur 1923 cu ilde Ittihad Partiyasina mensub oldugu ucun FK terefinden hebs edilib emek haqqi ile yasayir O 1925 ci ilin iyunun 22 de serbest buraxildi 1937 ci ilin dekabrin 7 de Heybetqulu Memmedbeyovu qardasi Ceferqulu ile birge hebs etdiler Onlarin her ikisini seckilerde istirak kimi tedbirlerin heyata kecirilmesine qarsi cixmaqda Sovet hakimiyyetinin yaxin vaxtlarda yixilacagi barede sayieler yaymaqda eksinqilabi is aparmaqda gunahlandirirdilar Olumu 1937 ci ilin dekabrin 12 de 31 sayli protokoldan cixaris esasinda Heybetqulu Memmedbeyov ve 67 yasli qardasi Ceferqulu Memmedbeyov haqqinda gullelenme hokmu cixarildi 1937 ci ilin dekabrin 15 den 16 na kecen gece her iki qardas gullelendi Ictimai siyasi fealiyyetiKecid dovru Heybetqulu Memmedbeyov Nesri maarif ve Nicat Cemiyyetleri terefinden Bakida gosterilen tamasalarin teskilinde yaxindan istirak etmisdir Fevral inqilabindan sonra siyasi fealiyyete baslayan Heybetqulu Memmedbeyov Rusiyada Muselmanliq Partiyasinin teskilinde istirak etmisdir O 23 fevral 1918 ci ilde Ittihad Partiyasi siralarindan Zaqafqaziya Seymine uzv secilmisdir Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti dovru Heybetqulu Memmedbeyov 27 may 1918 tarixinde yene Ittihad Partiyasi siralarindan Milli Sura uzvu secilmisdir Istiqlal Beyannamesine Ittihad uzvu Heybetqulu bey Memmedbeyli leyhine sesi vermisdir Dekabr ayinin 7 de ise yene Ittihad uzvu olaraq Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Parlamentine daxil olmusdur 1918 ci ilde Baki Seher Dumasinin 36 uzvu terefinden Duma evezine ise dusecek Baki Seher Ictimai Ozunuidaresinin 46 yeni uzvu secilmis butun 80 uzvun siyahisi 22 sentyabr 1918 ci ilde hokumet terefinden tesdiqlenmisdi 29 oktyabr 1917 ci il seckilerinde Baki Seher Dumasinin uzvu secilen Heybetqulu Memmedbeyov birbasa olaraq Baki Seher Ictimai Ozunuidaresinin uzvluyune daxil olmusdur Parlamentde fealiyyeti Heybetqulu Memmedbeyov Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Parlamentinde Tertibat ve levazim Fehle ve Qanun layihesi komissiyalarinin uzvu olmusdur O komissiyalarda Ittihad Partiyasini temsil etmisdir 1919 cu ilin aprel ayina aid stenoqramlarda tertibat ve levazim komissiyasi siyahisinda adi bolusdurucu kimi qeyd olunmusdur Hokumetde fealiyyeti Heybetqulu Memmedbeyov 24 dekabr 1919 cu ilde II Yusifbeyli hokumetinde Ittihad Partiyasinin uzvu kimi dovlet nezareti naziri vezifesine teyin olunmusdur O bu vezifeni 30 mart tarixine hokumetin istefasinadek davam etdirmisdir Sovet dovru Aprel isgalindan sonra 12 iyun 1920 tarixinde Eliheyder Qarayev terefinden Qarabag qacqinlarinin yerlesdirilmesi uzre selahiyyetli sexs teyin edilmisdir 1921 ci ilin iyun ayina qeder bu vezifede calisan Heybetqulu Memmedbeyov sonradan Memmedhesen Hacinskinin komeyi ile Zaqafqaziya Dovlet Ticaret Idaresinin Baki sobesinin reis muavini teyin edildi O 1923 cu ilin iyununda isden uzaqlasdirildi Partiya fealiyyeti Heybetqulu Memmedbeyov xatirelerinde partiyanin 1917 ci ilin yayinda Baki seherinde bir nece sexs terefinden Rusiyada Muselmanliq Firqesinin Teskil Komitesi yaradildigini qeyd etmisdir Fevral inqilabindan sonra 1918 ci ilin yanvar ayinda Azerbaycan erazisinde formalasmaga baslamis islamci teskilatlardan Rusiyada Muselmanliq Firqesi ve hemin ilin payizinda Gencede tesis olunmus vahid qurumda birleserek Ittihadi Islam Rusiyada Muselmanliq Firqesi adini almisdir 1919 cu ilin aprel ayinin 10 da partiyanin I qurultayi kecirilmisdir Baki Seher Idaresinin binasinda kecirilen qurultayda partiyanin adi Qafqaz Ittihad Firqesi olaraq deyisdirilmisdir Hemcinin qurultayda Heybetqulu Memmedbeyovun da daxil oldugu 22 neferden ibaret Merkezi Komite uzvleri secilmisdir 1920 ci ilin yanvar ayinin 25 de saat 1 de Baki Ictimai Meclisinin zalinda partiyanin II Qurultayi kecirildi Qurultayda Heybetqulu bey Memmedbeyov Merkezi Komitenin uzvu secilmisdir Aprel isgalindan sonra partiya aciq fealiyyetini dayandirmisdi MenbeEdebiyyat Zaqafqaziya Seyminin muselman fraksiyasi ve Azerbaycan Milli Surasi iclaslarinin protokollari 1918 ci il PDF Baki Adiloglu 2006 seh 216 Oqtay Esedov Rafael Cebrayilov Azerbaycan Respublikasinin Parlamenti PDF Baki 2008 Yaqub Mahmudov Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi PDF 1 Lider nesriyyati Baki 2004 seh 440 ISBN 9952 417 14 2 Yaqub Mahmudov Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi PDF 2 Lider nesriyyati Baki 2004 seh 472 ISBN 9952 417 44 4 Nesiman Yaqublu Cumhuriyyet quruculari PDF Baki NURLAR Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2018 seh 504 Altay Goyusov Azerbaycanda ittihadciliq Baki 1997 Letif Sukuroglu Cumhuriyyet hokumeti repressiya mengenesinde 2 Baki 2000 Azerbajdzhanskaya Demokraticheskaya Respublika 1918 1920 zakonodatelnye akty Azerbaycan Nesriyyati 1996 560 Istinadlar Cumhuriyyet Quruculari 2018 seh 352 Letif Sukuroglu 2000 seh 199 Heybetqulu Memmedbeyov Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi I cild Baki Lider 2004 440 ISBN 9952 417 14 2 Qanunverici aktlar 1998 seh 677 Azerbaycan Respublikasi Dovlet Arxivi f 894 s 10 i 58 v 5 7 Hemcinin baxIttihad Partiyasi