Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şağan — Azərbaycan Respublikasının Xəzər rayonunun inzibati ərazi vahidində qəsəbə. Şağan Abşeronun şimal-şərqində Xəzər sahillərində, 0-5 metr hündürlükdə yerləşir. Abşeronun ən qədim kəndlərindən biridir. Coğrafi cəhətdən Şağan şimal və şimal-qərbdən Buzovna, şərqdən və cənub tərəfdən Mərdəkan, qərb istiqamətində isə Binə qəsəbəsi (Təmənnis torpaqları) ilə həmsərhəddir. Qəsəbənin sahəsi təqribən 1500 km²-dir. 1933-cü ildə Şağan kəndi Mərdəkan kənd sovetinin tərkibinə daxil edildi. 1945-ci ildə ayrılsad a, 1948-ci ildə yenidən birləşdirildi. 1990-cı ildə Şağan qəsəbə statusu aldı. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 26 iyul 1994-cü il tarixli, 868 saylı Qərarı ilə Bakı şəhərinin Əzizbəyov rayonunun Şağan qəsəbəsi şəhər tipli Mərdəkan qəsəbəsindən ayrılaraq, şəhər tipli qəsəbə kimi rayonun yaşayış məntəqələri siyahısına daxil edilmiş, Şağan şəhər tipli qəsəbəsi mərkəz olmaqla Şağan qəsəbə ərazi vahidi yaradılmışdır.
| Şağan | |
|---|---|
 | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Saat qurşağı | |
| | |
Tarixi
Abşeron yarımadasının ən qədim yaşayış məskənlərindən biri də Şağandır. Arxeoloji qazıntıların nəticələrindən məlum olmuşdur ki, hələ e.ə.3000 il əvvəl bu ərazidə əhali məskunlaşmışdır. Yaşayış məskəninin Banağan adlanan sahəsində tunc dövrünə aid müxtəlif qayaüstü təsvirlər, o cümlədən astral dünyabaxışını özündə ehtiva edən Günəş, Ay, yerin cəhətləri, kainat simvolları, təsərrüfat və məişət əşyalarının təsvirlərinin qeydə alınması bu həqiqəti təsdiqləməkdədir. XI-XII əsrlərdə kəndin həm əhalisi, həm də ərazisi xeyli genişlənmişdir. Coğrafi məfhum kimi Şağan toponiminin bir neçə izah variantından ən çox həqiqətə uyğun gələni adın məhz etnotoponim olaraq Çağan oğuz eli ilə bağlılığıdır. Ümumiyyətlə, Şağanı yer, məkan, coğrafi məfhum və ya toponim kimi bir çox alimlər tədqiq etmişlər. T.Q. Səlimov «Şağan» adlı monoqrafiyasında bu haqda araşdırmalarını təqdim etmişdir [41]. Xalq etimologiyasına görə, burada Şahxan (Şahqan) adlı bir nəfər öz nəsli ilə məskunlaşmış və onun adının təhrif olunmuş şəkli kəndə verilmişdir. Azərbaycan toponimiya elminin ən görkəmli nümayəndələrindən olan Q. Qeybullayev Şağan toponimini Şəkinin «sak» tayfaları ilə əlaqələndirir və Şağan sözünü «Sakan» adlı tayfanın adının təhrif olunmuş forması kimi izah edir.
Əhalisi
Bu kəndin əhali sayı haqqında ilk məlumatlar XIX əsrin əvvəllərinə aid olsa da, tarixi dövrün təhlillərinə görə, orta əsrlərdə kənd əhalisi çox olmuşdur. Şağanda evlərin sayı 1849-cu ildə 78, 1886-cı ildə 93 və 1921-ci ildə 121 idi. Əhali sayı 1842-ci ildə 285 nəfər idi və Bakı kəndləri arasında bu saya görə 26-cı olsa da, sonrakı illərdə zəif sürətlə artmış, 1904-ci ildə 600, 1926-ci ildə 845 və 1939-cu ildə 1034 nəfər olmuşdur. Əhali sayı 1999-cu ildə 3,2 min, 2009-cu ildə 3,3 min və 2016-ci ildə 3,5 min nəfər olmuşdur. Qəsəbənin hazırda əhali sayı 10 min nəfərə yaxındır. Əslində mövcud və ya qeydiyyata alınmayanların sayı 5 mindən çoxdur. Laçın qəsəbəsində məskunlaşan köçkünlərin sayı 3 mindən artıqdır. Şağanın Qızılqum sayılan bağ yerlərinin böyük hissəsi daimi yaşayış yerlərinə çevrilmişdir. Burada 1 məktəbdə 756 şagird təhsil, 1 uşaq bağçasında 60 uşaq tərbiyə alır (2011). Məktəb qəsəbənin köhnə hissəsində yerləşdiyi üçün yeni salınan məskəndə məktəb və uşaq bağçalarına böyük ehtiyac vardır. Şağanda müasir ticarət mərkəzi fəaliyyət göstərir və gələcəkdə bu qəsəbə mühüm dənizkənarı iqlim kurortu ola bilər.
İnfrastrukturu
Abşeronun digər sahilboyu kəndləri kimi, Şağanın şəhərsalma strukturu XII əsrin sonu, XIII əsrin əvvəllərində inşa edilmiş, hündürlüyü 23-24 metrə bərabər dördkünc bürclü qalanın təsiri altında formalaşmışdır. Burada məscid, pir, ovdan və d. abidələr vardır. Şağanda bir sıra dəyərli tarixi-memarlıq abidələri qeydə alınıb. Bunlardan XII əsrin sonu XIII əsrin əvvəllərində inşa edilən 24 metr hündürlükdə dördbürclü (hazırda qalanın bir bürcü salamatdır) qalanı, tarixi 1320-1321-ci illərə aid olan qubala-türbəni (alban abidəsi), 1658-ci ildə inşa olunan piri, 1889-cu ildə tikilən məscidi, tarixi 1894-1895-ci illərə təsadüf edilən mədrəsəni, 1895-ci ildə Hacı Atababanın tikdirdiyi hamamı, kənd qəbiristanlığında olan dördsütunlu türbəni (1907), sayı 40 olan sərdabələri (amanat qəbirlər) qeyd etmək olar.
Kəndxudarı
Tanınmış şəxsiyyətlər
Abşeron yaşayış məntəqələri içərisində istər ərazisinə, istərsə də əhalisinin sayına görə kiçik qəsəbələrdən olmasına baxmayaraq buradan respublikamızın ictimai, siyasi, mədəni həyatında kifayət qədər əhəmiyyətli rol oynayan bir çox şəxsiyyətlər çıxmışdır.
- Məmmədyusif Cəfərov – Rusiya VI Dövlət Dumasının üzvü.
- Heybətqulu Məmmədbəyli – keçmiş Müsavat hökumətinin parlament üzvü.
- Hacıbəy Sultanov – akademik, Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasının fəxri direktoru.
- Qəmər Almaszadə – SSRİ xalq artisti.
- Bəbir Məmmədzadə – şair.
- Adil Gəray – bəstəkar, əməkdar incəsənət xadimi.
- Rəşid Məmmədbəyov – Azərbaycanın ilk olimpiya mükafatçısı.
- Hamlet Xanızadə – respublikanın əməkdar artisti.
- Bəxtiyar Xanızadə – Xalq artisti.
- – tarixçi etnoqraf.
- – AzSSR xalq artisti.
- Zaur Zeynalov – Azərbaycan Ortodontlar Cəmiyyətinin sədri.
- Hacımurad Pənahov - Tanınmış gəmi kapitanı. SSRİ ali sovetinin deputatı.
- - Tanınmış gəmi kapitanı.
- -Tanınmış təyyarəçi.
- - Tanınmış təyyarəçi.
- - Tanınmış təyyarəçi.
- -Tanınmış şair,publisist.Bir çox kitabların redaktoru.
İstinadlar
- R.Əliyeva, E.Bədəlov "Abşeronda məskunlaşma və memarlıq". Bakı - "Avropa" - 2016.264 səh.
- "Azərbaycan Respublikasının bəzi rayonlarının inzibati-ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi, yaşayış məntəqələrinin adlarının dəyişdirilməsi və qeydə alınması haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 26 iyul 1994-cü il tarixli, 868 saylı Qərarı". 2022-08-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-08-26.
Xarici keçidlər
- Şağan rəngi 2011-09-30 at the Wayback Machine
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sagan Azerbaycan Respublikasinin Xezer rayonunun inzibati erazi vahidinde qesebe Sagan Abseronun simal serqinde Xezer sahillerinde 0 5 metr hundurlukde yerlesir Abseronun en qedim kendlerinden biridir Cografi cehetden Sagan simal ve simal qerbden Buzovna serqden ve cenub terefden Merdekan qerb istiqametinde ise Bine qesebesi Temennis torpaqlari ile hemserheddir Qesebenin sahesi teqriben 1500 km dir 1933 cu ilde Sagan kendi Merdekan kend sovetinin terkibine daxil edildi 1945 ci ilde ayrilsad a 1948 ci ilde yeniden birlesdirildi 1990 ci ilde Sagan qesebe statusu aldi Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin 26 iyul 1994 cu il tarixli 868 sayli Qerari ile Baki seherinin Ezizbeyov rayonunun Sagan qesebesi seher tipli Merdekan qesebesinden ayrilaraq seher tipli qesebe kimi rayonun yasayis menteqeleri siyahisina daxil edilmis Sagan seher tipli qesebesi merkez olmaqla Sagan qesebe erazi vahidi yaradilmisdir Sagan40 29 38 sm e 50 07 50 s u Olke AzerbaycanTarixi ve cografiyasiSaat qursagi UTC 04 00Xeriteni goster gizle SaganTarixiAbseron yarimadasinin en qedim yasayis meskenlerinden biri de Sagandir Arxeoloji qazintilarin neticelerinden melum olmusdur ki hele e e 3000 il evvel bu erazide ehali meskunlasmisdir Yasayis meskeninin Banagan adlanan sahesinde tunc dovrune aid muxtelif qayaustu tesvirler o cumleden astral dunyabaxisini ozunde ehtiva eden Gunes Ay yerin cehetleri kainat simvollari teserrufat ve meiset esyalarinin tesvirlerinin qeyde alinmasi bu heqiqeti tesdiqlemekdedir XI XII esrlerde kendin hem ehalisi hem de erazisi xeyli genislenmisdir Cografi mefhum kimi Sagan toponiminin bir nece izah variantindan en cox heqiqete uygun geleni adin mehz etnotoponim olaraq Cagan oguz eli ile bagliligidir Umumiyyetle Sagani yer mekan cografi mefhum ve ya toponim kimi bir cox alimler tedqiq etmisler T Q Selimov Sagan adli monoqrafiyasinda bu haqda arasdirmalarini teqdim etmisdir 41 Xalq etimologiyasina gore burada Sahxan Sahqan adli bir nefer oz nesli ile meskunlasmis ve onun adinin tehrif olunmus sekli kende verilmisdir Azerbaycan toponimiya elminin en gorkemli numayendelerinden olan Q Qeybullayev Sagan toponimini Sekinin sak tayfalari ile elaqelendirir ve Sagan sozunu Sakan adli tayfanin adinin tehrif olunmus formasi kimi izah edir EhalisiBu kendin ehali sayi haqqinda ilk melumatlar XIX esrin evvellerine aid olsa da tarixi dovrun tehlillerine gore orta esrlerde kend ehalisi cox olmusdur Saganda evlerin sayi 1849 cu ilde 78 1886 ci ilde 93 ve 1921 ci ilde 121 idi Ehali sayi 1842 ci ilde 285 nefer idi ve Baki kendleri arasinda bu saya gore 26 ci olsa da sonraki illerde zeif suretle artmis 1904 ci ilde 600 1926 ci ilde 845 ve 1939 cu ilde 1034 nefer olmusdur Ehali sayi 1999 cu ilde 3 2 min 2009 cu ilde 3 3 min ve 2016 ci ilde 3 5 min nefer olmusdur Qesebenin hazirda ehali sayi 10 min nefere yaxindir Eslinde movcud ve ya qeydiyyata alinmayanlarin sayi 5 minden coxdur Lacin qesebesinde meskunlasan kockunlerin sayi 3 minden artiqdir Saganin Qizilqum sayilan bag yerlerinin boyuk hissesi daimi yasayis yerlerine cevrilmisdir Burada 1 mektebde 756 sagird tehsil 1 usaq bagcasinda 60 usaq terbiye alir 2011 Mekteb qesebenin kohne hissesinde yerlesdiyi ucun yeni salinan meskende mekteb ve usaq bagcalarina boyuk ehtiyac vardir Saganda muasir ticaret merkezi fealiyyet gosterir ve gelecekde bu qesebe muhum denizkenari iqlim kurortu ola biler InfrastrukturuAbseronun diger sahilboyu kendleri kimi Saganin sehersalma strukturu XII esrin sonu XIII esrin evvellerinde insa edilmis hundurluyu 23 24 metre beraber dordkunc burclu qalanin tesiri altinda formalasmisdir Burada mescid pir ovdan ve d abideler vardir Saganda bir sira deyerli tarixi memarliq abideleri qeyde alinib Bunlardan XII esrin sonu XIII esrin evvellerinde insa edilen 24 metr hundurlukde dordburclu hazirda qalanin bir burcu salamatdir qalani tarixi 1320 1321 ci illere aid olan qubala turbeni alban abidesi 1658 ci ilde insa olunan piri 1889 cu ilde tikilen mescidi tarixi 1894 1895 ci illere tesaduf edilen medreseni 1895 ci ilde Haci Atababanin tikdirdiyi hamami kend qebiristanliginda olan dordsutunlu turbeni 1907 sayi 40 olan serdabeleri amanat qebirler qeyd etmek olar KendxudariTaninmis sexsiyyetlerAbseron yasayis menteqeleri icerisinde ister erazisine isterse de ehalisinin sayina gore kicik qesebelerden olmasina baxmayaraq buradan respublikamizin ictimai siyasi medeni heyatinda kifayet qeder ehemiyyetli rol oynayan bir cox sexsiyyetler cixmisdir Memmedyusif Ceferov Rusiya VI Dovlet Dumasinin uzvu Heybetqulu Memmedbeyli kecmis Musavat hokumetinin parlament uzvu Hacibey Sultanov akademik Samaxi Astrofizika Resedxanasinin fexri direktoru Qemer Almaszade SSRI xalq artisti Bebir Memmedzade sair Adil Geray bestekar emekdar incesenet xadimi Resid Memmedbeyov Azerbaycanin ilk olimpiya mukafatcisi Hamlet Xanizade respublikanin emekdar artisti Bextiyar Xanizade Xalq artisti tarixci etnoqraf AzSSR xalq artisti Zaur Zeynalov Azerbaycan Ortodontlar Cemiyyetinin sedri Hacimurad Penahov Taninmis gemi kapitani SSRI ali sovetinin deputati Taninmis gemi kapitani Taninmis teyyareci Taninmis teyyareci Taninmis teyyareci Taninmis sair publisist Bir cox kitablarin redaktoru IstinadlarR Eliyeva E Bedelov Abseronda meskunlasma ve memarliq Baki Avropa 2016 264 seh Azerbaycan Respublikasinin bezi rayonlarinin inzibati erazi bolgusunde qismen deyisiklik edilmesi yasayis menteqelerinin adlarinin deyisdirilmesi ve qeyde alinmasi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin 26 iyul 1994 cu il tarixli 868 sayli Qerari 2022 08 21 tarixinde Istifade tarixi 2022 08 26 Xarici kecidlerSagan rengi 2011 09 30 at the Wayback MachineHemcinin bax