Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gürcüstanda mədən sənayesi yüzillər boyu mövcuddur. Bu gün Gürcüstanın mineral sənayesi manqan, mis və müxtəlif növ daşları istehsal edir. Gürcüstan iqtisadiyyatı son illərdə əhəmiyyətli bir iqtisadi inkişaf yaşasa da, dağ-mədən və metallurgiya sektorunda inkişaf nəzərə çarpmadı.
Tarix
Gürcüstanda metal mədəni e.ə. VI-V minilliklərdə mislə başladı. Qızıl mədəninin fəaliyyəti də də qədim zamanlardan bəri mövcuddur. XVII əsrdə gümüş mədənləri Gürcüstan üçün, xüsusən İmeretidə əsas zənginlik mənbəyi olaraq qalırdı, mis hasilatı isə on səkkizinci əsrin əvvəllərində Kartlidə inkişaf etmişdi.
Sovet dövründə Gürcüstanda arsen, barit, bentonit, kömür, mis, diatomit, qurğuşun, manqan, zeolit və sink daxil olmaqla bir sıra minerallar çıxarılırdı. Bu mineralların çoxu az miqdarda olmasına baxmayaraq hələ 2005-ci ildə də istehsal olunurdu. Filiz ehtiyatları tükənsə də, ölkə bir əsrə yaxın yüksək dərəcəli manqan filizinin əsas istehsalçısı olmuşdur. Manqanın bir hissəsi Gürcüstan daxilində ferro ərintisi istehsalı üçün istifadə edilmişdir. Sovet İttifaqının dağılmasından sonra Gürcüstanda mineral istehsal səviyyəsi kəskin azaldı. 2005-ci ildə mineral sənayesində istehsal yenidən canlansa da, əhəmiyyətli istehsal qeydə alınmamışdır istehsal etməmişdir.
Gürcüstanın dünya mineral sənayesində əsas rolu Xəzər regionundan dünya bazarına neft və qaz tədarükü üçün nəqliyyat marşrutu kimi xidmət etmək idi. Xəzər bölgəsində inşa edilmiş və ya tikilməkdə olan yeni iri neft və qaz ixrac boru kəmərlərindən üçü Gürcüstan ərazisindən keçir. Bu üçü Bakı-Tbilisi-Ceyhan, Bakı-Tbilisi-Ərzurum və Bakı-Supsa boru kəmərləridir. Azərbaycan və Ermənistan arasında qonşuluq münasibətlərinin olmadığı üçün Ermənistan ərazisində heç bir marşrut planlaşdırılmamışdır.
Sənaye quruluşu
2005-ci ildə Gürcüstanda ümumi sənaye məhsulunun 3.2% -ni təşkil edən 4632 sənaye müəssisəsindən mədən və daş ocağı ilə məşğul olan 148 müəssisə var idi. Bu 148 müəssisədən yeddisi dövlət, qalanları isə özəl idi. 2005-ci ildə mədənçıxarma sənayesində işləyən işçi qüvvəsi 94,300 nəfərlik sənaye işçi qüvvəsindən 8600 nəfəri ( 8,6% ) təşkil etmişdir. Dövlətə məxsus mədənçıxarma sənayesi müəssisələrində 5700 nəfər, özəl müəssisələrdə isə 2900 nəfər işləyirdi. Mədənçıxarma sənayesi və mədən sənayesi 2005-ci ildə sənaye istehsalının ümumi dəyərinin 10,4% -ni təşkil etmişdir.
Mineral ehtiyatlar
Gürcüstanda 300-dən çox tədqiq edilmiş faydalı qazıntı yatağı var, bunların yalnız yarısı istehsalata yararlıdır. Son 100 ildə Çiatura şəhəri yaxınlığındakı manqan filiz yataqları manqan filizi istehsalının əhəmiyyətli bir mənbəyini təmsil etmişdir. Chiatura yatağının ehtiyatlarının 215 Mt manqan filizi olduğu təxmin edilirdi ki, bunun da yarısı tükənmişdir. Ölkədə 28 Mt neft ehtiyatına sahib 11 tədqiq edilmiş neft yatağı var Daha böyük neft yataqlarının da mövcud olduğu bildirilir. Gürcüstanın 400 milyon tondan çox kömür ehtiyatına sahib olduğu bildirilir. [[Acarıstan Muxtar Respublikası|Acarıstanda] Qara dəniz sahillərində 8,5 milyard kubmetr ehtiyatları və potensial ehtiyatlarının 125 milyard kubmetr olduğu təxmin edilən böyük qaz yataqları mövcuddur. Əhəmiyyətli yataqlara Ozurgetidə Askana bentonit gil yatağı, Axısqa bölgəsində Kisatibi diatomit yatağı, Cava bölgəsində Kvaisa sink yatağı, Ambrolauri bölgəsində Luxumi arsenik yatağı və Bolnisi regionunda Madneuli polimetal yataqlar daxildir.
İstinadlar
- Lagidze, Gotcha; Kapianidze, Mamuka; Kuparadze, David."The History of Iron Processing and the Creation of Weapons in Georgia"
- "Salt, copper, gold: Early mining in the Caucasus" 2018-07-11 at the Wayback MachineBergbau Museum. Deutsches Bergbau Museum. Retrieved 16 November 2016.
- Rayfield, Donald (2012). Edge of Empires. London: Reaktion Books.
- Richard M. Levine and Glenn J. Wallace."The Mineral Industries of the Commonwealth of Independent States" 2017-02-23 at the Wayback Machine 2005 Minerals Yearbook. U.S. Geological Survey Arxivləşdirilib 2020-05-10 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Gurcustanda meden senayesi yuziller boyu movcuddur Bu gun Gurcustanin mineral senayesi manqan mis ve muxtelif nov daslari istehsal edir Gurcustan iqtisadiyyati son illerde ehemiyyetli bir iqtisadi inkisaf yasasa da dag meden ve metallurgiya sektorunda inkisaf nezere carpmadi TarixGurcustanda metal medeni e e VI V minilliklerde misle basladi Qizil medeninin fealiyyeti de de qedim zamanlardan beri movcuddur XVII esrde gumus medenleri Gurcustan ucun xususen Imeretide esas zenginlik menbeyi olaraq qalirdi mis hasilati ise on sekkizinci esrin evvellerinde Kartlide inkisaf etmisdi Sovet dovrunde Gurcustanda arsen barit bentonit komur mis diatomit qurgusun manqan zeolit ve sink daxil olmaqla bir sira minerallar cixarilirdi Bu minerallarin coxu az miqdarda olmasina baxmayaraq hele 2005 ci ilde de istehsal olunurdu Filiz ehtiyatlari tukense de olke bir esre yaxin yuksek dereceli manqan filizinin esas istehsalcisi olmusdur Manqanin bir hissesi Gurcustan daxilinde ferro erintisi istehsali ucun istifade edilmisdir Sovet Ittifaqinin dagilmasindan sonra Gurcustanda mineral istehsal seviyyesi keskin azaldi 2005 ci ilde mineral senayesinde istehsal yeniden canlansa da ehemiyyetli istehsal qeyde alinmamisdir istehsal etmemisdir Gurcustanin dunya mineral senayesinde esas rolu Xezer regionundan dunya bazarina neft ve qaz tedaruku ucun neqliyyat marsrutu kimi xidmet etmek idi Xezer bolgesinde insa edilmis ve ya tikilmekde olan yeni iri neft ve qaz ixrac boru kemerlerinden ucu Gurcustan erazisinden kecir Bu ucu Baki Tbilisi Ceyhan Baki Tbilisi Erzurum ve Baki Supsa boru kemerleridir Azerbaycan ve Ermenistan arasinda qonsuluq munasibetlerinin olmadigi ucun Ermenistan erazisinde hec bir marsrut planlasdirilmamisdir Senaye qurulusu2005 ci ilde Gurcustanda umumi senaye mehsulunun 3 2 ni teskil eden 4632 senaye muessisesinden meden ve das ocagi ile mesgul olan 148 muessise var idi Bu 148 muessiseden yeddisi dovlet qalanlari ise ozel idi 2005 ci ilde medencixarma senayesinde isleyen isci quvvesi 94 300 neferlik senaye isci quvvesinden 8600 neferi 8 6 teskil etmisdir Dovlete mexsus medencixarma senayesi muessiselerinde 5700 nefer ozel muessiselerde ise 2900 nefer isleyirdi Medencixarma senayesi ve meden senayesi 2005 ci ilde senaye istehsalinin umumi deyerinin 10 4 ni teskil etmisdir Mineral ehtiyatlarGurcustanda 300 den cox tedqiq edilmis faydali qazinti yatagi var bunlarin yalniz yarisi istehsalata yararlidir Son 100 ilde Ciatura seheri yaxinligindaki manqan filiz yataqlari manqan filizi istehsalinin ehemiyyetli bir menbeyini temsil etmisdir Chiatura yataginin ehtiyatlarinin 215 Mt manqan filizi oldugu texmin edilirdi ki bunun da yarisi tukenmisdir Olkede 28 Mt neft ehtiyatina sahib 11 tedqiq edilmis neft yatagi var Daha boyuk neft yataqlarinin da movcud oldugu bildirilir Gurcustanin 400 milyon tondan cox komur ehtiyatina sahib oldugu bildirilir Acaristan Muxtar Respublikasi Acaristanda Qara deniz sahillerinde 8 5 milyard kubmetr ehtiyatlari ve potensial ehtiyatlarinin 125 milyard kubmetr oldugu texmin edilen boyuk qaz yataqlari movcuddur Ehemiyyetli yataqlara Ozurgetide Askana bentonit gil yatagi Axisqa bolgesinde Kisatibi diatomit yatagi Cava bolgesinde Kvaisa sink yatagi Ambrolauri bolgesinde Luxumi arsenik yatagi ve Bolnisi regionunda Madneuli polimetal yataqlar daxildir IstinadlarLagidze Gotcha Kapianidze Mamuka Kuparadze David The History of Iron Processing and the Creation of Weapons in Georgia Salt copper gold Early mining in the Caucasus 2018 07 11 at the Wayback MachineBergbau Museum Deutsches Bergbau Museum Retrieved 16 November 2016 Rayfield Donald 2012 Edge of Empires London Reaktion Books Richard M Levine and Glenn J Wallace The Mineral Industries of the Commonwealth of Independent States 2017 02 23 at the Wayback Machine 2005 Minerals Yearbook U S Geological Survey Arxivlesdirilib 2020 05 10 at the Wayback Machine