Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Göbələk (lat. Fungi) — mayalar və kiflər kimi mikroorqanizmlər və eləcə də geniş yayılmış papaqlı göbələklər kimi eukariot orqanizmlərin daxil olduğu geniş qrupdur. Göbələklər bitkilər, heyvanlar, bakteriyalar və protistlərdən fərqlənən və ayrıca bir aləm kimi Göbələklər adı altında birləşdirilən orqanizmlərdirlər. Xitindən təşkil olunan hüceyrə divarı göbələkləri bakteriyalar, bitkilər, heyvanlar və protistlərdən fərqləndirən başlıca əlamətdir(Protistlər və bitkilərdə hüceyrə divarı əsasən sellüozadan təşkil olunur). Əksər göbələklər mikotoksinlər adlanan bioaktiv birləşmələr əmələ gətirirlər. Göbələklər əsasən kosmopolitan orqanizmlərdirlər ki, onlara hər yerdə rast gəlmək mümkünür. Göbələkləri öyrənən elm mikologiya adlanır. Göbələklərin 100 000-ə qədər növü var.
| Göbələklər | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Göbələklərin ortaq cəhətləri
Fərqli mühitlərdə göbələklərin funksiyası müxtəlif olsa da, onları birləşdirən bir çox cəhətlər vardır:
- Onların hamısı sporla çoxalır.
- Papağın alt hissəsində sporangilər yerləşir.
- Göbələklər çox vaxt tumurcuqlanma yolu ilə çoxalır.
- Göbələklərin ömrü çox deyil.
- Göbələk kölgəsevən canlılardır.
- Göbələklər xloroplastlardan məhrumdurlar və canlılardırlar. Bu səbəbdən də onlar enerji mənbəyi kimi hazır üzvü birləşmələrdən istifadə edirlər.
- Göbələklər vakuollar və hüceyrə divarına malikdirlər və bu xassə onları bitkilərə bənzəyir.
- Göbələklərdə hüceyrə divarı xitin və qlükandan təşkil olunur.
- Göbələklərdə ehtiyat qida madəsi kimi heyvani nişastanın-qlikogenin toplanması isə onları heyvanlar aləminə yaxınlaşdi
Göbələklər torpaqda, xüsusən də onun ölü bitki qalıqları (meşə döşənəyi, töküntülər və s.) ilə zəngin horizontlarında (1 q torpaqda 1 milyona qədər) məskunlaşmış sapaoxşar heterotrof saprofit mikroorqanizmlərdir. Göbələklər üzvi birləşmələrin minerallaşmasında və humuslaşmasında fəal iştirak edir. Bu zaman parçalanma prosesində bir qrup göbələkləri ardıcıl olaraq başqa qrup göbələklər əvəz edə bilər.
Göbələklər müxtəlif turşu birləşmələri (limon, oksalat, sirkə və başqa turşuları) sintez edir. Onların ardıcıl fəaliyyəti fulvo turşulu humusun yaranmasına gətirib çıxarır. Göbələklərin bu qabiliyyəti onların mineralları fəal parçalamaq qabiliyyətində də özünü göstərir. Torpaq göbələkləri arasında kənd təsərrüfatı bitkiləri üçün ziyanlı olan və bir sıra xəstəlikləri törədən növlər də geniş yayılmışdır. Düzgün əkin dövriyyəsi mədəni bitkilərdə göbələk xəstəliklərinin inkişafına əngəl törədir.
Göbələklərin bir çox növləri ali bitkilərlə simbioz yaradaraq bitkiləri qida maddələri ilə təmin edir.
Azərbaycan torpaqlarında mikroorqanizmələrin miqdarı, tərkibi və yayılması torpaqların zonal xüsusiyyətlərindən, onların qranulometrik tərkibindən, humusluluq və mədənilik dərəcəsindən asılıdır.
Təsnifatı
Göbələklər hər cür mühitdə yaşamağa uyğunlaşmışdır. Göbələklərin böyük bir qismi parazit həyat keçirir. Belə göbələklərdən biri də "Plazmapola — Vitikola"dır. Bu papazit üzüm yarpaqlarının üzərində bozumtul örtük əmələ gətirir və günəşin şüalarının yarpağa nüfüz etməsinə mane olur. Üzüm bitkisində mildium xəstəliyini törədir. Parazitin inkişaf etməsi payıza təsadüf edir. Onu yalnız əhəng suyu ilə məhv etmək olar.
Daha bir növ parazit isə . Bu parazit ağacın oduncağı (gövdəsi) üzərində bitir, onun kökləri ağacın daxili özəyinə yönəlir. O, ağacın daxilindəki şirəni soraraq onun qurumasına səbəb olur. Göbələyin alt hissəsində sporangilər yerləşir. O, tumurcuqlanaraq ağacın bütün ətrafını bürüyür və nəticədə ağacın gövdəsinin sınmasına gətirib çıxarır. Bu parazit daha çox "Çılpaqtoxumlu" bitkilərdə yayılır.
Təbiətdə parazit göbələklərdən başqa simbioz həyat sürən göbələklər də var. Belə göbələklər adətən aid olduqları ağacın yanında bitir və onunla "şərikli" həyat keçirir. Məsələn, palıd ağacının yanında palıd ağacı göbələyi, çinar ağacının yanında çınar ağacı göbələyi, şam ağacının yanında yaglı göbələk, küknar ağacının yanında sarı-qırmızı göbələk tozağaci yaninda toazağacı ağcaqovaq yaninda qırmızıbaş göbələyi görmək olar. və s. Bu göbələklər əldə etdikləri mineralları ağaca, ağac isə öz növbəsində göbələyə lazimi üzvi maddəni kök vasitəsilə ötürür.
Məişətdəki rolu
Göbələklər təbiətdə olduğu kimi məişətdə də işlədilir. Təbiətdə müxtəlifliyi ilə fərqlənən göbələklərdən biri də Maya göbələyidir. Maya göbələyi bəzi güllərin çiçək kasasında bitir və tumurcuqlanma yolu ilə çoxalır. Onların papağı və yaxud kök sistemi olmur. Onlar yastı formada olub çiçək tozu ilə qidalanırlar. Bu göbələk pakmaya hazırlanması üçün əlverişlidir. Onun təkibindəki nişasta xəmirin keyfiyyətli hazırlanmasına kömək edir. Belə ki, onun təkibindəki nişasta unun tərkibinidəki şəkəri yeyir və nəticədə karbon qazı əmələ gəlir. Karbon qazı xəmirin şişməsinə və keyfiyyətli, dadlı olmasına xidmət edir.
Kimyagər göbələk corticeps
Corticeps göbələyi, yağış meşələrində yetişən çox qüvvətli zəhəri olan, parazit göbələkdir. Ancaq bütün göbələklərin əksinə Corticeps zəhərini həzm yolu ilə deyil, toxunma yolu ilə keçirir. Corticepsin sporları çox təsirli zəhərlə doludur. Yanından keçən qarışqaya bu ölümcül sporlardan biri bulaşdığı anda bütün qarışqa koloniyası həyəcana keçir və infeksiyaya bulaşan qarışqanı koloniyadan uzağa daşıyırlar. Bir-birləri arasında çox böyük həmrəylikləri olan qarışqa birliyinin, koloniyalarındakı hər hansı bir qarışqanı özlərindən uzaqlaşdırmağı isə heyrətamiz və qeyri-adi vəziyyətdir. Ancaq koloniyanın bu hərəkəti etməkdə çox haqlı səbəbləri var. Corticeps, spor bulaşan qarışqanın bütün bədəninə və beyninə təsir edən güclü zəhərə malikdir və qarışqa bulaşan bu güclü zəhərin təsiriylə qısa müddətdə bütün şüurunu itirir. Sanki hipnoz olmuş kimi zəhərin təsiri altına girir və bir budağa, ya da kökə doğru dırmaşmağa başlayır və birdən dayanıb bütün gücü ilə möhkəm-möhkəm yapışaraq başını budağa batırır və zəhərin təsiriylə intihar edərək ölür. Və əsl möcüzə burada başlayır… Ölü qarışqanın bədənini öz sporları üçün gübrə olaraq istifadə edən Corticeps, qarışqanın başını batırdığı budağın tərkibindəki su ilə də bəslənərək, böyüməyə başlayır və qısa müddətdə ölü qarışqanın gövdəsini yararaq böyüyür və uzanar. Bütün böcək növlərinin yüzdən səksən faizinin yaşadığı yağış meşələrində, bitki örtüyünün qorunması və bu böcəklərin saylarının tarazlıq təşkil etməsində Corticeps göbələyinin ifraz etdiyi bu zəhər çox əhəmiyyətli yerə malikdir. Və bu həssas tarazlığı qorumaq üçün, hər bir Corticeps növü müəyyən bir böcək növü üzərində təsirli zəhərə malikdir.
Maraqlı məlumat
Otyeyən heyvanların peyinində olan mikroskopik göbələklərdə öz sporlarını yüksək sürətlə uzaq məsafələrə atmaq xüsusiyyəti var. Mayami və Oksford Universitetindən olan tədqiqatın müəllifləri yüksəksürətli (saniyədə 250 kadr çəkə bilən) videokameradan istifadə ediblər.
Tədqiqatın nəticəsində göstərilib ki, saniyədə 25 metr olmaqla göbələklər maksimum sürətlə öz sporlarını 2 metrdən çox məsafəyə atır. Beta-qlükonlarla, başqa sözlə, polisaxaridlərlə zəngin olan göbələklər immun sistemini stimullaşdırır və ximoterapiya effektinə malikdir. İmmun sistemi aktivləşdikdə şişin böyüməsi ləngiyir, çünki şiş hüceyrələrinin qarşısının alınmasına cavabdeh olan T-limfositlər, təbii killerlər və makrofaqlar işləyir. Bundan başqa, beta-qlükonlar xərçəng ilə mübarizədə əhəmiyyətli olan sitokin istehsalını stimullaşdırır. Göbələklər şiş hüceyrələrinin böyüməsinə və metastazların yaranmasına mane olur, çünki göbələklər qorxulu nüvə faktoru kappa-bi-nin qarşısını alır. Yodlardan (immun stimulyatorlarından) müdafiə mexanizminə təsir edən agentlərin istifadəsi rəsmi ximoterapiyaya zəif immun sistemli insanın müalicəsi üçün əlavə terapevtik instrument verir. Bu xassəli preparatların tədqiqatına çoxlu pul istiqamətləndirir, bizə immun sisteminin əla stimullaşdırıcıları göbələk də daxil olmaqla təbiət unudulur. Qərb təbabətində istifadə olunan immun sistemi stimullaşdırıcıları (farmokoloji stimullaşdırıcılar interferon qamma (İFN-g), şiş nevrozu faktoru (ŞNF) və interleykin-2 (İZ-2)-dir. Bu maddələr bir qayda olaraq əlavə effektlər yaradır: hərarət, üşütmə, dəridə səpişik, şişkinlik, təzyiqin azalması, ürək çatışmazlığı, neyrotoksikoz. Göbələklər immun sisteminin güclü stimulyatorlarıdırlar, həm də əlavə effekt yaratmırlar, daha ucuzdurlar. Süni molekulları öyrənmək əvəzinə üzümüzü təbiətə çevirək və göbələkləri – immun sisteminin güclü stimullaşdırıcılarını görək. Proqressivləşən döş xərçəngi olan qadınlar göbələklərdən əlavələrlə müalicə olunduqda müalicənin beşinci günündən sonra immun sisteminin hüceyrələrinin xeyli artması müşahidə olunur, ximoterapiya aparılmasına baxmayaraq. Şübhəsiz, göbələklər immunitetin artması üçün güclü silahdır. Yaponiyada ximoterapiya prosesində göbələk istifadəsi adət olunmuş işdir. Sübut olunub ki, onlar sağ qalmaq göstəricisini, həyatın keyfiyyətini yaxşılaşdırır, immun sistemini gücləndirməklə ximoterapiyanın gedişində xəstəliklərdən və qusmadan azad vaxtı artırır. Göbələklər təkcə beta-qlükonlarla yox, həm də selen ilə də zəngindir. Selen xərçəngə qarşı mübarizədə köməkçidir. Göbələklər bugünkü xərçəng epidemiyasında olduqca faydalıdır. Əhəmiyyətlidir! Gündə 10 qram göbələk istifadə edən çin qadınlarında döş xərçənginə tutulmaq riski 64% azalır. Əgər onlar əlavə olaraq yaşıl çay içirsə, xərçəng təhlükəsi 89% azalır.
Göbələklərin qidalanması
Göbələk mitselisinin elementar kimyəvi tərkibində karbon — 40%, oksigen — 40%, azot-7,8%, hidrogen–2–3% mövcuddur. Bunlardan kül elementi 7–10 %dir. Göbələk mitselisinin külünə aiddir: kükürd (S), fosfor (P), kalium (K), maqnezium (Mg), dəmir (Fe), sink (Sn), Kalsium (Ca) və b. Göbələklərin normal qidalanması üçün təxminən 17–18 elementin olması vacıbdir.
Quruluşu
Vegetativ bədən yaxud tallom göbələklərdə mitselidir. Mitseli budaqlanmış borunu xatırladır. Mitselilər 2 cür olur:
- 1.arakəsməli
- 2.arakəsməsiz
Arakəsməli mitselilərdə eninə çoxsaylı arakəsmələr əmələ gəlir. Çox hüceyrəli mitselilər Kisəli, Bazidili və Qeyri-müəyyən göbələklər üçün xasdır. Arakəsməsiz mitselilərdə nüvənin bölünməsi nəticəsində hüceyrə çoxnüvəli olur. Məsələn: və Oomycota şöbələrində olduğu kimi.
Göbələk mitselilərinin bir birinə möhkəm birləşməsi nəticəsində sklerotsilər əmələ gəlir. Bunlar əlverişsiz mühitə davamlıdır. Sklerotsilərə yaxın olan stromadır . Bu isə əsasən Kisəli göbələklərdə meyvə cismlərini mühafizə etmək funksiyasını daşıyır.
Bir çox göbələklərdə qidanı mənimsəmək funkksiyasını yerinə yetirən rizomorflar və mitseli sapları vardır. Göbələklərdə mitseli hifləri bir birinin üzərinə yığılıb yalançı toxuma əmələ gətirirlər ki, bu da plektenxima adlanır. Göbələklərdə həqiqi əsl toxuma nadir hallarda olur. Məsələn: Həşəratlarda parazitlik edən olur.
Göbələklədə hüceyrə divarının 80–90%-ni polisaxaridlər təşkil edir ki, bunun da əsası zülal və lipidlərdir.
İstinadlar
- Tedersoo L., Sánchez-Ramírez S., Kõljalg U., Bahram M., Döring M., Schigel D., May T., Ryberg M., Abarenkov K. High-level classification of the Fungi and a tool for evolutionary ecological analyses (ing.). // Fungal Diversity Springer Science+Business Media, 2018. P. 147. ISSN 1560-2745; 1878-9129 doi:10.1007/S13225-018-0401-0
- Q. Məmmədov. Torpaqşünasliq və torpaq coğrafiyasinin əsaslari. Bakı, Elm, 2007
- . 2011-06-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-06-06.
Mənbə
- Фернандес Одиле. Мои рецепты от рака. Откровения врача, победившего болезнь / Одиле Фернандес, – Москва, Эксмо, 2019, 512с. – Рак победим.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Gobelek lat Fungi mayalar ve kifler kimi mikroorqanizmler ve elece de genis yayilmis papaqli gobelekler kimi eukariot orqanizmlerin daxil oldugu genis qrupdur Gobelekler bitkiler heyvanlar bakteriyalar ve protistlerden ferqlenen ve ayrica bir alem kimi Gobelekler adi altinda birlesdirilen orqanizmlerdirler Xitinden teskil olunan huceyre divari gobelekleri bakteriyalar bitkiler heyvanlar ve protistlerden ferqlendiren baslica elametdir Protistler ve bitkilerde huceyre divari esasen selluozadan teskil olunur Ekser gobelekler mikotoksinler adlanan bioaktiv birlesmeler emele getirirler Gobelekler esasen kosmopolitan orqanizmlerdirler ki onlara her yerde rast gelmek mumkunur Gobelekleri oyrenen elm mikologiya adlanir Gobeleklerin 100 000 e qeder novu var GobeleklerElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz Alem GobeleklerBeynelxalq elmi adiFungi R T Moore 1980Sekil axtarisiITIS 555705NCBI 4751EOL 5559 90157FW 151419Otluqda gobelekGobeleklerin ortaq cehetleriMeselikde gobelek Ferqli muhitlerde gobeleklerin funksiyasi muxtelif olsa da onlari birlesdiren bir cox cehetler vardir Onlarin hamisi sporla coxalir Papagin alt hissesinde sporangiler yerlesir Gobelekler cox vaxt tumurcuqlanma yolu ile coxalir Gobeleklerin omru cox deyil Gobelek kolgeseven canlilardir Gobelekler xloroplastlardan mehrumdurlar ve canlilardirlar Bu sebebden de onlar enerji menbeyi kimi hazir uzvu birlesmelerden istifade edirler Gobelekler vakuollar ve huceyre divarina malikdirler ve bu xasse onlari bitkilere benzeyir Gobeleklerde huceyre divari xitin ve qlukandan teskil olunur Gobeleklerde ehtiyat qida madesi kimi heyvani nisastanin qlikogenin toplanmasi ise onlari heyvanlar alemine yaxinlasdi Gobelekler torpaqda xususen de onun olu bitki qaliqlari mese doseneyi tokuntuler ve s ile zengin horizontlarinda 1 q torpaqda 1 milyona qeder meskunlasmis sapaoxsar heterotrof saprofit mikroorqanizmlerdir Gobelekler uzvi birlesmelerin minerallasmasinda ve humuslasmasinda feal istirak edir Bu zaman parcalanma prosesinde bir qrup gobelekleri ardicil olaraq basqa qrup gobelekler evez ede biler Gobelekler muxtelif tursu birlesmeleri limon oksalat sirke ve basqa tursulari sintez edir Onlarin ardicil fealiyyeti fulvo tursulu humusun yaranmasina getirib cixarir Gobeleklerin bu qabiliyyeti onlarin minerallari feal parcalamaq qabiliyyetinde de ozunu gosterir Torpaq gobelekleri arasinda kend teserrufati bitkileri ucun ziyanli olan ve bir sira xestelikleri toreden novler de genis yayilmisdir Duzgun ekin dovriyyesi medeni bitkilerde gobelek xesteliklerinin inkisafina engel toredir Gobeleklerin bir cox novleri ali bitkilerle simbioz yaradaraq bitkileri qida maddeleri ile temin edir Azerbaycan torpaqlarinda mikroorqanizmelerin miqdari terkibi ve yayilmasi torpaqlarin zonal xususiyyetlerinden onlarin qranulometrik terkibinden humusluluq ve medenilik derecesinden asilidir TesnifatiGobelekler her cur muhitde yasamaga uygunlasmisdir Gobeleklerin boyuk bir qismi parazit heyat kecirir Bele gobeleklerden biri de Plazmapola Vitikola dir Bu papazit uzum yarpaqlarinin uzerinde bozumtul ortuk emele getirir ve gunesin sualarinin yarpaga nufuz etmesine mane olur Uzum bitkisinde mildium xesteliyini toredir Parazitin inkisaf etmesi payiza tesaduf edir Onu yalniz eheng suyu ile mehv etmek olar Daha bir nov parazit ise Qov gobeleyidir Bu parazit agacin oduncagi govdesi uzerinde bitir onun kokleri agacin daxili ozeyine yonelir O agacin daxilindeki sireni soraraq onun qurumasina sebeb olur Gobeleyin alt hissesinde sporangiler yerlesir O tumurcuqlanaraq agacin butun etrafini buruyur ve neticede agacin govdesinin sinmasina getirib cixarir Bu parazit daha cox Cilpaqtoxumlu bitkilerde yayilir Tebietde parazit gobeleklerden basqa simbioz heyat suren gobelekler de var Bele gobelekler adeten aid olduqlari agacin yaninda bitir ve onunla serikli heyat kecirir Meselen palid agacinin yaninda palid agaci gobeleyi cinar agacinin yaninda cinar agaci gobeleyi sam agacinin yaninda yagli gobelek kuknar agacinin yaninda sari qirmizi gobelek tozagaci yaninda toazagaci agcaqovaq yaninda qirmizibas gobeleyi gormek olar ve s Bu gobelekler elde etdikleri minerallari agaca agac ise oz novbesinde gobeleye lazimi uzvi maddeni kok vasitesile oturur Meisetdeki roluGobelekler tebietde oldugu kimi meisetde de isledilir Tebietde muxtelifliyi ile ferqlenen gobeleklerden biri de Maya gobeleyidir Maya gobeleyi bezi gullerin cicek kasasinda bitir ve tumurcuqlanma yolu ile coxalir Onlarin papagi ve yaxud kok sistemi olmur Onlar yasti formada olub cicek tozu ile qidalanirlar Bu gobelek pakmaya hazirlanmasi ucun elverislidir Onun tekibindeki nisasta xemirin keyfiyyetli hazirlanmasina komek edir Bele ki onun tekibindeki nisasta unun terkibinideki sekeri yeyir ve neticede karbon qazi emele gelir Karbon qazi xemirin sismesine ve keyfiyyetli dadli olmasina xidmet edir Kimyager gobelek corticepsCorticeps gobeleyi yagis meselerinde yetisen cox quvvetli zeheri olan parazit gobelekdir Ancaq butun gobeleklerin eksine Corticeps zeherini hezm yolu ile deyil toxunma yolu ile kecirir Corticepsin sporlari cox tesirli zeherle doludur Yanindan kecen qarisqaya bu olumcul sporlardan biri bulasdigi anda butun qarisqa koloniyasi heyecana kecir ve infeksiyaya bulasan qarisqani koloniyadan uzaga dasiyirlar Bir birleri arasinda cox boyuk hemreylikleri olan qarisqa birliyinin koloniyalarindaki her hansi bir qarisqani ozlerinden uzaqlasdirmagi ise heyretamiz ve qeyri adi veziyyetdir Ancaq koloniyanin bu hereketi etmekde cox haqli sebebleri var Corticeps spor bulasan qarisqanin butun bedenine ve beynine tesir eden guclu zehere malikdir ve qarisqa bulasan bu guclu zeherin tesiriyle qisa muddetde butun suurunu itirir Sanki hipnoz olmus kimi zeherin tesiri altina girir ve bir budaga ya da koke dogru dirmasmaga baslayir ve birden dayanib butun gucu ile mohkem mohkem yapisaraq basini budaga batirir ve zeherin tesiriyle intihar ederek olur Ve esl mocuze burada baslayir Olu qarisqanin bedenini oz sporlari ucun gubre olaraq istifade eden Corticeps qarisqanin basini batirdigi budagin terkibindeki su ile de beslenerek boyumeye baslayir ve qisa muddetde olu qarisqanin govdesini yararaq boyuyur ve uzanar Butun bocek novlerinin yuzden seksen faizinin yasadigi yagis meselerinde bitki ortuyunun qorunmasi ve bu boceklerin saylarinin tarazliq teskil etmesinde Corticeps gobeleyinin ifraz etdiyi bu zeher cox ehemiyyetli yere malikdir Ve bu hessas tarazligi qorumaq ucun her bir Corticeps novu mueyyen bir bocek novu uzerinde tesirli zehere malikdir Maraqli melumatOtyeyen heyvanlarin peyininde olan mikroskopik gobeleklerde oz sporlarini yuksek suretle uzaq mesafelere atmaq xususiyyeti var Mayami ve Oksford Universitetinden olan tedqiqatin muellifleri yukseksuretli saniyede 250 kadr ceke bilen videokameradan istifade edibler Tedqiqatin neticesinde gosterilib ki saniyede 25 metr olmaqla gobelekler maksimum suretle oz sporlarini 2 metrden cox mesafeye atir Beta qlukonlarla basqa sozle polisaxaridlerle zengin olan gobelekler immun sistemini stimullasdirir ve ximoterapiya effektine malikdir Immun sistemi aktivlesdikde sisin boyumesi lengiyir cunki sis huceyrelerinin qarsisinin alinmasina cavabdeh olan T limfositler tebii killerler ve makrofaqlar isleyir Bundan basqa beta qlukonlar xerceng ile mubarizede ehemiyyetli olan sitokin istehsalini stimullasdirir Gobelekler sis huceyrelerinin boyumesine ve metastazlarin yaranmasina mane olur cunki gobelekler qorxulu nuve faktoru kappa bi nin qarsisini alir Yodlardan immun stimulyatorlarindan mudafie mexanizmine tesir eden agentlerin istifadesi resmi ximoterapiyaya zeif immun sistemli insanin mualicesi ucun elave terapevtik instrument verir Bu xasseli preparatlarin tedqiqatina coxlu pul istiqametlendirir bize immun sisteminin ela stimullasdiricilari gobelek de daxil olmaqla tebiet unudulur Qerb tebabetinde istifade olunan immun sistemi stimullasdiricilari farmokoloji stimullasdiricilar interferon qamma IFN g sis nevrozu faktoru SNF ve interleykin 2 IZ 2 dir Bu maddeler bir qayda olaraq elave effektler yaradir heraret usutme deride sepisik siskinlik tezyiqin azalmasi urek catismazligi neyrotoksikoz Gobelekler immun sisteminin guclu stimulyatorlaridirlar hem de elave effekt yaratmirlar daha ucuzdurlar Suni molekullari oyrenmek evezine uzumuzu tebiete cevirek ve gobelekleri immun sisteminin guclu stimullasdiricilarini gorek Proqressivlesen dos xercengi olan qadinlar gobeleklerden elavelerle mualice olunduqda mualicenin besinci gununden sonra immun sisteminin huceyrelerinin xeyli artmasi musahide olunur ximoterapiya aparilmasina baxmayaraq Subhesiz gobelekler immunitetin artmasi ucun guclu silahdir Yaponiyada ximoterapiya prosesinde gobelek istifadesi adet olunmus isdir Subut olunub ki onlar sag qalmaq gostericisini heyatin keyfiyyetini yaxsilasdirir immun sistemini guclendirmekle ximoterapiyanin gedisinde xesteliklerden ve qusmadan azad vaxti artirir Gobelekler tekce beta qlukonlarla yox hem de selen ile de zengindir Selen xercenge qarsi mubarizede komekcidir Gobelekler bugunku xerceng epidemiyasinda olduqca faydalidir Ehemiyyetlidir Gunde 10 qram gobelek istifade eden cin qadinlarinda dos xercengine tutulmaq riski 64 azalir Eger onlar elave olaraq yasil cay icirse xerceng tehlukesi 89 azalir Gobeleklerin qidalanmasiGobelek mitselisinin elementar kimyevi terkibinde karbon 40 oksigen 40 azot 7 8 hidrogen 2 3 movcuddur Bunlardan kul elementi 7 10 dir Gobelek mitselisinin kulune aiddir kukurd S fosfor P kalium K maqnezium Mg demir Fe sink Sn Kalsium Ca ve b Gobeleklerin normal qidalanmasi ucun texminen 17 18 elementin olmasi vacibdir QurulusuVegetativ beden yaxud tallom gobeleklerde mitselidir Mitseli budaqlanmis borunu xatirladir Mitseliler 2 cur olur 1 arakesmeli 2 arakesmesiz Arakesmeli mitselilerde enine coxsayli arakesmeler emele gelir Cox huceyreli mitseliler Kiseli Bazidili ve Qeyri mueyyen gobelekler ucun xasdir Arakesmesiz mitselilerde nuvenin bolunmesi neticesinde huceyre coxnuveli olur Meselen ve Oomycota sobelerinde oldugu kimi Gobelek mitselilerinin bir birine mohkem birlesmesi neticesinde sklerotsiler emele gelir Bunlar elverissiz muhite davamlidir Sklerotsilere yaxin olan stromadir Bu ise esasen Kiseli gobeleklerde meyve cismlerini muhafize etmek funksiyasini dasiyir Bir cox gobeleklerde qidani menimsemek funkksiyasini yerine yetiren rizomorflar ve mitseli saplari vardir Gobeleklerde mitseli hifleri bir birinin uzerine yigilib yalanci toxuma emele getirirler ki bu da plektenxima adlanir Gobeleklerde heqiqi esl toxuma nadir hallarda olur Meselen Heseratlarda parazitlik eden olur Gobeleklede huceyre divarinin 80 90 ni polisaxaridler teskil edir ki bunun da esasi zulal ve lipidlerdir IstinadlarTedersoo L Sanchez Ramirez S Koljalg U Bahram M Doring M Schigel D May T Ryberg M Abarenkov K High level classification of the Fungi and a tool for evolutionary ecological analyses ing Fungal DiversitySpringer Science Business Media 2018 P 147 ISSN 1560 2745 1878 9129 doi 10 1007 S13225 018 0401 0 Q Memmedov Torpaqsunasliq ve torpaq cografiyasinin esaslari Baki Elm 2007 2011 06 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 06 06 MenbeFernandes Odile Moi recepty ot raka Otkroveniya vracha pobedivshego bolezn Odile Fernandes Moskva Eksmo 2019 512s Rak pobedim Xarici kecidlerVikianbarda Gobelekler ile elaqeli mediafayllar var