Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Filippin (filip. Pilipinas; ing. Philippines) və ya rəsmi adı ilə Filippin Respublikası (filip. Republika ng Pilipinas; ing. Republic of the Philippines) — Cənub-şərqi Asiyada ada-dövlət. Filippin Sakit okeanda yerləşir və ölkə qərbdən Cənubi Çin dənizi, şərqdən Filippin dənizi, cənub-qərbdən Sulavesi dənizi ilə əhatə olunmuşdur. Şimaldan Tayvan, şimal-şərqdən Yaponiya, şərqdən Palau, cənubdan İndoneziya, cənub-qərbdən Malayziya və Bruney, qərbdən Vyetnam, şimal-qərbdən isə Çinlə su sərhəddinə malikdir. Paytaxtı Manila, ən böyük şəhəri Keson, ümumi sahəsi 300,000 kvadrat kilometr, əhalisinin sayı 105 milyon nəfərdən çoxdur. Filippin şimaldan cənuba doğru Luson, Visay və Mindanao adaları başda olmaqla 7641 adadan ibarətdir.
| Filippin | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Republika ng Pilipinas Republic of the Philippines | |||||
| |||||
| Maka-Diyos, Makatao, Makakalikasan, at Makabansa» | |||||
| Himn: Seçilmiş Torpaq | |||||
 | |||||
| Rəsmi dilləri | |||||
| Paytaxt | Manila | ||||
| İdarəetmə forması | respublika | ||||
| Sahəsi | |||||
| • Ümumi | 300000 km² | ||||
| Əhalisi | |||||
| • Əhali | 105.000.000 nəfər | ||||
| Valyuta | Filippin pesosu | ||||
| İnternet domeni | .ph | ||||
| PH | |||||
| BOK kodu | PHI | ||||
| Telefon kodu | +63 | ||||
| Nəqliyyatın yönü | sağ[d] | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarixi
Coğrafi mövqeyi
Filippin dövləti Asiyanın cənub-şərqində, Malay arxipelaqına daxil olan Filippin adalarında yerləşir. Filippin dövlətinə mənsub olan 7100-dən çox adanın ən iriləri Luson, Mindahao, Samar, Panay, Palavan, Neqros, Mindoro, Sebu, Leyte adası və Boxol adalarıdır. 860 adada məskunlaşma vardır. Filippin arxipilaqının şimaldan cənuba doğru uzunluğu 2000 km, qərbdən şərqə doğru 900 km.-dir. Arxipelaqın qərb sahillərini Cənubi Çin dənizinin, şərqdə Filippin dənizinin, cənubda Sulavesi dənizinin suları yuyur, şimalda Filippin arxipelaqını Tayvan adasından Başi boğazı ayırır. Filippin adalarının ən şimal nöqtəsi Batanes adası, ən cənub nöqtəsi Sibutu adası, ən qərb nöqtəsi Balabak adası, ən şərq nöqtəsi Mindanao adası dır. Sahil xətlərinin uzunluğu 36,3 min kv. km.-dir. Adaların ümumi sahəsi 299,7 min kv. km.-dir.
Paytaxtı Manila şəhəridir. Şimalda Tayvan, cənubda Malayziya və İndoneziya, şərqdə Sakit okean, qərbdə isə Cənubi ilə həmsərhəddir. Sahəsi 300 min kvadrat kilometrdir. Əhalisi 81 milyon nəfərdir. Onların çoxu filippinlilərdir. Əhalinin 43%-i şəhərlərdə yaşayır. Rəsmi dili Filippin dili dir. İspan dili və ingilis dili də istifadə olunur. İqlimi subekvatorial və tropikdir. İyundan sentyabradək yağışlar yağır. Orta illik temperatur yay və qışda +27 dərəcədir. Ən iri adaları 75%-i yayla və dağ massivlərindən ibarət olan ərazi 74 əyalətə bölünüb. Filippinlər Respublikası aktiv seysmoloji zonada yerləşir. Fəaliyyətdə olan və sönmüş vulkanların sayı 50-ə yaxındır. Çayları itiaxandır. Pul vahidi pesodur. Mindanao adasında Müsəlman Mindanao Muxtar Bölgəsi fəaliyyət göstərir.
Tarix
Qədim dövr
V əsrdən başlayaraq müasir Filippinin ərazisində müxtəlif xalqların və mədəniyyətlərin qovuşmasından yaranmış sivilizasiya formalaşmışdır. Adaların neqritlərdən və aetlətdən ibarət yerli əhalisi tarixəqədər dövrdə adaların geniş ərazilərinə yayılsalar da, nəhayət, sıx meşələrə çəkildilər. Sonralar, adalarda Tayvan vasitəsilə Cənubi Çindən gələn və avroneziya dillərində tayfalar məskunlaşdılar. VIII əsrdə bu ərazilərdə Çin tacirləri daha tez-tez görünürdülər. VV_XVII əsrlərdə hind-malay dəniz krallığına daxil olan Filippinə 1521-ci ildə gələn Fernando Magellan yerli tayfalarla toqquşmalardan birində öldürülmüşdür.
XIV əsrdə Filippin ərazisinə ərəblər gəldilər. Filppinin şimalındakı adalara (indiki Manila ərazisinə) ilk Avropalılar gələnədək Cənub-şərqi Asiyada yerləşən Şrivicay krallığına xərac ödəyən, eyni zamanda müstəqil daxili idarəetmə səlahiyyətlərinə malik racə tərəfindən idarə olunurdu.
İspan idarəçiliyi dövrü
1521-ci ildə Fernando Magellanın başçılığı ilə ispan ekspedisiyası Filippin sahillərinə çıxdı. 27 aprel 1565-ci ildə ispan konkistadoru Migel de Laqaspi 400 nəfər silahlı əsgərin müşaiyəti ilə adaya gəldi və ilk ispan yaşayış məntəqəsinin — San Migel yaşayış məskəninin əsasını qoydular. Sonralar ispanlar adanı İspaniya kralı II Filippin şərəfinə Filippin adlandırdılar. Bu ərazi Yeni İspaniyanın vitse-kralına tabe edildi. Əhalisi əsasən müsəlman olan qiyamçı cənub əyalətləri istisna olmaqla, digər ərazilərdə ispan dili və katolik dini geniş yayıldı.
1762-ci ildə ağır döyüşlərdən sonra Manila şəhəri Böyük Britaniyanın müstəmləkə ordusu tərəfindən işğal edilsə də, növbəti il həmin ərazilər İspaniyaya qaytarıldı. XVIII əsrin sonlarında Filippində separatizm hərəkatı genişləndi. Müsəlmanlar və yerli Çin diasporu İspaniya əleyhinə mübarizəni gücləndirdilər.
Görməli yerlər
Sebu Filippininlər böyüklüyünə görə ikinci şəhəri və eyniadlı adanın paytaxtıdır. Əsası 1565-ci ildə qoyulub. Onun kəşfi 1521-ci ldə gəmisi burada lövbər salmış Fernando Magellanın adı ilə bağlıdır. Dünya qoruğu hesab olunan Palavan adasına da baş çəkməyiniz məsləhətdir. Burada uzunluğu səkkiz kilometr olan yeraltı çay vasitəsilə birləşən mağaralar çox diqqət çəkir. Adanın mərkəzində timsah ferması fəaliyyət göstərir. Zamboanqo şəhəri Filippinlər arxipelaqında ən romantik və maraqlı məkanlardan biri hesab olunur. Maniladan 250 km şimalda, yumşaq iqlimi və təmiz havası ilə seçilən dağ kurortu Bagio yerləşir. Bu şəhər dəniz səviyyəsindən 1525 m yüksəklikdədir və ölkənin yay paytaxtı sayılır. Borakaysa dünyanın ən gözəl adalarından biridir. O, eni 50 m, uzunluğu 4 km olan "Ağ çimərliyi" ilə məşhurdur.
Xarici keçidlər
- Philippines : National Statistical Coordination Board 2008-10-03 at the Wayback Machine
İstinadlar
- 7 // Constitution of the Philippines. 1987.
- http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-disseminationscd/language-and-translation/development-of-filipino-the-national-language-of-the-philippines/.
- 7 // Constitution of the Philippines. 1987.
- . 2011-07-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-09-09.
Həmçinin bax
 | Filippin ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Filippin filip Pilipinas ing Philippines ve ya resmi adi ile Filippin Respublikasi filip Republika ng Pilipinas ing Republic of the Philippines Cenub serqi Asiyada ada dovlet Filippin Sakit okeanda yerlesir ve olke qerbden Cenubi Cin denizi serqden Filippin denizi cenub qerbden Sulavesi denizi ile ehate olunmusdur Simaldan Tayvan simal serqden Yaponiya serqden Palau cenubdan Indoneziya cenub qerbden Malayziya ve Bruney qerbden Vyetnam simal qerbden ise Cinle su serheddine malikdir Paytaxti Manila en boyuk seheri Keson umumi sahesi 300 000 kvadrat kilometr ehalisinin sayi 105 milyon neferden coxdur Filippin simaldan cenuba dogru Luson Visay ve Mindanao adalari basda olmaqla 7641 adadan ibaretdir FilippinRepublika ng Pilipinas Republic of the PhilippinesBayraq Gerb d Maka Diyos Makatao Makakalikasan at Makabansa Himn Secilmis Torpaq source source track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track Resmi dilleri Filippin dili ingilis diliPaytaxt ManilaIdareetme formasi respublikaSahesi Umumi 300000 km Ehalisi Ehali 105 000 000 neferValyuta Filippin pesosuInternet domeni phPHBOK kodu PHITelefon kodu 63Neqliyyatin yonu sag d Vikianbarda elaqeli mediafayllarFilippinTarixiEsas meqale Filippin tarixiCografi movqeyiFilippin dovleti Asiyanin cenub serqinde Malay arxipelaqina daxil olan Filippin adalarinda yerlesir Filippin dovletine mensub olan 7100 den cox adanin en irileri Luson Mindahao Samar Panay Palavan Neqros Mindoro Sebu Leyte adasi ve Boxol adalaridir 860 adada meskunlasma vardir Filippin arxipilaqinin simaldan cenuba dogru uzunlugu 2000 km qerbden serqe dogru 900 km dir Arxipelaqin qerb sahillerini Cenubi Cin denizinin serqde Filippin denizinin cenubda Sulavesi denizinin sulari yuyur simalda Filippin arxipelaqini Tayvan adasindan Basi bogazi ayirir Filippin adalarinin en simal noqtesi Batanes adasi en cenub noqtesi Sibutu adasi en qerb noqtesi Balabak adasi en serq noqtesi Mindanao adasi dir Sahil xetlerinin uzunlugu 36 3 min kv km dir Adalarin umumi sahesi 299 7 min kv km dir Paytaxti Manila seheridir Simalda Tayvan cenubda Malayziya ve Indoneziya serqde Sakit okean qerbde ise Cenubi ile hemserheddir Sahesi 300 min kvadrat kilometrdir Ehalisi 81 milyon neferdir Onlarin coxu filippinlilerdir Ehalinin 43 i seherlerde yasayir Resmi dili Filippin dili dir Ispan dili ve ingilis dili de istifade olunur Iqlimi subekvatorial ve tropikdir Iyundan sentyabradek yagislar yagir Orta illik temperatur yay ve qisda 27 derecedir En iri adalari 75 i yayla ve dag massivlerinden ibaret olan erazi 74 eyalete bolunub Filippinler Respublikasi aktiv seysmoloji zonada yerlesir Fealiyyetde olan ve sonmus vulkanlarin sayi 50 e yaxindir Caylari itiaxandir Pul vahidi pesodur Mindanao adasinda Muselman Mindanao Muxtar Bolgesi fealiyyet gosterir TarixQedim dovr V esrden baslayaraq muasir Filippinin erazisinde muxtelif xalqlarin ve medeniyyetlerin qovusmasindan yaranmis sivilizasiya formalasmisdir Adalarin neqritlerden ve aetletden ibaret yerli ehalisi tarixeqeder dovrde adalarin genis erazilerine yayilsalar da nehayet six meselere cekildiler Sonralar adalarda Tayvan vasitesile Cenubi Cinden gelen ve avroneziya dillerinde tayfalar meskunlasdilar VIII esrde bu erazilerde Cin tacirleri daha tez tez gorunurduler VV XVII esrlerde hind malay deniz kralligina daxil olan Filippine 1521 ci ilde gelen Fernando Magellan yerli tayfalarla toqqusmalardan birinde oldurulmusdur XIV esrde Filippin erazisine erebler geldiler Filppinin simalindaki adalara indiki Manila erazisine ilk Avropalilar gelenedek Cenub serqi Asiyada yerlesen Srivicay kralligina xerac odeyen eyni zamanda musteqil daxili idareetme selahiyyetlerine malik race terefinden idare olunurdu Ispan idareciliyi dovru 1521 ci ilde Fernando Magellanin basciligi ile ispan ekspedisiyasi Filippin sahillerine cixdi 27 aprel 1565 ci ilde ispan konkistadoru Migel de Laqaspi 400 nefer silahli esgerin musaiyeti ile adaya geldi ve ilk ispan yasayis menteqesinin San Migel yasayis meskeninin esasini qoydular Sonralar ispanlar adani Ispaniya krali II Filippin serefine Filippin adlandirdilar Bu erazi Yeni Ispaniyanin vitse kralina tabe edildi Ehalisi esasen muselman olan qiyamci cenub eyaletleri istisna olmaqla diger erazilerde ispan dili ve katolik dini genis yayildi 1762 ci ilde agir doyuslerden sonra Manila seheri Boyuk Britaniyanin mustemleke ordusu terefinden isgal edilse de novbeti il hemin eraziler Ispaniyaya qaytarildi XVIII esrin sonlarinda Filippinde separatizm herekati genislendi Muselmanlar ve yerli Cin diasporu Ispaniya eleyhine mubarizeni guclendirdiler Gormeli yerlerSebu Filippininler boyukluyune gore ikinci seheri ve eyniadli adanin paytaxtidir Esasi 1565 ci ilde qoyulub Onun kesfi 1521 ci lde gemisi burada lovber salmis Fernando Magellanin adi ile baglidir Dunya qorugu hesab olunan Palavan adasina da bas cekmeyiniz meslehetdir Burada uzunlugu sekkiz kilometr olan yeralti cay vasitesile birlesen magaralar cox diqqet cekir Adanin merkezinde timsah fermasi fealiyyet gosterir Zamboanqo seheri Filippinler arxipelaqinda en romantik ve maraqli mekanlardan biri hesab olunur Maniladan 250 km simalda yumsaq iqlimi ve temiz havasi ile secilen dag kurortu Bagio yerlesir Bu seher deniz seviyyesinden 1525 m yukseklikdedir ve olkenin yay paytaxti sayilir Borakaysa dunyanin en gozel adalarindan biridir O eni 50 m uzunlugu 4 km olan Ag cimerliyi ile meshurdur Xarici kecidlerPhilippines National Statistical Coordination Board 2008 10 03 at the Wayback MachineIstinadlar7 Constitution of the Philippines 1987 http ncca gov ph subcommissions subcommission on cultural disseminationscd language and translation development of filipino the national language of the philippines 7 Constitution of the Philippines 1987 2011 07 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 09 09 Hemcinin baxBikol regionunda COVID 19 pandemiyasi Filippin ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin