Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Sosialist İnqilabçılar Partiyası, qısaca SR, eser, eserlər və ya PSR — Rusiya imperiyası ərazisində fəaliyyət göstərmiş sosialist partiyası.
Sosialist İnqilabçılar Partiyası Партия социалистов-революционеров | |
|---|---|
 | |
| Lideri | |
| Quruluş tarixi | 1902 |
| Dağılma tarixi | 1923 (de-jure) 1940 (mühacir) |
| Birləşən | Kommunist Partiyası (bəzi sol SR-lər) |
| Bölünmə | Sol eserlər Sağ eserlər |
| Baş qərargah | |
| İdeologiya | narodnik milli sindikalizm sol milliyətçilik rus milliyətçiliyi demokratik sosializm aqrar sosializm inqilabçı sosializm federalizm |
| Müttəfiqlər | menşeviklər bolşeviklər (1918-ə qədər sol eserlərlə) |
| Üzv sayı | 1.000.000 |
| Şüar | Mübarizəylə hüquqlarınızı əldə edəcəksiniz! |
| Parlamentdə | 37 / 518 Rusiya imperiyası II Dövlət Duması |
| Mətbuat orqanı | Revolutsionnaya Rossiya Mısl Narodnıy vestnik Soznatelnaya Rossiya |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Yaradılması
Bu bölmə boşdur. Məzmun əlavə edərək kömək edə bilərsiniz. |
Sol eserlər
Bu bölmə boşdur. Məzmun əlavə edərək kömək edə bilərsiniz. |
Sağ eserlər
Bu bölmə boşdur. Məzmun əlavə edərək kömək edə bilərsiniz. |
Seçkilərdə
Bu bölmə boşdur. Məzmun əlavə edərək kömək edə bilərsiniz. |
Azərbaycanda eserlər
Bakıda eserlərin ilk dərnəyi 1903-cü ildə fəaliyyətə başlamışdı. 1904-cü ildən özəl mətbəəyə malik idilər. Mətbuat orqanları "Kavkazkoe slovo" qəzeti olmuşdur. Bakı eserlərinin sosial bazası, əsasən, fəhlələrdən, Xəzər ticarət gəmiçiliyi donanmasının dənizçilərindən, həmçinin tələbə gənclərdən ibarət idi. 1904–1907-ci illərdə Şuşa, Yelizavetpol (Gəncə) və Zaqatalada da eser təşkilatları yaradıldı. Bakı eserlərinin təşəbbüsü ilə İttifaq Partiyası (1905) və "Əş-Səms " (1906) adlı milli sosialist inqilabçılar təşkilatları yaradıldı. İttifaq Partiyasının liderləri sırasında R. Şərifzadə, M. Cuvarlinski və R. Məlikov kimi şəxslər olmuşdur.
1906–1907-ci illərdə, çoxsaylı həbslərə baxmayaraq, eserlərin Azərbaycandakı mövqeləri xeyli möhkəmləndi. Onların təsir dairəsində 60-dək müəssisə və 10 minədək fəhlə var idi. Partiya üzvlərinin sayı isə 1500-ə çatırdı.
1906–1909 illərdə Bakı eserləri "Molot" ("Çəkic"), "Dlya naroda" ("Xalq üçün"), "Trud" ("Əmək"), " Volna" ("Dalğa") qəzetlərini, "Trudovoy qolos" ("Əməkçi səsi") leqal jurnalını nəşr etdirirdilər.
1913-cü ilin yazında Bakı eserləri dənizçilərin yeni tətilini hazırlayarkən şəhər jandarm idarəsi Bakı təşkilatının İcraiyyə Komitəsini ləğv etdi. Komitənin sədri İ. A. Suxartsev başda olmaqla, 22 nəfər həbs edildi.
Birinci Dünya müharibəsi (1914–1918) dövründə İcraiyyə Komitəsi yenidən bərpa olundu. Partiya üzvlərinin bir hissəsi müharibəyə qarşı çıxan bolşeviklərlə birgə fəhlə tətillərində iştirak edir, müharibə əleyhinə vərəqələr yayırdılar. Eserlərin bu qanadı 1917-ci ildən sonra meydana çıxmış sol eserlər təşkilatının əsasını qoydu. Bu qanadın lideri Mir Həsən bəy Vəzirov, mətbuat orqanı isə Əkinçi qəzeti olmuşdur.
Fevral inqilabından (1917) və Rusiyada çar hakimiyyətinin süqutundan sonra Bakı eser təşkilatının dirçəliş dövrü başlandı.
Bakı Sovetində
Martın 7-də Bakı Sovetinin ilk iclası keçirildi və onun tərkibinə daxil olan 52 deputat yerinin çoxunu eser və menşeviklər tutdular. Həmin ayda Bakıda eserlər partiyasının Müvəqqəti İcraiyyə Komitəsi yaradıldı. Əsas diqqəti kəndli məsələsinə yönəldən eserlər milli məsələdə xalqların öz müqəddəratını təyinetmə hüququnu rədd edirdilər. Onlar yalnız sosialist partiyalarının tərkibində olan ayrı-ayrı millətlərin nümayəndələri ilə taktiki saziş bağlanmasını mümkün sayırdılar və panislamizmə qarşı kəskin çıxış edirdilər. Eserlərin nüfuzu rus və erməni fəhlələri arasında çox yüksək idi. Mayda onlar Bakı Sovetinin sədrliyinə Stepan Şaumyanın yerinə eser seçilməsinə nail oldular.
Oktyabrın 22-də Bakı Sovetinə seçkilərdə eserlər 6305 səs toplayaraq, müsavatçılardan sonra ikinci yerə çıxdılar. 1917-ci il Oktyabr inqilabından sonra eserlər, menşeviklər və daşnaklar Bakı Soveti tribunasından Petroqrad üsyanının dinc yolla ləğv edilməsini, bütün hakimiyyətin Müəssislər məclisinə, ona qədər isə demokratik yolla koalisiyaya verilməsini tələb etdilər. Eyni zamanda, eserlər daşnaklarla birləşərək, müsəlman partiyalarının bu koalisiyaya daxil olmasının qəti əleyhinə çıxırdılar. Hakimiyyətin, bolşeviklər başda olmaqla, Bakı Sovetinə verilməsinin əleyhinə çıxan eser və menşeviklər Soveti tərk etdilər.
1917 ilin dekabrında Sovetə keçirilən yeni seçkilərdə bolşeviklər 51, daşnaklar 41 yer qazandığı halda, sol eserlər 38, sağ eserlər isə 28 yer qazandılar. Bakı Sovetinin İcraiyyə Komitəsinə 6 bolşevik, 5 daşnak, 4 sol eser, 3 sağ eser və 2 müsavatçı daxil oldu.
1918-ci ildə Bakıda türk-müsəlman əhaliyə qarşı mart soyqırımları zamanı eserlər bütünlüklə S. Şaumyan başda olmaqla, bolşeviklərin tərəfində çıxış etdilər. Onların lideri S. Saakyan panislamizmə qarşı vuruşacaqlarını bəyan etdi. Bakıda türk-müsəlman əhaliyə qarşı üç gün davam edən soyqırımından və azərbaycanlıların kütləvi surətdə qətlindən sonra eser İ. Suxartsev Bakı Sovetinin iclasında Müsavat Partiyasının "darmadağın olduğunu" və "Türkiyənin Bakı cəbhəsinin alındığını" elan etdi.
Bakı kommunası Stepan Şaumyan başda olmaqla, sol eserlərlə və "beynəlmiləlçi" daşnaklarla əməkdaşlıq taktikasını seçmişdi. 1918 ilin iyulunda Qafqaz İslam Ordusu Bakıya doğru irəliləyərkən Bakı Sovetinin daşnak-eser-menşevik bloku bolşeviklərə qarşı çıxış edərək, buraya general Lionel Denstervilin başçılığı ilə ingilis qoşunlarını dəvət etməyə üstünlük verdilər. Bakı Sovetinin 25 iyul tarixli iclasında bolşeviklər ingilis qoşunlarının çağırılmasına etiraz olaraq zalı tərk etdikdən sonra bütün hakimiyyət sağ eser-menşevik-daşnak blokunun əlinə keçdi. Bu blok 1918-ci il avqustun 1-də "Sentrokaspi Diktaturası" hökumətini formalaşdırdı. Avqustun 4-də Ənzəlidən Bakıya gələn ingilis qoşunlarının komandanı Lionel Denstervilin dediyinə görə, o, eser partiyasının nümayəndələri ilə dəfələrlə danışıqlar aparmışdı. İngilis generalı bəyanat vermişdi ki, "Partiyanın proqramı bizim məqsədlərimizə uyğun gəldiyinə görə, onlar bizim köməyimizə əmin ola bilərlər",
lakin Türk-Azərbaycan hərbi hissələrinin əməliyyatları nəticəsində sentyabrın 15-də Bakı azad olundu. Denstervilin qoşunları və onların arxasınca Sentrokaspi Diktaturası hökumətinin üzvləri Bakını tərk etdilər.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövrü
1918-ci ilin dekabrında fəaliyyətə başlayan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin işində iştirak məsələsini müzakirə edərkən eserlər Azərbaycanın öz müqəddəratını təyin etməsi ideyasını yalnız vahid Federativ Rusiya tərkibində mümkün saydılar. Eserlər parlamentə demokratik seçkilərin tərəfdarı olduqlarını bildirsələr də, bu seçkilərin əsası kimi milli təmsilçiliyi deyil, yalnız partiya prinsiplərini qəbul edirdilər. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamenti 1919 il yanvarın 25-də SR Partiyası Bakı komitəsinin onlara 5 yer ayrılması barədə xahişini müzakirə edərək, onlara Milli azlıqlar fraksiyasında yer verilməsini qərara aldı. Azərbaycan sol eserləri Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin fəaliyyətində iştirak etmədilər. Eserlərin yalnız azərbaycanlılardan və sağ eserlərdən ibarət nümayəndələri parlamentdə təmsil olundular. Daha sonra onlar Xalqçı Partiyasını təsis etdilər.
1918–1920 illərdə eserlər Bakı Fəhlə Konfransı, Fəhlə və Dənizçilərin Həmkarlar İttifaqları çərçivəsində fəaliyyət göstərirdilər. Eserlər öz mətbu orqanları "Znamya truda", "Nabat" və sair qəzetlərin səhifələrində Azərbaycan Hökumətinin daxili və xarici siyasətini açıq şəkildə tənqid edir, Rusiya ilə birləşmək ideyalarını yayırdılar. Bolşevik və menşeviklərlə yanaşı, eserlərin də daxil olduğu Bakı Fəhlə Konfransı 1919–1920 illərdə söz və yığıncaq azadlığı, əmək haqqının artırılması, milli hökumətə etimadsızlıq göstərilməsi tələbləri ilə bir neçə ümumşəhər tətili keçirməyə müvəffəq oldular, lakin 1919-cu ilin may tətili zamanı Bakı Fəhlə Konfransının eser və menşeviklərdən ibarət qrupu azərbaycanlı fəhlələrin milli hökumətlə həmrəyliyini və ingilis qoşunlarının da hakimiyyəti dəstəklədiyini görüb, tətilin və onun əsas təşkilatçısı olan bolşeviklərin əleyhinə çıxdı. Bu vaxtdan etibarən Bakı Fəhlə Konfransını öz əllərinə keçirmək uğrunda kəskin mübarizəyə başlayan bolşeviklər həm bu təşkilatda, həm də həmkarlar ittifaqlarında üstünlüyə nail oldular.
Bolşevik işğalı
Ruhulla Axundovun başçılıq etdiyi sol eserlər inqilabi sosializm və Sovet hakimiyyətini dəstəkləmək platformasında dayanmaqla yanaşı, Azərbaycanın dövlət quruluşunu müstəqil sovet respublikası formasında görürdülər. Son nəticədə, sol eserlər Hümmət Partiyası və Ədalət Partiyası ilə birlikdə 1920-ci ilin fevralında Azərbaycan Kommunist Partiyasının təməlini qoydular, XI Qırmızı ordunun Azərbaycana müdaxiləsinin və Aprel işğalının (1920) bilavasitə iştirakçıları oldular, lakin Sovet hakimiyyəti qurulandan sonra həm sağ, həm də sol eserlər yeni Hökumət tərəfindən təqiblərə məruz qalıb, qeyri-leqal işə keçməyə məcbur oldular. 1922-ci ildə Bakıda eserlərə qarşı məhkəmə prosesi başladı. Onların bir hissəsi Sovet hakimiyyətinə qarşı fəaliyyətdə təqsirləndirilərək güllələndi, digər hissəsi isə sürgün edildi.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Azərbaycan tarixi, 7 cilddə, c. 5, B., 2001; Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti (1918–1920), B., 1998
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Sosialist Inqilabcilar Partiyasi qisaca SR eser eserler ve ya PSR Rusiya imperiyasi erazisinde fealiyyet gostermis sosialist partiyasi Sosialist Inqilabcilar Partiyasi Partiya socialistov revolyucionerovLideriQurulus tarixi 1902Dagilma tarixi 1923 de jure 1940 muhacir Birlesen Kommunist Partiyasi bezi sol SR ler Bolunme Sol eserler Sag eserlerBas qerargah MoskvaIdeologiya narodnik milli sindikalizm sol milliyetcilik rus milliyetciliyi demokratik sosializm aqrar sosializm inqilabci sosializm federalizmMuttefiqler mensevikler bolsevikler 1918 e qeder sol eserlerle Uzv sayi 1 000 000Suar Mubarizeyle huquqlarinizi elde edeceksiniz Parlamentde 37 518 Rusiya imperiyasi II Dovlet DumasiMetbuat orqani Revolutsionnaya Rossiya Misl Narodniy vestnik Soznatelnaya Rossiya Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiYaradilmasi Bu bolme bosdur Mezmun elave ederek komek ede bilersiniz Sol eserler Bu bolme bosdur Mezmun elave ederek komek ede bilersiniz Sag eserler Bu bolme bosdur Mezmun elave ederek komek ede bilersiniz Seckilerde Bu bolme bosdur Mezmun elave ederek komek ede bilersiniz Azerbaycanda eserlerEsas meqaleler Ittifaq Partiyasi Azerbaycan Xalqci Partiyasi ve Ekinci Partiyasi Bakida eserlerin ilk derneyi 1903 cu ilde fealiyyete baslamisdi 1904 cu ilden ozel metbeeye malik idiler Metbuat orqanlari Kavkazkoe slovo qezeti olmusdur Baki eserlerinin sosial bazasi esasen fehlelerden Xezer ticaret gemiciliyi donanmasinin denizcilerinden hemcinin telebe genclerden ibaret idi 1904 1907 ci illerde Susa Yelizavetpol Gence ve Zaqatalada da eser teskilatlari yaradildi Baki eserlerinin tesebbusu ile Ittifaq Partiyasi 1905 ve Es Sems 1906 adli milli sosialist inqilabcilar teskilatlari yaradildi Ittifaq Partiyasinin liderleri sirasinda R Serifzade M Cuvarlinski ve R Melikov kimi sexsler olmusdur 1906 1907 ci illerde coxsayli hebslere baxmayaraq eserlerin Azerbaycandaki movqeleri xeyli mohkemlendi Onlarin tesir dairesinde 60 dek muessise ve 10 minedek fehle var idi Partiya uzvlerinin sayi ise 1500 e catirdi 1906 1909 illerde Baki eserleri Molot Cekic Dlya naroda Xalq ucun Trud Emek Volna Dalga qezetlerini Trudovoy qolos Emekci sesi leqal jurnalini nesr etdirirdiler 1913 cu ilin yazinda Baki eserleri denizcilerin yeni tetilini hazirlayarken seher jandarm idaresi Baki teskilatinin Icraiyye Komitesini legv etdi Komitenin sedri I A Suxartsev basda olmaqla 22 nefer hebs edildi Birinci Dunya muharibesi 1914 1918 dovrunde Icraiyye Komitesi yeniden berpa olundu Partiya uzvlerinin bir hissesi muharibeye qarsi cixan bolseviklerle birge fehle tetillerinde istirak edir muharibe eleyhine vereqeler yayirdilar Eserlerin bu qanadi 1917 ci ilden sonra meydana cixmis sol eserler teskilatinin esasini qoydu Bu qanadin lideri Mir Hesen bey Vezirov metbuat orqani ise Ekinci qezeti olmusdur Fevral inqilabindan 1917 ve Rusiyada car hakimiyyetinin suqutundan sonra Baki eser teskilatinin dircelis dovru baslandi Baki Sovetinde Martin 7 de Baki Sovetinin ilk iclasi kecirildi ve onun terkibine daxil olan 52 deputat yerinin coxunu eser ve mensevikler tutdular Hemin ayda Bakida eserler partiyasinin Muveqqeti Icraiyye Komitesi yaradildi Esas diqqeti kendli meselesine yonelden eserler milli meselede xalqlarin oz muqedderatini teyinetme huququnu redd edirdiler Onlar yalniz sosialist partiyalarinin terkibinde olan ayri ayri milletlerin numayendeleri ile taktiki sazis baglanmasini mumkun sayirdilar ve panislamizme qarsi keskin cixis edirdiler Eserlerin nufuzu rus ve ermeni fehleleri arasinda cox yuksek idi Mayda onlar Baki Sovetinin sedrliyine Stepan Saumyanin yerine eser secilmesine nail oldular Oktyabrin 22 de Baki Sovetine seckilerde eserler 6305 ses toplayaraq musavatcilardan sonra ikinci yere cixdilar 1917 ci il Oktyabr inqilabindan sonra eserler mensevikler ve dasnaklar Baki Soveti tribunasindan Petroqrad usyaninin dinc yolla legv edilmesini butun hakimiyyetin Muessisler meclisine ona qeder ise demokratik yolla koalisiyaya verilmesini teleb etdiler Eyni zamanda eserler dasnaklarla birleserek muselman partiyalarinin bu koalisiyaya daxil olmasinin qeti eleyhine cixirdilar Hakimiyyetin bolsevikler basda olmaqla Baki Sovetine verilmesinin eleyhine cixan eser ve mensevikler Soveti terk etdiler 1917 ilin dekabrinda Sovete kecirilen yeni seckilerde bolsevikler 51 dasnaklar 41 yer qazandigi halda sol eserler 38 sag eserler ise 28 yer qazandilar Baki Sovetinin Icraiyye Komitesine 6 bolsevik 5 dasnak 4 sol eser 3 sag eser ve 2 musavatci daxil oldu 1918 ci ilde Bakida turk muselman ehaliye qarsi mart soyqirimlari zamani eserler butunlukle S Saumyan basda olmaqla bolseviklerin terefinde cixis etdiler Onlarin lideri S Saakyan panislamizme qarsi vurusacaqlarini beyan etdi Bakida turk muselman ehaliye qarsi uc gun davam eden soyqirimindan ve azerbaycanlilarin kutlevi suretde qetlinden sonra eser I Suxartsev Baki Sovetinin iclasinda Musavat Partiyasinin darmadagin oldugunu ve Turkiyenin Baki cebhesinin alindigini elan etdi Baki kommunasi Stepan Saumyan basda olmaqla sol eserlerle ve beynelmilelci dasnaklarla emekdasliq taktikasini secmisdi 1918 ilin iyulunda Qafqaz Islam Ordusu Bakiya dogru irelileyerken Baki Sovetinin dasnak eser mensevik bloku bolseviklere qarsi cixis ederek buraya general Lionel Denstervilin basciligi ile ingilis qosunlarini devet etmeye ustunluk verdiler Baki Sovetinin 25 iyul tarixli iclasinda bolsevikler ingilis qosunlarinin cagirilmasina etiraz olaraq zali terk etdikden sonra butun hakimiyyet sag eser mensevik dasnak blokunun eline kecdi Bu blok 1918 ci il avqustun 1 de Sentrokaspi Diktaturasi hokumetini formalasdirdi Avqustun 4 de Enzeliden Bakiya gelen ingilis qosunlarinin komandani Lionel Denstervilin dediyine gore o eser partiyasinin numayendeleri ile defelerle danisiqlar aparmisdi Ingilis generali beyanat vermisdi ki Partiyanin proqrami bizim meqsedlerimize uygun geldiyine gore onlar bizim komeyimize emin ola bilerler lakin Turk Azerbaycan herbi hisselerinin emeliyyatlari neticesinde sentyabrin 15 de Baki azad olundu Denstervilin qosunlari ve onlarin arxasinca Sentrokaspi Diktaturasi hokumetinin uzvleri Bakini terk etdiler Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti dovru Esas meqaleler Xalqci Partiyasi ve Baki Fehle Konfransi 1918 ci ilin dekabrinda fealiyyete baslayan Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Parlamentinin isinde istirak meselesini muzakire ederken eserler Azerbaycanin oz muqedderatini teyin etmesi ideyasini yalniz vahid Federativ Rusiya terkibinde mumkun saydilar Eserler parlamente demokratik seckilerin terefdari olduqlarini bildirseler de bu seckilerin esasi kimi milli temsilciliyi deyil yalniz partiya prinsiplerini qebul edirdiler Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Parlamenti 1919 il yanvarin 25 de SR Partiyasi Baki komitesinin onlara 5 yer ayrilmasi barede xahisini muzakire ederek onlara Milli azliqlar fraksiyasinda yer verilmesini qerara aldi Azerbaycan sol eserleri Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Parlamentinin fealiyyetinde istirak etmediler Eserlerin yalniz azerbaycanlilardan ve sag eserlerden ibaret numayendeleri parlamentde temsil olundular Daha sonra onlar Xalqci Partiyasini tesis etdiler 1918 1920 illerde eserler Baki Fehle Konfransi Fehle ve Denizcilerin Hemkarlar Ittifaqlari cercivesinde fealiyyet gosterirdiler Eserler oz metbu orqanlari Znamya truda Nabat ve sair qezetlerin sehifelerinde Azerbaycan Hokumetinin daxili ve xarici siyasetini aciq sekilde tenqid edir Rusiya ile birlesmek ideyalarini yayirdilar Bolsevik ve menseviklerle yanasi eserlerin de daxil oldugu Baki Fehle Konfransi 1919 1920 illerde soz ve yigincaq azadligi emek haqqinin artirilmasi milli hokumete etimadsizliq gosterilmesi telebleri ile bir nece umumseher tetili kecirmeye muveffeq oldular lakin 1919 cu ilin may tetili zamani Baki Fehle Konfransinin eser ve menseviklerden ibaret qrupu azerbaycanli fehlelerin milli hokumetle hemreyliyini ve ingilis qosunlarinin da hakimiyyeti desteklediyini gorub tetilin ve onun esas teskilatcisi olan bolseviklerin eleyhine cixdi Bu vaxtdan etibaren Baki Fehle Konfransini oz ellerine kecirmek ugrunda keskin mubarizeye baslayan bolsevikler hem bu teskilatda hem de hemkarlar ittifaqlarinda ustunluye nail oldular Bolsevik isgali Ruhulla Axundovun basciliq etdiyi sol eserler inqilabi sosializm ve Sovet hakimiyyetini desteklemek platformasinda dayanmaqla yanasi Azerbaycanin dovlet qurulusunu musteqil sovet respublikasi formasinda gorurduler Son neticede sol eserler Hummet Partiyasi ve Edalet Partiyasi ile birlikde 1920 ci ilin fevralinda Azerbaycan Kommunist Partiyasinin temelini qoydular XI Qirmizi ordunun Azerbaycana mudaxilesinin ve Aprel isgalinin 1920 bilavasite istirakcilari oldular lakin Sovet hakimiyyeti qurulandan sonra hem sag hem de sol eserler yeni Hokumet terefinden teqiblere meruz qalib qeyri leqal ise kecmeye mecbur oldular 1922 ci ilde Bakida eserlere qarsi mehkeme prosesi basladi Onlarin bir hissesi Sovet hakimiyyetine qarsi fealiyyetde teqsirlendirilerek gullelendi diger hissesi ise surgun edildi Hemcinin baxIttifaq Partiyasi Xalqci Partiyasi Ekinci PartiyasiIstinadlarAzerbaycan tarixi 7 cildde c 5 B 2001 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti 1918 1920 B 1998