Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ədalət Partiyası, Ədalət İnqilabi Fəhlə Təşkilatı və ya Ədalət Firqəsi — 1916-cı ildə iranlı mühacirlər tərəfindən əsası qoyulmuş, 1916-cı ildə sosial demokrat təşkilat kimi formalaşmışdır.
Ədalət | |
|---|---|
| Qurucu | Seyid Cəfər Pişəvəri Bəhram Ağayev Ağababa Yusifzadə |
| Lideri | Əsədulla Qafarzadə |
| Quruluş tarixi | 1916 |
| Dağılma tarixi | 11-12 fevral 1920 |
| Birləşən | Əkinçi Partiyası Hümmət |
| Sələfi | İctimaiyyun-Amiyyun Hümmət Partiyası |
| Xələfi | Azərbaycan Kommunist Partiyası |
| İdeologiya | Sosial demokratiya |
Onun qurucuları arasında , Bəhram Ağayev, Ağababa Yusifzadə və, sonradan Seyid Cəfər Pişəvəri kimi tarixə keçən, Cavadzadə Xalxali vardılar.
Tarixi
Ədalət özünü İctimaiyyun-Amiyyunun varisi hesab edir, Cənubi Azərbaycanda müntəzəm surətdə fəal inqilabi iş aparırdı. Təşkilatın Bakı Komitəsində və Hümmətdə daimi nümayəndələri var idi.
Ədalətin proqram və nizamnaməsi Azərbaycan və fars dillərində xüsusi kitabça şəklində nəşr edilmişdir, həmçinin, "Hürriyyət" qəzetində dərc olunmuşdu, hansınınki redaktoru partiyanın üzvü olan Mir-Cəfər Pişəvəri idi. Ədalət 1917-ci ildən Azərbaycan və fars dillərində "Bayraqi-ədalət" adlı jurnal nəşr etməyə başlamışdı. Burada, əsasən, İranın daxili siyasi vəziyyətinə dair problemlər, Qacar sülaləsinə qarşı mübarizə, şahlıq hakimiyyətinin devrilməsi və demokratik respublika qurulması tələbi işıqlandırılırdı.
1917–1918-ci illərdə təşkilat xeyli möhkəmləndi və Cənubi Azərbaycan fəhlələri içərisindən silahlı dəstə təşkil etdi. Bu dəstə 1918-ci ilin mart soyqırımı zamanı mədən-zavod rayonlarında asayişə nəzarət edir, burada qırğın düşməsinin qarşısını alırdı. 1919-cu ilin əvvəlində Əsədulla Qafarzadə başda olmaqla, partiyanın Mərkəzi Komitəsinin yeni tərkibi seçildi. Mərkəzi Komitəyə Bəhram Ağayev, Seid Cəfər Cavadzadə (Pişəvəri), R. Kərimov və başqaları daxil oldular. Ədalətin Bakıdan əlavə, Gəncədə, Lənkəranda, Astarada və Tiflisdə də komitələri var idı.
Ədalət 1919-cu ildən Rusiya Kommunist (bolşeviklər) Partiyası (RK(b)P) Bakı Komitəsi və Hümmətlə daha sıx əməkdaşlığa başladı. Həmin ilin iyunundan RK(b)P Qafqaz Ölkə Komitəsinin maliyyə yardımı ilə partiyanın qeyri-leqal "Hürriyyət" qəzeti nəşrə başladı. Azərbaycan kommunist təşkilatlarının 1920-ci il fevralın 11–12-də keçirilən birinci qurultayı Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətini devirməklə hakimiyyəti ələ keçirmək məqsədilə "yerli şəraitdən və taktiki mülahizələrdən çıxış edib" RK(b)P Bakı Komitəsini, Hümməti və Ədaləti vahid Azərbaycan Kommunist (bolşeviklər) Partiyası (AK(b)P) halında birləşdirməyi qərara aldı. Qurultayın seçdiyi Mərkəzi Komitəyə Ədalətdən K. Ağazadə daxil oldu.
Həmin il Ədalətin Azərbaycanda və onun hüdudlarından kənarda fəaliyyət göstərən bütün komitələri də AK(b)P-yə daxil oldu.
Mənbə
- Azərbaycan tarixi, 7 cilddə, c.5., B., 2001;
- Azərbaycan Cümhuriyyəti (1918–1920), B., 1998;
- Əfəndiyev S. M., Azərbaycan proletariatının inqilabi hərəkatı tarixindən, B.,1957;
- Багирова И.С., Политические партии и организации Азербайджана в начале XX века , Б., 1997;
İstinadlar
- "Pişəvəri Rəsulzadəyə qarşı 2018-04-02 at the Wayback Machine" Kultura
- Tadeuş Svitoxovski, Brian C. Collins. Historical dictionary of Azerbaijan. USA: Scarecrow Press. 1999. 11. ISBN .
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Edalet Partiyasi Edalet Partiyasi Edalet Inqilabi Fehle Teskilati ve ya Edalet Firqesi 1916 ci ilde iranli muhacirler terefinden esasi qoyulmus 1916 ci ilde sosial demokrat teskilat kimi formalasmisdir EdaletQurucu Seyid Cefer Piseveri Behram Agayev Agababa YusifzadeLideri Esedulla QafarzadeQurulus tarixi 1916Dagilma tarixi 11 12 fevral 1920Birlesen Ekinci Partiyasi HummetSelefi Ictimaiyyun Amiyyun Hummet PartiyasiXelefi Azerbaycan Kommunist PartiyasiIdeologiya Sosial demokratiya Onun quruculari arasinda Behram Agayev Agababa Yusifzade ve sonradan Seyid Cefer Piseveri kimi tarixe kecen Cavadzade Xalxali vardilar TarixiEdalet ozunu Ictimaiyyun Amiyyunun varisi hesab edir Cenubi Azerbaycanda muntezem suretde feal inqilabi is aparirdi Teskilatin Baki Komitesinde ve Hummetde daimi numayendeleri var idi Edaletin proqram ve nizamnamesi Azerbaycan ve fars dillerinde xususi kitabca seklinde nesr edilmisdir hemcinin Hurriyyet qezetinde derc olunmusdu hansininki redaktoru partiyanin uzvu olan Mir Cefer Piseveri idi Edalet 1917 ci ilden Azerbaycan ve fars dillerinde Bayraqi edalet adli jurnal nesr etmeye baslamisdi Burada esasen Iranin daxili siyasi veziyyetine dair problemler Qacar sulalesine qarsi mubarize sahliq hakimiyyetinin devrilmesi ve demokratik respublika qurulmasi telebi isiqlandirilirdi 1917 1918 ci illerde teskilat xeyli mohkemlendi ve Cenubi Azerbaycan fehleleri icerisinden silahli deste teskil etdi Bu deste 1918 ci ilin mart soyqirimi zamani meden zavod rayonlarinda asayise nezaret edir burada qirgin dusmesinin qarsisini alirdi 1919 cu ilin evvelinde Esedulla Qafarzade basda olmaqla partiyanin Merkezi Komitesinin yeni terkibi secildi Merkezi Komiteye Behram Agayev Seid Cefer Cavadzade Piseveri R Kerimov ve basqalari daxil oldular Edaletin Bakidan elave Gencede Lenkeranda Astarada ve Tiflisde de komiteleri var idi Edalet 1919 cu ilden Rusiya Kommunist bolsevikler Partiyasi RK b P Baki Komitesi ve Hummetle daha six emekdasliga basladi Hemin ilin iyunundan RK b P Qafqaz Olke Komitesinin maliyye yardimi ile partiyanin qeyri leqal Hurriyyet qezeti nesre basladi Azerbaycan kommunist teskilatlarinin 1920 ci il fevralin 11 12 de kecirilen birinci qurultayi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetini devirmekle hakimiyyeti ele kecirmek meqsedile yerli seraitden ve taktiki mulahizelerden cixis edib RK b P Baki Komitesini Hummeti ve Edaleti vahid Azerbaycan Kommunist bolsevikler Partiyasi AK b P halinda birlesdirmeyi qerara aldi Qurultayin secdiyi Merkezi Komiteye Edaletden K Agazade daxil oldu Hemin il Edaletin Azerbaycanda ve onun hududlarindan kenarda fealiyyet gosteren butun komiteleri de AK b P ye daxil oldu MenbeAzerbaycan tarixi 7 cildde c 5 B 2001 Azerbaycan Cumhuriyyeti 1918 1920 B 1998 Efendiyev S M Azerbaycan proletariatinin inqilabi herekati tarixinden B 1957 Bagirova I S Politicheskie partii i organizacii Azerbajdzhana v nachale XX veka B 1997 Istinadlar Piseveri Resulzadeye qarsi 2018 04 02 at the Wayback Machine Kultura Tadeus Svitoxovski Brian C Collins Historical dictionary of Azerbaijan USA Scarecrow Press 1999 11 ISBN 0810835509 Hemcinin baxAzerbaycan Kommunist Partiyasi