Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bakı Fəhlə Konfransı (BFK) — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə hakimiyyəti qeyri-qanuni yolla ələ keçirmək məqsədilə yaradılmış bolşevik təşkilatı.
Fəaliyyəti
1918 il dekabrın 15-də fəaliyyətə başlamışdı. BFK-da fəhlə təşkilatları 251 nümayəndə ilə təmsil olunmuşdur. Səsvermə hüququna yalnız Bakı şəhərinin fəhlə və qulluqçuları malik idilər. Mərkəzi BFK-dan əlavə, Bakı rayon fəhlə konfransları da yaradılmışdı. BFK-nın "Bakı Fəhlə Konfransının Əxbarı" adlı qəzeti nəşr olunmuşdur. BFK öz fəaliyyətinə iqtisadi tələblərlə başlamışdı. Belə ki, BFK yanında yaradılmış tətil komitəsinin başlıca vəzifəsi öz rəhbərlikləri altında tətillər təşkil etmək idi. Eser və menşeviklərin redaktorluğu ilə tətil komitəsinin orqanı olan "Bakı tətil komitəsinin xəbərləri" qəzeti nəşr olunurdu. Cəmi üç nömrəsi işıq üzü görmüş qəzetin ilk nömrəsi 1918 il dekabrın 25-də çıxmışdır. Bolşeviklərin təsirilə siyasi mübarizə yoluna keçən BFK-da liderlik uğrunda bolşeviklərlə eser-menşeviklər arasında gərgin mübarizə gedirdi. BFK 1918 il dekabrın 18-də keçirilən iclasında siyasi tələblərlə (həbs edilənlərin azadlığa buraxılması, həmkarlar ittifaqları, mətbuat, yığıncaq azadlıqları və s.) tətil keçirmək barədə qərar qəbul etdi. Tətil 1918 il dekabrın 24-də başlandı. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Hökuməti üçün ciddi müxalifətə çevrilmiş BFK ingilis komanlanlığından tələb edirdi ki, kollektiv müqavilənin bərpası üçün neft sənayeçiləri və fəhlə konfransı nümayəndələrindən ibarət saziş komissiyası yaradılsın. Tətilin gedişində BFK-nın xüsusi iclasında iştirak edən Məhəmməd Əmin Rəsulzadə BFK liderlərinin fəaliyyətinə kəskin etirazını bildirmiş, Azərbaycan Hökumətinin yeganə qanuni səlahiyyətli orqan olduğunu vurğulamışdı. Üçgünlük dekabr aksiyası tətilçilərin üstünlüyü ilə nəticələndi. İngilis komandanlığı həbs edilənlərin buraxılmasına razılıq verdi. Dekabrın 25-də Azərbaycan Parlamentinin iclasında siyasi məhbusların amnistiyası üzrə yaradılan komissiya inzibati qaydada həbs olunmuş bütün şəxsləri təxirə salmadan azad etməyə çağırdı. Dekabr tətilində sonra müntəzəm keçirilən Bakı Fəhlə Konfransı iclasları əsasən, siyasi məzmun daşımışdı.
1919 ilin martında bolşeviklər eser-menşevikləri BFK-dan sıxışdıraraq öz nümayəndələrini rəyasət heyətinə daxil etdirdilər. 1919 il martın 11-də yeni seçilmiş rəyasət heyətinin 10 üzvündən 7-si kommunist, hümmətçi və ədalətçi idi. 1919 ilin mayında BFK-nın bolşevik liderləri ümumi iqtisadi tətil keçirilməsinə cəhd etdilər. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Hökuməti BFK-nın elan etdiyi bu tətili siyasi tətil kimi qiymətləndirdi. Hökumətin qadağalarına baxmayaraq, 1919 il mayın 6-da tətil başlandı. Lakin BFK-nın eser-menşevik və bolşevik liderləri arasındakı ixtilaf, müsəlman sosialist partiyalarının Hökumətin xəttini müdafiə etməsi, hakimiyyətin qətiyyəti və ingilis komandanlığının onu dəstəkləməsi tətili ilk gündən uğursuzluğa düçar etdi. Tətil mayın 13-də tam iflasla sona çatdı. BFK rəhbərliyindəki eser-menşeviklər bolşeviklərlə əvəz olundu. Bununla belə, məğlubiyyətləri ilə heç cür barışmaq istəməyən bolşeviklər BFK-nı "Fəhlə parlamenti", "Deputatlar soveti", adlandırdılar. Azərbaycan Kommunist (bolşeviklər) Partiyası Mərkəzi Komitəsi, Rusiya Kommunist (bolşeviklər) Partiyası Qafqaz Diyar Komitəsinin Bakı Bürosu ilə birlikdə BFK da Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamnetinə hakimiyyəti təslim etmək barəsində ultimatum göndərmişdi.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- BAKI FƏHLƏ KONFRANS I (BFK)
Mənbə
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası, I cild, "Lider nəşriyyat", Bakı-2004, səh. 214-215
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Baki Fehle Konfransi BFK Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti dovrunde hakimiyyeti qeyri qanuni yolla ele kecirmek meqsedile yaradilmis bolsevik teskilati Fealiyyeti1918 il dekabrin 15 de fealiyyete baslamisdi BFK da fehle teskilatlari 251 numayende ile temsil olunmusdur Sesverme huququna yalniz Baki seherinin fehle ve qulluqculari malik idiler Merkezi BFK dan elave Baki rayon fehle konfranslari da yaradilmisdi BFK nin Baki Fehle Konfransinin Exbari adli qezeti nesr olunmusdur BFK oz fealiyyetine iqtisadi teleblerle baslamisdi Bele ki BFK yaninda yaradilmis tetil komitesinin baslica vezifesi oz rehberlikleri altinda tetiller teskil etmek idi Eser ve menseviklerin redaktorlugu ile tetil komitesinin orqani olan Baki tetil komitesinin xeberleri qezeti nesr olunurdu Cemi uc nomresi isiq uzu gormus qezetin ilk nomresi 1918 il dekabrin 25 de cixmisdir Bolseviklerin tesirile siyasi mubarize yoluna kecen BFK da liderlik ugrunda bolseviklerle eser mensevikler arasinda gergin mubarize gedirdi BFK 1918 il dekabrin 18 de kecirilen iclasinda siyasi teleblerle hebs edilenlerin azadliga buraxilmasi hemkarlar ittifaqlari metbuat yigincaq azadliqlari ve s tetil kecirmek barede qerar qebul etdi Tetil 1918 il dekabrin 24 de baslandi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Hokumeti ucun ciddi muxalifete cevrilmis BFK ingilis komanlanligindan teleb edirdi ki kollektiv muqavilenin berpasi ucun neft senayecileri ve fehle konfransi numayendelerinden ibaret sazis komissiyasi yaradilsin Tetilin gedisinde BFK nin xususi iclasinda istirak eden Mehemmed Emin Resulzade BFK liderlerinin fealiyyetine keskin etirazini bildirmis Azerbaycan Hokumetinin yegane qanuni selahiyyetli orqan oldugunu vurgulamisdi Ucgunluk dekabr aksiyasi tetilcilerin ustunluyu ile neticelendi Ingilis komandanligi hebs edilenlerin buraxilmasina raziliq verdi Dekabrin 25 de Azerbaycan Parlamentinin iclasinda siyasi mehbuslarin amnistiyasi uzre yaradilan komissiya inzibati qaydada hebs olunmus butun sexsleri texire salmadan azad etmeye cagirdi Dekabr tetilinde sonra muntezem kecirilen Baki Fehle Konfransi iclaslari esasen siyasi mezmun dasimisdi 1919 ilin martinda bolsevikler eser mensevikleri BFK dan sixisdiraraq oz numayendelerini reyaset heyetine daxil etdirdiler 1919 il martin 11 de yeni secilmis reyaset heyetinin 10 uzvunden 7 si kommunist hummetci ve edaletci idi 1919 ilin mayinda BFK nin bolsevik liderleri umumi iqtisadi tetil kecirilmesine cehd etdiler Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Hokumeti BFK nin elan etdiyi bu tetili siyasi tetil kimi qiymetlendirdi Hokumetin qadagalarina baxmayaraq 1919 il mayin 6 da tetil baslandi Lakin BFK nin eser mensevik ve bolsevik liderleri arasindaki ixtilaf muselman sosialist partiyalarinin Hokumetin xettini mudafie etmesi hakimiyyetin qetiyyeti ve ingilis komandanliginin onu desteklemesi tetili ilk gunden ugursuzluga ducar etdi Tetil mayin 13 de tam iflasla sona catdi BFK rehberliyindeki eser mensevikler bolseviklerle evez olundu Bununla bele meglubiyyetleri ile hec cur barismaq istemeyen bolsevikler BFK ni Fehle parlamenti Deputatlar soveti adlandirdilar Azerbaycan Kommunist bolsevikler Partiyasi Merkezi Komitesi Rusiya Kommunist bolsevikler Partiyasi Qafqaz Diyar Komitesinin Baki Burosu ile birlikde BFK da Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Parlamnetine hakimiyyeti teslim etmek baresinde ultimatum gondermisdi Hemcinin baxAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Mehemmed Emin ResulzadeXarici kecidlerBAKI FEHLE KONFRANS I BFK MenbeAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi I cild Lider nesriyyat Baki 2004 seh 214 215