Ceyms Medison (ing. James Madison; 16 mart 1751[…] – 28 iyun 1836[…]) — Amerika Birləşmiş Ştatlarının 4-cü prezidenti (1809–1817) və 5-ci Dövlət katibi (1801–1809), ABŞ-nin bani atalarından biri.
Ceyms Medison | |
---|---|
James Madison | |
4 mart 1809 – 4 mart 1817 | |
Vitse-prezident | Corc Klinton (1809-1812) olmayıb (1812-1813) Elbric Cerri (1813-1814) olmayıb (1814-1817) |
Əvvəlki | Tomas Cefferson |
Sonrakı | Ceyms Monro |
2 may 1801 – 3 mart 1809 | |
Prezident | Tomas Cefferson |
Əvvəlki | Con Marşal |
Sonrakı | Robert Smit |
Şəxsi məlumatlar | |
Doğum adı | James Madison, Jr. |
Doğum tarixi | 16 mart 1751[…] |
Vəfat tarixi | 28 iyun 1836[…](85 yaşında) |
Vəfat səbəbi | ürək çatışmazlığı |
Partiya |
|
Təhsili |
|
Fəaliyyəti | siyasətçi, yazıçı, diplomat, filosof, vəkil, dövlət xadimi |
Atası | Ceyms Medison (ata) |
Anası | Eleonora "Nelli" Roza Konuey |
Həyat yoldaşı |
|
Uşağı | oğlu: Con Peyn Todd (ögey) |
Dini | |
| |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Erkən həyatı
Ceyms Medison 1751-ci il martın 16-da Virciniya ştatının yaşayış məntəqəsində varlı plantator ailəsində anadan olmuşdur. Ailənin on iki uşağından ən böyüyü olan Ceyms, mirasa olan hüquqlarından istifadə etməmiş, yalnız özünü dolandırmaq üçün vəsait tələb etmişdir. Yerli internatda beş il təhsil aldıqdan sonra 1769-cu ildə, indi Prinston Universiteti adlanan Nyu-Cersi kollecində təhsilini davam etdirir. Burada o, Şotland Maarifçilərinin ideyalarına böyük maraq göstərir. Özünün bir çox siyasi mübarizə həmkarlarından fərqli olaraq onun hüquq təhsili olmamışdır. Məhz bu səbəbdən bəzi müasirləri konstitusiyanın zəif olmasını iddia edirdilər.
23 yaşında siyasi fəaliyyətə başlayan Medison Virciniyada ingilis ağalığına qarşı müqavimət hərəkatının Orinc komitəsinə üzv seçilir. 1776-cı ilin iyulunda o, Orinc dairəsini İnqilabi Konqresdə təmsil edir. Növbəti il Virciniya deputatlar məclisinə seçkilərdə uğur qazanmayan Medison 1777–79-cu illərdə Virciniya qubernator Şurasının, sonra, 1783-cü ilə qədər isə Konfederasiya Konqresinin iştirakçısı olur. Sonra Virciniyaya qayıdaraq yerli qanunverici məclisdə fəaliyyətini davam etdirir. Məclis üzvlərinin sərt müqavimətinə, populist əhval-ruhiyyələrinə baxmaya-raq, dini azadlıq və kilsənin dövlətdən ayrılması haqqında Tomas Cefferson tərəfindən hazırlanmış qanun layihəsinin təsdiq edilməsinə nail olur. Bu qanun Amerika maarifçiliyinin əsasını təşkil edir. C. Medison dul qadın Dolli Toddla ailə həyatı qursa da onların övladları olmamışdır. Dolli Medison Amerika prezidentləri tarixində ilk "First Ledy" hesab edilir.
Konstitusiya yazması
1786-cı il Annapolis Ticarət konfransında Virciniyanın nümayəndəsi kimi iştirak edən Medison Konstitusiya islahatı tərəfdarları ilə birlikdə Filadelfiyada Konstitusiya Konventinin çağırılmasına nail olur və orada doğma ştatını təmsil edir. O, 1787-ci ildə yazdığı "Birləşmiş Ştatlar siyasi sisteminin qüsurları" məqaləsində Konfederasiya Haqqında Əsasnamənin çatışmazlıqlarını qeyd edərək, mükəmməl Konstitusiyaya ehtiyac olduğunu bildirir. Əsas mətni Medison tərəfi ndən yazılmış Konstitusiya ratifi kasiya edilməsi üçün ştatlara göndərilir. O, Cen Cey və Aleksander Hamiltonla birlikdə yeni konstitusiyanın təbliğinə yönəlmiş 85 qəzet məqaləsi ilə çıxış edir. "Publius" ləqəbi ilə imzalanan bu yazılar, sonradan "Federalist" adlı kitab kimi nəşr edilmişdir. Fraksiyaçılığın geniş təhlil edildiyi və aktuallığını bu gün də itirməmiş 10 saylı məqalə Medison tərəfi ndən yazılmışdı. Konstitusiya əleyhdarları icraedici hökumətə həddən artıq səlahiyyətlər verilməsinə, insan hüquqlarının qorunmamasına etirazlarını bildirirlər. Medison ilk Nümayəndələr Palatası önündə verdiyi vədə əməl edərək Konstitusiyaya ilk on dəyişikliyi hazırlayır. Bu dəyişikliklər 1791-ci ildə Hüquqlar Haqqında Bill adı ilə qüvvəyə minir.
Prezidentliyi
C. Medison 1797-ci ilə qədər Konqresin Nümayəndələr Palatasının üzvü olur. Burada o, Ceffersonla birlikdə Hamiltonun siyasi-iqtisadi proqramlarının tənqidçisi olaraq müxalif respublikaçılar partiyasını yaradır. Cefferson prezident seçildikdən sonra onun formalaşdırdığı kabinetdə xarici işlər naziri olur. 1808-ci ildə onun prezident seçilməsi partiyadaxili çəkişmələrlə müşayiət olunmuşdur. Bir dəfə də seçkiqabağı nitq söyləməyən Medison öz siyasi dostlarının, xüsusən Ceffersonun köməyi və bəzi partiyadaxili sövdələşmələr əldə edilməsi nəticəsində respublikaçılar partiyasının namizədi olur. Belə razılaşmalardan biri vitse-prezident vəzifəsinin Nyu-Yorklu partiya üzvlərinə güzəştə gedilməsidir. 60 yaşlı Corc Klinton vitse-prezident seçilsə də 1812-ci ildə onu, bu vəzifəyə daha layiq Elbric Cerri əvəz etmişdir. Kabinetin formalaşdırılmasında partiyadaxili qruplaşmaları və regional faktoru əsas götürən prezident maliyyə naziri A. Qallatindən başqa bütün nazirliklərə yeni rəhbərlər təyin edir. Bu təyinatların heç də hamısı uğurlu olmur. Tezliklə xarici işlər naziri öz vəzifəsini layiqincə yerinə yetirə bilməməsi aşkar olur. 1811-ci ilədək Virciniya qubernatoru işləmiş Ceyms Monronun bu vəzifəyə təyin olunmasına qədər, prezident eyni zamanda xarici işlər naziri vəzifəsini də icra edir.
İngiltərə ilə müharibə
1807-ci ildən Avropa ölkələri ilə ticarət əlaqələrinə tətbiq olunmuş embarqo kabinetin ilk müzakirə mövzusu olur. İxrac edilməyən kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətlərinin sürətlə aşağı düşməsi amerikalılara böyük ziyan vururdu. Nyu-York və digər liman şəhərlərinin gəmi sahibləri ticarət gəmiçiliyinin təcili bərpasını tələb edirdilər. Bunun üçün Fransa və İngiltərə ilə münasibətlərin qaydaya salınması lazım idi. Problemləri danışıqlar yolu ilə həll edə bilməyən prezident, Qallatinin məsləhəti ilə müharibəyə hazırlaşır. 1812-ci il iyunun 1-də C. Medison İngiltərəyə müharibə elan edilməsi məzmunlu məktubunu Konqresə təqdim edir. O, bu təklifi ni belə əsaslandırır: İngiltərə ABŞ-yə – "müstəqil və bitərəf millətə" düşmən münasibət bəsləyir. Ticarət gəmilərinin müsadirə edilməsi, minlərlə matrosun əsir götürülərək məcburi xidmətə cəlb olunması, hindu tayfalarının üsyanının təşkil edilməsi böyük cinayətlərdir. Təklif istər Nümayəndələr palatasında (79: 49), istərsə də Senatda (19: 13) təsdiqlənir. Beləliklə iyunun 19-da İngiltərəyə rəsmi olaraq müharibə elan edilir.
Səsvermənin nəticələrindən göründüyü kimi müharibə əleyhdarları da az olmamışdır. Onlar, xüsusilə də virciniyalı deputat müharibənin başlanmasına qəti etirazlarını bildirirlər. Əhali arasında, xüsusilə mərkəzi ştatlarda anti-müharibə əhval-ruhiyyəsi güclənirdi. Bu 1812-ci il prezident seçkilərinə təsirni göstərir. Mərkəzi Ştatlarda aşkar məğlubiyyətə uğrayan C. Medison səslərin ümumi sayına görə (128: 89), federalistlər partiyasının nümayəndəsi De Vitni Klintona qalib gələrək ikinci dəfə prezident seçilir. Hərbi əməliyyatlar əsasən üç cəbhədə: Kanada sərhədləri boyunca, Atlantik okeanı sahillərində və Meksika körfəzində aparılırdı. Tarixçi Robert Rutlend prezidentin hərbi məqsədləri haqqında yazırdı: "Medisonun məqsədi İngiltərəyə məxsus torpaqların işğalı deyildi. O, Britaniya rəhbərlərindən ABŞ-ni uzaq, asılı qohum kimi yox, müstəqil dövlət kimi tanımasını istəyirdi". Bu baxımdan 1812–15-ci il müharibəsini ikinci İstiqlaliyyət müharibəsi adlandırırlar. Avropada davam edən Napoleon müharibələri 1814-cü ildə onun hakimiyyətdən uzaqlaşdırılması ilə nəticələndi. Medison haqlı olaraq, döyüşlərdən azad olan ingilis qoşun hissələrinin də bu müharibəyə cəlb ediləcəyindən narahat idi. Bu perspektivdən ehtiyatlanan prezident və onun kabineti hərbi əməliyyatları dayandırmaq, müharibədən əvvəlki vəziyyətin bərpa edilməsi (status-kvo) şərti ilə sülh danışıqlarına başlamaq qərarına gəlir. Bu ərəfədə ingilis qoşunları Vaşinqtonu tutaraq Dövlət binalarını o cümlədən prezident iqamətgahını yandırırlar. Medison tələsik paytaxtı tərk edir. Hindularla aparılan müharibələrdə böyük təcrübə toplamış general Endrü Cekson 1815-ci il yanvarın 8-də Yeni Orlean şəhəri yaxınlığında ingilislərin 5.000 canlı qüvvəsini məhv edərək qələbə qazanır, lakin buna qədər 1814-cü il 24 dekabrında flamand şəhəri Kentdə sülh müqaviləsi imzalanmışdı. 14 fevral 1815-ci ildə Medison Vaşinqtona qayıdır. Müharibə qeyri-müəyyən sonluqla başa çatsa da, Birləşmiş Ştatları Amerika kontinentində ciddi ictimai quruluşa malik dövlət kimi bir daha təsdiqləyir.
Prezidentlikdən sonrakı həyatı
C. Medison 1816-cı il prezident seçkilərində iştirak etməsə də öz siyasi varisinin bu vəzifəyə seçilməsinə köməklik göstərmişdir. Həmin varis gələcək səkkiz ildə ölkənin prezidenti olmuş Ceyms Monro idi. Vəzifə yüklərindən azad olan eks-prezident 6 aprel 1817-ci ildə ömrünün son illərini yaşadığı Cənuba köçür. Bu zaman o, bir müasirinin yazdığı kimi "tətilə gedən şagird" kimi sevinirdi. C. Medison istefada olanda da bəzi konstitusional problemlərin həllində iştirak etmiş, öz məsləhətlərini vermişdir. Onun quldarlıqla bağlı dəqiq mövqeyi olmasa da 1817-ci ildə yaradılmış Amerika müstəmləkə Cəmiyyətinin sədri seçilmişdir. Bu cəmiyyət azad edilmiş qulları Afrikaya göndərməklə məşğul idi, lakin maliyyə problemləri olduğu üçün özünə məxsus qulları azad edə bilməmişdir.
C. Medison 1836-cı il iyunun 28-də Virciniya ştatındakı Montpiliyer malikanəsində vəfat etmişdir.
Maraqlı faktlar
- Ceyms Medison ABŞ prezidentləri arasında ən kiçik boylu prezidentdir (162 sm). Ən hündür boylu isə Avraam Linkoln (193 sm) olmuşdur.
- Ceyms Medison təsviri 5000 dollarlıq əskinasında var idi..
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- James Madison // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Brant I. James Madison // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Kindred Britain.
- "The Charters of Freedom: The Bill of Rights". . May 12, 2021 tarixində . İstifadə tarixi: February 16, 2017.
- "The Life of James Madison". James Madison's Montpelier. 12 May 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 21 October 2017.
- "U.S. Bureau of Engraving and Printing — $5,000 Note (Blue Seal)". 2011-10-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-02-10.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ceyms Medison ing James Madison 16 mart 1751 28 iyun 1836 Amerika Birlesmis Statlarinin 4 cu prezidenti 1809 1817 ve 5 ci Dovlet katibi 1801 1809 ABS nin bani atalarindan biri Ceyms MedisonJames MadisonAmerika Birlesmis Statlarinin 4 cu prezidenti4 mart 1809 4 mart 1817Vitse prezidentCorc Klinton 1809 1812 olmayib 1812 1813 Elbric Cerri 1813 1814 olmayib 1814 1817 EvvelkiTomas CeffersonSonrakiCeyms MonroAmerika Birlesmis Statlarinin 5 ci Dovlet katibi2 may 1801 3 mart 1809PrezidentTomas CeffersonEvvelkiCon MarsalSonrakiRobert SmitSexsi melumatlarDogum adi James Madison Jr Dogum tarixi 16 mart 1751 1751 03 16 Vefat tarixi 28 iyun 1836 1836 06 28 85 yasinda Vefat sebebi urek catismazligiPartiya Demokratik Respublikaci Partiya d Tehsili Prinston Universiteti 1769 1771 Fealiyyeti siyasetci yazici diplomat filosof vekil dovlet xadimiAtasi Ceyms Medison ata Anasi Eleonora Nelli Roza KonueyHeyat yoldasi Dolli Medison 1794 1836 Usagi oglu Con Peyn Todd ogey Dini Vikianbarda elaqeli mediafayllarErken heyatiCeyms Medison 1751 ci il martin 16 da Virciniya statinin yasayis menteqesinde varli plantator ailesinde anadan olmusdur Ailenin on iki usagindan en boyuyu olan Ceyms mirasa olan huquqlarindan istifade etmemis yalniz ozunu dolandirmaq ucun vesait teleb etmisdir Yerli internatda bes il tehsil aldiqdan sonra 1769 cu ilde indi Prinston Universiteti adlanan Nyu Cersi kollecinde tehsilini davam etdirir Burada o Sotland Maarifcilerinin ideyalarina boyuk maraq gosterir Ozunun bir cox siyasi mubarize hemkarlarindan ferqli olaraq onun huquq tehsili olmamisdir Mehz bu sebebden bezi muasirleri konstitusiyanin zeif olmasini iddia edirdiler 23 yasinda siyasi fealiyyete baslayan Medison Virciniyada ingilis agaligina qarsi muqavimet herekatinin Orinc komitesine uzv secilir 1776 ci ilin iyulunda o Orinc dairesini Inqilabi Konqresde temsil edir Novbeti il Virciniya deputatlar meclisine seckilerde ugur qazanmayan Medison 1777 79 cu illerde Virciniya qubernator Surasinin sonra 1783 cu ile qeder ise Konfederasiya Konqresinin istirakcisi olur Sonra Virciniyaya qayidaraq yerli qanunverici meclisde fealiyyetini davam etdirir Meclis uzvlerinin sert muqavimetine populist ehval ruhiyyelerine baxmaya raq dini azadliq ve kilsenin dovletden ayrilmasi haqqinda Tomas Cefferson terefinden hazirlanmis qanun layihesinin tesdiq edilmesine nail olur Bu qanun Amerika maarifciliyinin esasini teskil edir C Medison dul qadin Dolli Toddla aile heyati qursa da onlarin ovladlari olmamisdir Dolli Medison Amerika prezidentleri tarixinde ilk First Ledy hesab edilir Konstitusiya yazmasi1786 ci il Annapolis Ticaret konfransinda Virciniyanin numayendesi kimi istirak eden Medison Konstitusiya islahati terefdarlari ile birlikde Filadelfiyada Konstitusiya Konventinin cagirilmasina nail olur ve orada dogma statini temsil edir O 1787 ci ilde yazdigi Birlesmis Statlar siyasi sisteminin qusurlari meqalesinde Konfederasiya Haqqinda Esasnamenin catismazliqlarini qeyd ederek mukemmel Konstitusiyaya ehtiyac oldugunu bildirir Esas metni Medison terefi nden yazilmis Konstitusiya ratifi kasiya edilmesi ucun statlara gonderilir O Cen Cey ve Aleksander Hamiltonla birlikde yeni konstitusiyanin tebligine yonelmis 85 qezet meqalesi ile cixis edir Publius leqebi ile imzalanan bu yazilar sonradan Federalist adli kitab kimi nesr edilmisdir Fraksiyaciligin genis tehlil edildiyi ve aktualligini bu gun de itirmemis 10 sayli meqale Medison terefi nden yazilmisdi Konstitusiya eleyhdarlari icraedici hokumete hedden artiq selahiyyetler verilmesine insan huquqlarinin qorunmamasina etirazlarini bildirirler Medison ilk Numayendeler Palatasi onunde verdiyi vede emel ederek Konstitusiyaya ilk on deyisikliyi hazirlayir Bu deyisiklikler 1791 ci ilde Huquqlar Haqqinda Bill adi ile quvveye minir PrezidentliyiC Medison 1797 ci ile qeder Konqresin Numayendeler Palatasinin uzvu olur Burada o Ceffersonla birlikde Hamiltonun siyasi iqtisadi proqramlarinin tenqidcisi olaraq muxalif respublikacilar partiyasini yaradir Cefferson prezident secildikden sonra onun formalasdirdigi kabinetde xarici isler naziri olur 1808 ci ilde onun prezident secilmesi partiyadaxili cekismelerle musayiet olunmusdur Bir defe de seckiqabagi nitq soylemeyen Medison oz siyasi dostlarinin xususen Ceffersonun komeyi ve bezi partiyadaxili sovdelesmeler elde edilmesi neticesinde respublikacilar partiyasinin namizedi olur Bele razilasmalardan biri vitse prezident vezifesinin Nyu Yorklu partiya uzvlerine guzeste gedilmesidir 60 yasli Corc Klinton vitse prezident secilse de 1812 ci ilde onu bu vezifeye daha layiq Elbric Cerri evez etmisdir Kabinetin formalasdirilmasinda partiyadaxili qruplasmalari ve regional faktoru esas goturen prezident maliyye naziri A Qallatinden basqa butun nazirliklere yeni rehberler teyin edir Bu teyinatlarin hec de hamisi ugurlu olmur Tezlikle xarici isler naziri oz vezifesini layiqince yerine yetire bilmemesi askar olur 1811 ci iledek Virciniya qubernatoru islemis Ceyms Monronun bu vezifeye teyin olunmasina qeder prezident eyni zamanda xarici isler naziri vezifesini de icra edir Ingiltere ile muharibe 1807 ci ilden Avropa olkeleri ile ticaret elaqelerine tetbiq olunmus embarqo kabinetin ilk muzakire movzusu olur Ixrac edilmeyen kend teserrufati mehsullarinin qiymetlerinin suretle asagi dusmesi amerikalilara boyuk ziyan vururdu Nyu York ve diger liman seherlerinin gemi sahibleri ticaret gemiciliyinin tecili berpasini teleb edirdiler Bunun ucun Fransa ve Ingiltere ile munasibetlerin qaydaya salinmasi lazim idi Problemleri danisiqlar yolu ile hell ede bilmeyen prezident Qallatinin mesleheti ile muharibeye hazirlasir 1812 ci il iyunun 1 de C Medison Ingiltereye muharibe elan edilmesi mezmunlu mektubunu Konqrese teqdim edir O bu teklifi ni bele esaslandirir Ingiltere ABS ye musteqil ve biteref millete dusmen munasibet besleyir Ticaret gemilerinin musadire edilmesi minlerle matrosun esir goturulerek mecburi xidmete celb olunmasi hindu tayfalarinin usyaninin teskil edilmesi boyuk cinayetlerdir Teklif ister Numayendeler palatasinda 79 49 isterse de Senatda 19 13 tesdiqlenir Belelikle iyunun 19 da Ingiltereye resmi olaraq muharibe elan edilir Sesvermenin neticelerinden gorunduyu kimi muharibe eleyhdarlari da az olmamisdir Onlar xususile de virciniyali deputat muharibenin baslanmasina qeti etirazlarini bildirirler Ehali arasinda xususile merkezi statlarda anti muharibe ehval ruhiyyesi guclenirdi Bu 1812 ci il prezident seckilerine tesirni gosterir Merkezi Statlarda askar meglubiyyete ugrayan C Medison seslerin umumi sayina gore 128 89 federalistler partiyasinin numayendesi De Vitni Klintona qalib gelerek ikinci defe prezident secilir Herbi emeliyyatlar esasen uc cebhede Kanada serhedleri boyunca Atlantik okeani sahillerinde ve Meksika korfezinde aparilirdi Tarixci Robert Rutlend prezidentin herbi meqsedleri haqqinda yazirdi Medisonun meqsedi Ingiltereye mexsus torpaqlarin isgali deyildi O Britaniya rehberlerinden ABS ni uzaq asili qohum kimi yox musteqil dovlet kimi tanimasini isteyirdi Bu baximdan 1812 15 ci il muharibesini ikinci Istiqlaliyyet muharibesi adlandirirlar Avropada davam eden Napoleon muharibeleri 1814 cu ilde onun hakimiyyetden uzaqlasdirilmasi ile neticelendi Medison haqli olaraq doyuslerden azad olan ingilis qosun hisselerinin de bu muharibeye celb edileceyinden narahat idi Bu perspektivden ehtiyatlanan prezident ve onun kabineti herbi emeliyyatlari dayandirmaq muharibeden evvelki veziyyetin berpa edilmesi status kvo serti ile sulh danisiqlarina baslamaq qerarina gelir Bu erefede ingilis qosunlari Vasinqtonu tutaraq Dovlet binalarini o cumleden prezident iqametgahini yandirirlar Medison telesik paytaxti terk edir Hindularla aparilan muharibelerde boyuk tecrube toplamis general Endru Cekson 1815 ci il yanvarin 8 de Yeni Orlean seheri yaxinliginda ingilislerin 5 000 canli quvvesini mehv ederek qelebe qazanir lakin buna qeder 1814 cu il 24 dekabrinda flamand seheri Kentde sulh muqavilesi imzalanmisdi 14 fevral 1815 ci ilde Medison Vasinqtona qayidir Muharibe qeyri mueyyen sonluqla basa catsa da Birlesmis Statlari Amerika kontinentinde ciddi ictimai qurulusa malik dovlet kimi bir daha tesdiqleyir Prezidentlikden sonraki heyatiC Medison 1816 ci il prezident seckilerinde istirak etmese de oz siyasi varisinin bu vezifeye secilmesine komeklik gostermisdir Hemin varis gelecek sekkiz ilde olkenin prezidenti olmus Ceyms Monro idi Vezife yuklerinden azad olan eks prezident 6 aprel 1817 ci ilde omrunun son illerini yasadigi Cenuba kocur Bu zaman o bir muasirinin yazdigi kimi tetile geden sagird kimi sevinirdi C Medison istefada olanda da bezi konstitusional problemlerin hellinde istirak etmis oz meslehetlerini vermisdir Onun quldarliqla bagli deqiq movqeyi olmasa da 1817 ci ilde yaradilmis Amerika mustemleke Cemiyyetinin sedri secilmisdir Bu cemiyyet azad edilmis qullari Afrikaya gondermekle mesgul idi lakin maliyye problemleri oldugu ucun ozune mexsus qullari azad ede bilmemisdir C Medison 1836 ci il iyunun 28 de Virciniya statindaki Montpiliyer malikanesinde vefat etmisdir Maraqli faktlarCeyms Medison ABS prezidentleri arasinda en kicik boylu prezidentdir 162 sm En hundur boylu ise Avraam Linkoln 193 sm olmusdur Ceyms Medison tesviri 5000 dollarliq eskinasinda var idi IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 James Madison Brockhauz Ensiklopediyasi alm Brant I James Madison Encyclopaedia Britannica ing Kindred Britain The Charters of Freedom The Bill of Rights May 12 2021 tarixinde Istifade tarixi February 16 2017 The Life of James Madison James Madison s Montpelier 12 May 2021 tarixinde Istifade tarixi 21 October 2017 U S Bureau of Engraving and Printing 5 000 Note Blue Seal 2011 10 14 tarixinde Istifade tarixi 2013 02 10 Hemcinin baxCeyms Medisonun birinci inaqurasiyasi Amerika Birlesmis Statlari prezidentlerinin siyahisi