Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ceyms Monro (ing. James Monroe; 28 aprel 1758[…] – 4 iyul 1831[…], Nyu-York, ABŞ) — Amerika Birləşmiş Ştatlarının 5-ci prezidenti (1817-1825) və 7-ci Dövlət katibi (1811-1814, 1815-1817). ABŞ və Fransa arasında 1803-cü il təşkilatçılarından biri və prezidentliyi dövründə qəbul olunan ABŞ-nin Avropanın daxili işlərinə qarışmaması və Amerika qitəsinin ABŞ-nin maraq dairəsində olmasının elan edildiyi Monro doktrinasının müəllifidir.
| Ceyms Monro | |
|---|---|
| James Monroe | |
 | |
| 4 mart 1817 – 4 mart 1825 | |
| Vitse-prezident | Deniel D. Tompkins |
| Əvvəlki | Ceyms Medison |
| Sonrakı | Con Kuinsi Adams |
| Prezident | Ceyms Medison |
| Əvvəlki | Robert Smit |
| Sonrakı | Con Kuinsi Adams |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri |  Vestmorlend qraflığı, Virciniya, Britaniya Amerikası |
| Vəfat tarixi | (73 yaşında) |
| Vəfat yeri |  Nyu-York, ABŞ |
| Vəfat səbəbi | vərəm |
| Partiya | |
| Təhsili | Vilyam və Meri Kolleci |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, vəkil, diplomat, fermer, dövlət xadimi, yazıçı |
| Atası | Spens Monro |
| Anası | Elizabet Cons Monro |
| Həyat yoldaşı | Elizabet Monro |
| Uşaqları | qızları: Eliza və Mariya Hester oğlu: Ceyms Spens (1799-1801) |
| Dini | |
| Hərbi xidmət | |
| Qoşun növü | Kontinental Ordu |
| Rütbəsi | mayor |
| | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Erkən həyatı
ABŞ-nin 5-ci prezidenti Ceyms Monro 1758-ci il aprelin 28-də Virciniyanın Vestmorlend dairəsindəki Vaşinqton-Periş şəhərciyində anadan olmuşdur. Virciniyanın digər siyasətçilərindən fərqli olaraq, atası Spens Monro yalnız 500 akr torpaq sahəsinə malik fermer idi. Ceyms Monro ilk ibtidai təhsilini keşiş Arçibald Kempbellin yanında alır. 16 yaşında Virciniyanın paytaxtı Vilyamsburqa gələrək «Vilyam ənd Meri» kollecində təhsilini davam etdirir. İstiqlaliyyət müharibəsi başladıqda Kontinental ordunun Virciniya alayına daxil olur və 18 yaşında zabitlik şəhadətnaməsi alır, 1778-ci ildə podpolkovnik rütbəsi verilir. Qeyd edək ki, Medisonun göstərdiyi hərbi xidmət rəhbərlik tərəfindən yüksək qiymətləndirilmiş, ona Qərb ərazisində böyük torpaq sahələri verilmişdir. 1780-83-cü illərdə Tomas Ceffersonun rəhbərliyi altında hüquq elmlərini öyrənərək, onunla uzun müddət dostluq əlaqələri saxlamışdır.
Siyasi fəaliyyəti
1782-ci ildə Virciniya qanunvericilik məclisinə üzv seçilən Monro, siyasi fəaliyyətə başlayır. 1786-cı ilədək, ştatin nümayəndəsi kimi, iclaslarını Nyu-Yorkda keçirən Konfederasiya Konqresinin iştirakçısı olur. yaşadığı vaxt (16 fevral, 1786-cı ildə) müflis olmuş Vest-Hind plantatorunun qızı Elizabet Konraytla ailə qurur. Həmin ilin dekabr ayında anasının şərəfinə Elizabet adlandırılan ilk övladları dünyaya gəlir.
Nümayəndələr palatasına seçkilərdə C.Medisona məğlub olmasına baxmayaraq, 1790-cı ildə Virciniya parlamenti onu senator seçir. Fransaya səfir göndərilənədək dörd il müddətində senator olur. Onun Fransada səfir kimi fəaliyyəti qənaətbəxş olmur və 29 iyul 1796-ci ildə xarici işlər naziri tərəfindən geri çağırılır. Səfi rlik fəaliyyətinin kəskin tənqid olunması onun siyasi nüfuzuna xələl gətirmir. Monro 1799-cu ildə Virciniya Ştatının qubernatoru seçilir və 1802-ci ilə qədər bu vəzifədə çalışır. Dostu T.Cefferson Birləşmiş Ştatların prezidenti seçildikdən sonra Vaşinqtona qayıdan Monro 1809-cu ilədək siyasi fəaliyyətini burada davam etdirmişdir. 1803-cü ildə yenidən Parisə səfər edərək, burada R.Livinqstonla birlikdə Luiziananın alınması danışıqlarında iştirak edir. Lakin Qərbi Floridanın İspaniyadan alınması və Londonda İngiltərə ilə münasibətlərin nizamlanması haqqında Vilyam Pinkni ilə birgə aparılan danışıqların uğursuzluqla nəticələnməsi onun siyasi reytinqinin aşağı düşməsinə səbəb olur. Bu ona 1808-ci il prezident seçkilərində namizədliyini irəli sürməyə mane olur. O, 1788-ci ildə olduğu kimi, bu dəfə də Medisona məğlub olur və bu, iki siyasətçi arasında münasibətlərin korlanmasına gətirib çıxarır.
C.Monro 1811-ci ildə yenidən Virciniya ştatının qubernatoru seçilir. Cefferson Medisonla onu barışdırdıqdan sonra, prezident 1811-ci ilin mart ayında Monronu Robert Smitin yerinə xarici işlər naziri təyin edir. C.Medisonun prezidentliyi müddətində, ABŞ-nin xarici siyasəti, xüsusilə İngiltərə ilə münasibətlər, məhz Monronun fəaliyyəti ilə müəyyənləşmişdir. İngiltərə ilə aparılan müharibə ərəfəsində Con Armstronq müdafiə naziri vəzifəsindən uzaqlaşdırıldıqdan sonra bu vəzifə də C.Monroya tapşırılır. Yeni Orlean və Plattsburqda ABŞ ordusunun qələbələri, eyni zamanda Kent sülhünün bağlanması onun siyasi mövqeyini daha da möhkəmləndirir.
Prezidentliyi
O, partiyadakı tərəfdarlarının böyük köməyi sayəsində Respublikaçılar partiyasının 1816-cı il prezident seçkilərinə namizədini müəyyənləşdirməyə həsr olunmuş konqresində Medison hökumətində maliyyə naziri olmuş Vilyam Krouforda kiçik üstünlüklə (65: 54) qalib gələrək partiyanın namizədi olur. Prezident seçkiləri Monronu xüsusi narahat etmirdi. Belə ki, müharibədən sonra federalistlər partiyası praktiki olaraq öz fəaliyyətini dayandırmışdı. Nəticədə o, federalistlərin namizədi Rufus Kinqə böyük üstünlüklə (183: 34) qalib gələrək prezident olur. Ceyms Monronun səkkiz illik prezidentlik dövrü «xoş əhval-ruhiyyələr dövrü» («The era Good feelings») kimi xarakterizə edilir. Bu hər şeydən əvvəl onun prezidentliyi dövründə partiyalar arası ziddiyyətlərin olmaması ilə əlaqədardır. Prezidentin partiyalar fövqündə dayanması prinsipini əsas tutan Monro istər şəxsi, istərsə də fraksiyalar arası münasibətlərlə bağlı qarşıdurmalarda iştirak etməməsidir. Bu mövqeyi onun kabinetə olan münasibətində də özünü göstərmişdir. İspaniya ilə bağlanmış müqaviləni Monro hökumətinin böyük uğuru hesab etmək olar. 24 fevral 1819-cu ildə Monro tərəfindən imzalanan Transkontinental müqavilə haqlı olaraq adlanır. Xarici işlər naziri Adamsın gərgin fəaliyyəti sayəsində bağlanmış bu müqaviləyə əsasən bütün Florida ABŞ-yə birləşdirilmişdi. 1820-ci ildə keçirilən prezident seçkiləri ötən seçkilərdən fərqli olaraq sakit keçmişdir. Respublikaçıların rəsmi namizədi kimi çıxış edən Monronun rəqibi müstəqil respublikaçı C.K.Adams olmuşdur. C.Monro böyük üstünlüklə (234: 1) ikinci müddətə prezident seçilmişdir. Bu dövr bir çox beynəlxalq-siyasi hadisələrlə zəngin olmuşdur. Xatırladaq ki, İspaniyanın Avropada gedən Napoleon müharibələrinə cəlb olunması onun Latın Amerikasındakı müstəmləkələrini itirməsi ilə nəticələnir. Müharibələr sona çatdıqda Müqəddəs İttifaqda birləşmiş dövlətlər İspaniyanın öz əski müstəmləkələrindəki ağalığını bərpa etməsinə kömək göstərirlər. Bu, ABŞ-nin ciddi etirazı ilə qarşılanır. Bununla əlaqədar 2 dekabr 1823-cü ildə Ceyms Monro Konqresə məktub göndərir. Sonradan «Monro doktrinası» adını almış məktubda dünyanın Avropa və Amerika sistemlərinə bölünməsi prinsipi elan edilir, ABŞ-nin Avropanın daxili işlərinə qarışmayacağına təminat verilir, eyni zamanda Avropadan Amerikanın daxili işlərinə qarışmamaq tələb olunurdu.
Prezidentlikdən sonrakı həyatı
Ceyms Monro 1824-cü il prezident seçkilərində iştirak etmir, ömrünün son illəri maddi çətinliklər içərisində keçir. 1830-cu il 23 sentyabrda həyat yoldaşı vəfat etdikdən sonra, Nyu-Yorka qayıdaraq kiçik qızı Mariya Hesterin yanında yaşayır. 4 iyul 1831-ci ildə, Birləşmiş Ştatların İstiqlaliyyət Bəyannaməsinin 55-ci ildönümü günü vəfat edir.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Lundy D. R. James Monroe // The Peerage (ing.).
- Deutsche Nationalbibliothek Record #118784595 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- . Oldandsold.com. dekabr 30, 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: aprel 20, 2010.
- "First Lady Biography: Elizabeth Monroe". may 9, 2012 tarixində . İstifadə tarixi: sentyabr 23, 2012.
- "James Monroe - U.S. Presidents - HISTORY.com". HISTORY.com. iyul 19, 2017 tarixində . İstifadə tarixi: iyul 24, 2017.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ceyms Monro ing James Monroe 28 aprel 1758 4 iyul 1831 Nyu York ABS Amerika Birlesmis Statlarinin 5 ci prezidenti 1817 1825 ve 7 ci Dovlet katibi 1811 1814 1815 1817 ABS ve Fransa arasinda 1803 cu il teskilatcilarindan biri ve prezidentliyi dovrunde qebul olunan ABS nin Avropanin daxili islerine qarismamasi ve Amerika qitesinin ABS nin maraq dairesinde olmasinin elan edildiyi Monro doktrinasinin muellifidir Ceyms MonroJames MonroeAmerika Birlesmis Statlarinin 5 ci prezidenti4 mart 1817 4 mart 1825Vitse prezidentDeniel D TompkinsEvvelkiCeyms MedisonSonrakiCon Kuinsi AdamsAmerika Birlesmis Statlarinin 7 ci Dovlet katibiPrezidentCeyms MedisonEvvelkiRobert SmitSonrakiCon Kuinsi AdamsSexsi melumatlarDogum tarixi 28 aprel 1758Dogum yeri Vestmorlend qrafligi Virciniya Britaniya AmerikasiVefat tarixi 4 iyul 1831 73 yasinda Vefat yeri Nyu York ABSVefat sebebi veremPartiyaTehsili Vilyam ve Meri KolleciFealiyyeti siyasetci vekil diplomat fermer dovlet xadimi yaziciAtasi Spens MonroAnasi Elizabet Cons MonroHeyat yoldasi Elizabet MonroUsaqlari qizlari Eliza ve Mariya Hester oglu Ceyms Spens 1799 1801 DiniHerbi xidmetQosun novu Kontinental OrduRutbesi mayor Vikianbarda elaqeli mediafayllarErken heyatiABS nin 5 ci prezidenti Ceyms Monro 1758 ci il aprelin 28 de Virciniyanin Vestmorlend dairesindeki Vasinqton Peris seherciyinde anadan olmusdur Virciniyanin diger siyasetcilerinden ferqli olaraq atasi Spens Monro yalniz 500 akr torpaq sahesine malik fermer idi Ceyms Monro ilk ibtidai tehsilini kesis Arcibald Kempbellin yaninda alir 16 yasinda Virciniyanin paytaxti Vilyamsburqa gelerek Vilyam end Meri kollecinde tehsilini davam etdirir Istiqlaliyyet muharibesi basladiqda Kontinental ordunun Virciniya alayina daxil olur ve 18 yasinda zabitlik sehadetnamesi alir 1778 ci ilde podpolkovnik rutbesi verilir Qeyd edek ki Medisonun gosterdiyi herbi xidmet rehberlik terefinden yuksek qiymetlendirilmis ona Qerb erazisinde boyuk torpaq saheleri verilmisdir 1780 83 cu illerde Tomas Ceffersonun rehberliyi altinda huquq elmlerini oyrenerek onunla uzun muddet dostluq elaqeleri saxlamisdir Siyasi fealiyyeti1782 ci ilde Virciniya qanunvericilik meclisine uzv secilen Monro siyasi fealiyyete baslayir 1786 ci iledek statin numayendesi kimi iclaslarini Nyu Yorkda keciren Konfederasiya Konqresinin istirakcisi olur yasadigi vaxt 16 fevral 1786 ci ilde muflis olmus Vest Hind plantatorunun qizi Elizabet Konraytla aile qurur Hemin ilin dekabr ayinda anasinin serefine Elizabet adlandirilan ilk ovladlari dunyaya gelir Numayendeler palatasina seckilerde C Medisona meglub olmasina baxmayaraq 1790 ci ilde Virciniya parlamenti onu senator secir Fransaya sefir gonderilenedek dord il muddetinde senator olur Onun Fransada sefir kimi fealiyyeti qenaetbexs olmur ve 29 iyul 1796 ci ilde xarici isler naziri terefinden geri cagirilir Sefi rlik fealiyyetinin keskin tenqid olunmasi onun siyasi nufuzuna xelel getirmir Monro 1799 cu ilde Virciniya Statinin qubernatoru secilir ve 1802 ci ile qeder bu vezifede calisir Dostu T Cefferson Birlesmis Statlarin prezidenti secildikden sonra Vasinqtona qayidan Monro 1809 cu iledek siyasi fealiyyetini burada davam etdirmisdir 1803 cu ilde yeniden Parise sefer ederek burada R Livinqstonla birlikde Luiziananin alinmasi danisiqlarinda istirak edir Lakin Qerbi Floridanin Ispaniyadan alinmasi ve Londonda Ingiltere ile munasibetlerin nizamlanmasi haqqinda Vilyam Pinkni ile birge aparilan danisiqlarin ugursuzluqla neticelenmesi onun siyasi reytinqinin asagi dusmesine sebeb olur Bu ona 1808 ci il prezident seckilerinde namizedliyini ireli surmeye mane olur O 1788 ci ilde oldugu kimi bu defe de Medisona meglub olur ve bu iki siyasetci arasinda munasibetlerin korlanmasina getirib cixarir C Monro 1811 ci ilde yeniden Virciniya statinin qubernatoru secilir Cefferson Medisonla onu barisdirdiqdan sonra prezident 1811 ci ilin mart ayinda Monronu Robert Smitin yerine xarici isler naziri teyin edir C Medisonun prezidentliyi muddetinde ABS nin xarici siyaseti xususile Ingiltere ile munasibetler mehz Monronun fealiyyeti ile mueyyenlesmisdir Ingiltere ile aparilan muharibe erefesinde Con Armstronq mudafie naziri vezifesinden uzaqlasdirildiqdan sonra bu vezife de C Monroya tapsirilir Yeni Orlean ve Plattsburqda ABS ordusunun qelebeleri eyni zamanda Kent sulhunun baglanmasi onun siyasi movqeyini daha da mohkemlendirir PrezidentliyiO partiyadaki terefdarlarinin boyuk komeyi sayesinde Respublikacilar partiyasinin 1816 ci il prezident seckilerine namizedini mueyyenlesdirmeye hesr olunmus konqresinde Medison hokumetinde maliyye naziri olmus Vilyam Krouforda kicik ustunlukle 65 54 qalib gelerek partiyanin namizedi olur Prezident seckileri Monronu xususi narahat etmirdi Bele ki muharibeden sonra federalistler partiyasi praktiki olaraq oz fealiyyetini dayandirmisdi Neticede o federalistlerin namizedi Rufus Kinqe boyuk ustunlukle 183 34 qalib gelerek prezident olur Ceyms Monronun sekkiz illik prezidentlik dovru xos ehval ruhiyyeler dovru The era Good feelings kimi xarakterize edilir Bu her seyden evvel onun prezidentliyi dovrunde partiyalar arasi ziddiyyetlerin olmamasi ile elaqedardir Prezidentin partiyalar fovqunde dayanmasi prinsipini esas tutan Monro ister sexsi isterse de fraksiyalar arasi munasibetlerle bagli qarsidurmalarda istirak etmemesidir Bu movqeyi onun kabinete olan munasibetinde de ozunu gostermisdir Ispaniya ile baglanmis muqavileni Monro hokumetinin boyuk uguru hesab etmek olar 24 fevral 1819 cu ilde Monro terefinden imzalanan Transkontinental muqavile haqli olaraq adlanir Xarici isler naziri Adamsin gergin fealiyyeti sayesinde baglanmis bu muqavileye esasen butun Florida ABS ye birlesdirilmisdi 1820 ci ilde kecirilen prezident seckileri oten seckilerden ferqli olaraq sakit kecmisdir Respublikacilarin resmi namizedi kimi cixis eden Monronun reqibi musteqil respublikaci C K Adams olmusdur C Monro boyuk ustunlukle 234 1 ikinci muddete prezident secilmisdir Bu dovr bir cox beynelxalq siyasi hadiselerle zengin olmusdur Xatirladaq ki Ispaniyanin Avropada geden Napoleon muharibelerine celb olunmasi onun Latin Amerikasindaki mustemlekelerini itirmesi ile neticelenir Muharibeler sona catdiqda Muqeddes Ittifaqda birlesmis dovletler Ispaniyanin oz eski mustemlekelerindeki agaligini berpa etmesine komek gosterirler Bu ABS nin ciddi etirazi ile qarsilanir Bununla elaqedar 2 dekabr 1823 cu ilde Ceyms Monro Konqrese mektub gonderir Sonradan Monro doktrinasi adini almis mektubda dunyanin Avropa ve Amerika sistemlerine bolunmesi prinsipi elan edilir ABS nin Avropanin daxili islerine qarismayacagina teminat verilir eyni zamanda Avropadan Amerikanin daxili islerine qarismamaq teleb olunurdu Prezidentlikden sonraki heyatiCeyms Monro 1824 cu il prezident seckilerinde istirak etmir omrunun son illeri maddi cetinlikler icerisinde kecir 1830 cu il 23 sentyabrda heyat yoldasi vefat etdikden sonra Nyu Yorka qayidaraq kicik qizi Mariya Hesterin yaninda yasayir 4 iyul 1831 ci ilde Birlesmis Statlarin Istiqlaliyyet Beyannamesinin 55 ci ildonumu gunu vefat edir IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Lundy D R James Monroe The Peerage ing Deutsche Nationalbibliothek Record 118784595 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 Oldandsold com dekabr 30 2010 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi aprel 20 2010 First Lady Biography Elizabeth Monroe may 9 2012 tarixinde Istifade tarixi sentyabr 23 2012 James Monroe U S Presidents HISTORY com HISTORY com iyul 19 2017 tarixinde Istifade tarixi iyul 24 2017