Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Böyük Moğol İmperiyasının hökmdarlarının siyahısı – Böyük Moğol İmperiyasını idarə etmiş hökmdarların ümumi siyahısı. Böyük Moğol İmperiyasının əsası 1526-cı ildə qoyulmuşdur. Dövlətin ilk hökmdarı Babur şahıdır. Sonuncu hökmdar isə II Bahadır Şah olmuşdur. Böyük Moğol İmperiyası mövcud olduğu 332 il ərzində 19 hökmdar tərəfindən idarə edilmişdir.
Baburilərin mənşəyi haqqında
Böyük Moğol İmperiyasının əsası Zahirəddin Məhəmməd Babur (fars. ﻇﻬﻴﺮﺍﻟﺪﻳﻦ محمد ; al-ṣultānu 'l-ʿazam wa 'l-ḫāqān al-mukkarram bādshāh-e ġāzī) tərəfindən qoyulmuşdur.Babur ata tərəfdən Teymurilər sülaləsindən, ana tərəfdən isə Çingizlilər sülaləsindəndir. Baburun atası Əmir Teymurun nəvəsi olan Ömər Şeyx Mirzə Barlas idi. Baburun anası isə Çingizlilər nəslindən olan Yunus xanın qızı Qutluq Nigar xanım idi.
Baburun ata tərəfdən mənsub olduğu Teymurilər sülaləsinin əsasını qoyan Əmir Teymur əslən barlas boyundandı. Barlaslar Orta Asiyada yaşayan türkləşmişmonqol boyu idi. Monqolların gizli tarixi (rus. Монголын Нууц Товчоо) adlı əsərə görə barlaslar boruciginlərlə bir soydan gəlir. Karçar barlaslar barlas boyunun qurucu əcdadlarıdır.Monqolların gizli tarixi XIII əsrdə Ögedey xana yazılmış epik əsərdir. Bu əsərdə göstərilir ki, Karçar barlaslar eyni zamanda Çingiz xanın əcdadı olan əfsanəvi monqol lideri Bodonçirin nəslindən gəlir.
Orta Asiyanın yerli əhaliləri ilə sıx əlaqələrə görə barlaslar arasında İslam dinindən başqa digər dinlərə (Buddizm, Şamanizm) də inananlar yaşayırdı. Bu sıx əlaqələr mədəni cəhətdən bir-birlərindən təsirlənmələrinə və qarışmalarına səbəb olmuşdu. Bu kimi səbəblərdən monqol mənşəli boy olan barlaslar monqol dilindən başqa çağataycanı da (Türk dillərinin uyğur mənşəli bir növü; ərəb və fars dillərindən də təsirlənmiş və çağdaş özbəkcənin yaranmasında rol oynamışdı) geniş şəkildə istifadə edirdilər. Baburun ölümündən sonra çağataycanın istifadə olunması getdikcə azalmış və əvəzinə fars dili, daha sonra da urdu dilindən istifadə olunmuşdur.
Siyahı
| Portret | Hökmdar | Tam adı | Anadan olub | Hakimiyyəti | Ölüb | Qeydlər |
|---|---|---|---|---|---|---|
 | Babur بابر | Qazi Zahirəddin Məhəmməd Babur ظہیر الدین محمد | 23 fevral 1483 | 30 aprel 1526 – 26 dekabr 1530 | 26 dekabr 1530 (47 yaşında) |
|
 | Hümayun ہمایوں | Nəsirəddin Məhəmməd Hümayun نصیر الدین محمد ہمایوں | 17 mart 1508 | 26 dekabr 1530 – 17 may 1540 22 fevral 1555 – 27 yanvar 1556 | 27 yanvar 1556 (47 yaşında) |
|
 | Böyük Əkbər اکبر اعظم | Cəlaləddin Məhəmməd Əkbər جلال الدین محمد اکبر | 14 oktyabr 1542 | 27 yanvar 1556 – 27 oktyabr 1605 | 27 oktyabr 1605 (63 yaşında) |
|
 | Cahangir جہانگیر | Nurəddin Məhəmməd Səlim نور الدین محمد سلیم | 20 sentyabr 1569 | 15 oktyabr 1605 – 8 noyabr 1627 | 8 noyabr 1627 (58 yaşında) |
|
 | Cahan şah شاہ جہان اعظم | Şahabəddin Məhəmməd Xürrəm شہاب الدین محمد خرم | 5 yanvar 1592 | 8 noyabr 1627 – 2 avqust 1658 | 22 yanvar 1666 (74 yaşında) |
|
 | Aləmgir عالمگیر | Əbül Müzəffər Məhiyəddin Məhəmməd Övrəngzeb محی الدین محمداورنگزیب | 4 noyabr 1618 | 31 iyul 1658 – 3 mart 1707 | 3 mart 1707 (88 yaşında) |
|
 | Əzəm şah | Əbül Faiz Qütbəddin Məhəmməd Əzəm | 28 iyun 1653 | 14 mart 1707 – 8 iyun 1707 | 8 iyun 1707 (53 yaşında) |
|
 | Bahadır şah | Qütbəddin Məhəmməd Müəzzəm | 14 oktyabr 1643 | 19 iyun 1707 – 27 fevral 1712 (4 il, 253 gün) | 27 fevral 1712 (68 yaşında) |
|
 | Cahandar şah | Mazuddin Cahandar şah Bahadır | 9 may 1661 | 27 fevral 1712 – 11 fevral 1713 (350 gün) | 12 fevral 1713 (51 yaşında) |
|
 | Fərruxsiyar | Əbül Müzəffər Muinuddin Fərruxsiyar | 20 avqust 1685 | 11 yanvar 1713 – 28 fevral 1719 (6 il, 48 gün) | 29 aprel 1719 (33 yaşında) |
|
 | Rafi ud-Darajat | Rafi ud-Darajat | 30 noyabr 1699 | 28 fevral 1719 – 6 iyun 1719 (98 gün) | 9 iyun 1719 (19 yaşında) |
|
 | II Cahan şah شاه جہان ۲ | Rafi ud-Daulah | iyun 1696 | 6 iyun 1719 – 19 sentyabr 1719 (105 gün) | 19 sentyabr 1719 (23 yaşında) |
|
 | Məhəmməd şah | Nəsirəddin Məhəmməd şah | 17 avqust 1702 | 27 sentyabr 1719 – 26 aprel 1748 (28 il, 212 gün) | 26 aprel 1748 (45 yaşında) |
|
 | Əhməd şah | Əhməd şah Bahadır | 23 dekabr 1725 | 26 aprel 1748 – 2 iyun 1754 (6 il, 37 gün) | 1 yanvar 1775 (49 yaşında) |
|
 | II Aləmgir şah | Əzizəddin Aləmgir | 6 iyun 1699 | 2 iyun 1754 – 29 noyabr 1759 (5 il, 180 gün) | 29 noyabr 1759 (60 yaşında) |
|
 | III Cahan şah | Muhi ül-Millət | 1711 | 10 dekabr 1759 – 10 oktyabr 1760 | 1772 |
|
 | II Aləm şah | Əli Gövhər | 25 iyun 1728 | 24 dekabr 1759 – 19 noyabr 1806 (46 il, 330 gün) | 19 noyabr 1806 (78 yaşında) |
|
 | II Əkbər şah | Əbu Nəsr Muinuddin Məhəmməd Əkbər şah | 22 aprel 1760 | 19 noyabr 1806 – 28 sentyabr 1837 | 28 sentyabr 1837 (77 yaşında) |
|
 | II Bahadır şah | Əbu Zəfər Sirajuddin Məhəmməd Bahadır şah Zəfər | 24 oktyabr 1775 | 28 sentyabr 1837 – 14 sentyabr 1857 (19 il, 351 gün) | 7 noyabr 1862 |
|
İstinadlar
- Emperors new names (title) Mirza 2012-10-15 at the Wayback Machine, the title of Mirza and not Khan or Padishah, which were the titles of the Mongol rulers.
- Richards, John F. (1995), The Mughal Empire, 2016-05-29 at the Wayback Machine Cambridge University Press, p. 6,
- Schimmel, Annemarie (2004), The Empire of the Great Mughals: History, Art and Culture, Reaktion Books 2013-05-28 at the Wayback Machine, p. 22,
- Balabanlilar, Lisa (15 January 2012), Imperial Identity in Mughal Empire: Memory and Dynastic Politics in Early Modern Central Asia 2016-06-10 at the Wayback Machine, I. B. Tauris, p. 2,
- Bose, Sugata Bose; Ayesha Jalal (2004). Modern South Asia: History 2019-12-11 at the Wayback Machine, Culture, Political Economy. Routledge. p. 28. .
- "Mirza Muhammad Haidar". Silk Road Seattle. University of Washington. "On the occasion of the birth of Babar Padishah (the son of Omar Shaikh)"
- The Babur Nama in Englis, Zahiru'd-din Mubammad Babur Padshah Ghdzt, ANNETTE SUSANNAH BEVERIDGE
- Lal, Ruby (2005). Domesticity and power in the early Mughal world. Cambridge: Cambridge University Press. p. 69. .
- Encyclopædia Britannica, "Timur" 2023-07-01 at the Wayback Machine, Online Academic Edition, 2007. Quotation: "Timur was a member of the Turkicized Barlas tribe, a Mongol subgroup that had settled in Transoxania (now roughly corresponding to Uzbekistan) after taking part in Genghis Khan's son Chagatai's campaigns in that region. Timur thus grew up in what was known as the Chagatai khanate." …
- G. R. Garthwaite, "The Persians", Malden, , MA: Blackwell Pub., 2007. (p.148 2011-05-19 at the Wayback Machine)
- B. F. Manz, The rise and rule of Tamerlan, Cambridge University Press, Cambridge 1989, p. 28: "… We know definitely that the leading clan of the Barlas tribe traced its origin to Qarchar Barlas, head of one of Chaghadai's regiments … These then were the most prominent members of the Ulus Chaghadai: the old Mongolian tribes — Barlas, Arlat, Soldus and Jalayir …"
- M. S. Asimov & C. E. Bosworth, History of Civilizations of Central Asia, UNESCO Regional Office, 1998, , p. 320: "… One of his followers was […] Timur of the Barlas tribe. This Mongol tribe had settled […] in the valley of Kashka Darya, intermingling with the Turkish population, adopting their religion (Islam) and gradually giving up its own nomadic ways, like a number of other Mongol tribes in Transoxania …"
- The Secret History of the Mongols, transl. by I. De Rachewiltz, Chapter I 2007-02-23 at the Wayback Machine
- G. Doerfer, "Chaghatay" 2007-11-18 at the Wayback Machine, in Encyclopædia Iranica
- Allworth, Edward (1994). Central Asia: 130 Years of Russian Dominance, a Historical Overview. Duke University Press, 72.
- Khayrulla Ismatulla, "Modern literary Uzbek", Bloomington, Indiana University Press. 1995
- Robert L. Canfield, Robert L. (1991). Turko-Persia in historical perspective, Cambridge University Press, p.20. "The Mughals-Persianized Turks who invaded from Central Asia and claimed descent from both Timur and Genghis – strengthened the Persianate culture of Muslim India".
- "Mirza Muhammad Haidar". Silk Road Seattle. University of Washington. "On the occasion of the birth of Babar Padishah (the son of Omar Shaikh)"
- "Arxivlənmiş surət". 2012-11-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-09-27.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Aurangzeb, as he was according to Mughal Records
- British India
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Boyuk Mogol Imperiyasinin hokmdarlarinin siyahisi Boyuk Mogol Imperiyasini idare etmis hokmdarlarin umumi siyahisi Boyuk Mogol Imperiyasinin esasi 1526 ci ilde qoyulmusdur Dovletin ilk hokmdari Babur sahidir Sonuncu hokmdar ise II Bahadir Sah olmusdur Boyuk Mogol Imperiyasi movcud oldugu 332 il erzinde 19 hokmdar terefinden idare edilmisdir Baburilerin menseyi haqqindaBoyuk Mogol Imperiyasinin esasi Zahireddin Mehemmed Babur fars ﻇﻬﻴﺮﺍﻟﺪﻳﻦ محمد al ṣultanu l ʿazam wa l ḫaqan al mukkarram badshah e ġazi terefinden qoyulmusdur Babur ata terefden Teymuriler sulalesinden ana terefden ise Cingizliler sulalesindendir Baburun atasi Emir Teymurun nevesi olan Omer Seyx Mirze Barlas idi Baburun anasi ise Cingizliler neslinden olan Yunus xanin qizi Qutluq Nigar xanim idi Baburun ata terefden mensub oldugu Teymuriler sulalesinin esasini qoyan Emir Teymur eslen barlas boyundandi Barlaslar Orta Asiyada yasayan turklesmismonqol boyu idi Monqollarin gizli tarixi rus Mongolyn Nuuc Tovchoo adli esere gore barlaslar boruciginlerle bir soydan gelir Karcar barlaslar barlas boyunun qurucu ecdadlaridir Monqollarin gizli tarixi XIII esrde Ogedey xana yazilmis epik eserdir Bu eserde gosterilir ki Karcar barlaslar eyni zamanda Cingiz xanin ecdadi olan efsanevi monqol lideri Bodoncirin neslinden gelir Orta Asiyanin yerli ehalileri ile six elaqelere gore barlaslar arasinda Islam dininden basqa diger dinlere Buddizm Samanizm de inananlar yasayirdi Bu six elaqeler medeni cehetden bir birlerinden tesirlenmelerine ve qarismalarina sebeb olmusdu Bu kimi sebeblerden monqol menseli boy olan barlaslar monqol dilinden basqa cagataycani da Turk dillerinin uygur menseli bir novu ereb ve fars dillerinden de tesirlenmis ve cagdas ozbekcenin yaranmasinda rol oynamisdi genis sekilde istifade edirdiler Baburun olumunden sonra cagataycanin istifade olunmasi getdikce azalmis ve evezine fars dili daha sonra da urdu dilinden istifade olunmusdur SiyahiPortret Hokmdar Tam adi Anadan olub Hakimiyyeti Olub QeydlerBabur بابر Qazi Zahireddin Mehemmed Babur ظہیر الدین محمد 23 fevral 1483 30 aprel 1526 26 dekabr 1530 26 dekabr 1530 47 yasinda Omer Seyx Mirze Barlasin oglu Dovletin esasini qoymusdur Humayun ہمایوں Nesireddin Mehemmed Humayun نصیر الدین محمد ہمایوں 17 mart 1508 26 dekabr 1530 17 may 1540 22 fevral 1555 27 yanvar 1556 27 yanvar 1556 47 yasinda Babur ve Maham Beyimin oglu Sultan Humayun 1540 ci ilde Suri xanlari ile mubarizede meglub olub hakimiyyetini itirdi Daha sonra Sefevi hokmdari I Tehmasibin desteyi ile 1555 ci ilde hakimiyyetini berpa etdi Boyuk Ekber اکبر اعظم Celaleddin Mehemmed Ekber جلال الدین محمد اکبر 14 oktyabr 1542 27 yanvar 1556 27 oktyabr 1605 27 oktyabr 1605 63 yasinda Sultan Humayun ve Hemide Banu Beyimin oglu Onun hakimiyyeti illerinde Din i Ilahi 1582 1605 resmi din olmusdur Cahangir جہانگیر Nureddin Mehemmed Selim نور الدین محمد سلیم 20 sentyabr 1569 15 oktyabr 1605 8 noyabr 1627 8 noyabr 1627 58 yasinda Boyuk Ekber ve Meryem uz Zamaninin oglu Cahan sah شاہ جہان اعظم Sahabeddin Mehemmed Xurrem شہاب الدین محمد خرم 5 yanvar 1592 8 noyabr 1627 2 avqust 1658 22 yanvar 1666 74 yasinda Sultan Cahangir ve Tac Bibi Bilqeys Mekaninin oglu Alemgir عالمگیر Ebul Muzeffer Mehiyeddin Mehemmed Ovrengzeb محی الدین محمداورنگزیب 4 noyabr 1618 31 iyul 1658 3 mart 1707 3 mart 1707 88 yasinda Cahan sah ve Mumtaz Mahalin oglu Ezem sah Ebul Faiz Qutbeddin Mehemmed Ezem 28 iyun 1653 14 mart 1707 8 iyun 1707 8 iyun 1707 53 yasinda Alemgir ve Dilras Banu Beyimin oglu Bahadir sah Qutbeddin Mehemmed Muezzem 14 oktyabr 1643 19 iyun 1707 27 fevral 1712 4 il 253 gun 27 fevral 1712 68 yasinda Ezem sah ve Rehmet un Nisenin oglu Cahandar sah Mazuddin Cahandar sah Bahadir 9 may 1661 27 fevral 1712 11 fevral 1713 350 gun 12 fevral 1713 51 yasinda Bahadir sah ve Nizam Beyimin oglu Bas veziri olan Zulfuqar xanin ona guclu tesiri vardi Ferruxsiyar Ebul Muzeffer Muinuddin Ferruxsiyar 20 avqust 1685 11 yanvar 1713 28 fevral 1719 6 il 48 gun 29 aprel 1719 33 yasinda Ezim us San ve Sahibe Nizvanin oglu Rafi ud Darajat Rafi ud Darajat 30 noyabr 1699 28 fevral 1719 6 iyun 1719 98 gun 9 iyun 1719 19 yasinda Rafi us San ve Raziyet un Nise Beyimin oglu II Cahan sah شاه جہان ۲ Rafi ud Daulah iyun 1696 6 iyun 1719 19 sentyabr 1719 105 gun 19 sentyabr 1719 23 yasinda Rafi us San ve Nurunise Beyimin oglu Mehemmed sah Nesireddin Mehemmed sah 17 avqust 1702 27 sentyabr 1719 26 aprel 1748 28 il 212 gun 26 aprel 1748 45 yasinda Cahan sah ve Qudsiye Beyimin oglu Ehmed sah Ehmed sah Bahadir 23 dekabr 1725 26 aprel 1748 2 iyun 1754 6 il 37 gun 1 yanvar 1775 49 yasinda Mehemmed sah ve Qudsiye Beyimin oglu II Alemgir sah Ezizeddin Alemgir 6 iyun 1699 2 iyun 1754 29 noyabr 1759 5 il 180 gun 29 noyabr 1759 60 yasinda Cahandar sahin oglu III Cahan sah Muhi ul Millet 1711 10 dekabr 1759 10 oktyabr 1760 1772 Muhi us Sunnet Mirze ve Rusqimi Beyimin ogluII Alem sah Eli Govher 25 iyun 1728 24 dekabr 1759 19 noyabr 1806 46 il 330 gun 19 noyabr 1806 78 yasinda II Alemgir sah ve Nevab Zinet Mahal Sahibenin ogluII Ekber sah Ebu Nesr Muinuddin Mehemmed Ekber sah 22 aprel 1760 19 noyabr 1806 28 sentyabr 1837 28 sentyabr 1837 77 yasinda II Alem sah ve Qudsiye Beyimin oglu Hakimiyyeti illerinde faktiki olaraq Boyuk Britaniyadan asili olub II Bahadir sah Ebu Zefer Sirajuddin Mehemmed Bahadir sah Zefer 24 oktyabr 1775 28 sentyabr 1837 14 sentyabr 1857 19 il 351 gun 7 noyabr 1862 II Ekber sah ve Lalbainin oglu Hakimiyyeti illerinde faktiki olaraq Boyuk Britaniyadan asili olub Sipahiler usyanina rehberlik etmeye mecbur edildi Usyan meglub olduqdan sonra ailesi ile birlikde Birmaya surgun edildi Boyuk Mogol Imperiyasinin sonuncu hokmdaridir IstinadlarEmperors new names title Mirza 2012 10 15 at the Wayback Machine the title of Mirza and not Khan or Padishah which were the titles of the Mongol rulers Richards John F 1995 The Mughal Empire 2016 05 29 at the Wayback Machine Cambridge University Press p 6 ISBN 978 0 521 56603 2 Schimmel Annemarie 2004 The Empire of the Great Mughals History Art and Culture Reaktion Books 2013 05 28 at the Wayback Machine p 22 ISBN 978 1 86189 185 3 Balabanlilar Lisa 15 January 2012 Imperial Identity in Mughal Empire Memory and Dynastic Politics in Early Modern Central Asia 2016 06 10 at the Wayback Machine I B Tauris p 2 ISBN 978 1 84885 726 1 Bose Sugata Bose Ayesha Jalal 2004 Modern South Asia History 2019 12 11 at the Wayback Machine Culture Political Economy Routledge p 28 ISBN 978 0 203 71253 5 Mirza Muhammad Haidar Silk Road Seattle University of Washington On the occasion of the birth of Babar Padishah the son of Omar Shaikh The Babur Nama in Englis Zahiru d din Mubammad Babur Padshah Ghdzt ANNETTE SUSANNAH BEVERIDGE Lal Ruby 2005 Domesticity and power in the early Mughal world Cambridge Cambridge University Press p 69 ISBN 9780521850223 Encyclopaedia Britannica Timur 2023 07 01 at the Wayback Machine Online Academic Edition 2007 Quotation Timur was a member of the Turkicized Barlas tribe a Mongol subgroup that had settled in Transoxania now roughly corresponding to Uzbekistan after taking part in Genghis Khan s son Chagatai s campaigns in that region Timur thus grew up in what was known as the Chagatai khanate G R Garthwaite The Persians Malden ISBN 978 1 55786 860 2 MA Blackwell Pub 2007 p 148 2011 05 19 at the Wayback Machine B F Manz The rise and rule of Tamerlan Cambridge University Press Cambridge 1989 p 28 We know definitely that the leading clan of the Barlas tribe traced its origin to Qarchar Barlas head of one of Chaghadai s regiments These then were the most prominent members of the Ulus Chaghadai the old Mongolian tribes Barlas Arlat Soldus and Jalayir M S Asimov amp C E Bosworth History of Civilizations of Central Asia UNESCO Regional Office 1998 ISBN 92 3 103467 7 p 320 One of his followers was Timur of the Barlas tribe This Mongol tribe had settled in the valley of Kashka Darya intermingling with the Turkish population adopting their religion Islam and gradually giving up its own nomadic ways like a number of other Mongol tribes in Transoxania The Secret History of the Mongols transl by I De Rachewiltz Chapter I 2007 02 23 at the Wayback Machine G Doerfer Chaghatay 2007 11 18 at the Wayback Machine in Encyclopaedia Iranica Allworth Edward 1994 Central Asia 130 Years of Russian Dominance a Historical Overview Duke University Press 72 ISBN 0 8223 1521 1 Khayrulla Ismatulla Modern literary Uzbek Bloomington Indiana University Press 1995 Robert L Canfield Robert L 1991 Turko Persia in historical perspective Cambridge University Press p 20 The Mughals Persianized Turks who invaded from Central Asia and claimed descent from both Timur and Genghis strengthened the Persianate culture of Muslim India Mirza Muhammad Haidar Silk Road Seattle University of Washington On the occasion of the birth of Babar Padishah the son of Omar Shaikh Arxivlenmis suret 2012 11 14 tarixinde Istifade tarixi 2014 09 27 Hemcinin baxBoyuk Mogol ImperiyasiXarici kecidlerAurangzeb as he was according to Mughal Records British India