Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Sultan Humayun (6 mart 1508, Kabil – 27 yanvar 1556, Dehli, Böyük Moğol imperiyası) — Böyük Moğollar sülaləsinin 2-ci və 10-cu padşahı.
| Sultan Hümayun Nasirəddin Sultan Hümayun Sultan Babur oğlu Barlas | |
|---|---|
| نصيرالدين محمو همايون | |
 | |
Böyük Moğol imperiyasının sultanı | |
| 26 dekabr 1530 — 17 may 1540 – 22 fevral 1555 — 27 yanvar 1556 | |
| Əvvəlki | Sultan Babur |
| Sonrakı | Əkbər şah |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Kabul |
| Vəfat tarixi | (47 yaşında) |
| Vəfat yeri | Aqra şəhəri |
| Vəfat səbəbi | yıxılma[d] |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | monarx |
| Atası | Sultan Babur |
| Həyat yoldaşı | |
| Uşaqları | |
| Dini | islam |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Atası Sultan Baburun ölümündən sonra taxta çıxan Humayun Böyük Moğol imperiyası taxtında 25 il səltənət sürdü. Ancaq səltənətinin hələ ilk illərində taxtına göz dikənlərə və atasının məğlub etdiyi düşmənlərlə mübarizə etmək məcburiyyətində qaldı. 6 qardaşı vardı. Onlara və başqa qohumlarına geniş ərazilər və başqa hədiyyələr verərək taxtını qorudu.
Siyasi fəaliyyəti
Hakimiyyətinin ilk illərində Sultan Humayun ciddi təhlükələrlə qarşılaşdı. hökmdarı Mahmud Ludi əfqan əmirləri və bəzi racələr ilə birləşərək Humayuna qarşı hərəkət etdi. Qucerat hökmdarını da hərəkət üçün təhrik etdi. Lakin Humayun şah ikisini də məğlub etdi. Ancaq çox keçmədən Humayun şah və qardaşları arasında da qovğa başlandı. Qucerat valisi olan qardaşı Əsgəri paytaxt Aqra üzərinə yürüş etdi. Sonda barışsalar da qardaşlar arasında birliyi mühafizə etmək mümkün olmadı.
Bu arada Ludilərin yerinə Sur dövlətini qurmağa çalışan Şir-xan bir gecə Aqraya basqın etdi və Humayun şah qardaşlarından da yardım görmədikdə Şah Təhmasibə (Səfəvilərə) sığındı. Şirxan Səfəviləri ortadan qaldırmaq üçün Osmanlılarla sülh bağladıqdan sonra Şah Təhmasib də Humayun şahı öz ordusu ilə müdafiə edərək onun üzərinə, yəni Hindistana göndərdi. Bu,Humayun şah üçün yaxşı bir fürsət oldu. Artan və cəmləşən qüvvələrlə Kabil,Qəndəhar və Bədəxşanı geri aldı.Atası Zahirəddin Mahmud Babur kimi,o da Kabildən hərbi baza kimi istifadə edərək yenidən fəthlərə başladı. 1555-ci ildə böyük əfqan ordusunu məğlub edərək Dehliyə girdi. Qardaşlarıyla dil tapdı və yenidən imperatorluğa hakim oldu.
Humayun Təhmasib şahdan yardım alsa da,şiəliyə etibar etmədi və Səfəviləri öz dövlətinin gələcəyini təhdid edən bir təhlükə kimi nəzərdə tutdu. Onun üçün Osmanlı padşahı Qanuni Sultan Süleymana "padşah baba" deyə xitab edən məktublar yazdı. Şərqin ona veriləcəyi halda, Səfəvi dövlətini birlikdə yox edə biləcəklərinii bildirdi.
Humayun şahın ölümü və Əkbər şahın taxta çıxması
Humayun şah atası Babur şah qədər yaxşı bir sərkərdə və hökmdar deyildi. Tez-tez qarma-qarışıqlıqlar olurdu. Amma yenə də imperatorluğu qoruya bilmişdi. 1556-cı ildə kitabxanasının yüksək rəflərindən kitab götürməyə çalışarkən nərdivandan yıxıldı və ağır yaralandı. 28 fevral 1556-cı ildə öldü. Ölməzdən qabaq o vaxt qonağı olan Osmanlı Dəniz kapitanı Seydi Əli Rəisin də tövsiyəsi ilə Bədəxşanda baş qaldıran əfqan birlikləriylə çarpışmaqda olan oğlu Əkbərə bir namə göndərərək onu vəliəhd təyin etmişdi. Yenə Seydi Əli Rəisin tövsiyəsiylə Əkbərin savaşı bitirib dönməsinə qədər ölümü gizli saxlandı. Bir ay sonra üsyanları yatıran Əkbər gəldi və taxta çıxarıldıı
Əkbər hələ 14 yaşındaydı amma sadiq sərkərdələri və qüdrətli atabəyi Bayram xan sayəsində uğur qazanmışdı. Humayun şah atası qədər qüdrətli olmasa da, onun kimi divan müəllifi, yaxşı bir şairdi. Dehlidə gözəl bir türbəsi vardır.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Sultan Humayun 6 mart 1508 Kabil 27 yanvar 1556 Dehli Boyuk Mogol imperiyasi Boyuk Mogollar sulalesinin 2 ci ve 10 cu padsahi Sultan Humayun Nasireddin Sultan Humayun Sultan Babur oglu Barlasنصيرالدين محمو همايونBoyuk Mogol imperiyasinin sultani26 dekabr 1530 17 may 1540 22 fevral 1555 27 yanvar 1556EvvelkiSultan BaburSonrakiEkber sahSexsi melumatlarDogum tarixi 17 mart 1508Dogum yeri KabulVefat tarixi 27 yanvar 1556 47 yasinda Vefat yeri Aqra seheriVefat sebebi yixilma d Defn yeri Humayun turbesiFealiyyeti monarxAtasi Sultan BaburHeyat yoldasiUsaqlari Boyuk EkberDini islam Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiAtasi Sultan Baburun olumunden sonra taxta cixan Humayun Boyuk Mogol imperiyasi taxtinda 25 il seltenet surdu Ancaq seltenetinin hele ilk illerinde taxtina goz dikenlere ve atasinin meglub etdiyi dusmenlerle mubarize etmek mecburiyyetinde qaldi 6 qardasi vardi Onlara ve basqa qohumlarina genis eraziler ve basqa hediyyeler vererek taxtini qorudu Siyasi fealiyyetiHakimiyyetinin ilk illerinde Sultan Humayun ciddi tehlukelerle qarsilasdi hokmdari Mahmud Ludi efqan emirleri ve bezi raceler ile birleserek Humayuna qarsi hereket etdi Qucerat hokmdarini da hereket ucun tehrik etdi Lakin Humayun sah ikisini de meglub etdi Ancaq cox kecmeden Humayun sah ve qardaslari arasinda da qovga baslandi Qucerat valisi olan qardasi Esgeri paytaxt Aqra uzerine yurus etdi Sonda barissalar da qardaslar arasinda birliyi muhafize etmek mumkun olmadi Bu arada Ludilerin yerine Sur dovletini qurmaga calisan Sir xan bir gece Aqraya basqin etdi ve Humayun sah qardaslarindan da yardim gormedikde Sah Tehmasibe Sefevilere sigindi Sirxan Sefevileri ortadan qaldirmaq ucun Osmanlilarla sulh bagladiqdan sonra Sah Tehmasib de Humayun sahi oz ordusu ile mudafie ederek onun uzerine yeni Hindistana gonderdi Bu Humayun sah ucun yaxsi bir furset oldu Artan ve cemlesen quvvelerle Kabil Qendehar ve Bedexsani geri aldi Atasi Zahireddin Mahmud Babur kimi o da Kabilden herbi baza kimi istifade ederek yeniden fethlere basladi 1555 ci ilde boyuk efqan ordusunu meglub ederek Dehliye girdi Qardaslariyla dil tapdi ve yeniden imperatorluga hakim oldu Sultan Humayunun heyat yoldaslarindan biri Ekber sahin anasi Humayun Tehmasib sahdan yardim alsa da sieliye etibar etmedi ve Sefevileri oz dovletinin geleceyini tehdid eden bir tehluke kimi nezerde tutdu Onun ucun Osmanli padsahi Qanuni Sultan Suleymana padsah baba deye xitab eden mektublar yazdi Serqin ona verileceyi halda Sefevi dovletini birlikde yox ede bileceklerinii bildirdi Sultan Humayunun turbesiHumayun sahin olumu ve Ekber sahin taxta cixmasiHumayun sah atasi Babur sah qeder yaxsi bir serkerde ve hokmdar deyildi Tez tez qarma qarisiqliqlar olurdu Amma yene de imperatorlugu qoruya bilmisdi 1556 ci ilde kitabxanasinin yuksek reflerinden kitab goturmeye calisarken nerdivandan yixildi ve agir yaralandi 28 fevral 1556 ci ilde oldu Olmezden qabaq o vaxt qonagi olan Osmanli Deniz kapitani Seydi Eli Reisin de tovsiyesi ile Bedexsanda bas qaldiran efqan birlikleriyle carpismaqda olan oglu Ekbere bir name gondererek onu veliehd teyin etmisdi Yene Seydi Eli Reisin tovsiyesiyle Ekberin savasi bitirib donmesine qeder olumu gizli saxlandi Bir ay sonra usyanlari yatiran Ekber geldi ve taxta cixarildii Ekber hele 14 yasindaydi amma sadiq serkerdeleri ve qudretli atabeyi Bayram xan sayesinde ugur qazanmisdi Humayun sah atasi qeder qudretli olmasa da onun kimi divan muellifi yaxsi bir sairdi Dehlide gozel bir turbesi vardir Hemcinin baxEkber sah Boyuk Mogol imperiyasi Zahireddin Mahmud BaburXarici kecidler