Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bosniya və Herseqovinada insan hüquqları və ya Bosniya və Herseqovinada insan haqları — Bosniya və Herseqovina respublikasında əsas insan hüquqları və azadlıqları. Bosniya və Herseqovinada insan haqlarının vəziyyəti bir neçə ildir ki, beynəlxalq təşkilatlar, o cümlədən BMT İnsan Hüquqları Şurası, Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi və Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı, həmçinin "Human Rights Watch" və "Amnesty International" kimi beynəlxalq və yerli qeyri-hökumət təşkilatları tərəfindən tənqid edilir. Bosniya və Herseqovina hökuməti qaraçılar və yəhudilər kimi etnik və dini azlıqlara münasibətdə etnik və dini ayrı-seçkiliyə görə tənqid olunub. Hökumət, həmçinin Bosniya müharibəsindən sonra məcburi köçkünlərlə rəftarına və sığınacaq axtaranları qida, sığınacaq və tibbi xidmət kimi resurslarla təmin etmədiyinə görə tənqid edilib. "BH Novinari" Bosniya Jurnalistləri Assosiasiyasına görə, jurnalistlərin hökumətin hücumları, təhdidləri və təzyiqləri ilə üzləşdiyi Bosniya və Herseqovinada mətbuat azadlığı problemdir. İnsan hüquqları üzrə QHT-lər də hökumətin onların işinə müdaxilə etdiyini bildirir. Bosniya hökuməti 2017-ci ilin dekabrında keçmiş Keçmiş Yuqoslaviya Beynəlxalq Cinayət Tribunalının bağlanmasından sonra Bosniya müharibəsi zamanı törədilmiş hərbi cinayətlərə görə ölkədaxili təqiblərə ləng reaksiya verdiyi üçün Avropa İttifaqı tərəfindən tənqid edilib.
Tarixi
Etnik münaqişə Yuqoslaviyanın dağılmasından sonra Bosniya və Herseqovina cəmiyyətində əsas faktora çevrildi. Respublikada üç əsas etnik qrup əsasən, müsəlman olan boşnaklar, katolik xorvatlar və pravoslav olan serblərdir. Bu etnik münaqişə Bosniya və Herseqovina Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikasından müstəqillik əldə etdikdən sonra 1992-1995-ci illər arasında baş vermiş Bosniya müharibəsinə səbəb oldu. Müharibə 101.000-dən çox insanın ölümü ilə nəticələndi. Müharibə cinayətləri və insan hüquqlarının pozulması bütün millətlərin nümayəndələri tərəfindən törədilib. Ən çox hərbi cinayət ittihamı serblərə qarşı irəli sürülüb.
Etnik və dini ayrı-seçkilik
2019-cu ildə Dünya Bankı Bosniya və Herseqovina da daxil olmaqla Qərbi Balkan ölkələrində qaraçılara qarşı ayrı-seçkiliyin ciddi problem olduğunu göstərən hesabat dərc edib. Hesabatda deyilir ki, Bosniya əhalisinin 1,7%-ni təşkil edən qaraçılar qeyri-qara əhali ilə müqayisədə səhiyyə, təhsil, məşğulluq və mənzil kimi əsas xidmətlərə çıxışda daha çox çətinlik çəkirlər.
Beynəlxalq qeyri-hökumət təşkilatı "Human Rights Watch" 2020-ci il üzrə illik hesabatında qeyd edib ki, etnik və dini azlıqlara qarşı ayrı-seçkilik Bosniya və Herseqovinada ciddi insan hüquqları problemi olaraq qalır[1]. Bosniya və Herseqovina konstitusiyası ölkənin ən böyük iki azlıq qrupu olan yəhudi və qaraçı kimi etnik azlıqların prezidentliyə namizədliyini qadağan edir.
Bosniya və Herseqovina Konstitusiyasının mürəkkəbliyi 1995-ci ildə Bosniya müharibəsinin sonunda imzalanmış Dayton Sülh Sazişlərinin nəticəsidir.
Bosniya cəmiyyətində etnik millətçilik və etnik kimlik siyasətinin oynadığı mühüm rola görə, Bosniya Konstitusiyası Bosniya və Herseqovina Rəyasət Heyətinin birbaşa səsvermə yolu ilə seçilən üç üzvdən ibarət olmasını nəzərdə tutur. Rəyasət heyətinin hər bir üzvü bosniyalılar, xorvatlar və serblər tərəfindən seçilir. Prezidentliyə namizəd özünü bu etnik kimliklərdən yalnız biri ilə tanımalıdır və əgər o, hər hansı əlavə etnik qrupa mənsubdursa, namizədliyini irəli sürmək hüququ yoxdur ki, bu da qaraçı və yəhudilər kimi etnik azlıqların, habelə üç əsas etnik qrupdan birindən çoxuna mənsub olan hər kəsin prezidentliyə namizədliyini irəli sürməsinə mane olur. Bundan əlavə, bosniyalılar, xorvatlar və serblər yalnız öz etnik qrupuna mənsub olan bir namizədə səs verə bilərlər.
Vəzifədə olmaq hüququna qoyulan bu etnik məhdudiyyətlər mübahisəli olub və Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi kimi beynəlxalq qurumlar tərəfindən tənqid edilib. 2009-cu ildə Sejdiç və Finçi Bosniya və Herseqovinaya qarşı işində Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi Bosniya Konstitusiyasının ayrı-seçkilik olduğunu və Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasına zidd olduğunu qərara aldı. Qaraçı Dervo Seydiç və yəhudi Yakob Finçi Avropa İnsan Haqları Məhkəməsinə şikayət edərək, hər iki şəxsin Bosniya və Herseqovina vətəndaşı olmasına baxmayaraq, etnik azlıq qruplarına mənsub olduqlarına görə prezidentliyə və Bosniya və Herseqovina Xalqlar Palatasına namizəd olmaqdan məhrum edildilər.
Müharibə cinayətləri
1992-1995-ci illər Bosniya müharibəsi zamanı çoxlu sayda insan hüquqları pozuntusu baş verdi. Bunlara etnik təmizləmə, məhkəməsiz qətllər, zorlama və işgəncə daxildir. 2017-ci ilin dekabrında Keçmiş Yuqoslaviya Beynəlxalq Cinayət Tribunalı, Bosniya müharibəsi zamanı törədilmiş hərbi cinayətləri mühakimə etmək üçün yaradılmış BMT məhkəməsi bağlandı. O gündən milli məhkəmələr müharibə zamanı törədilmiş hərbi cinayətlərin və insanlığa qarşı cinayətlərin təqibinə cavabdehdirlər.BMT-nin İnsan Haqları üzrə Ali Komissarlığının Ofisi tərəfindən hazırlanan BMT İnsan Hüquqları Şurasının Bosniya və Herseqovina üzrə hesabatında Bosniya və Herseqovinada yerli məhkəmələrin müharibə cinayətləri ilə bağlı işlərin təqibini başa çatdırmaqda ləng olmasından narahatçılıq ifadə olunub. Müharibə zamanı zorlama və işgəncə qurbanları ədalətin bərqərar edilməsində çoxsaylı çətinliklərlə üzləşirlər və onların işi uğurlu alınmazsa, 5000 avroya qədər məhkəmə xərcləri ilə üzləşirlər.
Sığınacaq axtaranlar və məcburi köçkünlər
2020-ci ilə kimi, 96.421 bosniyalı 1995-ci ildə başa çatan Bosniya müharibəsi nəticəsində məcburi köçkün kimi təsnif edilir. Müharibə zamanı ölkəni qaçqın kimi tərk edən bosniyalıların 58 faizi hələ də geri qayıtmayıb. Hökumət tərəfindən maliyyələşdirilən Regional Mənzil Proqramı çərçivəsində məcburi köçkünlər və geri qayıdanlar üçün 1000 ev tikilib.
Həm "Human Rights Watch", həm də "Amnesty International" təşkilatı Bosniya hökumətinin sığınacaq axtaranların son köçünə münasibətini tənqid edib. Tənqidlərə hökumətin sığınacaq müraciətlərinə ləng baxması və sığınacaq axtaranları əsas qida, sığınacaq və tibbi xidmətlə təmin etməməsi daxildir.
Hüquq müdafiəçiləri və vətəndaş cəmiyyəti
2019-cu il Dünya Hesabatında "Human Rights Watch" insan haqları müdafiəçiləri və qeyri-hökumət təşkilatlarının işlərinə müdaxilə ilə üzləşdiyini bildirdi. Onlar bildirdilər ki, polis ictimai toplantılarda və etiraz aksiyalarında iştirak edən insanlara asayişi pozduğuna görə cərimələr kəsib. Avropa Jurnalistlərinin Təhlükəsizliyi Şəbəkəsi bildirdi ki, 2014-cü ildə Srpska Respublikasında əsas siyasi partiya olan Müstəqil Sosial Demokratlar Alyansı “uyğun olmayan” hesab etdikləri jurnalistlərin və QHT-lərin siyahısını dərc edib. "Human Rights Watch" təşkilatı həmçinin bildirib ki, Serb Respublikası xarici təşkilatlara maliyyə yardımı almağa icazə verən qanun layihəsi hazırlayıb.
Media azadlığı
Mətbuat azadlığı Bosniya və Herseqovina Konstitusiyasına daxil edilib. "Freedom House" Bosniya və Herseqovinada mətbuatı qismən azad olaraq təsnif edir.Avropa Şurasının Jurnalistikanın Müdafiəsi və Jurnalistlərin Təhlükəsizliyi Platformasının məlumatına görə, 2015-ci ildən bu yana “jurnalistlərin fiziki təhlükəsizliyinə və toxunulmazlığına qarşı yeddi hücum, altı “jurnalistlərin təqib və ya hədələnməsi” və dörd “media azadlığına soyuqqanlı təsir göstərən digər hücumlar” baş verib. Platformaya görə, bu hadisələrdən on beşi həll edilməyib, ikisi isə Bosniya hökuməti tərəfindən həll edilib və ya həll edilmə ərəfəsindədir. "Human Rights Watch"a görə, jurnalistlər təqiblərə, siyasi qruplar tərəfindən təzyiqlərə, şiddətli hücumlara və təhdidlərə, o cümlədən ölüm hədələrinə məruz qalırlar. "Human Rights Watch" qeyd edir ki, "BH Novinari" Bosniya və Herseqovina jurnalistlər birliyi 2019-cu ildə 41 mətbuat azadlığı pozuntusu barədə məlumat verib.
Cinsi oriyentasiya və cinsi kimlik
Bosniya və Herseqovinada eynicinsli münasibətlər qanunidir. Bununla belə, eynicinsli nikahlar Bosniya qanunları tərəfindən tanınmır.Transgender insanlara qanuni cinsiyyətini dəyişməyə icazə verilir.Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnsan Haqları Komitəsinın Bosniya və Herseqovina ilə bağlı 2019-cu il hesabatında İnsan Hüquqları Komitəsi və İşgəncələrə Qarşı Komitə lezbiyan, gey, biseksual və transseksual insanlara qarşı törədilən nifrət cinayətlərinin səlahiyyətli orqanları tərəfindən araşdırılmamasından narahatlığını ifadə edib. Bosniya və Herseqovinada LGBT insanlara qarşı homofobiya, zorakılıq və nifrət cinayətləri geniş yayılıb. 2008-ci ilin sentyabrında Sarayevo Queer Festivalında LGBT əleyhinə etirazçılar tərəfindən yeddi mülki şəxs və bir polis məmuru yaralanıb. Festival başlamazdan əvvəl festival təşkilatçıları anonim ölüm təhdidləri alıblar. Altı nəfər kəllə-beyin travması ilə xəstəxanaya yerləşdirilib, hücum edənlərdən biri isə polis tərəfindən saxlanılıb. 2019-cu ilin sentyabrında Bosniyanın ilk LGBT qürur nümayişi ölkənin paytaxtı Sarayevoda baş tutub. Etirazçıları zorakılıq və nifrət cinayətlərindən qorumaq üçün nümayişdə min polis əməkdaşı iştirak edirdi. Sarayevoda gey qürur paradı ilə eyni vaxtda LGBT əleyhinə qruplar əks etiraz aksiyaları keçiriblər.
Qadın hüquqları
Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatının Bosniya və Herseqovinadakı missiyası bildirir ki, qadınlara qarşı zorakılıq Bosniya cəmiyyətində geniş yayılmış problemdir. Missiya həmçinin qadınların özəl və dövlət sektorlarında kifayət qədər təmsil olunmadığını və təcrid olunduğunu bildirir. 1992-1995-ci illər Bosniya müharibəsi zamanı cinsi zorakılıq halları kütləvi hal almişdi. Müharibə zamanı cinsi təcavüzə məruz qalan qadınların sayı ilə bağlı rəsmi rəqəmlər yoxdur, lakin təxminlərə görə onların sayı 20.000 ilə 50.000 arasında dəyişir. Bosniya hüquq sistemi müharibə zamanı cinsi zorakılıq edən kişilərin mühakimə olunması ilə böyük ölçüdə məşğul olmur. Qurbanlar Srpska Respublikasını müharibə zamanı əsgərləri tərəfindən törədilən cinsi zorakılıq nəticəsində dəymiş ziyana görə məhkəməyə versələr, məhkəmə xərclərinə görə minlərlə avro itirmək riski ilə üzləşirlər.
Beynəlxalq tədbirlər
Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı Bosniya və Herseqovinada nümayəndəliyi olan tanınmış hökumətlərarası təşkilatdır. Onlar regionda sülh və harmoniyanı bərpa etmək və qaraçılar və yəhudilər də daxil olmaqla, Bosniya və Herseqovinanın bütün vətəndaşları üçün insan haqlarını təşviq etmək üçün çalışırlar. BMT Qadınlarının Bosniya və Herseqovinada ofisi var və burada onların məqsədi gender bərabərliyinin qlobal standartlarına nail olmaqda hökumətə dəstək olmaqdır.
İstinadlar
- "World Report 2020: Rights Trends in Bosnia and Herzegovina". Human Rights Watch. 2020-01-15. 2023-12-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-02-13.
- Nardelli, Alberto; Dzidic, Denis; Jukic, Elvira. "Bosnia and Herzegovina: the world's most complicated system of government?". The Guardian. 2014-10-08. ISSN 0261-3077. 2019-10-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-02-13.
- Lampe, John R. "Bosnian War". Encyclopaedia Britannica. 2021-11-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-02-20.
- Gadzo, Mersiha. "Court fees and fear: Bosnia war rape victims struggle". Al Jazeera. 2023-05-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-02-21.
- "Breaking the Cycle of Roma Exclusion in the Western Balkans". World Bank. 2023-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-02-13.
- "CASE OF SEJDIĆ AND FINCI v. BOSNIA AND HERZEGOVINA". European Court of Human Rights. 2009-12-22. 2024-01-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-02-13.
- Garms, Ulrich; Peschke, Katharina. "War Crimes Prosecution in Bosnia and Herzegovina (1992–2002)". Journal of International Criminal Justice. 4 (2). 2006-05-01: 258–282. doi:10.1093/jicj/mql015. ISSN 1478-1395. 2024-07-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-05-26.
- "World Report 2019: Rights Trends in Bosnia and Herzegovina". Human Rights Watch. 2018-12-21. 2019-10-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-02-13.
- United Nations Human Rights Council. "Report of the Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights: Compilation on Bosnia and Herzegovina". undocs.org. 2019-11-13. 2020-02-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-02-13.
- "Bosnia and Herzegovina 2017/2018". Amnesty International. 2020-02-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-02-13.
- Caucaso, Osservatorio Balcani e. "Media freedom watchdogs slams list of "unsuitable" journalists and NGOs in Bosnia Erzegovina". Osservatorio Balcani e Caucaso (italyan). 2020-02-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-02-21.
- "Bosnia and Herzegovina". freedomhouse.org. 2015-04-21. 2020-02-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-02-21.
- "Bosnia and Herzegovina". Platform to promote the protection of journalism and safety of journalists. 2020-02-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-02-21.
- "LGBT Rights in Bosnia and Herzegovina". Equaldex. 2020-02-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-02-21.
- "Young men attack gay festival in Bosnia". Reuters. 2008-09-24. 2020-02-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-02-21.
- "Bosnian capital holds its first ever Pride parade despite counter protests". The Independent. 2019-09-08. 2019-12-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-02-21.
- "Gender equality | Mission to Bosnia and Herzegovina | OSCE". . 2021-05-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-02-13.
- "Bosnian War rape survivors speak of their suffering 25 years on". The Independent. 2017-07-21. 2020-02-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-02-21.
- "Bosnia and Herzegovina". UN Women | Europe and Central Asia. 2020-03-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-02-21.
- "Mission to Bosnia and Herzegovina | OSCE". www.osce.org. 2020-02-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-02-13.
Xarici keçidlər
- BH NOVINARI – član Međunarodne federacije novinara (IFJ) i Evropske federacije novinara (EFJ)
- International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia (ing.) (fr.) (bosn.) (xorv.) (serb.) (alb.) (maked.)
- Николай Михайлов: Международный трибунал по бывшей Югославии и права человека Обозреватель-Observer
- Разговор с автором книги «Трибунал» А. Шарым Центр экстремальной журналистики
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bosniya ve Herseqovinada insan huquqlari ve ya Bosniya ve Herseqovinada insan haqlari Bosniya ve Herseqovina respublikasinda esas insan huquqlari ve azadliqlari Bosniya ve Herseqovinada insan haqlarinin veziyyeti bir nece ildir ki beynelxalq teskilatlar o cumleden BMT Insan Huquqlari Surasi Avropa Insan Huquqlari Mehkemesi ve Avropada Tehlukesizlik ve Emekdasliq Teskilati hemcinin Human Rights Watch ve Amnesty International kimi beynelxalq ve yerli qeyri hokumet teskilatlari terefinden tenqid edilir Bosniya ve Herseqovina hokumeti qaracilar ve yehudiler kimi etnik ve dini azliqlara munasibetde etnik ve dini ayri seckiliye gore tenqid olunub Hokumet hemcinin Bosniya muharibesinden sonra mecburi kockunlerle reftarina ve siginacaq axtaranlari qida siginacaq ve tibbi xidmet kimi resurslarla temin etmediyine gore tenqid edilib BH Novinari Bosniya Jurnalistleri Assosiasiyasina gore jurnalistlerin hokumetin hucumlari tehdidleri ve tezyiqleri ile uzlesdiyi Bosniya ve Herseqovinada metbuat azadligi problemdir Insan huquqlari uzre QHT ler de hokumetin onlarin isine mudaxile etdiyini bildirir Bosniya hokumeti 2017 ci ilin dekabrinda kecmis Kecmis Yuqoslaviya Beynelxalq Cinayet Tribunalinin baglanmasindan sonra Bosniya muharibesi zamani toredilmis herbi cinayetlere gore olkedaxili teqiblere leng reaksiya verdiyi ucun Avropa Ittifaqi terefinden tenqid edilib Bosniya ve Herseqovina Federasiyasinin bayragiTarixiBosniya ve Herseqovina Parlamenti artilleriya atesinden sonra alovlanir Sarayevo may 1992 Ratko Mladic Srpska Respublikasi Ordusunun esgerleri ile Norvecli BMT sulhmeramlisi Sarayevo hava limaninda Etnik munaqise Yuqoslaviyanin dagilmasindan sonra Bosniya ve Herseqovina cemiyyetinde esas faktora cevrildi Respublikada uc esas etnik qrup esasen muselman olan bosnaklar katolik xorvatlar ve pravoslav olan serblerdir Bu etnik munaqise Bosniya ve Herseqovina Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikasindan musteqillik elde etdikden sonra 1992 1995 ci iller arasinda bas vermis Bosniya muharibesine sebeb oldu Muharibe 101 000 den cox insanin olumu ile neticelendi Muharibe cinayetleri ve insan huquqlarinin pozulmasi butun milletlerin numayendeleri terefinden toredilib En cox herbi cinayet ittihami serblere qarsi ireli surulub Etnik ve dini ayri seckilik2019 cu ilde Dunya Banki Bosniya ve Herseqovina da daxil olmaqla Qerbi Balkan olkelerinde qaracilara qarsi ayri seckiliyin ciddi problem oldugunu gosteren hesabat derc edib Hesabatda deyilir ki Bosniya ehalisinin 1 7 ni teskil eden qaracilar qeyri qara ehali ile muqayisede sehiyye tehsil mesgulluq ve menzil kimi esas xidmetlere cixisda daha cox cetinlik cekirler Beynelxalq qeyri hokumet teskilati Human Rights Watch 2020 ci il uzre illik hesabatinda qeyd edib ki etnik ve dini azliqlara qarsi ayri seckilik Bosniya ve Herseqovinada ciddi insan huquqlari problemi olaraq qalir 1 Bosniya ve Herseqovina konstitusiyasi olkenin en boyuk iki azliq qrupu olan yehudi ve qaraci kimi etnik azliqlarin prezidentliye namizedliyini qadagan edir Bosniya ve Herseqovina Konstitusiyasinin murekkebliyi 1995 ci ilde Bosniya muharibesinin sonunda imzalanmis Dayton Sulh Sazislerinin neticesidir Bosniya cemiyyetinde etnik milletcilik ve etnik kimlik siyasetinin oynadigi muhum rola gore Bosniya Konstitusiyasi Bosniya ve Herseqovina Reyaset Heyetinin birbasa sesverme yolu ile secilen uc uzvden ibaret olmasini nezerde tutur Reyaset heyetinin her bir uzvu bosniyalilar xorvatlar ve serbler terefinden secilir Prezidentliye namized ozunu bu etnik kimliklerden yalniz biri ile tanimalidir ve eger o her hansi elave etnik qrupa mensubdursa namizedliyini ireli surmek huququ yoxdur ki bu da qaraci ve yehudiler kimi etnik azliqlarin habele uc esas etnik qrupdan birinden coxuna mensub olan her kesin prezidentliye namizedliyini ireli surmesine mane olur Bundan elave bosniyalilar xorvatlar ve serbler yalniz oz etnik qrupuna mensub olan bir namizede ses vere bilerler Vezifede olmaq huququna qoyulan bu etnik mehdudiyyetler mubahiseli olub ve Avropa Insan Huquqlari Mehkemesi kimi beynelxalq qurumlar terefinden tenqid edilib 2009 cu ilde Sejdic ve Finci Bosniya ve Herseqovinaya qarsi isinde Avropa Insan Huquqlari Mehkemesi Bosniya Konstitusiyasinin ayri seckilik oldugunu ve Avropa Insan Huquqlari Konvensiyasina zidd oldugunu qerara aldi Qaraci Dervo Seydic ve yehudi Yakob Finci Avropa Insan Haqlari Mehkemesine sikayet ederek her iki sexsin Bosniya ve Herseqovina vetendasi olmasina baxmayaraq etnik azliq qruplarina mensub olduqlarina gore prezidentliye ve Bosniya ve Herseqovina Xalqlar Palatasina namized olmaqdan mehrum edildiler Muharibe cinayetleriKecmis Yuqoslaviya Beynelxalq Cinayet Tribunalinin Haaqada yerlesen qerargahi 1992 1995 ci iller Bosniya muharibesi zamani coxlu sayda insan huquqlari pozuntusu bas verdi Bunlara etnik temizleme mehkemesiz qetller zorlama ve isgence daxildir 2017 ci ilin dekabrinda Kecmis Yuqoslaviya Beynelxalq Cinayet Tribunali Bosniya muharibesi zamani toredilmis herbi cinayetleri muhakime etmek ucun yaradilmis BMT mehkemesi baglandi O gunden milli mehkemeler muharibe zamani toredilmis herbi cinayetlerin ve insanliga qarsi cinayetlerin teqibine cavabdehdirler BMT nin Insan Haqlari uzre Ali Komissarliginin Ofisi terefinden hazirlanan BMT Insan Huquqlari Surasinin Bosniya ve Herseqovina uzre hesabatinda Bosniya ve Herseqovinada yerli mehkemelerin muharibe cinayetleri ile bagli islerin teqibini basa catdirmaqda leng olmasindan narahatciliq ifade olunub Muharibe zamani zorlama ve isgence qurbanlari edaletin berqerar edilmesinde coxsayli cetinliklerle uzlesirler ve onlarin isi ugurlu alinmazsa 5000 avroya qeder mehkeme xercleri ile uzlesirler Siginacaq axtaranlar ve mecburi kockunler2020 ci ile kimi 96 421 bosniyali 1995 ci ilde basa catan Bosniya muharibesi neticesinde mecburi kockun kimi tesnif edilir Muharibe zamani olkeni qacqin kimi terk eden bosniyalilarin 58 faizi hele de geri qayitmayib Hokumet terefinden maliyyelesdirilen Regional Menzil Proqrami cercivesinde mecburi kockunler ve geri qayidanlar ucun 1000 ev tikilib Hem Human Rights Watch hem de Amnesty International teskilati Bosniya hokumetinin siginacaq axtaranlarin son kocune munasibetini tenqid edib Tenqidlere hokumetin siginacaq muracietlerine leng baxmasi ve siginacaq axtaranlari esas qida siginacaq ve tibbi xidmetle temin etmemesi daxildir Huquq mudafiecileri ve vetendas cemiyyeti2019 cu il Dunya Hesabatinda Human Rights Watch insan haqlari mudafiecileri ve qeyri hokumet teskilatlarinin islerine mudaxile ile uzlesdiyini bildirdi Onlar bildirdiler ki polis ictimai toplantilarda ve etiraz aksiyalarinda istirak eden insanlara asayisi pozduguna gore cerimeler kesib Avropa Jurnalistlerinin Tehlukesizliyi Sebekesi bildirdi ki 2014 cu ilde Srpska Respublikasinda esas siyasi partiya olan Musteqil Sosial Demokratlar Alyansi uygun olmayan hesab etdikleri jurnalistlerin ve QHT lerin siyahisini derc edib Human Rights Watch teskilati hemcinin bildirib ki Serb Respublikasi xarici teskilatlara maliyye yardimi almaga icaze veren qanun layihesi hazirlayib Media azadligiMetbuat azadligi Bosniya ve Herseqovina Konstitusiyasina daxil edilib Freedom House Bosniya ve Herseqovinada metbuati qismen azad olaraq tesnif edir Avropa Surasinin Jurnalistikanin Mudafiesi ve Jurnalistlerin Tehlukesizliyi Platformasinin melumatina gore 2015 ci ilden bu yana jurnalistlerin fiziki tehlukesizliyine ve toxunulmazligina qarsi yeddi hucum alti jurnalistlerin teqib ve ya hedelenmesi ve dord media azadligina soyuqqanli tesir gosteren diger hucumlar bas verib Platformaya gore bu hadiselerden on besi hell edilmeyib ikisi ise Bosniya hokumeti terefinden hell edilib ve ya hell edilme erefesindedir Human Rights Watch a gore jurnalistler teqiblere siyasi qruplar terefinden tezyiqlere siddetli hucumlara ve tehdidlere o cumleden olum hedelerine meruz qalirlar Human Rights Watch qeyd edir ki BH Novinari Bosniya ve Herseqovina jurnalistler birliyi 2019 cu ilde 41 metbuat azadligi pozuntusu barede melumat verib Cinsi oriyentasiya ve cinsi kimlikSarayevoda 2019 cu ilin sentyabrinda kecirilen ilk Qurur numayisi Bosniya ve Herseqovinada eynicinsli munasibetler qanunidir Bununla bele eynicinsli nikahlar Bosniya qanunlari terefinden taninmir Transgender insanlara qanuni cinsiyyetini deyismeye icaze verilir Birlesmis Milletler Teskilatinin Insan Haqlari Komitesinin Bosniya ve Herseqovina ile bagli 2019 cu il hesabatinda Insan Huquqlari Komitesi ve Isgencelere Qarsi Komite lezbiyan gey biseksual ve transseksual insanlara qarsi toredilen nifret cinayetlerinin selahiyyetli orqanlari terefinden arasdirilmamasindan narahatligini ifade edib Bosniya ve Herseqovinada LGBT insanlara qarsi homofobiya zorakiliq ve nifret cinayetleri genis yayilib 2008 ci ilin sentyabrinda Sarayevo Queer Festivalinda LGBT eleyhine etirazcilar terefinden yeddi mulki sexs ve bir polis memuru yaralanib Festival baslamazdan evvel festival teskilatcilari anonim olum tehdidleri aliblar Alti nefer kelle beyin travmasi ile xestexanaya yerlesdirilib hucum edenlerden biri ise polis terefinden saxlanilib 2019 cu ilin sentyabrinda Bosniyanin ilk LGBT qurur numayisi olkenin paytaxti Sarayevoda bas tutub Etirazcilari zorakiliq ve nifret cinayetlerinden qorumaq ucun numayisde min polis emekdasi istirak edirdi Sarayevoda gey qurur paradi ile eyni vaxtda LGBT eleyhine qruplar eks etiraz aksiyalari keciribler Qadin huquqlariAvropada Tehlukesizlik ve Emekdasliq Teskilatinin Bosniya ve Herseqovinadaki missiyasi bildirir ki qadinlara qarsi zorakiliq Bosniya cemiyyetinde genis yayilmis problemdir Missiya hemcinin qadinlarin ozel ve dovlet sektorlarinda kifayet qeder temsil olunmadigini ve tecrid olundugunu bildirir 1992 1995 ci iller Bosniya muharibesi zamani cinsi zorakiliq hallari kutlevi hal almisdi Muharibe zamani cinsi tecavuze meruz qalan qadinlarin sayi ile bagli resmi reqemler yoxdur lakin texminlere gore onlarin sayi 20 000 ile 50 000 arasinda deyisir Bosniya huquq sistemi muharibe zamani cinsi zorakiliq eden kisilerin muhakime olunmasi ile boyuk olcude mesgul olmur Qurbanlar Srpska Respublikasini muharibe zamani esgerleri terefinden toredilen cinsi zorakiliq neticesinde deymis ziyana gore mehkemeye verseler mehkeme xerclerine gore minlerle avro itirmek riski ile uzlesirler Beynelxalq tedbirlerAvropada Tehlukesizlik ve Emekdasliq Teskilati Bosniya ve Herseqovinada numayendeliyi olan taninmis hokumetlerarasi teskilatdir Onlar regionda sulh ve harmoniyani berpa etmek ve qaracilar ve yehudiler de daxil olmaqla Bosniya ve Herseqovinanin butun vetendaslari ucun insan haqlarini tesviq etmek ucun calisirlar BMT Qadinlarinin Bosniya ve Herseqovinada ofisi var ve burada onlarin meqsedi gender beraberliyinin qlobal standartlarina nail olmaqda hokumete destek olmaqdir Istinadlar World Report 2020 Rights Trends in Bosnia and Herzegovina Human Rights Watch 2020 01 15 2023 12 13 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 02 13 Nardelli Alberto Dzidic Denis Jukic Elvira Bosnia and Herzegovina the world s most complicated system of government The Guardian 2014 10 08 ISSN 0261 3077 2019 10 04 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 02 13 Lampe John R Bosnian War Encyclopaedia Britannica 2021 11 14 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 02 20 Gadzo Mersiha Court fees and fear Bosnia war rape victims struggle Al Jazeera 2023 05 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 02 21 Breaking the Cycle of Roma Exclusion in the Western Balkans World Bank 2023 09 27 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 02 13 CASE OF SEJDIC AND FINCI v BOSNIA AND HERZEGOVINA European Court of Human Rights 2009 12 22 2024 01 04 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 02 13 Garms Ulrich Peschke Katharina War Crimes Prosecution in Bosnia and Herzegovina 1992 2002 Journal of International Criminal Justice 4 2 2006 05 01 258 282 doi 10 1093 jicj mql015 ISSN 1478 1395 2024 07 13 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2024 05 26 World Report 2019 Rights Trends in Bosnia and Herzegovina Human Rights Watch 2018 12 21 2019 10 07 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 02 13 United Nations Human Rights Council Report of the Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights Compilation on Bosnia and Herzegovina undocs org 2019 11 13 2020 02 13 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 02 13 Bosnia and Herzegovina 2017 2018 Amnesty International 2020 02 13 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 02 13 Caucaso Osservatorio Balcani e Media freedom watchdogs slams list of unsuitable journalists and NGOs in Bosnia Erzegovina Osservatorio Balcani e Caucaso italyan 2020 02 21 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 02 21 Bosnia and Herzegovina freedomhouse org 2015 04 21 2020 02 21 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 02 21 Bosnia and Herzegovina Platform to promote the protection of journalism and safety of journalists 2020 02 21 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 02 21 LGBT Rights in Bosnia and Herzegovina Equaldex 2020 02 21 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 02 21 Young men attack gay festival in Bosnia Reuters 2008 09 24 2020 02 21 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 02 21 Bosnian capital holds its first ever Pride parade despite counter protests The Independent 2019 09 08 2019 12 03 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 02 21 Gender equality Mission to Bosnia and Herzegovina OSCE 2021 05 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 02 13 Bosnian War rape survivors speak of their suffering 25 years on The Independent 2017 07 21 2020 02 21 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 02 21 Bosnia and Herzegovina UN Women Europe and Central Asia 2020 03 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 02 21 Mission to Bosnia and Herzegovina OSCE www osce org 2020 02 18 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 02 13 Xarici kecidlerBH NOVINARI clan Međunarodne federacije novinara IFJ i Evropske federacije novinara EFJ International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia ing fr bosn xorv serb alb maked Nikolaj Mihajlov Mezhdunarodnyj tribunal po byvshej Yugoslavii i prava cheloveka Obozrevatel Observer Razgovor s avtorom knigi Tribunal A Sharym Centr ekstremalnoj zhurnalistiki