Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bahar (it. Primavera) — rəssamı Sandro Botiçellinin 1470-ci illərin sonu, 1480-ci illərin sonlarında tempera ilə işlədiyi rəsm əsəridir. Bahar "dünyada haqqında ən çox yazılmış və ən mübahisəli", həmçinin, "Qərb incəsənətinin ən məşhur rəsmlərindən biri"dir.
| Bahar | ||
|---|---|---|
| it. Primavera | ||
| ||
| Rəssam | Sandro Botiçelli | |
| Tarixi | 1470-ci illərin sonları 1480-ci illərin əvvəlləri | |
| Üslubu | mifologiya rəssamlığı[d] | |
| Texnikası | yağlı boya | |
| Ölçüləri | 203 sm × 314 sm | |
| Materialı | tempera | |
| Saxlanıldığı yer | Uffitsi qalereyası | |
| Saytı | wga.hu/html/b/botticel/5… | |
| İnventar nömrəsi | 8360 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | ||
Tabloda olan personajlar qrupu əks olunsa da, onları bir araya gətirəcək hansısa hekayə yoxdur. Bir çox sənətşünaslar rəsmin Baharın gəlişinə alleqoriya olmasını bildirsələr də, onun anlamı ilə bağlı fikirlər fərqlidir, əksər fikirlər isə əsəri, o dövrlərdə Florensiyanın intellektual dairələrini valeh etmiş İntibah Neoplatonizmi ilə əlaqələndirirlər. Rəsm əsəri, onu 1550-ci illərdə Florensiya yaxınlığındkı görmüş Corco Vazari tərəfindən "Bahar" (Primavera) adlandırılmışdır.
Bir-biri ilə əlaqəli olmasa da, Botiçellinin Uffitsi qalereyasında saxlanan "Veneranın doğulması" rəsmi kimi "Bahar" da, rəssamın mifologiyaya baxışının araşdırılmasında əsas mənbələr kimi istifadə edilir. "Bahar" dünyanın ən məşhur rəsm əsərlərindən biri olmaqla, həm də İtaliya İntibahının əsas simvollarından biridir; buna baxmayaraq sənətkarın "Veneranın doğulması" əsəri daha məşhurdur. Hər iki tablo antik dövrdən bəri klassik mifologiya subyektlərini böyük ölçülü tabloda əks etdirən ilk nümunələr olduğuna görə nadir hesab edilir. Hər iki əsərin Mediçi ailəsinin üzvü olan eyni şəxs tərəfindən sifariş edilməsi düşünülsə də, bu haqqda dəqiq məlumat yoxdur.
Əsərin tarixi haqqında dəqiq məlumat olmasa da, onun Mediçi ailəsi tərəfindən sifariş edildiyi ehtimal olunur. Əsərin mövzusu bir neçə klassik və intibah ədəbiyyat nümunəsindən, o cümlədən, Qədim Roma şairi Ovidin əsərləri, az ehtimal ki, Lukretiusun işləri və ehtimal ki, Medici ailəsinin şairi olan işlərindən götürülmüş, ola bilsin ki, sonuncu Botiçelliyə kompizisiyanı yaratmağa kömək etmişdir. 1919-cu ildən əsər İtaliyanın Florensiya şəhərindəki Uffitsi qalereyasının kolleksiyasına daxildir.
Ədəbi mənbələri
Əsər üçün ədəbi mənbə rolunu oynaya biləcək çoxlu saylı qaynaqlardan ən aydın olanları 1893-cü ildə Ebi Varburq tərəfindən yazılmış rəssamlıq haqqında elmi dissertasiyada əksini tapmışdır. Rəsmin sağ tərəfindəki qrupdakı fiqurlar Qədim Roma şairi Baharın gəlişini təsvir etməsindən (, kitab 5, 2 may) götürülmüşüdür. Burada ağac nimfası Xloridanın çılpaq gözəlliyinin ilh bahar küləyi Zefiri cəlb etməsi göstərilir. Zefir Xloridanı izləyir və tutaraq zorlayır. Bundan sonra Xloridanın ağzından çiçəklər çıxmağa başlayır və o, çiçək ilahəsi Floraya çevrilir.Ovidin poemasında deyilir ki, "…o vaxta kimi yer, ancaq bir rəngdə idi." Xloridanın adından başa düşmək olar ki, həmin rəng yaşıl olmuşdur. Yunan dilində yaşıl sözü "xloros" kimi səslənir ki, xlorofil sözü də ordan götürülmüşdür. Ola bilsin, buna görə Botiçelli Zefiri yaşımtıl mavi çalarında işləmişdir.
Digər spesifik elementlər isə ehtimal ki, poemasından götürülmüşdür. Şairin "Rustikus" adlı əsəri 1483-cü ildə nəşr edilsə də (Botiçellinin "Bahar"ı ümumi qəbul edilmiş fikrə görə 1482-ci ildə tamamlanmışdır), alimlərin fikrincə, Polisiano rəsmin alleqorik anlamının hazırlanması və kompozisiyasının qurulmasında Botiçelliyə kömək etdiyini düşünürlər.
Rəssamın ilhamlandığı digər bir mənbə isə Lukretiusun "De rerum natura" əsəri olmuşdur. Həmin didaktik poemada deyilir ki, "Bahar vaxtı Venera və Veneranın oğlanı gəlir/Qanadlı müjdəçi qədəm basır/ Və Zefirin ağır ayaqlarında Ana Flora/Onların yollarına çıxaraq,/Gözəl ətirli rəngarəng çiçəklər gətirir."
Mövzu ilə bağlı çoxlu sayda ədəbi mənbələr olsa da, ehtimal ki, heç Botiçelli özü də həmin mənbələrin hamısı haqqında məlumatlı olmamış, onun məsləhətçiləri və köməkçiləri həmin mənbələr haqqında ümumiləşdirilmiş məlumatı sənətkara vermişdilər:
 | Lakin, bu təsvir forması, ədəbi yox, vizual formada necə meydana gəlmişdi? Bu, dahinin sirridir. Antik sarkofaqlar, azsaylı qiymətli daşlar və relyef təsvirləri, Qədim Roma dövrü məişət qablarının təsvirlərindən; həmin təsvirlər əsasında işlənmiş və Florensiya rəssamlarının emalatxanalarına səpələnmiş çoxsaylı rəsmlərdən; bu cür darıxdırıcı və maraqsız materialdan Botiçelli fiziki gözəlliyin ən mükəmməl təsvirlərindən biri olan “Bahar”ın Üç Qrasiyasını yaratmışdır. Kennet Klark |  |
Tarixi
Rəsmin mənşəyi aydın deyil. 1481–1482-ci illərdə Sikstin kapellasının divar rəsmləri üzərində işlədiyinə görə, Botiçelli Florensiyada yox, Romada olmuşdur. Əsərin ehtimal edilən çəkilmə tarixi əksər hallarda həmin illərdən sonra göstərilsə də, bəzən rəsm həmin tarixdən əvvələ də aid edilir. 1975-ci ildə Lorenso di Pyerfrançesko de Mediçinin 1499-cu ilə aid inventarının nəşri ilə məsələyə baxış dəyişmişdir.
1499-cu ilin invertarına görə əsər, Lorenso di Pyerfrançesko de Mediçi və onun qardaşı Covanni il Popolanonun şəhər sarayında asılmışdı. Onlar Florensiyanın faktiki hakimi olan Lorenso de Mediçinin kuzenləri olmuş, atalarının vəfatından sonra isə birincinin himayəsi altında böyümüşlər. Əsər böyük lettuççio üzərində mürəkkəb mebel yığımı arasında asılmışdı. Əsərin aşağı hissəsi insan gözü ilə bir səviyyədə idi.
Həmin otaqdaca Botiçellinin "" əsəri, həmçinin Bakirə və körpə mövzusunda işlənmiş böyük bir asılmışdı. Həmin tondonun hansı rəssam tərəfindən işlənməsi bu gün məlum olmasa da, o da, Botiçelli ilə əlaqələndirilir. Hər üç əsər birlikdə 180 lira dəyərində qiymətləndirilir. Sonradan 1503-cü ildə aparılmış inventarizasiyada "Bahar"ın böyük ağ çərçivəyə malik olması qeyd edilir.
"Botiçellinin həyatı"nın 1550-ci ildə həyata keçirilmiş ilk nəşrində Corco Vazari bildirir ki, o, "Bahar" və "Veneranın doğulması"nı Mediçilərə aid görmüşdür. İnventarın aşkara çıxarılmasından əvvəl belə hesab edilirdi ki, hər iki əsər villa üçün sifariş edilmiş, 1477-ci ildən sonra isə ya Lorenso di Pyerfrançesko tərəfindən alınmış, ya da kuzeni Lorenso de Mediçi tərəfindən ona hədiyyə edilmişdir. Qəribədir ki, Vazari hər iki rəssmdə çılpaq qadın fiqurlarının olmasını qeyd etsə də, bu belə deyildir.
Hazırda bir çox tədqiqatçılar rəsmin çəkilməsini Lorenso di Pyerfrançesko de Mediçinin evliliyi ilə əlaqələndirirlər. Toyun mayda olması planlaşdırılsa da, 25 martda Böyük Lorensonun anasının vəfatından sonra təirə salınmışdır. Toy mərasimi 19 iyul 1482-ci ildə baş tutmuşdur. 1480-ci illərdə Romadan qayıtmış Botiçellinin məhz həmin dövrdə əsərlə bağlı sifariş alması güman edilir.
Başqa bir köhnə nəzəriyyəyə görə, Böyük Lorenso əsəri qardaşı oğlu (sonradan Papa olur) doğumunun qeyd edilməsi üçün sifariş etsə də, qardaşı 1478-ci ildə ölümündən sonra fikrini dəyişmiş və əsər Lorenso di Pyerfrançeskoya toy hədiyyəsi kimi tamamlanmışdır.
Belə ehtimal edilir ki, Lorenso di Pyerfrançesko Merkuri obrazı, onun həyat yoldaşı Semirande isə Flore (və ya Venera) obrazı üçün model olmuşdur. Əsəri 1470-ci illərə aid edən köhnə nəzəriyyəyə görə, Venera obrazı üçün model Marko Vespuççinin həyat yoldaşı və məşhur əfsanəyə görə Culyano de Mediçinin (Culyanonun özünün isə Merkuri obrazı üçün model olması düşünülür) sevgilisi olmuşdur; lakin, bu nəzəriyyə əsərin 1470-ci illərə aid olması halında düzgün ola bilər, çünki, həm Simonetta, həm də Culyano 1478-ci ildə vəfat etmişlər. Simonetta həm də Lorensonun həyat yoldaşı Semirandenin xalası olmuşdur. Bütün bu məlumatları ümumiləşdirən Leopold Ettlinger rəsmdə, qətlə yetirilmiş Culyano de Mediçi və Simonetta Vespuççinin xatirəsinin german nornları və Aralıq dənizi Qrasiyaları ilə əks etdirildiyini qeyd edir.
Kastelloda birləşdirildikdən sonra "Bahar" və "Veneranın doğulması" həmişə birlikdə olmuşdur. 1815-ci ilə kimi onlar Kastelloda asılmış, daha sonra isə Uffitsi qalereyasına köçürülmüşlər. 1919-cu ilə kimi bir neçə il ərzində hər iki əsər Florensiyada yerləşən başqa bir dövlət qalereyası olan saxlanmışlar. 1919-cu ildən bu günə kimi hər iki əsər Florensiyadakı Uffitsi qalereyasında nümayiş etdirilir. İkinci Dünya müharibəsində İtaliya cəbhəsi döyüşləri zamanı bomabalamadan xilas etmək üçün hər iki əsər Florensiya yaxınlığındakı Montequfoni qəsrinə gətirilmişdir.
Müharibənin qurtarmasından sonra Uffitsi qalereyasına gətirilən əsər bu günə kimi orda nümayiş etdirilməkdədir. 1978-ci ildə əsər üzərində restavrasiya işləri aparılmışdır. Bərpa zamanı müəyyən edilmişdir ki, əsrlər keçdikcə rəsmin rəngləri əhəmiyyətli dərəcədə tündləşmişdir.
Təsviri
Rəsmdə altı qadın, iki kişi fiquru və portağal ağacı üzərində kupidon təsvir edilmişdir. Kompozisiyanın hərəkətliyi sağdan sola təmin edilmişdir və buna görə də həmin ardıcıllıqla baxdıqda, "Mart küləyinin dişlədiyi , nimfa Xloridanı qaçıraraq ona sahib olmağa çalışır, sonra onlar evlənirlər, Zefir tanrıya Xlorida isə bahar və həyatın əbədi doğulması ilahəsinə çevrilərək yerə qızılgüllər səpir"nimfa Xloridandan sonra onun çevrildiyi ilahə Flora yerləşir.
Kompozisiyanın mərkəzində digər fiqurlardan üzünü çevirmiş qırmızı-mavi geyimli Venera dayanır. Çiçək toplayan Veneranın baxışları izləyicilərə zillənib. Onun arxasındakı ağaclar tağ formalaşdırır, Veneranın tağ ortasında yerləşdirilmiş başı isə göz əmələ gətirir. Onun başı üstündə ucan Kupidon gözlərini yumaraq oxunu sola istiqamətləndirir. Rəsmin sol tərəfində yerləşən şəffaf ağ geyimli üç qadın fiquru – əllərini birləşdirərək rəqs edir. Rəsmin ən sol tərəfində yerləşən qırmızı geyimli, qılınc və dəbilqəli Merkuri, əlini zəif boz buludlara doğru uzadır.
Fiqurlar arasında qarşılıqlı əlaqə sirrlidir. Zefir və Xlorida bir-birlərinə baxırlar. Flora və Venera birbaşa izləyiciyə baxırlar, Kupidonun gözləri bağlıdır, Merkuri isə arxasını digərlərinə çevirərək buludlara baxır. Üç Qrasiyadan mərkəzdə olanı Merkuriyə, digər iki Qarsiya isə bir-birlərinə baxırlar. Floranın üzündəki təbəssüm həmin dövrün rəssamlığı üçün çox qeydri-adi detaldır.
Peyzaj səhnəsi olduqca mürəkkəb xarakterə malikdir. Rəsmdə 500 müxtəlif bitki növü təsvir olunmuşdur ki, onlardan da 190-ı fərqli güllərdir, həmin güllərin 130-nun hansı növdən olmasını müəyyənləşdirmək mümkün olmuşdur. Rəsmin ümumi ölçüləri və görünüşü həmin dövrlərdə sarayların bəzədilməsi üçün istifadə edilən məşhur flamand (min çiçək) qobelenlərini xatırladır.
Həmin qobelenlər 1480-ci illərin İtaliya İntibahı ənənələrinə uyğun olmasa da, rəsmin kompozisiyasında qobelenlərin aid olduğu qotik stilin aspektlərini görmək mümkündür. Fiqurlar rəsmin ön planında "ip üzərində düzülmüş mivarilər kimi" sərt xətt üzrə yerləşdirilmişdir. İndi məlumdur ki, şəklin yerləşdirilməsi nəzərdə tutulan şəraitdə onun aşağı hissəsi insan gözü səviyyətində və ya ondan bir qədər yuxarıda yerləşməli idi ki, bu da fiqurtarın düz səth üzərində yerləşməsi və dərinliyə önəm verilməməsini izah edir.
Digər fiqurlarla müqayisədə Veneranın ayaqları daha yuxarıda yerləşdirilmişdir ki, bununla da rəssam Veneranın digər personajlarla müqayisədə daha arxada yerləşdiyini göstərir; buna baxmayaraq, fiqur digərləri ilə demək olar eyni ölçüyə malikdir. Soldakı Qrasiyanın qarşısında Merkurinin qılıncı, Xloridanın qabağında isə Floranın əlinin yerləşməsi, onların bir qədər qabaqd dayandıqlarını göstərir. Arxa fondakı çiçəklərin öndəki çiçəklərdən daha kiçik olmadıqları göstərilmişdir ki, bu da milflör qobelenlərinə xas xüsusiyyətlərdən biridir.
Rəsmdə personajların geyindikləri kostyumlar o zaman florensiyalıların geyindikləri kostyumların müxtəlif variantları olsa da, Vazari yazır ki, bu cür geyimləri o, Lorenso de Mediçinin təşkil etdiyi festival və yarış mərasimlərində müşahidə etmişdi. Rəsmdə açıq nəqlin olmaması maskarad və canlı rəsm səhnələri ilə, və ya tipik statik qotik alleqoriyalarla əlaqəli ola bilər.
Təfsiri
Rəsmdəki fiqurların müxtəlif təfsirləri olsa da, ümumilikdə heç olmasa bir səviyyədə rəsmdəki personajların "torpağın bərəkətliyi haqqında mürəkkəb alleqoriyanı" əks etdirməsi qəbul edilmişdir. Botiçellinin antik mədəniyyət haqqında dərin bilgiyə olması haqqında məlumatlar olmasa da, "Bahar" rəssmində o, klassik ədəbiyyat və fəlsəfəyə dair dərin bilik nümayiş etdirmişdir, buna görə də iş üzərində işləyərkən Boyiçelliyə kiminsə kömək etdiyi düşünülür. Adətən bu işdə Polisianonun iştirakı düşünülsə də, Lorenso de Mediçinin daairəsinə daxil olan İntibah Neoplatonizminin açar fiqurlarından bri olan Marsilio Fiçinonun da adı tez-tez xatırlanır.
Sağdan sola oxunduğu halda, rəsmin əsas aspektlərindən biri bahar fəslinin inkişafını əks etdirməsidir. Erkən yaz küləyi toprpağa canlanma və çiçəklər gətirir və onlar aprel ilahəsi Veneranı əhatə edirlər. Növbəti səhnədə may tanrısı olan Merkuri, yaydan əvvəl sonuncu buludları səmadan qovur. Buludları qovmaqdan başqa Merkuri , həm də bağın qoruğunu çəkən keşikçi rolunda çıxış edir ki, bunu da onun döyüşçü geyimində olması sübut edir. Vergilinin "Eneida" poemasında Merkurinin buludları qovması təsvir edilib. Buludlara daha pozitiv neoplatonist baxışa görə, onlar, "əsil pərdə rolunu oynayırlar və həmin pərdələrin arxasından izləyicilərin transendent həqiqətə baxmalarına imkan verilir."
Venera bağın tam mərkəzində, Mediçi ailəsinin simvolu olan portağal ağacının qarşısında durub. Təsvir edilən bağ, klassik mifologiyadan olan Hesperidaların bağıdır ki, burdan olan qızıl almalar zamanı istifadə edilmiş və ellinizm yunanları onlar üçün ekzotik olan bu meyvəni sitrus adlandırmışdılar. görə orda buludlar olmamışdır. Venera mərsin ağacının tünd yarpaqları önündə dayanır. Hesiodun məlumatına görə, Venera, Uranın spermasının dəniz suyuna düşməsindən doğulmuşdur. Balıqqulağı içində sahilə gələn Venera çılpaqlığını mərsin ağcının yarpaqları ilə gizlədir və buna görə də həmin ağac onun üçün müqəddəslik xarakteri daşıyır. Burada Venera həm də evlilik ilahəsi rolunu oynayır və onun saçları evli xanımların ictimayət arasına çıxarkən saçlarını yığdıqları kimi yığılmışdır.
Üç bacı olan Qrasiyalar ənənəvi olaraq Veneranı müşayət edirlər. Klassik incəsənətdə (ədəbiyyat istisna olmaqla) onlar bir-birinin əlini tutmuş və çılpaq halda təsvir edilirlər. Botiçellinin təsviri isə daha çox Leon Battista Albertinin Senekanı uyğunlaşdırdığı "" (1435) traktatına uyğundur. Sol tərəfdəki fiqurdan başlayaraq, Edqar Vind onların Volupiya, Kastitya və Pilxritudo (Həzz, Müdriklik və Gözəllik) olduqlarını deyir, buna baxmayaraq, mifologiyada onların başqa adlarla adlandırılmaları da məlumdur, Laytboun və Ettlingers kimi tədqiqatçılar da daxil olmaqlar, bir çox araşdırmaçılar isə Botiçellinin Qrasiyalarına ümumilikdə ad verməməyi üstün tuturlar.
Digər bir təfsirə görə, tərəfindən təmsil edilən dünyəvi sevgidən imtina edən Qrasiya Kupidonun oxuna tuş gəlməkdən çəkinməyərək bacılarının yanına qayıdır və mərkəzdə yerini tutur. Ortadakı Qrasiyanın gözləri Merkuriyə zillənib, ikinci isə öz növbəsində rəsmdən kənarda, ikinci rəsmdəki personajlara baxır: "Bahar" tablosunun kampanyonu olan "" əsərində "elmə istiqamətlənən sevgi" (Pallada Afinası təmsil edir) ehtiras (Kentavr təmsil edir) üzərində qələbə çalır.
Hazırda əsas fiqurların identifikasiyası ümumilikdə qəbul edilmiş olsa da, keçmiş zamanlarda sağda yerləşən və hazırda eyni personajın iki fərqli həyat mərhələsi kimi bilinən iki qadın fiqurunun fərqli adları daşıması düşünülürdü. Çiçəkli donda göstərilən qadın fiqurunun Primavera (Baharın şəxsləndirilməsi), Zefirin qaçırmağa çalışdığı fiqurun isə Flora olması fikri bildirilirdi. 2011-ci ildə tədqiqatçılardan biri mərkəzi fiqurun Venera yox, Persefona olmasını demişdi.
Ənənəvi təfsirindən başqa, rəsm əsəri həm də Mediçilər və Marsilio Fiçinonun təbliğ etdiyi neoplatonik sevgi ideallarının təsviri kimi şərh edilir. Neoplatonik filosoflar Veneranın həm dünyəvi həm də ilahi sevgini idarə etdiyini bildirir və onun Bakirə Məryəmin klassik ekvivalenti olmasını qəbul edirdilər; bu iddia həm də Bakirə Məryəmin müasir təsvirləri kimi Veneranın da altar çərçivəsi daxilində təsvir edilməsi ilə əlaqədardır. Həmin dövrün müasiri olan "Müjdə" rəsmlərində Məryəmin əli arxangel Cəbrayıla uzadıldığı halda, "Bahar" rəsmində Veneranın əli və baxışları həmin jestlə izləyicilərə yönəldilmişdir.
Rəsmdə Mediçi ailəsini xatırladan bir neçə simvol vardır ki, bunlar da ailə gerbini xatırladan qızılı portağal şarları, sağ tərəfdəki dəfnə ağacları, Merkurinin geyimindəki alovlar və (italyanca Lorenso) atributu olan Veneradır. Merkuri təbabət və həkimlərin müdafiəçi tanrısıdır ki, bu da italyan dilində "medici" kimi səslənir. Mediçi ailəsi və Venera ilə bağlı bu cür simvolika Botiçellinin mifologiya mövzusunda işlədiyi bütün əsərlərinə aiddir.
İstinadlar
- Fossi, 1998. səh. 5
- Cunningham & Reich, 2009. səh. 282
- Dempsey
- Foster & Tudor-Craig, 1986. səh. 42
- Ettlingers, 134; Legouix, 118
- Ettlingers, 119
- Hartt, 332
- Lightbown, 140; Dempsey
- Lightbown, 140
- Foster & Tudor-Craig, 1986. səh. 45
- Steinmann, 1901. səh. 80
- Lightbown, captions to his pictures
- Cheney, 1985. səh. 52
- Deimling, 2000. səh. 43
- Lucretius
- Lightbown, 137, 138
- Clark, 92
- Fisher, 2011. səh. 12
- Heyl, 1912. səh. 89-90
- Lightbown, 142; Inventory publication 2021-04-13 at the Wayback Machine
- Lightbown, 120–122
- Lightbown, 122
- Lightbown, 142; Vasari, 148
- Lightbown, 122; Dempsey
- Lightbown, 142–143
- Capretti, 2002. səh. 48
- Lightbown, 121–122
- Ettlingers, 118–119
- Legouix, 115–118
- Healey, 2011
- Lightbown, 143–145
- Lightbown, 126–128
- Lightbown, 128–135
- Lightbown, 138
- Capretti, 2002. səh. 49
- Lightbown, 123; Ettlingers, 120, 122
- Ettlingers, 122
- Ettlingers, 119–120
- Ettlingers, 118–119 gives a spirited quick summary
- Wind, 113–114, 126–127; Ettlingers, 129
- Lightbown, 136–137
- Wind, 123–124, 123 quoted
- Lightbown, 126
- Foster & Tudor-Craig, 1986. səh. 44
- Lightbown, 127–128, 130
- Lightbown, 130–132; Ettlingers, 120
- Wind, 117–119
- Deimling, 2000. səh. 45
- Lightbown, 133; Wind, 119–121
- Deimling, 45–46. But Mercury seems clearly to be looking above him, as he works on the clouds.
- Lightbown, 126–140; Ettlingers, 122–124; Dempsey
- Steinmann, 1901. səh. 82-84
- Wind, 116–117. Vasari's "recollection that the picture 'signifies spring' (dinotando la primavera)" is blamed for some writers wanting to identify a figure as the personification of Primavera. For Kenneth Clark, 96, Chloris is "Spring"; Ettlingers, 124
- Kline, Jonathan. "Botticelli's "Return of Persephone": On the Source and Subject of the "Primavera"". The Sixteenth Century Journal. 42 (3). 2011: 665–688. 2021-11-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-12-06.
- Harris & Zucker
- Ettlingers, 128; Clark, 96
- Hartt, 332–333
Ədəbiyyat
- Capretti, Elena. Botticelli. Giunti Editore Firenze Italy. 1 January 2002. ISBN . İstifadə tarixi: 16 July 2010.
- Cheney, Liana. Quattrocento Neoplatonism and Medici humanism in Botticelli's mythological paintings. University Press of America. 1985.
- , The Nude, A Study in Ideal Form, orig. 1949, various edns, page refs from Pelican edn of 1960
- Cunningham, Lawrence S.; John J. Reich. Culture & Values, Volume II: A Survey of the Humanities with Readings. Cengage Learning. 16 January 2009. ISBN . İstifadə tarixi: 16 July 2010.
- Deimling, Barbara. Sandro Botticelli, 1444/45-1510. Taschen. 1 May 2000. ISBN . İstifadə tarixi: 16 July 2010.
- Dempsey, Charles, "Botticelli, Sandro", , Oxford Art Online. Oxford University Press. Web. 15 May. 2017. subscription required
- "Ettlingers": with Helen S. Ettlinger, Botticelli, 1976, Thames and Hudson (World of Art), ISBN
- Fisher, Celia. Flowers of the Renaissance. London: Lincoln. 2011.
- Fossi, Gloria. Botticelli. Primavera (Inglese). Giunti Editore Firenze Italy. 1998. ISBN . İstifadə tarixi: 16 July 2010.
- Foster, Richard; Tudor-Craig, Pamela. The Secret Life of Paintings. Woodbridge, UK: Boydell Press. 1986. ISBN .
- Harris, Beth; Steven Zucker. "Botticelli's Primavera". . Khan Academy. İstifadə tarixi: 29 February 2012.
- Healey, Tim. "Denis Healey: the artist within". The Guardian. 5 January 2011.
- Heyl, Charles Christian. The art of the Uffizi Palace and the Florence Academy. L.C. Page. 1912. İstifadə tarixi: 16 July 2010.
- Legouix, Susan, Botticelli, 2004 (revd edn), Chaucer Press, ISBN
- Lightbown, Ronald, Sandro Botticelli: Life and Work, 1989, Thames and Hudson
- On the Nature of Things Qutenberq layihəsində.
- Snow-Smith, Joanne. The Primavera of Sandro Botticelli: A Neoplatonic Interpretation. Peter Lang International Academic Publishers. 1993. ISBN .
- Steinmann, Ernst. Botticelli. Velhagen & Klasing. 1901. İstifadə tarixi: 16 July 2010.
- Vasari, selected & ed. George Bull, Artists of the Renaissance, Penguin 1965 (page nos from BCA edn, 1979). Vasari Life on-line 2011-04-30 at the Wayback Machine (in a different translation)
- Wind, Edgar], Pagan Mysteries in the Renaissance, 1967 edn., Peregrine Books
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Bahar deqiqlesdirme Bahar it Primavera ressami Sandro Boticellinin 1470 ci illerin sonu 1480 ci illerin sonlarinda tempera ile islediyi resm eseridir Bahar dunyada haqqinda en cox yazilmis ve en mubahiseli hemcinin Qerb incesenetinin en meshur resmlerinden biri dir Baharit PrimaveraEserin gorunusuRessam Sandro BoticelliTarixi 1470 ci illerin sonlari 1480 ci illerin evvelleriUslubu mifologiya ressamligi d Texnikasi yagli boyaOlculeri 203 sm 314 smMateriali temperaSaxlanildigi yer Uffitsi qalereyasiSayti wga hu html b botticel 5 Inventar nomresi 8360 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Tabloda olan personajlar qrupu eks olunsa da onlari bir araya getirecek hansisa hekaye yoxdur Bir cox senetsunaslar resmin Baharin gelisine alleqoriya olmasini bildirseler de onun anlami ile bagli fikirler ferqlidir ekser fikirler ise eseri o dovrlerde Florensiyanin intellektual dairelerini valeh etmis Intibah Neoplatonizmi ile elaqelendirirler Resm eseri onu 1550 ci illerde Florensiya yaxinligindki gormus Corco Vazari terefinden Bahar Primavera adlandirilmisdir Bir biri ile elaqeli olmasa da Boticellinin Uffitsi qalereyasinda saxlanan Veneranin dogulmasi resmi kimi Bahar da ressamin mifologiyaya baxisinin arasdirilmasinda esas menbeler kimi istifade edilir Bahar dunyanin en meshur resm eserlerinden biri olmaqla hem de Italiya Intibahinin esas simvollarindan biridir buna baxmayaraq senetkarin Veneranin dogulmasi eseri daha meshurdur Her iki tablo antik dovrden beri klassik mifologiya subyektlerini boyuk olculu tabloda eks etdiren ilk numuneler olduguna gore nadir hesab edilir Her iki eserin Medici ailesinin uzvu olan eyni sexs terefinden sifaris edilmesi dusunulse de bu haqqda deqiq melumat yoxdur Eserin tarixi haqqinda deqiq melumat olmasa da onun Medici ailesi terefinden sifaris edildiyi ehtimal olunur Eserin movzusu bir nece klassik ve intibah edebiyyat numunesinden o cumleden Qedim Roma sairi Ovidin eserleri az ehtimal ki Lukretiusun isleri ve ehtimal ki Medici ailesinin sairi olan islerinden goturulmus ola bilsin ki sonuncu Boticelliye kompizisiyani yaratmaga komek etmisdir 1919 cu ilden eser Italiyanin Florensiya seherindeki Uffitsi qalereyasinin kolleksiyasina daxildir Edebi menbeleriEser ucun edebi menbe rolunu oynaya bilecek coxlu sayli qaynaqlardan en aydin olanlari 1893 cu ilde Ebi Varburq terefinden yazilmis ressamliq haqqinda elmi dissertasiyada eksini tapmisdir Resmin sag terefindeki qrupdaki fiqurlar Qedim Roma sairi Baharin gelisini tesvir etmesinden kitab 5 2 may goturulmusudur Burada agac nimfasi Xloridanin cilpaq gozelliyinin ilh bahar kuleyi Zefiri celb etmesi gosterilir Zefir Xloridani izleyir ve tutaraq zorlayir Bundan sonra Xloridanin agzindan cicekler cixmaga baslayir ve o cicek ilahesi Floraya cevrilir Ovidin poemasinda deyilir ki o vaxta kimi yer ancaq bir rengde idi Xloridanin adindan basa dusmek olar ki hemin reng yasil olmusdur Yunan dilinde yasil sozu xloros kimi seslenir ki xlorofil sozu de ordan goturulmusdur Ola bilsin buna gore Boticelli Zefiri yasimtil mavi calarinda islemisdir Diger spesifik elementler ise ehtimal ki poemasindan goturulmusdur Sairin Rustikus adli eseri 1483 cu ilde nesr edilse de Boticellinin Bahar i umumi qebul edilmis fikre gore 1482 ci ilde tamamlanmisdir alimlerin fikrince Polisiano resmin alleqorik anlaminin hazirlanmasi ve kompozisiyasinin qurulmasinda Boticelliye komek etdiyini dusunurler Ressamin ilhamlandigi diger bir menbe ise Lukretiusun De rerum natura eseri olmusdur Hemin didaktik poemada deyilir ki Bahar vaxti Venera ve Veneranin oglani gelir Qanadli mujdeci qedem basir Ve Zefirin agir ayaqlarinda Ana Flora Onlarin yollarina cixaraq Gozel etirli rengareng cicekler getirir Movzu ile bagli coxlu sayda edebi menbeler olsa da ehtimal ki hec Boticelli ozu de hemin menbelerin hamisi haqqinda melumatli olmamis onun meslehetcileri ve komekcileri hemin menbeler haqqinda umumilesdirilmis melumati senetkara vermisdiler Lakin bu tesvir formasi edebi yox vizual formada nece meydana gelmisdi Bu dahinin sirridir Antik sarkofaqlar azsayli qiymetli daslar ve relyef tesvirleri Qedim Roma dovru meiset qablarinin tesvirlerinden hemin tesvirler esasinda islenmis ve Florensiya ressamlarinin emalatxanalarina sepelenmis coxsayli resmlerden bu cur darixdirici ve maraqsiz materialdan Boticelli fiziki gozelliyin en mukemmel tesvirlerinden biri olan Bahar in Uc Qrasiyasini yaratmisdir Kennet KlarkTarixiMerkuri obrazinin yaradilmasinda Lorenso di Pyerfrancesko de Medici ve ya model kimi istifade edilmesi guman olunur Resmin menseyi aydin deyil 1481 1482 ci illerde Sikstin kapellasinin divar resmleri uzerinde islediyine gore Boticelli Florensiyada yox Romada olmusdur Eserin ehtimal edilen cekilme tarixi ekser hallarda hemin illerden sonra gosterilse de bezen resm hemin tarixden evvele de aid edilir 1975 ci ilde Lorenso di Pyerfrancesko de Medicinin 1499 cu ile aid inventarinin nesri ile meseleye baxis deyismisdir 1499 cu ilin invertarina gore eser Lorenso di Pyerfrancesko de Medici ve onun qardasi Covanni il Popolanonun seher sarayinda asilmisdi Onlar Florensiyanin faktiki hakimi olan Lorenso de Medicinin kuzenleri olmus atalarinin vefatindan sonra ise birincinin himayesi altinda boyumusler Eser boyuk lettuccio uzerinde murekkeb mebel yigimi arasinda asilmisdi Eserin asagi hissesi insan gozu ile bir seviyyede idi Hemin otaqdaca Boticellinin eseri hemcinin Bakire ve korpe movzusunda islenmis boyuk bir asilmisdi Hemin tondonun hansi ressam terefinden islenmesi bu gun melum olmasa da o da Boticelli ile elaqelendirilir Her uc eser birlikde 180 lira deyerinde qiymetlendirilir Sonradan 1503 cu ilde aparilmis inventarizasiyada Bahar in boyuk ag cerciveye malik olmasi qeyd edilir Boticellinin heyati nin 1550 ci ilde heyata kecirilmis ilk nesrinde Corco Vazari bildirir ki o Bahar ve Veneranin dogulmasi ni Medicilere aid gormusdur Inventarin askara cixarilmasindan evvel bele hesab edilirdi ki her iki eser villa ucun sifaris edilmis 1477 ci ilden sonra ise ya Lorenso di Pyerfrancesko terefinden alinmis ya da kuzeni Lorenso de Medici terefinden ona hediyye edilmisdir Qeribedir ki Vazari her iki ressmde cilpaq qadin fiqurlarinin olmasini qeyd etse de bu bele deyildir Hazirda bir cox tedqiqatcilar resmin cekilmesini Lorenso di Pyerfrancesko de Medicinin evliliyi ile elaqelendirirler Toyun mayda olmasi planlasdirilsa da 25 martda Boyuk Lorensonun anasinin vefatindan sonra teire salinmisdir Toy merasimi 19 iyul 1482 ci ilde bas tutmusdur 1480 ci illerde Romadan qayitmis Boticellinin mehz hemin dovrde eserle bagli sifaris almasi guman edilir Pyero di Kozimo Simonetta Vespuccinin portreti texm 1490Boticellinin Veneranin dogulmasi eserinde Venera obraziBoticellinin Bahar eserinde Venera obraziBoticellinin hem Veneranin dogulmasi hem de Bahar resmlerinde Venera obrazini islemek ucun model kimi Simonetta Vespuccinin obrazindan istifade etmesi ehtimal edilir Basqa bir kohne nezeriyyeye gore Boyuk Lorenso eseri qardasi oglu sonradan Papa olur dogumunun qeyd edilmesi ucun sifaris etse de qardasi 1478 ci ilde olumunden sonra fikrini deyismis ve eser Lorenso di Pyerfranceskoya toy hediyyesi kimi tamamlanmisdir Bele ehtimal edilir ki Lorenso di Pyerfrancesko Merkuri obrazi onun heyat yoldasi Semirande ise Flore ve ya Venera obrazi ucun model olmusdur Eseri 1470 ci illere aid eden kohne nezeriyyeye gore Venera obrazi ucun model Marko Vespuccinin heyat yoldasi ve meshur efsaneye gore Culyano de Medicinin Culyanonun ozunun ise Merkuri obrazi ucun model olmasi dusunulur sevgilisi olmusdur lakin bu nezeriyye eserin 1470 ci illere aid olmasi halinda duzgun ola biler cunki hem Simonetta hem de Culyano 1478 ci ilde vefat etmisler Simonetta hem de Lorensonun heyat yoldasi Semirandenin xalasi olmusdur Butun bu melumatlari umumilesdiren Leopold Ettlinger resmde qetle yetirilmis Culyano de Medici ve Simonetta Vespuccinin xatiresinin german nornlari ve Araliq denizi Qrasiyalari ile eks etdirildiyini qeyd edir Kastelloda birlesdirildikden sonra Bahar ve Veneranin dogulmasi hemise birlikde olmusdur 1815 ci ile kimi onlar Kastelloda asilmis daha sonra ise Uffitsi qalereyasina kocurulmusler 1919 cu ile kimi bir nece il erzinde her iki eser Florensiyada yerlesen basqa bir dovlet qalereyasi olan saxlanmislar 1919 cu ilden bu gune kimi her iki eser Florensiyadaki Uffitsi qalereyasinda numayis etdirilir Ikinci Dunya muharibesinde Italiya cebhesi doyusleri zamani bomabalamadan xilas etmek ucun her iki eser Florensiya yaxinligindaki Montequfoni qesrine getirilmisdir Muharibenin qurtarmasindan sonra Uffitsi qalereyasina getirilen eser bu gune kimi orda numayis etdirilmekdedir 1978 ci ilde eser uzerinde restavrasiya isleri aparilmisdir Berpa zamani mueyyen edilmisdir ki esrler kecdikce resmin rengleri ehemiyyetli derecede tundlesmisdir TesviriUc Qrasiya Resmde alti qadin iki kisi fiquru ve portagal agaci uzerinde kupidon tesvir edilmisdir Kompozisiyanin hereketliyi sagdan sola temin edilmisdir ve buna gore de hemin ardicilliqla baxdiqda Mart kuleyinin dislediyi nimfa Xloridani qaciraraq ona sahib olmaga calisir sonra onlar evlenirler Zefir tanriya Xlorida ise bahar ve heyatin ebedi dogulmasi ilahesine cevrilerek yere qizilguller sepir nimfa Xloridandan sonra onun cevrildiyi ilahe Flora yerlesir Kompozisiyanin merkezinde diger fiqurlardan uzunu cevirmis qirmizi mavi geyimli Venera dayanir Cicek toplayan Veneranin baxislari izleyicilere zillenib Onun arxasindaki agaclar tag formalasdirir Veneranin tag ortasinda yerlesdirilmis basi ise goz emele getirir Onun basi ustunde ucan Kupidon gozlerini yumaraq oxunu sola istiqametlendirir Resmin sol terefinde yerlesen seffaf ag geyimli uc qadin fiquru ellerini birlesdirerek reqs edir Resmin en sol terefinde yerlesen qirmizi geyimli qilinc ve debilqeli Merkuri elini zeif boz buludlara dogru uzadir Fiqurlar arasinda qarsiliqli elaqe sirrlidir Zefir ve Xlorida bir birlerine baxirlar Flora ve Venera birbasa izleyiciye baxirlar Kupidonun gozleri baglidir Merkuri ise arxasini digerlerine cevirerek buludlara baxir Uc Qrasiyadan merkezde olani Merkuriye diger iki Qarsiya ise bir birlerine baxirlar Floranin uzundeki tebessum hemin dovrun ressamligi ucun cox qeydri adi detaldir Peyzaj sehnesi olduqca murekkeb xaraktere malikdir Resmde 500 muxtelif bitki novu tesvir olunmusdur ki onlardan da 190 i ferqli gullerdir hemin gullerin 130 nun hansi novden olmasini mueyyenlesdirmek mumkun olmusdur Resmin umumi olculeri ve gorunusu hemin dovrlerde saraylarin bezedilmesi ucun istifade edilen meshur flamand min cicek qobelenlerini xatirladir Hemin qobelenler 1480 ci illerin Italiya Intibahi enenelerine uygun olmasa da resmin kompozisiyasinda qobelenlerin aid oldugu qotik stilin aspektlerini gormek mumkundur Fiqurlar resmin on planinda ip uzerinde duzulmus mivariler kimi sert xett uzre yerlesdirilmisdir Indi melumdur ki seklin yerlesdirilmesi nezerde tutulan seraitde onun asagi hissesi insan gozu seviyyetinde ve ya ondan bir qeder yuxarida yerlesmeli idi ki bu da fiqurtarin duz seth uzerinde yerlesmesi ve derinliye onem verilmemesini izah edir Diger fiqurlarla muqayisede Veneranin ayaqlari daha yuxarida yerlesdirilmisdir ki bununla da ressam Veneranin diger personajlarla muqayisede daha arxada yerlesdiyini gosterir buna baxmayaraq fiqur digerleri ile demek olar eyni olcuye malikdir Soldaki Qrasiyanin qarsisinda Merkurinin qilinci Xloridanin qabaginda ise Floranin elinin yerlesmesi onlarin bir qeder qabaqd dayandiqlarini gosterir Arxa fondaki ciceklerin ondeki ciceklerden daha kicik olmadiqlari gosterilmisdir ki bu da milflor qobelenlerine xas xususiyyetlerden biridir Resmde personajlarin geyindikleri kostyumlar o zaman florensiyalilarin geyindikleri kostyumlarin muxtelif variantlari olsa da Vazari yazir ki bu cur geyimleri o Lorenso de Medicinin teskil etdiyi festival ve yaris merasimlerinde musahide etmisdi Resmde aciq neqlin olmamasi maskarad ve canli resm sehneleri ile ve ya tipik statik qotik alleqoriyalarla elaqeli ola biler TefsiriResmdeki fiqurlarin muxtelif tefsirleri olsa da umumilikde hec olmasa bir seviyyede resmdeki personajlarin torpagin bereketliyi haqqinda murekkeb alleqoriyani eks etdirmesi qebul edilmisdir Boticellinin antik medeniyyet haqqinda derin bilgiye olmasi haqqinda melumatlar olmasa da Bahar ressminde o klassik edebiyyat ve felsefeye dair derin bilik numayis etdirmisdir buna gore de is uzerinde isleyerken Boyicelliye kiminse komek etdiyi dusunulur Adeten bu isde Polisianonun istiraki dusunulse de Lorenso de Medicinin daairesine daxil olan Intibah Neoplatonizminin acar fiqurlarindan bri olan Marsilio Ficinonun da adi tez tez xatirlanir Sagdan sola oxundugu halda resmin esas aspektlerinden biri bahar feslinin inkisafini eks etdirmesidir Erken yaz kuleyi toprpaga canlanma ve cicekler getirir ve onlar aprel ilahesi Venerani ehate edirler Novbeti sehnede may tanrisi olan Merkuri yaydan evvel sonuncu buludlari semadan qovur Buludlari qovmaqdan basqa Merkuri hem de bagin qorugunu ceken kesikci rolunda cixis edir ki bunu da onun doyuscu geyiminde olmasi subut edir Vergilinin Eneida poemasinda Merkurinin buludlari qovmasi tesvir edilib Buludlara daha pozitiv neoplatonist baxisa gore onlar esil perde rolunu oynayirlar ve hemin perdelerin arxasindan izleyicilerin transendent heqiqete baxmalarina imkan verilir Venera bagin tam merkezinde Medici ailesinin simvolu olan portagal agacinin qarsisinda durub Tesvir edilen bag klassik mifologiyadan olan Hesperidalarin bagidir ki burdan olan qizil almalar zamani istifade edilmis ve ellinizm yunanlari onlar ucun ekzotik olan bu meyveni sitrus adlandirmisdilar gore orda buludlar olmamisdir Venera mersin agacinin tund yarpaqlari onunde dayanir Hesiodun melumatina gore Venera Uranin spermasinin deniz suyuna dusmesinden dogulmusdur Baliqqulagi icinde sahile gelen Venera cilpaqligini mersin agcinin yarpaqlari ile gizledir ve buna gore de hemin agac onun ucun muqeddeslik xarakteri dasiyir Burada Venera hem de evlilik ilahesi rolunu oynayir ve onun saclari evli xanimlarin ictimayet arasina cixarken saclarini yigdiqlari kimi yigilmisdir Uc baci olan Qrasiyalar enenevi olaraq Venerani musayet edirler Klassik incesenetde edebiyyat istisna olmaqla onlar bir birinin elini tutmus ve cilpaq halda tesvir edilirler Boticellinin tesviri ise daha cox Leon Battista Albertinin Senekani uygunlasdirdigi 1435 traktatina uygundur Sol terefdeki fiqurdan baslayaraq Edqar Vind onlarin Volupiya Kastitya ve Pilxritudo Hezz Mudriklik ve Gozellik olduqlarini deyir buna baxmayaraq mifologiyada onlarin basqa adlarla adlandirilmalari da melumdur Laytboun ve Ettlingers kimi tedqiqatcilar da daxil olmaqlar bir cox arasdirmacilar ise Boticellinin Qrasiyalarina umumilikde ad vermemeyi ustun tuturlar Boticellinin 1482 resminin Bahar ucun kampanyon olmasi ehtimal edilir Diger bir tefsire gore terefinden temsil edilen dunyevi sevgiden imtina eden Qrasiya Kupidonun oxuna tus gelmekden cekinmeyerek bacilarinin yanina qayidir ve merkezde yerini tutur Ortadaki Qrasiyanin gozleri Merkuriye zillenib ikinci ise oz novbesinde resmden kenarda ikinci resmdeki personajlara baxir Bahar tablosunun kampanyonu olan eserinde elme istiqametlenen sevgi Pallada Afinasi temsil edir ehtiras Kentavr temsil edir uzerinde qelebe calir Hazirda esas fiqurlarin identifikasiyasi umumilikde qebul edilmis olsa da kecmis zamanlarda sagda yerlesen ve hazirda eyni personajin iki ferqli heyat merhelesi kimi bilinen iki qadin fiqurunun ferqli adlari dasimasi dusunulurdu Cicekli donda gosterilen qadin fiqurunun Primavera Baharin sexslendirilmesi Zefirin qacirmaga calisdigi fiqurun ise Flora olmasi fikri bildirilirdi 2011 ci ilde tedqiqatcilardan biri merkezi fiqurun Venera yox Persefona olmasini demisdi Enenevi tefsirinden basqa resm eseri hem de Mediciler ve Marsilio Ficinonun teblig etdiyi neoplatonik sevgi ideallarinin tesviri kimi serh edilir Neoplatonik filosoflar Veneranin hem dunyevi hem de ilahi sevgini idare etdiyini bildirir ve onun Bakire Meryemin klassik ekvivalenti olmasini qebul edirdiler bu iddia hem de Bakire Meryemin muasir tesvirleri kimi Veneranin da altar cercivesi daxilinde tesvir edilmesi ile elaqedardir Hemin dovrun muasiri olan Mujde resmlerinde Meryemin eli arxangel Cebrayila uzadildigi halda Bahar resminde Veneranin eli ve baxislari hemin jestle izleyicilere yoneldilmisdir Resmde Medici ailesini xatirladan bir nece simvol vardir ki bunlar da aile gerbini xatirladan qizili portagal sarlari sag terefdeki defne agaclari Merkurinin geyimindeki alovlar ve italyanca Lorenso atributu olan Veneradir Merkuri tebabet ve hekimlerin mudafieci tanrisidir ki bu da italyan dilinde medici kimi seslenir Medici ailesi ve Venera ile bagli bu cur simvolika Boticellinin mifologiya movzusunda islediyi butun eserlerine aiddir IstinadlarFossi 1998 seh 5 Cunningham amp Reich 2009 seh 282 Dempsey Foster amp Tudor Craig 1986 seh 42 Ettlingers 134 Legouix 118 Ettlingers 119 Hartt 332 Lightbown 140 Dempsey Lightbown 140 Foster amp Tudor Craig 1986 seh 45 Steinmann 1901 seh 80 Lightbown captions to his pictures Cheney 1985 seh 52 Deimling 2000 seh 43 Lucretius Lightbown 137 138 Clark 92 Fisher 2011 seh 12 Heyl 1912 seh 89 90 Lightbown 142 Inventory publication 2021 04 13 at the Wayback Machine Lightbown 120 122 Lightbown 122 Lightbown 142 Vasari 148 Lightbown 122 Dempsey Lightbown 142 143 Capretti 2002 seh 48 Lightbown 121 122 Ettlingers 118 119 Legouix 115 118 Healey 2011 Lightbown 143 145 Lightbown 126 128 Lightbown 128 135 Lightbown 138 Capretti 2002 seh 49 Lightbown 123 Ettlingers 120 122 Ettlingers 122 Ettlingers 119 120 Ettlingers 118 119 gives a spirited quick summary Wind 113 114 126 127 Ettlingers 129 Lightbown 136 137 Wind 123 124 123 quoted Lightbown 126 Foster amp Tudor Craig 1986 seh 44 Lightbown 127 128 130 Lightbown 130 132 Ettlingers 120 Wind 117 119 Deimling 2000 seh 45 Lightbown 133 Wind 119 121 Deimling 45 46 But Mercury seems clearly to be looking above him as he works on the clouds Lightbown 126 140 Ettlingers 122 124 Dempsey Steinmann 1901 seh 82 84 Wind 116 117 Vasari s recollection that the picture signifies spring dinotando la primavera is blamed for some writers wanting to identify a figure as the personification of Primavera For Kenneth Clark 96 Chloris is Spring Ettlingers 124 Kline Jonathan Botticelli s Return of Persephone On the Source and Subject of the Primavera The Sixteenth Century Journal 42 3 2011 665 688 2021 11 18 tarixinde Istifade tarixi 2018 12 06 Harris amp Zucker Ettlingers 128 Clark 96 Hartt 332 333EdebiyyatCapretti Elena Botticelli Giunti Editore Firenze Italy 1 January 2002 ISBN 978 88 09 21433 0 Istifade tarixi 16 July 2010 Cheney Liana Quattrocento Neoplatonism and Medici humanism in Botticelli s mythological paintings University Press of America 1985 The Nude A Study in Ideal Form orig 1949 various edns page refs from Pelican edn of 1960 Cunningham Lawrence S John J Reich Culture amp Values Volume II A Survey of the Humanities with Readings Cengage Learning 16 January 2009 ISBN 978 0 495 56926 8 Istifade tarixi 16 July 2010 Deimling Barbara Sandro Botticelli 1444 45 1510 Taschen 1 May 2000 ISBN 978 3 8228 5992 6 Istifade tarixi 16 July 2010 Dempsey Charles Botticelli Sandro Oxford Art Online Oxford University Press Web 15 May 2017 subscription required Ettlingers with Helen S Ettlinger Botticelli 1976 Thames and Hudson World of Art ISBN 0500201536 Fisher Celia Flowers of the Renaissance London Lincoln 2011 Fossi Gloria Botticelli Primavera Inglese Giunti Editore Firenze Italy 1998 ISBN 978 88 09 21459 0 Istifade tarixi 16 July 2010 Foster Richard Tudor Craig Pamela The Secret Life of Paintings Woodbridge UK Boydell Press 1986 ISBN 0 85115 439 5 Harris Beth Steven Zucker Botticelli s Primavera Khan Academy Istifade tarixi 29 February 2012 Healey Tim Denis Healey the artist within The Guardian 5 January 2011 Heyl Charles Christian The art of the Uffizi Palace and the Florence Academy L C Page 1912 Istifade tarixi 16 July 2010 Legouix Susan Botticelli 2004 revd edn Chaucer Press ISBN 1904449212 Lightbown Ronald Sandro Botticelli Life and Work 1989 Thames and Hudson On the Nature of Things Qutenberq layihesinde Snow Smith Joanne The Primavera of Sandro Botticelli A Neoplatonic Interpretation Peter Lang International Academic Publishers 1993 ISBN 082041736X Steinmann Ernst Botticelli Velhagen amp Klasing 1901 Istifade tarixi 16 July 2010 Vasari selected amp ed George Bull Artists of the Renaissance Penguin 1965 page nos from BCA edn 1979 Vasari Life on line 2011 04 30 at the Wayback Machine in a different translation Wind Edgar Pagan Mysteries in the Renaissance 1967 edn Peregrine Books