Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi haqqında Konstitusiya Aktı — Azərbaycan Ali Sovetində aparılan müzakirələrdən sonra 18 oktyabr 1991-ci ildə qəbul edilmişdir. Bu Konstitutsiya Aktı ilə Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi bərpa edilmişdir. 1991-ci il dekabrın 29-da ümumxalq referendumunda məsələ müzakirəyə çıxarılıb və əhalinin 95%-i səsvermədə iştirak edərək ölkənin müstəqilliyinə, suverenliyinə və istiqlaliyyətinə səs verib.
Tarixi
30 avqust 1991 — Ali Sovetin növbədənkənar sessiyasında gərgin müzakirələrdən sonra "Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyini bərpa etmək haqqında" Bəyannamə qəbul olundu. Sənəddə Azərbaycan Respublikasının 1918–1920-ci illərdə mövcud olmuş Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin varisi olduğu vurğulanırdı. Bununla yanaşı, parlament Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin konstitusion əsaslarını yaratmaq üçün ayrıca qanunun – Konstitusiya Aktının hazırlanması barədə qərar qəbul etdi. Bəyannamənin mətni belə idi:
 | Azərbaycan Respublikasının Ali Soveti Azərbaycan xalqının ali dövlət mənafelərini rəhbər tutaraq və onun iradəsini ifadə edərək, 1918-ci ildən 1920-ci ilədək Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq birlik tərəfindən tanınmış müstəqil dövlət kimi mövcud olduğunu qeyd edərək, Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına, Azərbaycan Respublikasının suverenliyi haqqında və Azərbaycan Respublikasının iqtisadi müstəqilliyinin əsasları haqqında Konstitusiya qanunlarına əsaslanaraq, Azərbaycan xalqının müqəddəratı və azad inkişafının təmin olunması üçün öz məsuliyyətini dərk edərək, milli mənsubiyyətindən və dini etiqadından asılı olmadan Azərbaycan Respublikasının bütün vətəndaşlarının beynəlxalq aktlarda nəzərdə tutulmuş bütün insan hüquqlarına və əsas azadlıqlarına təminat verərək, Azərbaycan Respublikasının suverenliyi və ərazi bütövlüyü üçün təhlükəni aradan qaldırmağa çalışaraq, Azərbaycan Respublikasının təhlükəsizliyini və dövlət sərhədlərinin toxunulmazlığını təmin etmək kimi müqəddəs borcu rəhbər tutaraq, respublikanın bütün vətənpərvər qüvvələrinin sıx birləşməsinin zəruriliyini dərk edərək, Azərbaycan Respublikasının və onun xalqının mənafeyinə zidd olmayan beynəlxalq paktları, konvensiyaları və başqa sənədləri qəbul edərək, SSR İttifaqına daxil olan bütün respublikalarla dostluq münasibətlərini bundan sonra da saxlamağı arzu edərək, beynəlxalq birliyin üzvü olan dövlətlərlə bərabər hüquqlu münasibətlər yaratmağa hazır olduğunu bildirərək, Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyinin Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsində, digər beynəlxalq hüquq paktlarında və konvensiyalarında təsbit edilmiş prinsiplərə müvafiq surətdə beynəlxalq birliyin üzvü olan dövlətlər və Birləşmiş Millətlər Təşkilatı tərəfindən tanınmasına ümid bəsləyərək Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyinin bərpa olunduğunu elan edir. |  |
1991-ci il oktyabrın 8-də Azərbaycan Ali Sovetinin işə başlanan növbədənkənar sessiyası 4 gün müzakirələr aparıb. Nəhayət, 1991-ci il oktyabrın 18-də Ali Sovetin sessiyasında tarixi sənəd — Dövlət Müstəqilliyi haqqında Konstitusiya Aktı qəbul edilib.
Həmin vaxt aktın lehinə Ali Sovetin 360 deputatından 258-i səs verir, yerdə qalanlar ya sessiyaya qatılmayıb, ya da onun əleyhinə səs veriblər.
Azərbaycan Respublikasının Ali Soveti Azərbaycan Milli Şurasının 1918-ci il mayın 28-də qəbul etdiyi İstiqlal Bəyannaməsinə, Azərbaycan Respublikasının demokratik prinsiplərinin və ənənələrinin varisliyinə əsaslanaraq və "Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyinin bərpası haqqında" Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 1991-ci il 30 avqust tarixli Bəyannaməsini rəhbər tutaraq bu Konstitusiya Aktını qəbul etmiş və müstəqil Azərbaycan Respublikasının dövlət quruluşunun, siyasi və iqtisadi quruluşunun əsaslarını təsis etmişdir. Konstitusiya Aktı Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 18 oktyabr 1991-ci il tarixli iclasında qəbul edilmişdir.
Mətni
I. Ümumi müddəalar
- Maddə 1. 1920-ci il aprelin 27–28-də RSFSR-in XI ordusunun Azərbaycana təcavüzü, respublika ərazisinin zəbt etməsi, beynəlxalq hüququn subyekti olan Azərbaycan Demokratik Respublikasını devirməsi Rusiyanın müstəqil Azərbaycanı işğal etməsi hesab edilsin.
- Maddə 2. Azərbaycan Respublikası 1918-ci il mayın 28-dən 1920-ci il aprelin 28-dək mövcud olmuş Azərbaycan Respublikasının varisidir.
- Maddə 3. SSRİ-nin təşkili haqqında 1922-ci il 30 dekabr tarixli müqavilənin Azərbaycana aid hissəsi imzalandığı andan etibarsızdır. Keçmiş SSR İttifaqının tərkibinə daxil olmuş suveren dövlətlər ilə qarşılıqlı münasibətlərin ortaya çıxan bütün məsələləri müqavilələr və sazişlər arasında nizama salınmalıdır.
- Maddə 4. Azərbaycan Respublikasının 1978-ci il Konstitusiyası bu Konstitusiya Aktının müddəalarına zidd gəlməyən yerlərində qüvvədə qalır. Azərbaycan Respublikasnın dövlət müstəqilliyinin bərpası elan edilənə qədər qüvvədə olmuş, Azərbaycan Respublikasının suverenliyinə və ərazi bütövlüyünə zidd olmayan, milli dövlət quruluşunun dəyişdirilməsinə yönəldilmiş aktların hamısı Azərbaycan Respublikasında hüquqi qüvvəsini saxlayır. Azərbaycan Respublikasının müvafiq qanunları qəbul edilənədək SSRİ qanunları Azərbaycan Respublikasının ərazisində hüquqi qüvvəsini saxlayır; həmin qanunların siyahısını Azərbaycan Respublikasının parlamenti müəyyən edir.
- Maddə 5. Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyinə qarşı yönəldilən hər hansı hərəkət suveren dövlətin daxili işlərinə qarışmaqdır və beynəlxalq hüquq normalarına uyğun olaraq bu ərəkətlərə cavab verilir.
- Maddə 6. SSRİ-nin dövlət borcunun yalnız o hissəsi Azərbaycan Respublikasına keçə bilər ki, respublikanın ərazisində təsərrüfat fəaliyyəti nəticəsində və Azərbaycan Respublikasının ixtiyarına keçən SSRİ əmlakı ilə əlaqədar yaranmış olsun.
- Maddə 7. SSRİ-nin Azərbaycan Respublikası ərazisindəki bütün daşınar və daşınmaz mülkiyyəti Azərbaycan Respublikasının dövlət mülkiyyətidir. SSRİ-nin daşınar mülkiyyətinin beynəlxalq hüquqa uyğun olaraq müqavilə üzrə başqa dövlətlərə — SSRİ-nin keçmiş subyektlərinə verilə biləcək hissəsi istisna təşkil edir. SSRİ-nin Azərbaycan Respublikasının hüdudlarından kənarda olan, lakin Azərbaycan SSRİ-nin tərkibində olduğu dövrdə Azərbaycanın milli gəliri, təbii və başqa ehtiyatları hesabına yaranmış əmlakı bu əmlakın yaranmasında Azərbaycanın töhfəsinə müvafiq həcmdə, müqavilə üzrə Azərbaycan Respublikasına keçir.
II. Azərbaycan xalqı
- Maddə 8. Azərbaycan Azərbaycan Respublikasının ərazisində və ondan kənarda yaşayan, Azərbaycan dövlətinə və onun qanunlarına tabe sayılan bütün Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarından ibarətdir; bu isə beynəlxalq hüquqla müəyyənləşdirilmiş normaları istisna etmir.
- Maddə 9. Öz idarəetmə formasını seçmək, başqa xalqlarla öz münasibətlərini müəyyənləşdirmək, siyasi, iqtisadi və mədəni həyatını öz tarixi və milli ənənələrinə, ümumbəşəri dəyərlərə uyğun inkişaf etdirmək Azərbaycan xalqının ayrılmaz hüququdur.
- Maddə 10. Azərbaycan Respublikasında suveren hakimiyyət Azərbaycan xalqına məxsusdur. Azərbaycan xalqının hər hansı hissəsi, hər hansı bir şəxs suveren hakimiyyətin həyata keçirilməsi səlahiyyətini mənimsəyə bilməz. Azərbaycan xalqı suveren hakimiyyəti bilavasitə referendum vasitəsilə və Azərbaycan Respublikasının parlamentinə ümumi, bərabər və birbaşa seçki hüquqi əsasında gizli səsvermə yolu ilə seçilmiş nümayəndələri vasitəsilə həyata keçirir.
- Maddə 11. Azərbaycan xalqı öz iradəsinin ifadəsi kimi Azərbaycan Respublikasının demokratik quruluşuna və qanunun aliliyinə təminat verir.
III. Azərbaycan dövləti
- Maddə 12. Azərbaycan xalqı müstəqil, dünyəvi, demokratik, unitar dövlət yaradır, bu dövlətin suveren hakimiyyəti daxili məsələlərdə ancaq hüquqla, xarici məsələlərdə isə yalnız Azərbaycan xalqının azad surətdə razılıq verdiyi müqavilələrdən və sazişlərdən irəli gələn müddəalarla məhdudlaşdırılır. Azərbaycan Respublikasının suverenliyi şəriksizdir və onun bütün ərazisinə şamildir. Azərbaycan Respublikası öz ərazisində həyata keçirdiyi suverən hüquqları heç bir formada başqa dövlətlərə və ya dövlət ittifaqlarına vermir.
- Maddə 13. Azərbaycan Respublikasında dövlət hakimiyyəti hakimiyyətin bölünməsi prinsipinə əsaslanır. Qanunvericilik hakimiyyəti Azərbaycan Respublikasının parlamenti tərəfindən həyata keçirilir. Ali icra hakimiyyəti Azərbaycan dövlətinin başçısı olan Azərbaycan Respublikası prezidentinə məxsusdur. Məhkəmə hakimiyyəti müstəqil məhkəmələr tərəfindən və ali instansiyada — hər birinin öz səlahiyyətləri daxilində Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsi, Azərbaycan Respublikasının Ali Məhkəməsi Azərbaycan Respublikasının Ali Arbitraj Məhkəməsi tərəfindən həyata keçirilir.
- Maddə 14. Azərbaycan Respublikasının ərazisi vahiddir, bölünə və özgəninkiləşdirilə bilməz. Azərbaycan Respublikası öz ərazisinin hər hansı bir hissəsini, hər hansı bir formada kimsəyə vermir; yalnız Azərbaycan Respublikası parlamentinin qərarı ilə respublikanın bütün əhalisi arasında xalq səsverməsi (referendum) keçirmək yolu ilə Azərbaycan xalqının razılığı əsasında sərhədlərdə dəqiqləşdirmə aparıla bilər. Azərbaycan Respublikası ərazisinin heç bir hissəsi başqa dövlətə və ya başqa dövlətin hüquqi şəxsinə satıla və verilə bilməz.
- Maddə 15. Azərbaycan Respublikasının ərazisində yalnız Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası və Azərbaycan Respublikasının qanunları qüvvədədir. Qanunvericilik hakimiyyəti Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyas ilə, icra və məhkəmə hakimiyyəti Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası, qanun və hüquq ilə məhdudlaşdırılır. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası Azərbaycan Respublikası parlamentinin qərarı ilə respublikanın bütün əhalisi arasında xalq səsverməsi (referendum) keçirmək yolu ilə qəbul edilir.
- Maddə 16. Hamılıqla qəbul edilmiş beynəlxalq hüquq normalarına uyğun olaraq Azərbaycan Respublikası başqa dövlətlərlə münasibətlərini aşağıdakı prinsiplər əsasında qurur: dövlətlərin suveren bərabərliyi, zor işlətməmək və zor işlətməklə hədələməmək, dövlət sərhədlərinin toxunulmazlığı, mübahisələri dinc yolla nizama salmaq, başqa dövlətlərin daxili işlərinə qarışmamaq, insanın hüquqlarına və əsas azadlıqlarına hörmət etmək, xalqların bərabərliyi və onların öz müqəddəratını təyin etmək hüququ, dövlətlərin əməkdaşlığı, beynəlxalq hüquqi öhdəlikləri vicdanla yerinə yetirmək.
- Maddə 17. Azərbaycan Respublikası:
- Azərbaycan xalqının birliyini qorumalı, ayrıca şəxsin, ailənin, ictimai birliklərin və digər kollektivlərin mənafeyinə uyğun surətdə qanundan irəli gələn hüquqları və azadlıqları müəyyən edərək və bunlara hörmət göstərilməsini təmin edərək hüquq qaydası yaratmalıdır.
- Sosial fəallığın bütün növlərinə rəvac verməli və onları əlaqələndirməli, bütün vətəndaşların mənafelərinin qanuna əsasən uzlaşmasını təmin etməli, hər bir şəxsin azad inkişafı üçün bərabər şərait yaratmalıdır.
- Dövlət və ya ictimai mənzil fondunun evlərində abad yaşayış sahəsi almaqda və ondan daimi istifadə etməkdə, fərdi mənzil tikintisində Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarına kömək göstərməlidir.
- Güzəranı daha ağır olan əhali qruplarının vəziyyətinin yaxşılaşdırılması və sosial müdafiəsi qayğısına qalmalı, onların insana layiq həyat səviyyəsini, binəsiblərin sosial müdafiəsini təmin etməyə çalışmalıdır.
- Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının həyatına, sağlamlığına, şəxsi azadlığına və təhlükəsizliyinə edilən qəsdlərdən onların müdafiəsini təmin etməlidir.
- Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının sağlamlığını qorumalı, sağlam ekoloji mühitin mühafizəsinə kömək göstərməli, dövlətin əzəli və təbii özəyi olan ailəni, habelə anaları və uşaqları himayə etməlidir.
- Maddə 18. Azərbaycan Respublikasında Azərbaycan Respublikasının vahid vətəndaşlığı müəyyən edilir. Azərbaycan Respublikası öz vətəndaşlarının qarşısında qanunla müəyyən edilmiş vəzifələr daşıyır, Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları Azərbaycan Respublikasının qarşısında qanunla müəyyən edilmiş vəzifələr daşıyırlar. Heç kəs vətəndaşlıqdan və ya vətəndaşlığını dəyişdirmək hüququndan məhrum edilə bilməz. Azərbaycan Respublikasının hüquqlarından kənarda olan hər bir Azərbaycan Respublikası vətəndaşının hüquqi müdafiəsinə təminat verilir.
- Maddə 19. Azərbaycan Respublikasının bütün vətəndaşları qanun qarşısında bərabərdirlər. Azərbaycan Respublikası insan hüquqlarının Ümumi Bəyannaməsinə, Helsinki müşavirəsinin Yekun aktına və hamılıqla qəbul edilmiş, başqa beynəlxalq hüquq sənədlərinə qoşularaq onlarda nəzərdə tutulan bütün hüquq və azadlıqlara vətəndaşların cinsindən, irqindən və milli mənsubiyyətindən, dini etiqadından, sosial mənşəyindən, siyasi əqidəsindən və başqa hallardan asılı olmayaraq əməl edilməsini, bu hüquq və azadlıqların maneəsiz həyata keçirilməsini təmin edir. Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının hüquq və azadlıqları qanunda nəzərdə tutulmuş xüsusi hallardan başqa, hər hansı formada məhdudlaşdırıla bilməz.
IV. İqtisadi münasibətlər
- Maddə 20. Bütün təbii ehtiyatlar hər hansı şəxslərin və ya təşkilatların mülkiyyət hüquqlarından və mənafeyinə xələl gətirilmədən Azərbaycan Respublikasına məxsusdur.
- Maddə 21. Hansı mənbədən gəlirsə gəlsin, Azərbaycan Respublikasının bütün mədaxili vahid ehtiyatlar əmələ gətirir və bu ehtiyatlar qanundan irəli gələn tələblərə və öhdəliklərə əməl olunmaqla, qanunun müəyyən etdiyi məqsədlər üçün və qanunun müəyyən etdiyi qaydada işlədilir.
- Maddə 22. Mülkiyyət dövlət mülkiyyəti, xüsusi mülkiyyət və kollektiv mülkiyyət şəklində ola bilər. Xüsusi və kollektiv mülkiyyətə qanunla icazə və təminat verilir; qanun onların alınması və onlardan istifadə olunması üsullarını, onların fəaliyyət hüdudlarını müəyyən edir. Xüsusi və kollektiv mülkiyyət məcburi şəkildə özgəninkiləşdirilə bilməz. Qanunda nəzərdə tutulmuş hallarda xüsusi və kollektiv mülkiyyət zərərin ödənilməsi şərtilə Azərbaycan Respublikasının xeyrinə özgəninkiləşdirilə bilər. Daşınar və daşınmaz əmlakın tam müsadirəsinə yol verilmir.
- Maddə 23. Azərbaycan Respublikasında hər cür iqtisadi fəaliyyət bazar münasibətlərinə və sahibkarlıq azadlığına əsaslanır.
- Maddə 24. Azərbaycan Respublikası kooperasiyaya rəvac verir və müxtəlif kooperativ təşkilatlarının və başqa birliklərin qanuna müvafiq surətdə inkişafı üçün lazımi şərait yaradır.
- Maddə 25. Azərbaycan Respublikası bütün formalarda əməyi mühafizə edir. Öz əməyinin kəmiyyət və keyfiyyətinə uyğun olaraq zəhmətkeşin azad və ləyaqətli yaşayış üçün kifayət edən haqq almaq
hüququ vardır. Qanunla müəyyən edilmiş hallardan başqa, məcburi əmək qadağan edilir. Əmək qabiliyyəti olmayan və lazımi dolanışıq imkanlarından məhrum olan hər bir vətəndaşın dövlətdən kömək və yardım almaq hüququ vardır. Zəhmətkeşlər həmkarlar ittifaqları təsis etməkdə azaddırlar. Tətil hüququnu zəhmətkeşlər bu hüququ tənzimləyən qanunlar çərçivəsində həyata keçirirlər.
V. Siyasi münasibətlər
- Maddə 26. Azərbaycan Respublikasıın yetkinlik yaşına çatmış vətəndaşlarının seçki hüququ vardır.
Səsvermə şəxsi, bərabər, azad və gizlidir. Səsvermə hüququ yalnız vətəndaşın hüquq qabiliyyətsizliyi nəticəsində və ya qüvvəyə minmiş məhkəmə hökmü əsasında məhdudlaşdırıla bilər.
- Maddə 27. Azərbaycan Respublikasının siyasətinin müəyyənləşdirilməsinə demokratik yolla kömək etmək üçün Azərbaycan Respublikasının bütün vətəndaşlarının azad surətdə siyasi partiyalar və digər ictimai birliklər yaratmaq hüququ vardır.
- Maddə 28. Siyasi plüralizm prinsiplərinə uyğun olaraq siyasi partiyalar ictimai rəyin formalaşdırılmasında və ifadəsində iştirak edirlər və siyasi fəaliyyətin əsas ünsürləridir. Onların yaradılması və fəaliyyəti Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası və qanunları çərçivəsində azaddır.
- Maddə 29. Azərbaycan Respublikasını müdafiə etmək Azərbaycan Respublikası vətəndaşının müqəddəs borcudur.
Qanunla müəyyən edilmiş hüdudlarda və növlərdə hərbi xidmət məcburidir.
- Maddə 30. Azərbaycan Respublikasının bütün vətəndaşları öz gəlirlərinə uyğun olaraq dövlət xərclərində iştirak etməlidirlər.
Vergi sistemi mütərəqqilik prinsipinə əsaslanır.
- Maddə 31. Bütün vətəndaş Azərbaycan Respublikasına sadiq olmalı, onun Konstitusiyasına və qanunlarına riayət etməlidirlər.
VI. Yekun müddəaları
- Maddə 32. Bu Konstitusiya Aktı Azərbaycan Respublikasının yeni Konstitusiyasının hazırlanması
üçün əsasdır.
İstinadlar
- "Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi - 20" (PDF). 2021-09-20 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2018-10-18.
- . 2018-02-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-18.
- "Azərbaycanın ikinci dəfə müstəqillik əldə etməsindən 25 il ötür". 2018-10-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-10-18.
- "18 oktyabr - Azərbaycanın Dövlət Müstəqilliyi Günüdür". 2021-02-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-10-18.
- "Konstitusiyanın qəbul olunma tarixi". 2022-01-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-10-18.
- . 2018-10-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-18.
- "Milli Məclis". www.meclis.gov.az. 2015-10-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-08-09.
- "День независимости Азербайджана". Calend.ru. 2019-11-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-08-09.
- AnydayGuide. "Independence Day in Azerbaijan / October 18, 2017". AnydayGuide (ingilis). 2018-07-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-09-24.
- . 2018-10-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-18.
- Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyini bərpa 2022-07-24 at the Wayback Machine etmək haqqında Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin Bəyannaməsi 2022-07-24 at the Wayback Machine
- "Müstəqillik haqqında Bəyannamə". 2021-10-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-10-18.
- "Azərbaycan Respublikasının Dövlət müstəqilliyi haqqında Konstitutsiya Aktının qəbulundan 21 il keçir". 2017-08-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-10-18.
- (PDF). 2017-12-15 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-10-18.
- "Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyinin bərpasının 20-ci ildönümü" (PDF). 2022-03-08 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2017-10-18.
- "18 oktyabr Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi günüdür". 2020-08-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-10-18.
- (PDF). 2017-12-15 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-10-18.
Xarici keçidlər
- Azərbaycan Respublikasının Müstəqilliyinin 20-ci ildönümü. Biblioqrafiya.
- Konstitutsiya Aktının qəbul edilməsinin video görüntüsü
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azerbaycan Respublikasinin dovlet musteqilliyi haqqinda Konstitusiya Akti Azerbaycan Ali Sovetinde aparilan muzakirelerden sonra 18 oktyabr 1991 ci ilde qebul edilmisdir Bu Konstitutsiya Akti ile Azerbaycan Respublikasinin dovlet musteqilliyi berpa edilmisdir 1991 ci il dekabrin 29 da umumxalq referendumunda mesele muzakireye cixarilib ve ehalinin 95 i sesvermede istirak ederek olkenin musteqilliyine suverenliyine ve istiqlaliyyetine ses verib Tarixi30 avqust 1991 Ali Sovetin novbedenkenar sessiyasinda gergin muzakirelerden sonra Azerbaycan Respublikasinin dovlet musteqilliyini berpa etmek haqqinda Beyanname qebul olundu Senedde Azerbaycan Respublikasinin 1918 1920 ci illerde movcud olmus Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin varisi oldugu vurgulanirdi Bununla yanasi parlament Azerbaycanin dovlet musteqilliyinin konstitusion esaslarini yaratmaq ucun ayrica qanunun Konstitusiya Aktinin hazirlanmasi barede qerar qebul etdi Beyannamenin metni bele idi Azerbaycan Respublikasinin Ali Soveti Azerbaycan xalqinin ali dovlet menafelerini rehber tutaraq ve onun iradesini ifade ederek 1918 ci ilden 1920 ci iledek Azerbaycan Respublikasinin beynelxalq birlik terefinden taninmis musteqil dovlet kimi movcud oldugunu qeyd ederek Azerbaycan Respublikasinin Konstitusiyasina Azerbaycan Respublikasinin suverenliyi haqqinda ve Azerbaycan Respublikasinin iqtisadi musteqilliyinin esaslari haqqinda Konstitusiya qanunlarina esaslanaraq Azerbaycan xalqinin muqedderati ve azad inkisafinin temin olunmasi ucun oz mesuliyyetini derk ederek milli mensubiyyetinden ve dini etiqadindan asili olmadan Azerbaycan Respublikasinin butun vetendaslarinin beynelxalq aktlarda nezerde tutulmus butun insan huquqlarina ve esas azadliqlarina teminat vererek Azerbaycan Respublikasinin suverenliyi ve erazi butovluyu ucun tehlukeni aradan qaldirmaga calisaraq Azerbaycan Respublikasinin tehlukesizliyini ve dovlet serhedlerinin toxunulmazligini temin etmek kimi muqeddes borcu rehber tutaraq respublikanin butun vetenperver quvvelerinin six birlesmesinin zeruriliyini derk ederek Azerbaycan Respublikasinin ve onun xalqinin menafeyine zidd olmayan beynelxalq paktlari konvensiyalari ve basqa senedleri qebul ederek SSR Ittifaqina daxil olan butun respublikalarla dostluq munasibetlerini bundan sonra da saxlamagi arzu ederek beynelxalq birliyin uzvu olan dovletlerle beraber huquqlu munasibetler yaratmaga hazir oldugunu bildirerek Azerbaycan Respublikasinin dovlet musteqilliyinin Birlesmis Milletler Teskilatinin Nizamnamesinde diger beynelxalq huquq paktlarinda ve konvensiyalarinda tesbit edilmis prinsiplere muvafiq suretde beynelxalq birliyin uzvu olan dovletler ve Birlesmis Milletler Teskilati terefinden taninmasina umid besleyerek Azerbaycan Respublikasinin dovlet musteqilliyinin berpa olundugunu elan edir 1991 ci il oktyabrin 8 de Azerbaycan Ali Sovetinin ise baslanan novbedenkenar sessiyasi 4 gun muzakireler aparib Nehayet 1991 ci il oktyabrin 18 de Ali Sovetin sessiyasinda tarixi sened Dovlet Musteqilliyi haqqinda Konstitusiya Akti qebul edilib Hemin vaxt aktin lehine Ali Sovetin 360 deputatindan 258 i ses verir yerde qalanlar ya sessiyaya qatilmayib ya da onun eleyhine ses veribler Azerbaycan Respublikasinin Ali Soveti Azerbaycan Milli Surasinin 1918 ci il mayin 28 de qebul etdiyi Istiqlal Beyannamesine Azerbaycan Respublikasinin demokratik prinsiplerinin ve enenelerinin varisliyine esaslanaraq ve Azerbaycan Respublikasinin dovlet musteqilliyinin berpasi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Ali Sovetinin 1991 ci il 30 avqust tarixli Beyannamesini rehber tutaraq bu Konstitusiya Aktini qebul etmis ve musteqil Azerbaycan Respublikasinin dovlet qurulusunun siyasi ve iqtisadi qurulusunun esaslarini tesis etmisdir Konstitusiya Akti Azerbaycan Respublikasi Ali Sovetinin 18 oktyabr 1991 ci il tarixli iclasinda qebul edilmisdir MetniI Umumi muddealar Madde 1 1920 ci il aprelin 27 28 de RSFSR in XI ordusunun Azerbaycana tecavuzu respublika erazisinin zebt etmesi beynelxalq huququn subyekti olan Azerbaycan Demokratik Respublikasini devirmesi Rusiyanin musteqil Azerbaycani isgal etmesi hesab edilsin Madde 2 Azerbaycan Respublikasi 1918 ci il mayin 28 den 1920 ci il aprelin 28 dek movcud olmus Azerbaycan Respublikasinin varisidir Madde 3 SSRI nin teskili haqqinda 1922 ci il 30 dekabr tarixli muqavilenin Azerbaycana aid hissesi imzalandigi andan etibarsizdir Kecmis SSR Ittifaqinin terkibine daxil olmus suveren dovletler ile qarsiliqli munasibetlerin ortaya cixan butun meseleleri muqavileler ve sazisler arasinda nizama salinmalidir Madde 4 Azerbaycan Respublikasinin 1978 ci il Konstitusiyasi bu Konstitusiya Aktinin muddealarina zidd gelmeyen yerlerinde quvvede qalir Azerbaycan Respublikasnin dovlet musteqilliyinin berpasi elan edilene qeder quvvede olmus Azerbaycan Respublikasinin suverenliyine ve erazi butovluyune zidd olmayan milli dovlet qurulusunun deyisdirilmesine yoneldilmis aktlarin hamisi Azerbaycan Respublikasinda huquqi quvvesini saxlayir Azerbaycan Respublikasinin muvafiq qanunlari qebul edilenedek SSRI qanunlari Azerbaycan Respublikasinin erazisinde huquqi quvvesini saxlayir hemin qanunlarin siyahisini Azerbaycan Respublikasinin parlamenti mueyyen edir Madde 5 Azerbaycan Respublikasinin musteqilliyine qarsi yoneldilen her hansi hereket suveren dovletin daxili islerine qarismaqdir ve beynelxalq huquq normalarina uygun olaraq bu ereketlere cavab verilir Madde 6 SSRI nin dovlet borcunun yalniz o hissesi Azerbaycan Respublikasina kece biler ki respublikanin erazisinde teserrufat fealiyyeti neticesinde ve Azerbaycan Respublikasinin ixtiyarina kecen SSRI emlaki ile elaqedar yaranmis olsun Madde 7 SSRI nin Azerbaycan Respublikasi erazisindeki butun dasinar ve dasinmaz mulkiyyeti Azerbaycan Respublikasinin dovlet mulkiyyetidir SSRI nin dasinar mulkiyyetinin beynelxalq huquqa uygun olaraq muqavile uzre basqa dovletlere SSRI nin kecmis subyektlerine verile bilecek hissesi istisna teskil edir SSRI nin Azerbaycan Respublikasinin hududlarindan kenarda olan lakin Azerbaycan SSRI nin terkibinde oldugu dovrde Azerbaycanin milli geliri tebii ve basqa ehtiyatlari hesabina yaranmis emlaki bu emlakin yaranmasinda Azerbaycanin tohfesine muvafiq hecmde muqavile uzre Azerbaycan Respublikasina kecir II Azerbaycan xalqi Madde 8 Azerbaycan Azerbaycan Respublikasinin erazisinde ve ondan kenarda yasayan Azerbaycan dovletine ve onun qanunlarina tabe sayilan butun Azerbaycan Respublikasi vetendaslarindan ibaretdir bu ise beynelxalq huquqla mueyyenlesdirilmis normalari istisna etmir Madde 9 Oz idareetme formasini secmek basqa xalqlarla oz munasibetlerini mueyyenlesdirmek siyasi iqtisadi ve medeni heyatini oz tarixi ve milli enenelerine umumbeseri deyerlere uygun inkisaf etdirmek Azerbaycan xalqinin ayrilmaz huququdur Madde 10 Azerbaycan Respublikasinda suveren hakimiyyet Azerbaycan xalqina mexsusdur Azerbaycan xalqinin her hansi hissesi her hansi bir sexs suveren hakimiyyetin heyata kecirilmesi selahiyyetini menimseye bilmez Azerbaycan xalqi suveren hakimiyyeti bilavasite referendum vasitesile ve Azerbaycan Respublikasinin parlamentine umumi beraber ve birbasa secki huquqi esasinda gizli sesverme yolu ile secilmis numayendeleri vasitesile heyata kecirir Madde 11 Azerbaycan xalqi oz iradesinin ifadesi kimi Azerbaycan Respublikasinin demokratik qurulusuna ve qanunun aliliyine teminat verir III Azerbaycan dovleti Madde 12 Azerbaycan xalqi musteqil dunyevi demokratik unitar dovlet yaradir bu dovletin suveren hakimiyyeti daxili meselelerde ancaq huquqla xarici meselelerde ise yalniz Azerbaycan xalqinin azad suretde raziliq verdiyi muqavilelerden ve sazislerden ireli gelen muddealarla mehdudlasdirilir Azerbaycan Respublikasinin suverenliyi seriksizdir ve onun butun erazisine samildir Azerbaycan Respublikasi oz erazisinde heyata kecirdiyi suveren huquqlari hec bir formada basqa dovletlere ve ya dovlet ittifaqlarina vermir Madde 13 Azerbaycan Respublikasinda dovlet hakimiyyeti hakimiyyetin bolunmesi prinsipine esaslanir Qanunvericilik hakimiyyeti Azerbaycan Respublikasinin parlamenti terefinden heyata kecirilir Ali icra hakimiyyeti Azerbaycan dovletinin bascisi olan Azerbaycan Respublikasi prezidentine mexsusdur Mehkeme hakimiyyeti musteqil mehkemeler terefinden ve ali instansiyada her birinin oz selahiyyetleri daxilinde Azerbaycan Respublikasinin Konstitusiya Mehkemesi Azerbaycan Respublikasinin Ali Mehkemesi Azerbaycan Respublikasinin Ali Arbitraj Mehkemesi terefinden heyata kecirilir Madde 14 Azerbaycan Respublikasinin erazisi vahiddir bolune ve ozgeninkilesdirile bilmez Azerbaycan Respublikasi oz erazisinin her hansi bir hissesini her hansi bir formada kimseye vermir yalniz Azerbaycan Respublikasi parlamentinin qerari ile respublikanin butun ehalisi arasinda xalq sesvermesi referendum kecirmek yolu ile Azerbaycan xalqinin raziligi esasinda serhedlerde deqiqlesdirme aparila biler Azerbaycan Respublikasi erazisinin hec bir hissesi basqa dovlete ve ya basqa dovletin huquqi sexsine satila ve verile bilmez Madde 15 Azerbaycan Respublikasinin erazisinde yalniz Azerbaycan Respublikasinin Konstitusiyasi ve Azerbaycan Respublikasinin qanunlari quvvededir Qanunvericilik hakimiyyeti Azerbaycan Respublikasinin Konstitusiyas ile icra ve mehkeme hakimiyyeti Azerbaycan Respublikasinin Konstitusiyasi qanun ve huquq ile mehdudlasdirilir Azerbaycan Respublikasinin Konstitusiyasi Azerbaycan Respublikasi parlamentinin qerari ile respublikanin butun ehalisi arasinda xalq sesvermesi referendum kecirmek yolu ile qebul edilir Madde 16 Hamiliqla qebul edilmis beynelxalq huquq normalarina uygun olaraq Azerbaycan Respublikasi basqa dovletlerle munasibetlerini asagidaki prinsipler esasinda qurur dovletlerin suveren beraberliyi zor isletmemek ve zor isletmekle hedelememek dovlet serhedlerinin toxunulmazligi mubahiseleri dinc yolla nizama salmaq basqa dovletlerin daxili islerine qarismamaq insanin huquqlarina ve esas azadliqlarina hormet etmek xalqlarin beraberliyi ve onlarin oz muqedderatini teyin etmek huququ dovletlerin emekdasligi beynelxalq huquqi ohdelikleri vicdanla yerine yetirmek Madde 17 Azerbaycan Respublikasi Azerbaycan xalqinin birliyini qorumali ayrica sexsin ailenin ictimai birliklerin ve diger kollektivlerin menafeyine uygun suretde qanundan ireli gelen huquqlari ve azadliqlari mueyyen ederek ve bunlara hormet gosterilmesini temin ederek huquq qaydasi yaratmalidir Sosial fealligin butun novlerine revac vermeli ve onlari elaqelendirmeli butun vetendaslarin menafelerinin qanuna esasen uzlasmasini temin etmeli her bir sexsin azad inkisafi ucun beraber serait yaratmalidir Dovlet ve ya ictimai menzil fondunun evlerinde abad yasayis sahesi almaqda ve ondan daimi istifade etmekde ferdi menzil tikintisinde Azerbaycan Respublikasi vetendaslarina komek gostermelidir Guzerani daha agir olan ehali qruplarinin veziyyetinin yaxsilasdirilmasi ve sosial mudafiesi qaygisina qalmali onlarin insana layiq heyat seviyyesini binesiblerin sosial mudafiesini temin etmeye calismalidir Azerbaycan Respublikasi vetendaslarinin heyatina saglamligina sexsi azadligina ve tehlukesizliyine edilen qesdlerden onlarin mudafiesini temin etmelidir Azerbaycan Respublikasi vetendaslarinin saglamligini qorumali saglam ekoloji muhitin muhafizesine komek gostermeli dovletin ezeli ve tebii ozeyi olan aileni habele analari ve usaqlari himaye etmelidir Madde 18 Azerbaycan Respublikasinda Azerbaycan Respublikasinin vahid vetendasligi mueyyen edilir Azerbaycan Respublikasi oz vetendaslarinin qarsisinda qanunla mueyyen edilmis vezifeler dasiyir Azerbaycan Respublikasinin vetendaslari Azerbaycan Respublikasinin qarsisinda qanunla mueyyen edilmis vezifeler dasiyirlar Hec kes vetendasliqdan ve ya vetendasligini deyisdirmek huququndan mehrum edile bilmez Azerbaycan Respublikasinin huquqlarindan kenarda olan her bir Azerbaycan Respublikasi vetendasinin huquqi mudafiesine teminat verilir Madde 19 Azerbaycan Respublikasinin butun vetendaslari qanun qarsisinda beraberdirler Azerbaycan Respublikasi insan huquqlarinin Umumi Beyannamesine Helsinki musaviresinin Yekun aktina ve hamiliqla qebul edilmis basqa beynelxalq huquq senedlerine qosularaq onlarda nezerde tutulan butun huquq ve azadliqlara vetendaslarin cinsinden irqinden ve milli mensubiyyetinden dini etiqadindan sosial menseyinden siyasi eqidesinden ve basqa hallardan asili olmayaraq emel edilmesini bu huquq ve azadliqlarin maneesiz heyata kecirilmesini temin edir Azerbaycan Respublikasi vetendaslarinin huquq ve azadliqlari qanunda nezerde tutulmus xususi hallardan basqa her hansi formada mehdudlasdirila bilmez IV Iqtisadi munasibetler Madde 20 Butun tebii ehtiyatlar her hansi sexslerin ve ya teskilatlarin mulkiyyet huquqlarindan ve menafeyine xelel getirilmeden Azerbaycan Respublikasina mexsusdur Madde 21 Hansi menbeden gelirse gelsin Azerbaycan Respublikasinin butun medaxili vahid ehtiyatlar emele getirir ve bu ehtiyatlar qanundan ireli gelen teleblere ve ohdeliklere emel olunmaqla qanunun mueyyen etdiyi meqsedler ucun ve qanunun mueyyen etdiyi qaydada isledilir Madde 22 Mulkiyyet dovlet mulkiyyeti xususi mulkiyyet ve kollektiv mulkiyyet seklinde ola biler Xususi ve kollektiv mulkiyyete qanunla icaze ve teminat verilir qanun onlarin alinmasi ve onlardan istifade olunmasi usullarini onlarin fealiyyet hududlarini mueyyen edir Xususi ve kollektiv mulkiyyet mecburi sekilde ozgeninkilesdirile bilmez Qanunda nezerde tutulmus hallarda xususi ve kollektiv mulkiyyet zererin odenilmesi sertile Azerbaycan Respublikasinin xeyrine ozgeninkilesdirile biler Dasinar ve dasinmaz emlakin tam musadiresine yol verilmir Madde 23 Azerbaycan Respublikasinda her cur iqtisadi fealiyyet bazar munasibetlerine ve sahibkarliq azadligina esaslanir Madde 24 Azerbaycan Respublikasi kooperasiyaya revac verir ve muxtelif kooperativ teskilatlarinin ve basqa birliklerin qanuna muvafiq suretde inkisafi ucun lazimi serait yaradir Madde 25 Azerbaycan Respublikasi butun formalarda emeyi muhafize edir Oz emeyinin kemiyyet ve keyfiyyetine uygun olaraq zehmetkesin azad ve leyaqetli yasayis ucun kifayet eden haqq almaq huququ vardir Qanunla mueyyen edilmis hallardan basqa mecburi emek qadagan edilir Emek qabiliyyeti olmayan ve lazimi dolanisiq imkanlarindan mehrum olan her bir vetendasin dovletden komek ve yardim almaq huququ vardir Zehmetkesler hemkarlar ittifaqlari tesis etmekde azaddirlar Tetil huququnu zehmetkesler bu huququ tenzimleyen qanunlar cercivesinde heyata kecirirler V Siyasi munasibetler Madde 26 Azerbaycan Respublikasiin yetkinlik yasina catmis vetendaslarinin secki huququ vardir Sesverme sexsi beraber azad ve gizlidir Sesverme huququ yalniz vetendasin huquq qabiliyyetsizliyi neticesinde ve ya quvveye minmis mehkeme hokmu esasinda mehdudlasdirila biler Madde 27 Azerbaycan Respublikasinin siyasetinin mueyyenlesdirilmesine demokratik yolla komek etmek ucun Azerbaycan Respublikasinin butun vetendaslarinin azad suretde siyasi partiyalar ve diger ictimai birlikler yaratmaq huququ vardir Madde 28 Siyasi pluralizm prinsiplerine uygun olaraq siyasi partiyalar ictimai reyin formalasdirilmasinda ve ifadesinde istirak edirler ve siyasi fealiyyetin esas unsurleridir Onlarin yaradilmasi ve fealiyyeti Azerbaycan Respublikasinin Konstitusiyasi ve qanunlari cercivesinde azaddir Madde 29 Azerbaycan Respublikasini mudafie etmek Azerbaycan Respublikasi vetendasinin muqeddes borcudur Qanunla mueyyen edilmis hududlarda ve novlerde herbi xidmet mecburidir Madde 30 Azerbaycan Respublikasinin butun vetendaslari oz gelirlerine uygun olaraq dovlet xerclerinde istirak etmelidirler Vergi sistemi mutereqqilik prinsipine esaslanir Madde 31 Butun vetendas Azerbaycan Respublikasina sadiq olmali onun Konstitusiyasina ve qanunlarina riayet etmelidirler VI Yekun muddealari Madde 32 Bu Konstitusiya Akti Azerbaycan Respublikasinin yeni Konstitusiyasinin hazirlanmasi ucun esasdir Istinadlar Azerbaycanin dovlet musteqilliyi 20 PDF 2021 09 20 tarixinde PDF Istifade tarixi 2018 10 18 2018 02 21 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 10 18 Azerbaycanin ikinci defe musteqillik elde etmesinden 25 il otur 2018 10 13 tarixinde Istifade tarixi 2018 10 18 18 oktyabr Azerbaycanin Dovlet Musteqilliyi Gunudur 2021 02 28 tarixinde Istifade tarixi 2018 10 18 Konstitusiyanin qebul olunma tarixi 2022 01 05 tarixinde Istifade tarixi 2018 10 18 2018 10 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 10 18 Milli Meclis www meclis gov az 2015 10 30 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 09 Den nezavisimosti Azerbajdzhana Calend ru 2019 11 05 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 09 AnydayGuide Independence Day in Azerbaijan October 18 2017 AnydayGuide ingilis 2018 07 19 tarixinde Istifade tarixi 2017 09 24 2018 10 16 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 10 18 Azerbaycan Respublikasinin dovlet musteqilliyini berpa 2022 07 24 at the Wayback Machine etmek haqqinda Azerbaycan Respublikasi Ali Sovetinin Beyannamesi 2022 07 24 at the Wayback Machine Musteqillik haqqinda Beyanname 2021 10 19 tarixinde Istifade tarixi 2018 10 18 Azerbaycan Respublikasinin Dovlet musteqilliyi haqqinda Konstitutsiya Aktinin qebulundan 21 il kecir 2017 08 05 tarixinde Istifade tarixi 2018 10 18 PDF 2017 12 15 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 10 18 Azerbaycan Respublikasinin dovlet musteqilliyinin berpasinin 20 ci ildonumu PDF 2022 03 08 tarixinde PDF Istifade tarixi 2017 10 18 18 oktyabr Azerbaycanin dovlet musteqilliyi gunudur 2020 08 03 tarixinde Istifade tarixi 2017 10 18 PDF 2017 12 15 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 10 18 Xarici kecidlerVikimenbede Azerbaycan Respublikasinin Dovlet Musteqilliyi haqqinda Konstitusiya Akti ile elaqeli melumatlar var Azerbaycan Respublikasinin Musteqilliyinin 20 ci ildonumu Biblioqrafiya Konstitutsiya Aktinin qebul edilmesinin video goruntusu